Coenurus cerebralis ve oestrus ovis ile enfekte koyunlarda bazı hematolojik parametreler

VeI.nıı.Derg,(2006), 22,3-4:75-77

CO

ENURUS

CEREBRAL

is

VE OESTRUS

ovıs

i

LE ENFEK

TE KOYUNLARD

A

BAZ

I

HEMATOLOJiK PARAMETR

ELER

Nurcan Dönmez

1@ Uğur

Us

lu

2

Banu Atalay!

Some Haematological Parameters in Sheep Infested with Coenurus cerebralis and

Oes

trus

ovis

Özet: Buçalışma,Coenurosiseerebralisve Oestrus ovis Ile enfekte koyunlardabazıhematolojikparametrelerdeki de-ğişimle riortaya koymakamacıylayapıldı. AraştırmadaKonetMezbahası'ndanteminedilen Oestrus ovis ve Coenerus eerebralis yönünden enfekte 10'ar koyun ve kontrololarak sağlıklı 10 koyun kullanıldı. Çalışmada alınan kan ör -neklerinde eritrosit ve lökosit sayıları, hemoglobin miktarı, hematokrit değer, sedimentasyon hızı, alyuvar i n-dekslerindenOAH (MCV), OAHb (MCH),OAHbD (MCHC) ve akyuvartiplerinin yüzde oranlarıbelirlendi. Coenurosisli hayvanlarda lökosit sayısı, monosit yüzdesi ve sedimentasyon hızı sağlıklıhayvanlardan önemli oranda (p<O.OS) yük-sek olarakbulundu.Alyuvar, hemoglobinve hematokritdüzeylerinebenzer olarak OAH,OAHb,OAHbD değerlerinde

defarklılık yoktu. Oestrus ovisli grupta kontrolle karşılaştırıldığında monosit yüzdesi ve sedimentasyon hızının daha yüksek (p<O.OS)olduğu belirlendi. Diğerparametreleraçısındanher iki grupta belirlenendeğerlerinbirbirineyakın ve sağlıklıkoyunlariçin bildirilen normal sınırlariçerisinde olduğukaydedildi.

Anahtar Kelimeler: C. eerebralis, O. ovis, Hernatolojlk parametreler

Summary: This study was eondueted to determine somo haematologieal pararneters of sheep infested withC. ee-rebralisand O.ovis.In the study,10 sheep as control, 10 sheep infested withC.eerebralis and 10 sheep infested with O.oviswere used. In blood samples taken from all groups, erythroeyte and leukoeyte eounts,haemoglobine levels, haematoerit value, sedimentation rate,erythrocyte indexes and differenlial leueoeyte eounts were determined . Le -ueoeyte eount, monoeytes percent and sedimentation rate were significiantly higher in eoenurosis group than control group's levels.There is no differenee between groups in erythroeyte, haemoglobine, haematoerit,MCV,MCH and MCHC levels. The sedimentation rate and monoeyte percent were signifieiantly higher in O.ovis infested group than control. The other parameters were similarin two groups andin normal range for healthy sheep. .

Key Words:C.eerebralis,O.ovis,Haematologieal parameters

Giri ş

Koyunların

öldürücü paraz

itlerinden

bir

isi

olan

Coenurosis

cerebralis

karnivorların

ince

ba-ğırsaklarında yaşayan

ve b

ir

sestod olan

Taenia

rnulticeps'

ln

larva formudur (Soulsby

,

1986)

.

Koyun

ve keçilerde, parazitin larva

şekli,

omurilik

'

ve

be-yindeki göç

sırasında

merkezi sin

ir

s

istemini

et-k

ileyerek

baş

sallama, sendeleme, kendi

etrafında

dönme gibi nörolojik

bozukluklara

neden

ola-bilmekted

ir

(Toos

ve

Ad

l

b,

:

2004). Klin

ik

semp

-tomlarından dolayı

halk

arasında "delibaş hastalığı"

olarak da bilinmektedir

(Altıntaş

ve ark.• 1997)

.

.

Yetiştiriciler

için ekonomik

açıdan

büyük bir

problem olan Oestrus ovis Linnaeus nazal kav

iteye

ve sinüslere

yerleşen

oldukça

sık

rastlanan b

ir

pa

-raz

ittir.

Koyun ve keçilerde et

,

yün ve süt

kaybına

neden

olmaktadır

(Arslan ve ark.

,

2005

,

Us

lu

and

Dik, 2006). O. ovls

i

nfestasyonu zoonoz olarak da

değerlendirilebilir

(Wall ve Shearer

,

1997)

.

T

ürkiye,

Akdeniz

ve Orta

Doğu

Bölgesi

'ndeki i

nsanlarda

il

k

larva evresi

dönem

inin

çok

faz

la

sayıda

of

-talmomiyas

is

vakasına

neden

olduğu

b

il-dirilmektedir (Cameron ve ark.

,

1991

,

Gramer ve

ark.

•

1995).

Gerek O. ov

is

gerekse C. cerebralis

dünyanın

GelişTarihi:08.08.2006 @: nurcandonmcz@selcuk .cdu .tr

ı.Se lçukÜniversircslVeterinerFakültesi.Fizyoloj i AnabilimDalı:KONYA 2.Selçuk Üniversi tesi Veter inerFakültesi.ParazitolojiAnabilimDalı.KONYA

DÖNMEZ, USLU, ATALA Y

birçok bölgesinde

olduğu

gibi Türkiye'de de

ye-tiştiricilerin karşısına

önemli bir problem olarak

çık­ maktadır

(Aydeniz, 1996). Her iki parazit invazyonu

ile ilgili

yapılan çalışmalarda araştırmacılar

ge-nellikle parazillerin

yaygınlığl,

klinik bulgular,

post-mortem lezyonlar ve teda

vi

olguları

üzerine

yo-ğunlaşırlarken

çok

az

literatürde

enfekte

hayvanlarda

biyokimyasal

ve

hematolojik

pa-rametreler ile ilgili verilere

rastlanmaktadır

(Toos ve

A

dib, 2004). Aly ve

arkadaşları

(1999) coenurosisli

koyunlarda

yapmış oldukları araştırmada

eritrosit

sayısı,

hemoglobin

miktarı

ve hematokrit

değerin

önemli oranda

düşük olduğunu

bildirmektedirier

.

Bu konudaki

araştırmaların kısıtlılığından dolayı

bu

çalışmada

coenurus cerebralis ve O.ovis ile

en-fekte koyunlarda

bazı

hematolojik parametrelere ait

değerlerin

belirlenmesi

amaçlanmıştır.

Mat

eryal

ve

Me

tot

Çalışmada

Konet

Mezbahası'na

getirilen

Oest-rus ovis ve CoenuOest-rus cerebralis yönünden enfekte

olduğu

klinik ve postmortem muayene ile teyit

edi-len 10

'ar

koyun ve kontrololarak

sağlıklı

10 koyun

kullanıldı.

Tablo 1. C.Cerebralis ile enfekte hayvanlarda bazı he-matolojik değerler(n=10,

X±

SX)

Parametreler Kontrol C.cerebralis

Araştırmada antikoagulanlı

tüplere

alınan

kan

örneklerinde,

eritrosit

ve

lökosit

sayıları,

he-moglobin

miktarı,

hematokr

it

değer,

sed

imentasyon

hızı,

alyuvar

indekslerinden

MCV(Mean

Cor

-puscular Volume, ortalama alyuvar hacmi), MCH

(Mean Corpuscular Haemoglobine, Ortalama

al-yuvar hemoglobini), MCHC (Mean Corpuscular

Ha-emoglobine Concentration, Ortalama Alyuvar

He-moglobin

Konsantrayonu)

ve

akyuvar tiplerinin

yüzde

oranları

belirlendi. Hemoglobin

miktarı

ise t

i-cari kit (Biosystem) ile spektrofotometrik (Cheb

ios

Optimum-one UV-VIS) olarak belirlen

irken

alyuvar

ve akyuvar

sayıları;

hemositometre,

hematokr

it

değer;

mikrohematokrit santrifüj

,

sed

imentasyon

hızı;

westergreen yöntemi, alyuvar indeks

leri

form

ül

yardımıyla

belirlendi (Konuk

,

1981)

.

Araştırmada

kontrol ile enfekte gruplar ara

-sındaki farklılıklar

incelenmesinde SPSS 10

.0

paket

programından yararlanıldı

Bulgular

Araştırmada

her üç grupta elde edilen

pa-rametrelere ait

değerler

tablo 1, 2, 3 ve 4

'de

su

-nuldu

.

Tablo 3. O. ovis ile enfekte hayvanlarda bazı hematolojik

değerler(n=10,X±SX)

Parametre Kontrol O.ovis

Eritrosit (x106/mm3) Lökosit (x103/mm 3) Hb(gldı) Ht(%) Sediml Sedim2 MCV(p3) MCH (pg) MCHC (%) a,b;p<0.05 9.20 ± 0.40 6.16±0.76b 10.64 ±0.28 31.00±0.82 10.50

±

0.96b 24.10 ±1.62b 3.36

±

0.55 11.56 ±0.61 34.32±1.05 9.03± 1.18 11.18±1.51a 10.18±1.12 30.40± 1.34 17.00± 1.74a 32.20±2.24a 3.36±0.39 11.27 ±2.57 33.48 ±2.45 Eritrosit(xl06/mm3 ) Lökosit(xl03/mm3) Hb(gldı) Ht(%) Sediml Sedim2 MCV(p3) MCH (pg) MCHC (%) a, b; P<0.05 9.20t 0.40 6.16 ±0.76 10.64

±

0.28 31.00±0.82 10.50 ±0.96b 24.10t 1.62b 3.36

±

0.55 11.56tO.6 1 34.32t 1.05 8.46t 0.62 6.28 ±0.74 10.20t 0.28 30.30 ±0.82 l6.50±1.16a 34.60 ±2.37a 3.58 ±0.15 12.05t 1.86 33.66

±

2.21

Tablo 2.C.Cerebralis ile enfekte hayvanlarda lökosit tip-leri (n=10,X±SX)

Tablo 4. O. 0\is ile enfekte hayvanlarda lökosit tipleri (n=10,

X±

SX)

Parametre Kontrol C.cerebralis Nötrofil Lenfosit Monosit Eozinofil Bazolil a, b;P<0.05 64.20±3.99 31.20±3.88 2.40t 0.33b 1.40±0.40 '0.80t 0.13 59.90 ± 4.15 31.90 ± 3.68 5.50 ±1.07a 1.80± 0.35 0.90 ±0.17

Parametre Kontrol O.ovis

Nötrofil 64.20

±

3.99 55.30 ±3.05 Lenfosit 31.20

±

3.88 35.40±3.5 1 Monoe;. ' 2.40

±

0.33b 6.30

±

0.57a Eozino": 1.40

±

0.40 2.10

±

0.76 Bazolil 0.80

±

0.13 0.90

±

0.17 a, b; p<0.05 76

CMnu rulCu~hr.1I1veCH-stru ı(h'lı...

Tartışma

ve Sonuç

Çalışmada,

coenuros

isli

koyunla

rda

belirl

enen

hemat

olojik

parame

trelerden

alyuvar, hemoglobin

ve hemalokril

dü

zeyleri

kon

irol

grubuyla

ka

r-şılaşıırıldlQ ındafarklı olmadıkları

her iki gruba

ait

bu

degerlerin koyunlar için bildirilen normal

sınırlar

içe-ri

sinde olduQu

(Yılmaz.

2000)

belirlendi {Tabo

1.

3).

Coenu

rosisli ha

yvan larda lökos

it

sayısı,

manosi1

yOzdesl

ve

s

edimentasyon

hızı saOlıkll

nay-vanlarda

n

Onemli

oranda (p

<O

.OS

) yOksek olar

ak

bu

lundu

(Ta

blo

2. 4)

.

A

lyuvar

,

he

moglobin

v

e

he

-ma

tokrit

dü

zeylerine benzer olarak M

CV.

M

CH ve

M

CHC

d

eoerlerinde

de

farklılık

yo

ktu.

Coen

urosisli

k

oyunlarda

T

oos

v

e

Ad

ib

'

in

(2004)yapm ışolduklarıçalışmada

h

emoglobin

m

ik-ları, erttresit sayısı, hematcknt

d

eOerde One

mli b

ir

azalma

,

M

CHC v

e M

CV' de ise a

rtma

olduğu

bil-d

irilmektedir .

A

mer

v

e

arkadaşları (1986)

is

e

erit

-r

osit

sayısı,

hemato

krit

deQer ve hemoglob

in

m

ik

·

tarında

kon

trol

ve

C

.

c

erebralis ile enfekte koyunlar

arasında

Onemli bir

farklıhQ ın olmadıOın ı

ifade et

·

mekted

irler.

Buna

karşın

enfekte hayvanlarda

kont-rol ile

kıyaslandlQında

leukosjtoz

is

ile birl

ikte

eo-z

inofili

ve

monos

itozis

tespil

etmişlerdir.

B

u

çalışmada

elde edilen

farklıl ıklar

A

mar ve

ar-kadaşları

(

1986)'oln

bulgularını

destekle

r

nl-telikted

i

r

.

CoIes

(1980),

lökosito

zis

bulgu

sunu

pa-raziter

infesıasyona bal')lı

ea

zinaphilia

v

e

monosiıozise bağlamaktadır.

B

irçok

l

aktOrden e

t-küeoebüecek

sed

imentasyon

hızındaki farklılık,

be-lirlenen pa

rametreler içeris

inde

del')

erlendirme

ge·

reğinden

ha

reketle

yorumlanırsa

b

u

gruptak

i

O

nemli ol

masa da t

otal

protein

dOıeyindeki artışa

bağlanabilir.

Oes

trus

o

visti

grupta

kontretle

kar-şllaştırl ldlQında

m

onosit

yüzdesi ve s

edimentasyon

tuzmm

d

aha

yükse k olduğu

belid

endi

(Ta

blo

3, 4

)

.

Diğer

pa

rametreler

açısından

h

er iki

gru

pla

be

-l

irlenen

degerleri

n b

irbirine

yakın

ve

sağlıklı

k

o-yunlar Iç

i

n

bildirile

n

normal

sırurıar

içerisind

e

ol·

duQu kaydedild

i (Tab

lo 3

,

4

)

(Yılmaz.

2000).

B

u

grupta

belirlene

n

mcnceit

yüzdes

i

VG

se-d

imentasyo

n

hızındaki farklılıldar

yukandaki

se

·

bepıere

baQlanabilmekle

b

irlik

te

monosit

yO

z-des

inde

Onemli olmak ü

zere

(p<O

.OS),

eoz

inolil

sayısındaki

bel

irgi

n

artışa

r

agmen IOko;itozis

gö.

rülme

mesl d

ikkat çekicidi

r

.

Ça l ışmada

gere

k

O

.

OYis

g

erekse

c

.ce

reo-eeen

koy

unlarda v

erilen

.

bu

bulguların

konuyla Ilgili

Ii-teratüre kalkı

saQ

layacaOI

ve

coen

uroslc

ve

O

.ovisin

d

iagnozu

açısından kuııanılabilece\}i

ka-naatine

vanldı.

77

Kaynaklar

Attıntaş,A.,Çelik., S.,Fıdancı,U.R..Bıyık/ıoğlu.G.(1997)

Coenurus Gerebrais ile Enlekte Kuzularda Serum ve

Beyn.

Omurilik SMSI (BOS) Monoaminooksidaı (EC

1,4,3,4,MAO),Total Proıein, Basınç. OrikAsil veOrotık

Asit 0e{Ierieri. Tr.J.ofVelerinary and Animal Sciences.

21,47·52.

Aiy, AA. Khallab, H. Mona, Ahmed, E.E.K. MOOran. K.A.(l999) Cıncopalhologicalstudies on

·mo·

among sheep in Kalr

EI-

Sheikh Governorale. Egypt J. Cpm. Palh.12:22·35.

Amer, AA , Abdel· Aıı, ThS. Mourad, I.M. (1986) C Ii-nical ,H aemaıolog ica l andsoma biochemical

vartatone

in sheep inlesıadwith coenurosts.Assiul Vel. Med. J.VOL.

17No 34, 117·18 1.

Arslan,M.O.•Kara,M.,Gıcık, V.(2005) Epidemiology ol inlectionOestruscvis in sheep in Kars region.xıv.

Ulu

-sal Paraziloloj iKongresi.18·25 eytül2005.ızmir.

Aydeniz. M. (1996) Helminlhological invesligalions ol dogsinKonya province.Doktora Tezi.S.O.SaO,BiI.Enst.

Konya.

Cameron,JA,Shoukrey, N.M.,AH3ami,A.(1991)

con-juctival OphtalrnOmyiasis caused by the sheep nasal boltıy (Cestn ., ovis). American J.Ophlhalmotogy. 112,

331·334

.

Coles, E.H. (1980)Veleıinaryclinical p8lhdogy.3rd Ed. W.B. Saunders, Company Philadelphia, london. 1

40-1

41

.

Gramer, J., Erb,C., Kamin. G.,Wild.M.,Riedinger, C.•

Kosmidis, P., Pleyer, U., Thiel, H.J. (1995) Oph· thalmomyiasis exteme dua lo the sheep bot/ly Oestrus avis (Diptera: Oes!nade) in southwest Germany. Ger

-many J.Ophlalmology. ~, 188·19 5.

Konuk, T. (1981) Pratik Fizyoloji. A.Ü. Vel. Fak. Va·

yınıarı.Ankara.

Soulsby, E.J.L., (1986) Helminths, erınrccccs and

pro-10208of damestical anımars. 71hEdilh.,

Bemere

Tindall,

london,

p

.

809

.

rces

.

AA.

.

Adib,E.(2004) Some biochemicaJ studieson servet ol sbecp aHecledwith coenurus cerebraIis.vet. Med.J.Giza_52:1, 61·68.

ueıc, U., Dik, B. (2006) Cavieoi myiasis caused by 100

many öcstrus ovis(Ürlnaeus, 1761. Diplera:Oesınade)

tarvee ina sheep.Acta Parasitologica Turtica In press.

Waa,R.,

sne

erer.

O. (1997)VeıeıinaryEnlCll'n06ogy,

Art·

hropod Ectopa rasiles ofVeıerinaryImportance.1SIedn.,

Chapman& Haıı,London.

Vılmc..!, B. (::?OOO) FlZyoloji. Ikinci Basım, Feryal Maı­