T.C.
GAZĠ ÜNĠVERSĠTESĠ EĞĠTĠM BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ
ORTAÖĞRETĠM SOSYAL ALANLAR EĞĠTĠMĠ ANABĠLĠM DALI COĞRAFYA ÖĞRETMENLĠĞĠ BĠLĠM DALI
DERS DIġI ETKĠNLĠKLERDEN COĞRAFYA BĠLGĠ YARIġMALARININ BU YARIġMALARA KATILAN ÖĞRENCĠLERĠN GÖRÜġLERĠNE GÖRE
DEĞERLENDĠRĠLMESĠ
YÜKSEK LĠSANS TEZĠ
Hazırlayan: Ġsmail ÜNALDI
T.C.
GAZĠ ÜNĠVERSĠTESĠ EĞĠTĠM BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ
ORTAÖĞRETĠM SOSYAL ALANLAR EĞĠTĠMĠ ANABĠLĠM DALI COĞRAFYA ÖĞRETMENLĠĞĠ BĠLĠM DALI
DERS DIġI ETKĠNLĠKLERDEN COĞRAFYA BĠLGĠ YARIġMALARININ BU YARIġMALARA KATILAN ÖĞRENCĠLERĠN GÖRÜġLERĠNE GÖRE
DEĞERLENDĠRĠLMESĠ
YÜKSEK LĠSANS TEZĠ
Ġsmail ÜNALDI
DanıĢman: Doç. Dr. Salih ġAHĠN
ÖNSÖZ
Coğrafya, günümüzde hayatın pek çok alanında etkin olarak kullanılabilmektedir. Sanayi, ulaĢım, tarım, Ģehir planlaması, doğal kaynakların korunması, arazi planlaması, ormancılık, su kaynakları ve diğer birçok sektörde Coğrafyadan yararlanılmaktadır. Toplumun her kesiminden insanların az da olsa Coğrafi bilgiye ihtiyaçları vardır. Ekonomist, tarihçi, sosyolog, mühendis, politikacı, çiftçi, tüccar, iĢ adamı, siyasetçi, bankacı, sporcu ve diğer tüm bilim dallan ile ilgilenen insanların olduğu gibi belli bir iĢ ile ilgilenmeyenlerin bile coğrafi bilgiye ihtiyaçları vardır. Normal bir' vatandaĢın en azından, kiralık veya satılık olarak tercih edeceği evin; rüzgâr ve güneĢ ıĢınlan açısından konumu, hastane, okul, kültürel, eğlence ve alıĢveriĢ merkezleri gibi alanlara olan yakınlığı ve deprem, heyelan ve sel gibi doğal afetler açısından durumu gibi özelliklerine dikkat edip, en uygun alanı seçebilmesine yetecek kadar coğrafi bilgiye ihtiyacı vardır. Bu bilgileri öğretmenin sadece derslerde anlatılan bilgilerle olmayacağı kesindir. Öğrencilerin ileriki hayatlarında iĢe yarayacak coğrafi bilgileri ders dıĢında yapılacak çeĢitli etkinliklerle sağlamak mümkündür. Günümüzde hemen hemen her televizyon kanalında yayınlanan bilgi yarıĢmaları insanların bilgi edinmelerinde önemli rol oynamaktadır. Böyle bir durumda öğrencilerin ilgisini çekme adına düzenlenecek Coğrafya bilgi yarıĢmalarıyla önemli coğrafi bilgiler kazandırılabilir. Bu çalıĢma ile yapılmaya çalıĢılan da budur.
Yapılan her çalıĢmanın arkasında katkı sağlayanlar dıĢında, daha birçok insan vardır. AraĢtırmanın her safhasında bana hiçbir yardımını esirgemeyen Değerli hocalarım Sayın Doç. Dr. Salih ġahin ve Sayın Doç. Dr. Servet Karabağ‘a çok teĢekkür ederim. Bana her türlü kolaylığı sağlayan Okul idarecilerimize, ankete katılan değerli öğrencilerimize ve o öğrencileri yetiĢtiren Coğrafya dersini sevdiren değerli Coğrafya öğretmenlerine ve onların okul idarecilerine Ģükranlarımı sunuyorum. Ayrıca AraĢtırmamızın ikinci aĢamasının gerçekleĢmesinde emeği bulunan Kocaeli Ġli Kartepe Ġlçesinin bütün yöneticilerine özellikle Kartepe Kaymakamı ve Ağabeyim Mustafa Ünaldı Beye, Kartepe Ġlçe Milli Eğitim Müdürlüğüne araĢtırmamızda yapmıĢ oldukları katkılarından dolayı ve bize sağladıkları imkânlardan dolayı özellikle teĢekkür ediyorum. Anketlerin değerlendirilmesinde katkıları bulunan Sayın Bilal Kılınç Beye minnettarım.
ÖZET
DERS DIġI ETKĠNLĠKLERDEN COĞRAFYA BĠLGĠ YARIġMALARININ BU YARIġMALARA KATILAN ÖĞRENCĠLERĠN GÖRÜġLERĠNE GÖRE
DEĞERLENDĠRĠLMESĠ ÜNALDI, Ġsmail
Yüksek Lisans, Coğrafya Öğretmenliği Bilim Dalı Tez DanıĢmanı: Doç. Dr. Salih ġAHĠN
Eylül, 2013
Bu araĢtırmanın temel amacı, Coğrafya Bilgi YarıĢmalarının yarıĢmaya katılan lise öğrencilerinin düĢüncelerine etkisinin araĢtırılmasıdır AraĢtırmanın evrenini Ġç Anadolu Bölgesindeki Anözder‘e bağlı özel liseler, Ankara Ġli ile Ġlçelerindeki Özel Liseler ile Devlet Liseleri ve Marmara Bölgesindeki Özel Liseler ve Devlet Liseleri oluĢturmaktadır.
AraĢtırmanın örneklemini ise Ġç Anadolu Bölgesi‘ndeki Anözder‘e bağlı Özel Liseler ve Ankara‘daki bütün Özel Liseler ile devlet liselerinden, yarıĢmaya katılan 41 okuldan 82 öğrenci, Marmara Bölgesindeki Liselerarası Coğrafya Bilim YarıĢması‘na katılan 150 öğrenci oluĢturmaktadır. AraĢtırmada, nicel verilerin toplanması için önce Anket uygulanmıĢtır. Anket üç bölümden oluĢmaktadır. Birinci bölümde öğrencilerin kiĢisel bilgileri ile ilgili değiĢkenler yer alırken; ikinci bölümde coğrafya yarıĢmalarına katılan öğrencilerin coğrafya bilgi yarıĢmalarının, Coğrafya Bilim yarıĢmalarının bu süreçteki tutum ve davranıĢlarına iliĢkin görüĢlerini öğrenmek için geliĢtirilen 24 maddeden oluĢan tutum ölçeği yer almaktadır. Üçüncü bölümde ise iki tane açık uçlu soru bulunmaktadır. AraĢtırma sürecinde verilerin analizinde ilk olarak Anket soruları değerlendirilmiĢtir. Daha sonra anketten elde edilen bilgilerin istatistiksel analizleri, SPSS programı ile yapılmıĢtır. AraĢtırma sonucunda, Coğrafya Bilgi YarıĢmalarının öğrencilerin derslerinde daha baĢarılı olmalarına, ders çalıĢma alıĢkanlığı kazanmalarına, coğrafyaya karĢı ilgilerinin ve genel kültürlerinin artmasına, coğrafya dersinin daha fazla sevilmesine, coğrafya öğretmenlerine karĢı bakıĢ açılarının olumlu yönde değiĢmesine yol açtığı yönünde önemli bulgulara ulaĢılmıĢtır. Bu bulgular ıĢığında ders dıĢı aktiviteler içerisinde bulunan Coğrafya Bilgi YarıĢmaları ile ilgili ileride yapılacak araĢtırmalar için çeĢitli öneriler sunulmuĢtur.
Anahtar Kelimeler: Coğrafya Bilgi YarıĢması, Coğrafya Bilim YarıĢması, Coğrafya
ABSTRACT
EVALUATION OF GEOGRAPHICAL QUĠZZES AS EXTRACURRICULAR ACTIVITIES BY THE PARTICIPANT STUDENTS‘ OPINIONS
AN ABSTRACT OF THE DISSERTATION OF ÜNALDI, Ġsmail
M.Sc., Department of Geography Education Supervisor: Assoc. Dr. Salih ġAHĠN
September, 2013
The main purpose of this dissertation is to study the attitudes and behaviours of the participants, who participates in the geographical quizzes, during the quiz process. The target of this study is; private high schools dependent to Anözder in the Central Anatolia Region, privet and state high schools from Ankara, the Marmara Region and the Central Anatolia Region.
The sample model of the study will be the all private high schools in Ankara and the high schools from Central Anatolia Region which are dependent to Anözder, 82 students from 41 high schools and 150 students who participated in the Marmara Region High Schools Geography Science Contest . At the outset a survey which consists of variable student personal information, the attitude scale which gives includes 24 substances about the attitude and behavious of the participants and two open-ended questions will be filled by the participants. Primarily the survey questions were evaluated in the research process. Then, statistical analysis of the information obtained from the survey will be evaluated with the SPSS software. As conclusion the research has proved Geographic Information Competitions has following effects on students: increased performance in the lectures, regular studying habbits, increased attention on geography and general culture, extra attention and sympathy on geography lessons and geography teachers. This dissertation also includes several recommendations for further researches on the topic of geographical quizzes as extracurricular activities.
Keywords: Geographic Information Contest, Geography Science Competition,
TABLOLAR LĠSTESĠ 1. Tablo:1-YaĢ dağılıĢ tablosu.
2. Tablo:2-Cinsiyet dağılıĢ tablosu. 3. Tablo:3-Sınıf dağılıĢ tablosu. 4. Tablo:4-YarıĢmaya katılma sebebi.
5. Tablo:5-‗Coğrafya bilgi yarıĢmasının öğrencilere kazandırdıklarına iliĢkin görüĢleri. 6. Tablo:6-‗Coğrafya dersinde öğrendiklerinin iĢe yararlılığına‘ yönelik görüĢleri 7. Tablo:7-‗Coğrafya bilgi yarıĢması gibi ders dıĢı aktivitelerin dersi anlamada yararlı
olduğuna‘ yönelik görüĢleri
8. Tablo:8-‗Coğrafya bilgi yarıĢmasının genel kültürü artırıp artırmadığına‘ yönelik görüĢleri
9. Tablo:9-‗Coğrafya Bilgi yarıĢmasının senede bir kez değil de daha sık yapılması gerektiğine‘ dair görüĢleri.
10. Tablo:10-‗Öğrencilerin Coğrafya bilgi yarıĢmasının coğrafya dersine olan ilgisini artırıp artırmadığına yönelik‘ görüĢleri.
11. Tablo:11-‗Coğrafya Bilgi YarıĢması sayesinde coğrafya dersinin okulda daha çok gündem oluĢturup oluĢturmadığına‘ yönelik öğrenci görüĢleri.
12. Tablo:12-‗Coğrafya Bilgi yarıĢmalarının Coğrafya bilgilerinin kullanılabildiği bir alan olmasından öğrencilerin memnun olmasına yönelik‘ öğrenci görüĢleri.
13. Tablo:13-‗Coğrafya Bilgi YarıĢmasının, öğrencilerin diğer derslerde de baĢarılı olmasında katkısına yönelik‘ öğrenci görüĢleri.
14. Tablo:14-‗Coğrafya Bilgi YarıĢmasının coğrafya dersinin dünyayı ve yaĢanılan mekânı anlama adına ne kadar önemli olduğuna yönelik‘ öğrenci görüĢleri.
15. Tablo:15-‗Coğrafya bilgi yarıĢmasının üniversite giriĢ sınavlarında yer alan coğrafya konularına hazırlanmada çok faydasının olduğuna yönelik‘ öğrenci görüĢleri.
16. Tablo:16-‗Coğrafya bilgi yarıĢmasının televizyon, gazete ve internet gibi ortamlarda coğrafya ile ilgili güncel haberleri doğru anlamaya katkısına‘ yönelik öğrenci görüĢleri.
17. Tablo:17-‗Coğrafya dersinin hem uygulamaya yönelik hem de görsel olma özelliğini anlamadaki yerine iliĢkin‘ öğrenci görüĢleri
18. Tablo:18-‗Coğrafya bilgi yarıĢmasına hazırlık sürecinde ders çalıĢma alıĢkanlığının kazanıldığına‘ yönelik öğrenci görüĢleri.
19. Tablo:19-‗Coğrafya Bilgi yarıĢmasının aslında coğrafyayı anlamanın dünyayı anlamak olduğu‘ ile ilgili öğrenci görüĢleri.
20. Tablo:20-‗Coğrafya bilgi yarıĢmasının coğrafya öğretmenlerine karĢı bakıĢı ve iletiĢime etkisine iliĢkin‘ öğrenci görüĢleri.
21. Tablo:21-‗Coğrafya bilgi yarıĢmasına katılmada yarıĢma sonunda verilen ödüllerin etkisine‘ yönelik öğrenci görüĢleri.
22. Tablo:22-‗Okuldaki coğrafya derslerinin Coğrafya Bilgi YarıĢması sorularına benzer bir Ģekilde görsel ve uygulamaya dönük iĢlenmesine‘ yönelik öğrenci görüĢleri.
23. Tablo:23-‗Coğrafya Bilgi YarıĢması sayesinde üniversite bölüm tercihleri içerisinde coğrafya bölümünün de olup olmamasına‘ yönelik öğrenci görüĢleri.
24. Tablo:24-‗Her zaman bu tip yarıĢmalara katılmak isteğine‘ yönelik öğrenci görüĢleri.
25. Tablo:25-‗Böyle uluslararası Coğrafya Bilgi yarıĢmalarına katılma isteğine‘ yönelik öğrenci görüĢleri.
26. Tablo:26-‗Televizyon, gazete ve internet gibi ortamlarda bu tip yarıĢmaların sevilerek takip edilmesine‘ yönelik öğrenci görüĢleri.
27. Tablo:27-‗Coğrafya Bilgi yarıĢmasının arazi uygulaması bölümünün olmasının iyi olacağına‘ yönelik öğrenci görüĢleri.
28. Tablo:28-‗Coğrafya Bilim Olimpiyatının daha sonraki yıllarda yapılması durumunda katılıma‘ yönelik öğrenci görüĢleri.
29. Tablo:29-‗Coğrafya Bilim Olimpiyatına katıldıktan sonra diğer derslerde de bu tip ders dıĢı aktivitelerin yapılıp yapılmamasına‘ yönelik öğrenci görüĢleri.
30. Tablo:30-Cinsiyet ile ‗Coğrafya dersinde öğrendiklerimin her zaman iĢe yarayacağını düĢünüyorum.‘ Sorusu arasında iliĢki tablosu
31. Tablo:31-Cinsiyet * Coğrafya bilgi yarıĢması size ne kazandırdı? tablosu.
32. Tablo:32-Cinsiyet ile ‗Coğrafya bilgi yarıĢması gibi ders dıĢı aktivitelerin dersi anlamamda çok faydalı olduğunu düĢünüyorum.‘ sorusu arasındaki iliĢki tablosu. 33. Tablo:33-ANOVA TESTĠ-1
34. Tablo: 34-ANOVA TESTĠ-2
35. Tablo: 35-YarıĢmaların coğrafyaya karĢı öğrencilerde yarattığı değiĢiklikler.
36. Tablo:35-Bu yarıĢmanın yaygınlaĢması ve geliĢtirilmesi konusunda öneri, beklenti ve düĢünceler
KISALTMALAR LĠSTESĠ
1. ACBO: Anözder Coğrafya Bilim Olimpiyatı 2. ANÖZDER : Anadolu Özel Okullar Derneği 3. SPSS: Stastical Packages Fort He Social Sciences 4. MEB: Milli Eğitim Bakanlığı
5. SBDÖP: Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı 6. CDÖP: Coğrafya Dersi Öğretim Programı
7. TD: Tebliğler Dergisi 8. ÖSS: Öğrenci Seçme Sınavı
9. OKS: Ortaöğretim Kurumları Sınavı 10. KPSS: Kamu Personeli Seçme Sınavı 11. RG: Resmi Gazete
I. GĠRĠġ
1. Problem durumu
Tarihin ilk dönemlerinde Coğrafya, dünyanın tanınmasını kendine konu edinen bilim olarak algılanıyordu. Ortaçağlara gelindiğinde dünyayı tanıma konusunda o zamana kadar yapılan çalıĢmalar dünya hakkında bir yığın bilgi ortaya çıkarmıĢtı ve bu bilgilerin sınıflandırılması ve sentezlenmesi gerekiyordu. Böylece coğrafyaya bir sentez bilimi etiketi eklenmiĢti.
19.yüzyılın sonlarına doğru ve 20.yüzyılın ilk çeyreğinde coğrafyayı batı coğrafyacıları sömürgeciliği meĢru göstermek için bir araç olarak kullanmıĢlardı. Bu dönemde Coğrafya tanımlarında ‗fiziki çevrenin insan davranıĢlarını nasıl kontrol ettiğini açıklayan bilim ‗olarak tanımlanmıĢtır.
1920‘li yıllarda fiziki çevresinin aslında belirleyici olmadığı, benzer fiziki çevrelerde yaĢayan insanların kendi kültürel birikimleri sonucu farklı tercihlerde bulunduğu farklı sosyal organizasyonlar inĢa ettiği ve sonuçta tercihlerin bu toplumların geliĢimin temelden etkilediğini ortaya koymuĢtur.
1953 yılına gelindiğinde Schaefer, Ģu tanımı yapmıĢtır. ‘Yeryüzündeki belli özelliklerin mekânsal dağılıĢını belirleyen kanunları ortaya koymaya çalıĢan bilimdir‘. Bu dönemde coğrafya sayısal yöntemlere teslim oldu.
1970‘li yıllarda bütün sosyal bilimleri etkileyen post-modern anlayıĢı Coğrafya bilimini etkileyerek sayısal devrimin etkilerinden kurtarmıĢtır. Bu dönemde çevresel devrimin etkilerinden dolayı Coğrafyada tekrar fiziki çevreye yönelme oldu.
Coğrafyanın çok boyutluluğunun kabul edildiği 20.yüzyılın sonlarında o zamana kadar yapılan çalıĢmalarla ilgili iki eğilim önemlidir. Birincisi, Amerika‘da insan merkezli ve Fiziki çevreden kopuk bir anlayıĢ, ikincisi ise Avrupa‘da, tam tersi yerbilimi geleneğine uygun olan ve insanı ikinci plana iten bir anlayıĢtı. Bu dönemde coğrafyayı önceki dönemlerde olduğu gibi tek boyutlu bir tanımlama ile değil, çok boyutlu olarak ele alma ve ona göre düĢünme gereği ortaya çıkmıĢtır.
Coğrafyanın geçmiĢi incelendiğinde, bu bilimin temel vurgularında tarih boyunca önemli değiĢiklikler olmuĢtur. Coğrafyacılar zamanla asıl vurguyu değiĢtirmiĢ ve bir önceki dönemdeki vurguyu reddeder olmuĢtur. Ancak bir süre sonra o vurguya tekrar ihtiyaç olduğu anlaĢılmıĢtır. Yani Coğrafyayı zaman zaman tek boyutu ile ele alan yaklaĢımlar denenmiĢ ama hiçbir zaman baĢarılı olamamıĢtır. Coğrafi açıklama her zaman çok boyutluluğu gerekli kılmıĢtır.
Her ne kadar çok geniĢ alanlı bir disiplin olsa da coğrafi çalıĢmaların ortak olan bazı tarafları vardır. Bu ortak taraflar coğrafi çalıĢmalarda az ya da çok vardır ve coğrafya disiplinini diğer bilimlerden ayırır. William Pattison (1964) çokça tartıĢılan bu sorunu inceledikten sonra coğrafi araĢtırmalarda yer bilimi, mekânsal, insan-çevre ve bölgesel olmak üzere dört gelenek ayırt etmiĢtir. Bu dört gelenek coğrafyacılar tarafından çok kabul görmüĢ, coğrafyanın çok boyutluluğunun mükemmel bir ifadesi olarak kabul edilmiĢtir. Coğrafyanın yer ezberleten bilim olarak algılanmasını engelleyecek yaklaĢım, bu çok boyutluluğa yapılacak en önemli vurgulardan birisidir. Coğrafyanın ortaya koyduğu bütüncül bakıĢ bir yandan sentez imkânı sağlarken, değiĢik alt disiplinlerdeki çalıĢmalar da analiz yeteneğimizi artırmaktadır. Bu çok boyutluluk aynı zamanda bazen çok dağınık gibi görünen alanı toparlamak için bir çerçeve oluĢturur (Arı, 2010)
Son dönemlerde dünyanın karĢı karĢıya kaldığı temel sorunların çözümünde coğrafyanın önemini kavrayan birçok ülke, bu disiplinin tüm eğitim kademelerinde sağlıklı bir Ģekilde öğretilebilmesi için özel tedbirler almıĢtır. Ülkemizde bu amaçla orta Öğretim için 2005 yılında yeni Coğrafya Dersi Öğretim Programını kabul etmiĢtir. Bu program eksikleri olmasına rağmen öğrenci merkezli olması nedeniyle önemlidir.
Coğrafya ile bu bilim dalının okullardaki öğretimi arasında çok yönlü bir etkileĢim vardır. Ülkemizde coğrafya eğitim ve öğretiminin durumu, neyi, niçin ve nasıl öğreneceğini bilmeyen öğrencilere, neyi, niçin ve nasıl öğreteceğini bilemeyen öğretmenlerin, coğrafya öğretmeye çalıĢmasından ibarettir. Sonuçta ülkede ders dıĢı etkinliklerden yoksun ve beceri geliĢtirmeye dayalı olmayan, çoğunlukla öğrencilerin pasif alıcı Ģeklinde öğretmen ve kitabı takip ederek, niçin ve nasıl kullanacağını bilmeden bazı gerçekleri ezberlediği bir coğrafya öğretimi ortaya çıkmıĢtır. Sosyal ve güncel yaĢamda coğrafya biliminin izlerini göremeyen öğretmenler coğrafya öğretimini
sadece sınıf ortamına hapsetmekte ve sonuçta ne iĢe yaradığını bilmeden sıkıla sıkıla bazı gerçekleri ezberlemeye çalıĢan öğrenci profili ortaya çıkmaktadır (Arı, 2010)
Coğrafya öğretimi üzerine yapılan araĢtırmalarda, coğrafyanın sadece neyin öğretileceği değil, aynı zamanda nasıl ve nerede öğretileceği de belirtilmek durumundadır. Bu nedenle coğrafyayı sınıf duvarları arasına hapsetmek, ona haksızlık olacağı gibi, hiç olmazsa basit uygulamaların yapılabileceği konularda öğrencileri duvarların dıĢına taĢımak yerinde olacaktır. Fen ve sosyal bilimler içerisinde en geniĢ laboratuvara sahip olan coğrafyayı duvarlarla çevirip hapsetmek, öğrencilerin beyinlerinin bir köĢesine kapatmak yerine hem beyinleri, hem de coğrafyayı özgür bırakmak belki de coğrafyaya yapılabilecek en büyük katkı olacaktır. Öğretim programları içerisinde coğrafya dersi bir kültür dersi olarak kabul edilmektedir. Coğrafyada öğrenilen/öğretilen bilgiler hayatın her safhasında kullanılmaktadır. Günümüzde en hızlı değiĢim süreci eğitim alanında yaĢanmaktadır. Bu süreçte coğrafya eğitimi alanında geliĢen bilgiye bağlı olarak değiĢimler kaçınılmaz olmaktadır. GeçmiĢten bu yana coğrafyanın nasıl öğretilmesi gerektiği, hangi yöntemlerin kullanılacağı ve nelerin öğretileceği coğrafya eğitimcilerinin en çok tartıĢtığı konulardır (KarakuĢ 2006. Aksoy,2006 Gündüz,2006.). Coğrafya eğitimi üzerine yapılmıĢ birçok bilimsel araĢtırma, bize coğrafya öğretiminde aktif öğrenme yöntemlerinin kullanılması gerektiğini ortaya koymaktadır (Turoğlu,2006; KarakuĢ, 2006; KarakuĢ 2007; Karabağ ve ġahin, 2007; Özür,2005; Hawke,1974;). Bunun gerçekleĢtirilmesi için de eğitimin sadece sınıflarda değil, sınıf ve okul dıĢı öğrenme ortamları gibi birçok alanda sürdürülmesi gerektiğini göstermektedir. Bu amaçla da ders dıĢında da çeĢitli etkinlikler yaptırılarak coğrafya öğretimi devam ettirilmelidir. Etkinlikler önceden iyi planlanmalı ve öğrencilerin seviyesine uygun olmalıdır. O zaman nedir? Bu etkinlik. Bunun öncelikle açıklanması gerekmektedir.
Genel olarak etkinlik kavramı, bir konunun öğrenilmesine yönelik olarak,
öğretmen ya da öğrenciler tarafından aktif öğrenme ilkelerine uygun Ģekilde planlanan, içeriğinde çeĢitli yöntem ve tekniklerin yer aldığı, üst düzey düĢünme becerilerinin de dâhil çeĢitli becerilerin kullanılmasını gerektiren, bir süre ve konuyla sınırlandırılmıĢ, sınıf içinde ya da baĢka öğrenme ortamlarında gerçekleĢen öğrenci faaliyetleri olarak tanımlanmaktadır (Özür,2010). Etkinlikler kullanılan tekniğe göre, uygulama süresine göre, öğrenci katılımına göre ve yapılacağı mekâna göre iki Ģekilde sınıflandırılabilir. Mekâna göre sınıflandırma sınıf içi ve sınıf dıĢı etkinlikler olarak ikiye ayrılmaktadır.
Sınıf içi etkinlikler sınıf ortamında ders süreci içerisinde uygulanan eğitimsel iĢler olarak tarif edilirken; sınıf dıĢı etkinlikler ders süreci dıĢında derslerin hedeflerini ya da içeriğini konu alan, belli bir sürede, planlanmıĢ, bireysel ya da grupla gerçekleĢtirilen eğitimsel faaliyetler olarak tanımlanabilir.
Ders dıĢı etkinliklerin kullanımı ile ilgili olarak çeĢitli çalıĢmalar yapılmıĢtır. Bu çalıĢmaları Ģu Ģekilde değerlendirebiliriz.
1. KarakuĢ, Aksoy, Gündüz (2012), tarafından, Dokuzuncu Sınıf Coğrafya Derslerinde Ders DıĢı Etkinliklerin Öğretmen GörüĢlerine Göre Değerlendirilmesi‘ ni konu alan ders dıĢı etkinliklerin önemi ile ilgili bir çalıĢma yapılmıĢtır. Bu araĢtırmanın amacı, 9. sınıf coğrafya derslerinde önerilen ders dıĢı etkinliklerinin öğretmen görüĢlerine göre kullanılma durumu, etkinliklerin uygunluğu ve etkinliklerin uygulanmasında karĢılaĢılan güçlüklerin belirlenmesidir. Ders dıĢı etkinliklerin kullanılma durumu, coğrafya öğretmenlerinin görüĢleri doğrultusunda çeĢitli değiĢkenler açısından incelenmiĢtir.
2. K. Özür, Nazan hazırladığı doktora tezinde Sosyal Bilgiler Dersinde Sınıf DıĢı Etkinliklerin Öğrenci BaĢarısına Etkisini incelemiĢtir. ÇalıĢma, sınıf dıĢı etkinliklerin öğrenci baĢarısını nasıl etkileyeceği sorusu etrafında çeĢitli araĢtırma ve uygulama süreçlerinin tamamlanmasından oluĢmaktadır. ÇalıĢmada sınıf dıĢı etkinliklerin tanımlanarak sınıflandırılması, araĢtırmacı tarafından hazırlanan etkinlik örneklerinin uygulanması ve sonuçların değerlendirilmesi aĢamaları gerçekleĢtirilmiĢtir.
3. C. Aladağ ve S.Doğu çalıĢmasında, ilköğretim okulları II. kademe öğrencilerinin Fen ve Teknoloji dersinde verilen ve ders dıĢı etkinlikler içerisinde yer alan ev ödevleri hakkındaki görüĢlerini tespit etmek amaçlanmıĢtır. Bu görüĢlerden yararlanarak ödevlerin eğitim öğretimdeki önemi ve niteliği konusunda öneriler getirilmeye çalıĢılmıĢtır.
Ders dıĢı etkinlikler içerisinde değerlendirilen Bilgi yarıĢmaları, bilgi ve becerilerin öğrenilmesinde faydalıdır, eğer eğitsel ölçüler içerisinde kullanılırsa daha çok faydalı olabilir. Yapılan etkinliklerin önemi, onların ölçülebilir oluĢu ile ilgili bir durumdur. BaĢarıyı ortaya çıkartan ve tescilleyen de yarıĢmalardır. Kabiliyetine ve gücüne güvenenler bile bazen yarıĢmalardan çekiniyor. Ya kaybedersem korkusu
yaĢıyorlar. Fakat bütün yarıĢmalar, bir Ģekilde, yarıĢmaya katılan herkese çok önemli tecrübeler kazandırıyor.
Liselerdeki öğrencilerin, kulüp faaliyetleri, bilgi yarıĢmaları, münazara ve benzeri etkinliklere katılmaları, coğrafya derslerinde baĢarılarının daha çok artmasına etki etmesi yanında, güncel sorunların anlaĢılıp yorumlanabilmesi için bu tür faaliyetlerin daha fazla düzenlenmesi ve öğrencilerin bu etkinliklere katılmaları hususunda öğretmenler tarafından teĢvik edilmeleri gerekmektedir. Okul içerisinde ve okullar arasında düzenlenen Coğrafya Bilgi yarıĢmaları, bu yarıĢmalara hazırlanma süreci, öğrencilerin coğrafya dersine karĢı ilgisini artırabilir. Bu amaçla ders dıĢında, ancak dersin baĢarısını artırmak için Coğrafya Bilgi yarıĢmalarına öğrencilerin hazırlanmasını hem okul idaresi hem de Coğrafya Öğretmenleri teĢvik etmelidirler. YarıĢmaların durumuna göre ders dıĢında ekstra zamanlarda hazırlık yapmaları sağlanmalıdır. Bu hazırlık süresi içerisinde öğrenciler, öğretmenler ve okul idaresi iĢbirliği içerisinde olmalıdır.
Bütün bunların doğrultusunda araĢtırmanın problem cümlesini ―Coğrafya dersinde ders dıĢı etkinlikler içerisinde yer alan coğrafya bilgi yarıĢmalarının bu yarıĢmalara katılan öğrencilerin görüĢlerine göre değerlendirilmesi‖ oluĢturmaktadır.
2. AraĢtırmanın Amacı
Bu araĢtırmanın temel amacı, ders dıĢı etkinlikler içerisinde yer alan Coğrafya Bilgi YarıĢmalarının yarıĢmaya katılan lise öğrencilerinin düĢüncelerine etkisinin araĢtırılmasıdır. Bu amaçlar doğrultusunda aĢağıdaki sorulara cevaplar aranmıĢtır. Bu sorular, aynı zamanda araĢtırmanın alt amaçlarını oluĢturmaktadır.
1. Coğrafya bilgi yarıĢmasının öğrencilerin coğrafya dersine olan ilgisini artırmada
etkisi var mıdır?
2. Coğrafya bilgi yarıĢmasının üniversite giriĢ sınavlarında yer alan coğrafya
konularına daha iyi hazırlanmada etkisi var mıdır?
3. Coğrafya bilgi yarıĢmasının hazırlık sürecinde öğrencilere ders çalıĢma alıĢkanlığını
4. Coğrafya bilgi yarıĢmasına hazırlanma sürecinin öğrencilerin coğrafya
öğretmenlerine karĢı bakıĢ açısında ve öğretmenleri ile olan iletiĢimlerinin değiĢmesinde etkisi var mıdır?
5. Coğrafya bilgi yarıĢmasına hazırlanma sürecinin, yarıĢmaya hazırlanan öğrencilerin
diğer derslerde de baĢarılı olmasına etkisi var mıdır?
6. Coğrafya Bilgi yarıĢmalarının bu yarıĢmaya katılan öğrencilerin genel kültürünün
artmasında etkisi var mıdır?
7. Coğrafya Bilgi yarıĢmalarının bu yarıĢmaya katılan öğrencilerin coğrafya dersinin
hem uygulamaya yönelik hem de görsel olma özelliğini daha iyi anlamalarına etkisi var mıdır?
3. AraĢtırmanın Önemi
Eğitim ve öğretimde, öğrenme ve öğretme nesnelerini, öğretmen, öğrenci, aile, çevre, okul ve sınıf ortamı gibi temel yapıtaĢları oluĢturur. Bunlar birbirleri ile etkileĢim içinde olduklarından, bunları bağımsız ele alıp açıklamak zordur. Ancak günümüz de yapılan eğitim araĢtırmalarında, birbirleri ile olan bağlantılarını göz ardı etmeden, öğrenme ve öğretme süreçlerini oluĢturan faktörler tek tek bağımsız ele alınıp incelenebilmektedir. Böylece bu faktörlerden elde edilen sonuçlar diğer tüm alanlar için de yol gösterici olmaktadır.
2005‘te uygulamaya konulan coğrafya öğretim programında çeĢitli öğrenme alanlarına yönelik kazanımların gerçekleĢebilmesi için farklı ders dıĢı aktiviteler önerilmiĢtir. Bu aktiviteler öğrencinin aktif olmasını sağlarken, aynı zamanda yaparak-yaĢayarak öğrenme imkânı da vermektedir. Öğretmen, coğrafyanın hayatın içindeki yerini ve öğrencilerin bakıĢ açılarının nasıl değiĢeceğini vurgulamak üzere sınıf içi ve sınıf dıĢındaki olaylardan yararlanmalıdır. Öğretmen, okulun bulunduğu çevreye göre etkinlik örneklerini seçmeli ya da kendisi etkinlik hazırlamalıdır. Olguları ve olayları aktarmak ya da öğrencilere ders kitaplarını ezberletmek yerine, aktif öğrenmeye dayalı etkinlikler uygulamalıdır. Yeni etkinlikleri tasarlarken, dersin genel amacı, kazanımlar, farklı öğrenme stilleri ve zekâ türlerine sahip öğrencilerin ilgi, yetenek ve ihtiyaçlarını göz önüne almalıdır.
Öğrenme ve öğretme faaliyetlerinin gerçekleĢmesi için yapılan etkinlikler, tüm seviyeler ve dersler için söz konusu edilebilir. Etkinliklerin uygulanma süresi ve
kullanılan materyaller de konunun oldukça geniĢ içeriğinin birer parçası olabilir. Etkinliklerin sınıf içinde ya da sınıf dıĢında gerçekleĢtirilme durumları dikkate alındığında, yine birçok bileĢen ortaya çıkar. Coğrafya öğretiminde, programda var olan kazanımların gerçekleĢebilmesi için bu etkinliklerin uygulanması önerilmektedir. Ders dıĢı etkinlik, ders süresi dıĢında, o dersin hedeflerini ya da içeriğini konu alan bireysel veya grupça yapılan, belirli öğretim tekniklerinin uygulandığı belli bir süre için planlanmıĢ tüm faaliyetlerdir. Yabancı literatürde de sınıf dıĢı etkinliklerin öğretimde kullanılmasını destekleyici nitelikte ifadeler dikkat çeker (Kane, 2004,s.275; Owen and Ryan 2001,s. 91).
Coğrafya dersi için yapılabilecek olan, gezi, gözlem, proje, performans ödevi, araĢtırma ve grup çalıĢmaları, coğrafya haftası, arazi çalıĢmaları, yapboz yarıĢmaları, okul içi ve okullar arası coğrafya bilgi yarıĢmaları, Ulusal ve Uluslararası Coğrafya Olimpiyatları, il bulma ve ülke yarıĢmaları, çeĢitli sergiler, maket yarıĢmaları, fotoğraf yarıĢmaları, baĢlıca sınıf dıĢı etkinlik türleri olarak belirlenmiĢtir. Son dönemlerde televizyon, gazete ve internet gibi ortamlarda yapılan ödüllü bilgi yarıĢmaları bu alanda yapılacak etkinliklere öğrencilerin ilgi duymalarına neden olabilir. Dünyada 1996 yılından beri düzenlenen Coğrafya Olimpiyatları, Ülkemizde bu olimpiyatlar için geçen yıl uygulanan Coğrafya Bilim Olimpiyatı Sınavı ve Üç yıldır uygulanan Anözder Coğrafya Bilim yarıĢmaları ve Ġzmit Ali Fuat BaĢgil Sosyal Bilimler Lisesinin yapmıĢ olduğu ve 2013‘te ilk defa düzenlenen Marmara Bölgesi Liselerarası Coğrafya Bilim YarıĢması, Coğrafya bilgi yarıĢmalarının öneminin son dönemlerde arttığını göstermektedir.
Bu çalıĢma; araĢtırmacının kendisi tarafından organize edilen ve Atlantik Ahmet Ulusoy Liselerinin Liselerarası Coğrafya Bilim YarıĢmalarına ve Ġzmit Ali Fuat BaĢgil Sosyal Bilimler Lisesinin yapmıĢ olduğu ve 2013‘te ilk defa düzenlenen Marmara Bölgesi Liselerarası Coğrafya Bilim YarıĢmalarına katılan ve bu yarıĢma için hazırlanan öğrencilerin; Coğrafya Bilim YarıĢmaları ile ilgili tutum ve davranıĢlarına yönelik görüĢlerini içermektedir.
ÇalıĢma; sınıf dıĢı etkinliklerden olan Coğrafya Bilim yarıĢmalarının kiĢinin öğrenmesine olan katkısını ortaya koyacak bir uygulama süreci içermektedir. Bu süreç boyunca, bireysel ya da grup etkinlikleri uygulanmıĢ ve yapılacak ölçme değerlendirme faaliyetleri sonucunda bulgular ortaya konmuĢtur. Bu noktada Coğrafya Bilim YarıĢmalarının öğrencilerin öğrenmesine olan katkısı, bulgular ıĢığında
değerlendirilerek; sonuçlar ortaya konmuĢ ve bu sonuçlara göre çeĢitli önerilerde bulunulmuĢtur.
4. Varsayımlar
1-Ders dıĢı etkinlikler içerisinde yer alan Coğrafya Bilgi YarıĢmalarının yarıĢma süreci içerisinde yarıĢmaya hazırlanan öğrencilerin birbirine denk özellikte olmadıkları ve kontrol altına alınamayan ders öğretmenlerinin niteliği gibi değiĢkenlerin yarıĢma sonuçlarını aynı oranda etkilemeyeceği varsayılmıĢtır.
2-Coğrafya bilgi yarıĢmalarına okul idarecilerinin aynı derecede önem verdikleri ve hem öğretmenleri hem de öğrencileri teĢvik ettikleri varsayılmıĢtır.
3-ÇalıĢmadaki anket sorularını cevaplayan öğrencilerin verdikleri cevaplarda samimi oldukları varsayılmıĢtır.
4-ÇalıĢmada kullanılan etkinliklerin coğrafya dersinin içeriğini ve özelliğini temsil ettiği varsayılmıĢtır.
5-Bu etkinlikler, (Coğrafya Dersi Öğretim Programı) CDÖP çerçevesi içerisindeki kazanımlara ve bu konu ile ilgili yönlendirmelere uygun olarak uzman görüĢü alınarak hazırlanmıĢtır.
5. Sınırlılıklar
AraĢtırma Ankara ve Ġzmit‘te yapılan Coğrafya Bilim YarıĢmalarına katılan ve yarıĢmaya kabul edilen 116 okuldan yarıĢma için gelen 232 öğrenci ile sınırlıdır.
6. Tanımlar
Etkinlik: Bir konunun öğrenilmesine yönelik olarak, öğretmen ya da öğrenciler
tarafından aktif öğrenme ilkelerine uygun Ģekilde planlanan, içeriğinde çeĢitli yöntem ve tekniklerin yer aldığı, üst düzey düĢünme becerilerinin de dâhil, çeĢitli becerilerin
kullanılmasını gerektiren, bir süre ve konuyla sınırlandırılmıĢ, sınıf içinde ya da baĢka öğrenme ortamlarında gerçekleĢen öğrenci faaliyetleri olarak tanımlanmaktadır (Özür, 2010).
Sınıf içi etkinlikler: öğrenme süreçlerinin önemli bir bölümüdür. Sınıf dıĢı etkinliklere
göre daha sıklıkla yapılması ve çok çeĢitli yöntem ve tekniklerin kullanılmasına imkân vermesi açısından dikkat çeker. Bu etkinliklerin en önemli özelliği ders süresi içinde yapılmıĢ olmalarıdır. Açıkgöz bu faaliyetleri öğretimsel iĢler olarak tanımlar (Açıkgöz, 2004).
Sınıf dıĢı etkinlikler: Ders süresi dıĢında, o dersin hedeflerini ya da içeriğini konu alan
bireysel veya grupça yapılan, belirli öğretim tekniklerinin uygulandığı belli bir süre için planlanmıĢ tüm faaliyetler olarak tanımlanabilir. Sınıf dıĢı etkinlik kavramı ―okul dıĢında da öğrenmelerin olduğu, bu öğrenmelerin planlı ve programlı yapılması durumunda belirli öğretim tekniklerinin uygulanması gerektiği ―düĢüncesinden doğar (Skaggs,2007, Roth and Lockwood,1979 , Demirel, 2005, Öncül, 2000).
Bilgi yarıĢması: YarıĢma, insanların belirli bir hedefe ulaĢmak için sergiledikleri
mücadelelerin toplamıdır. Ġnsanın içerisindeki bencillik duygusu ve hırs duygusu insanın kodlarından gelen yarıĢma duygusunun ortaya çıkmasına neden olur. Aile içerisinde kardeĢler arasında mücadele, okulda öğrenciler arasında mücadele, iĢte çalıĢanlar arasında mücadele hep insanın içinde sahip olduğu yarıĢma duygusundan kaynaklanır. Sistemin getirdiği bazı kurallar da insanın içerisindeki yarıĢma duygularını tetikler. Örneğin; ÖSS, OKS, KPSS gibi sınavlar öğrencilik hayatında insanın benliğinde derin izler yaratır ve yarıĢma psikolojisini üzerinden atamamasına neden olur. Ġnsanın benliğinde sahip olduğu kazanma ve baĢkalarını ekarte etme çabası, günümüzde yarıĢma sektörünün doğmasına neden olmuĢtur.
Bilim olimpiyatları: Ortaokul ve lise çağındaki öğrencileri bilimsel araĢtırmalara
teĢvik etmek ve bilim adamı yetiĢtirilmesi için imkân hazırlamak amacıyla her sene ulusal ve uluslararası düzeyde yapılan yarıĢmalardır. Ulusal Bilim olimpiyatları, her sene Fizik, Matematik, Biyoloji, Kimya ve Bilgisayar dallarında düzenlenmektedir. Uzun bir hazırlanma döneminden sonra öğrenciler her yıl yapılan Ulusal Bilim Olimpiyatları'na katılırlar. Uluslararası Bilim Olimpiyatları her sene farklı ülkelerde düzenlenir. Bu olimpiyatlarda öğrenciler değiĢik kültürlerle tanıĢma, farklı ülkeleri gezme ve dünyanın değiĢik ülkelerinden gelen yaĢıtlarıyla yarıĢma imkânı bulurlar.
II. KAVRAMSAL ÇERÇEVE
1. Türkiye‘de Coğrafya Eğitiminin Ġlk Yılları
Cumhuriyetin kuruluĢundan önce ve Cumhuriyetin kuruluĢundan sonra yaygın eğitim kurumlarımızda eğitim müfredatlarının bir parçası olarak coğrafya dersleri hep okutulmuĢ, öğrencilerin coğrafya dersleri ile bir genel kültür olarak çevresinde olan bitenleri ve vatan sevgisini kazanmaları istenmiĢtir. Örneğin 20. yy.‘ın hemen baĢında rüĢtiyelerde okutulan dersler arasında coğrafya dersi de bulunmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti‘nin ilk ders programları 1924-1930 yılları arasında yapılmıĢ olup tamamen milli vurguları öne çıkarmakta, yeni rejimi ve onun değerlerini telkin etmekteydi.
1930 sonrasında dünyadaki sosyal değiĢmeye paralel olarak Türkiye‘nin dıĢında olanları tanımaya yönelik müfredat programları içinde çalıĢmalar yapılmıĢtır. Bu dönem içerisinde (1938) yapılmıĢ olan coğrafya müfredatına göre coğrafya dersleri lise 1. sınıf ve 2. sınıfların fen bölümlerinde haftada iki saat, lise 3. sınıflarda ise haftada bir saat okutulmuĢtur. Cumhuriyetin kurulması ile birlikte okullarda coğrafya dersi okutulmasına devam edilmiĢ fakat bu yetersiz kalmıĢ, bu eksiklik ancak 1940‘lı yılların baĢında konuĢulmaya baĢlamıĢtır. Bu yıllarda, lise müfredat programlarının ne kadar hantal ve kullanıĢsız olduğu çok tartıĢılmıĢtır.
Bütün bu tartıĢmalar sürerken sosyal bilimler içinde, halka milli birlik ve beraberlik duygusunu geliĢtirmek ve Cumhuriyet rejimini benimsetmek amacıyla, Türkçe, matematik ve fen dallarında Cumhuriyetin kurulmasında günümüze pek değiĢiklik yapılmamasına rağmen, sosyal bilimlerde (coğrafya dâhil) 1940‘lardan sonra hızla artan bir tempo ile dünyaya açılma ve dünyayı tanıma stratejisi güdülmüĢtür.
2. Ġlköğretim II. Kademe ve Lise Coğrafya Ders Programlarının GeliĢim Süreci (1941 Sonrası)
Coğrafya dersi eğitiminin lise ve ortaokullardaki ders programları, 1940- 1990 arası dönemlerde farklı uygulamaları yansıtmaktadır. 1940 yılından önce coğrafya dersi lise ve dengi okullarda sınırlı ölçüde okutulmuĢ olup, kısıtlı ders araç gereçleri ile bu
dersler verilmiĢtir. 1941 yılında toplanan 1. Türk Coğrafya Kongresi‘nde ülkemizde coğrafya eğitiminin temelleri, amaç ve hedeflerinin neler olması gerektiği konusunda çalıĢmalar yapılmıĢtır. Bu kongre meyvelerini hemen kısa sürede vermeye baĢlamıĢ, liseler ve dengi okullar için detaylı ders programları hazırlanmıĢ ve coğrafya ana derslerden birisi olarak lise ders programı içindeki yerini almıĢtır. Bu ilk ders programı çok detaylı olmasa da ana çerçeveyi çizmiĢ ve liselerde haftada iki saat zorunlu ders olarak okutulmasını sağlamıĢtır. 1941 yılında hazırlanan ilk detaylı coğrafya ders programı, mükemmel ve hiç bir eksiği olmayan bir program da değildi. 1941 yılı coğrafya müfredatı, 1970‘lere kadar zenginleĢtirilerek uygulanmıĢtır.
1973 yılında Modern Program adı altında yeni bir müfredat programı hazırlanmıĢtır. Bu program 1941 yılı kararlarını esas almasına rağmen, lise ve dengi okullarda coğrafya eğitimini çok olumsuz yönde etkilemiĢ, ders adı ve saati önemli ölçüde değiĢmiĢtir.
1980 askeri darbesi Türk Eğitim Sistemini derinden etkilemiĢ, bundan coğrafya dersleri de nasibini almıĢtır. Ġhtilalin hemen ardından yaklaĢık sekiz yıldır uygulanmakta olan coğrafya müfredatı kaldırılmıĢ ve yerine yeni müfredat programı uygulanmaya konmuĢtur. Bu program ile coğrafya dersi bir ölçüde istenilen seviyeye getirilmiĢtir.
Coğrafya gibi uygulamalı bir bilim dalı istenilen seviyeyi bir türlü yakalayamamıĢ, cumhuriyet dönemi boyunca amaçsız öğretim programları değiĢikliklerine gidilmiĢ ve 1987 uygulaması ile coğrafya derslerinin daha da zenginleĢmesi beklenirken, büyük ölçüde okullarımızdan kaldırılmıĢtır.
1987‘de baĢlatılan yeni uygulama ile coğrafya göstermelik bir ders konumuna getirmiĢtir. 1991‘de yeni bir program geliĢtirilmiĢtir. Bu tarihten itibaren bütün orta öğretim okullarında sömestr uygulamasına geçilip, seçmeli derslerin sayısı artırılmıĢtır. Bu yeni program Ders Geçme ve Kredi Sistemine uygun olarak uygulanmaya çalıĢılmıĢtır. Ders Geçme ve Kredi Sistemi; öğrenci merkezli, tamamen öğrencinin ilgi ve istekleri doğrultusunda branĢlaĢmayı hedeflemiĢ, üretken bireyler yetiĢtirilmesi hedeflenmiĢtir. Bu uygulamalar önce pilot bazı illerde, daha sonra bütün Türkiye‘de uygulamaya konmuĢtur. Ders Geçme ve Kredi Sistemi, birçok olumlu yanları olmasına rağmen, bazı aksaklıklar gerekçe gösterilerek, bu aksaklıkları gidermek yerine uygulamaya konmasından üç yıl gibi kısa bir süre sonra kaldırılmıĢtır.
Günümüzde coğrafya, bir ezber dersi olmaktan çıkıp yerlerin nerede yer aldıkları, neden orada bulundukları, oraya nasıl geldikleri, diğer unsurlarla nasıl
etkileĢim içinde bulundukları, insanlığa ve doğal çevreye nasıl daha yararlı hale getirilebilecekleri gibi sorular sorarak insanların yaĢadığı ortamı algılama ve anlamlandırmasına yardımcı olmaktadır. YaĢanan bu değiĢim ve geliĢmeleri öğrenciye aktarmak içinde eğitim-öğretimin vazgeçilmez bir parçası olan öğretim programları kullanılmaktadır (Gülersoy, 2007, Ġncekara, 2007).
Öğretim programı, bir dersin okulda ya da okul dıĢında, öğrenciye kazandırılması planlanan konu, davranıĢ ve becerileri anlatan kılavuz bir kitaptır ( Koç ve Aksoy, 2010).
Coğrafya öğretimi program geliĢtirme çalıĢmaları 1924, 1942, 1957, 1971, 1973, 1982, 1983, ve 1992 yıllarında yapılmıĢtır. Son olarak 2004 yılında Talim ve Terbiye Kurulu BaĢkanlığı tarafından yürütülen çalıĢmalar sonucunda öğretim programlarında toplu bir değiĢime gidilmiĢ, 2005 yılında ―Coğrafya Dersi Öğretim Programı‖ adıyla 9. sınıflardan baĢlamak üzere uygulamaya konulmuĢtur. 2009 ve 2011 yıllarında iki kez revize edilmiĢtir. (Koç ve Aksoy, 2010). Daha önceki yıllarda uygulanan Coğrafya Dersi Öğretim Programlarının, daha çok öğretmen merkezli olması, öğrenciyi pasifleĢtirip, ezberciliğe yönlendirmesi, toplumun ihtiyaçlarını ve çağın getirdiği yenilikleri karĢılayamaması vb. nedenlerle eğitim ve öğretimde istenen ve beklenen sonuçlar elde edilememiĢtir (ġahin 2006; Akengin, 2008; Doğanay, 2002).
” 2005 yılında uygulamaya konulan ve yapılandırmacı öğretim yaklaĢımına dayanan bu program, aktif öğrenme yöntemlerinin kullanıldığı, coğrafi becerileri ve kazanımları ön plana çıkaran bir yapıdadır.
―Öğretmen, okulun bulunduğu çevreye göre programdaki etkinlik örneklerini seçmeli ya da kendisi etkinlik hazırlamalıdır. Olguları ve olayları aktarmak ya da öğrencilere ders kitaplarını ezberletmek yerine, aktif öğrenmeye dayalı etkinlikler uygulamalıdır. O zaman nedir bu sınıf dıĢında yapılan etkinlikler? Önce bunlarla ilgili çeĢitli tanımları ve bilgileri paylaĢalım.
3. Sınıf DıĢında Yapılan Etkinlikler
Eğitim bilimlerinin amacı, öğrencilerin baĢarılarını artırmada yeni yeni yollar keĢfedebilmektir. Bu nedenle öğrenmede rolü olan her öğe dikkatle ele alınarak gözden geçirilir ve daha baĢarılı bir eğitim için neler yapılabileceği tartıĢılır. ÇalıĢmanın tartıĢtığı konular ise ―Daha kaliteli bir öğrenmenin gerçekleĢmesi için sınıf dıĢında
kalan zaman ve mekânların önemi nedir? Bu mekân ve zamanlar nasıl değerlendirilmelidir? Sınıf dıĢında ne tür etkinlikler yapılabilir? Bu etkinliklerde öğrencilerin ve öğretmenlerin rolü nedir?‖ soruları ile ĢekillenmiĢtir.
Sınıf dıĢında yapılan etkinliklerin bu çalıĢmaya konu olmasında Ģu değerlendirmeler önemlidir.
1. Eğitim öğretim sürecinin, okul ve dıĢ mekân ile bir bütün olarak ele alınmasının eğitim ve öğretimin baĢarısına katkısının olacağı inancı,
2. Öğrencinin okul dıĢında geçirdiği zamanının uzunluğu dikkate alınırsa, bu zamanın öğrencinin bilgi, beceri ve değer edinimindeki rolünün çok önemli olması,
3. Öğrencilerin sınıfta geçirdikleri vakit kadar evlerinde ya da odalarında geçirdikleri vaktin niteliğinin, öğrenmenin kalıcılığındaki etkisine yönelik farkındalığın geliĢtirilmesi,
4. Öğrenciler için sadece derste değil, hayat boyu öğrenme prensiplerinin sınıf dıĢı etkinlikler ile bir manada test ediliyor olması,
5. Sınıf dıĢında da yapılacak etkinliklerin, öğrencileri tüm boyutları ve daha geniĢ çaplı olarak değerlendirmeye imkân sağlaması,
6. Öğretim programlarının bu etkinliklerin yapılması konusundaki resmi ve bağlayıcı rolü, Sınıf dıĢı etkinliklerin uygulamasının güçlüğüne karĢın bu çalıĢmalar sırasında ailenin, okul ve çevresi ile diğer etkinlik alanlarının eğitim sürecinden haberdar olmalarının getireceği olumlu sonuçlara dikkat çekilmesi. Örneğin müze gezisi ile müzedeki yetkililerin okullarda yapılan eğitime doğrudan katkıda bulunup, zaman zaman öğretmenin yerine geçerek bilgi kaynağı olmaları.
7. Okulun gerçek hayat ile en çok temas kurabileceği alan olan bu etkinlikler, yaygın Ģekilde uygulanmaya baĢlandığında, okul ile dıĢ dünya arasındaki duvarın ortadan kalkacağı düĢünceleridir.
Bu düĢünceler, sınıf dıĢı etkinliklerin, özellikle de bilgi yarıĢmalarının çalıĢma konusu olarak seçilmesinde önemli rol oynamıĢtır. Ders dıĢı etkinliklerin tanımlanması kolay değildir. Çünkü okul dıĢında veya içerisinde o kadar çok ders dıĢı etkinlik yapılır ki hepsini ayrı ayrı ele almak gerekebilir.
Ders dıĢı etkinlikler; derslerin eksikliklerini tamamlamak, öğrencilerin birbirlerinden çok ayrı olan ilgi ve gereksinimlerini doyurmak, iyi bir yurttaĢlık eğitimi sağlamak amacıyla yapılan etkinliklerdir (BinbaĢıoğlu, 1997).
BinbaĢıoğlu‘nun tanımı da ders dıĢındaki etkinliklerin öğrenci geliĢimindeki rolünün altını çizmektedir. Burada, sınıf dıĢı etkinlikler ders dıĢında ama, derslerle ilgili
olarak gerçekleĢtirilen ders dıĢı etkinliklerle iliĢkilendirilmiĢtir. Sınıf dıĢı etkinliklerin uygulanmasının önemi, eğitim bilimlerindeki geliĢmelere paralel olarak gün geçtikçe daha da vurgulanmaktadır.
Bu noktadan hareketle, öğretimin sadece sınıf içindeki faaliyetlerle sınırlı kalması, söz konusu programın hedeflerine ulaĢmasında yeterli olmayacaktır. Okul öğrenmenin ve bilginin tek kaynağı değildir. Okul dıĢında oldukça geniĢ ve zengin bir içerik sunan çevreler vardır. Sınıf dıĢında gerçekleĢtirilecek çalıĢmalar öğrencilerin daha aktif olmasını sağlayacağı için daha etkili ve kalıcı öğrenme sağlayacaktır. Sınıf dıĢı etkinliklerin uygulanması zor gibi görünse de elde edilecek ürün açısından kayda değer artılara sahiptir (Albayrak, vd. 2004).
Etkinliklerin ders ile verilmek istenen konuları kapsayabilecek nitelikte ve çeĢitlilikte olması gereklidir. Etkinliklerin, tüm okullardaki öğretmenler tarafından uygulanabilecek, her çevre için uygun ve genel olması da önemlidir. Aksi halde etkinliklerin uygulanması ve sonuca ulaĢmasında sıkıntılar çıkabilir.
Yapılan değerlendirmeler sonucunda, sınıf dıĢı etkinlik türlerinin neler olduğu bazı baĢlıklar altında sıralanmıĢtır. Sıralama yapılırken belirlenen ilkeler göz önüne alınmıĢtır. Böylece sınıf dıĢı etkinlik türleri gezi, gözlem, günlük, anket, röportaj, proje, performans görevi, araĢtırma ve grup çalıĢmaları olarak belirlenmiĢtir. Ancak bu ders dıĢı etkinliklerin içerisine M.E.B. ilköğretim ve orta öğretim kurumları sosyal etkinlikler Yönetmeliği‘nde belirtilen 20. Maddedeki,
1. Geziler,
2.
YarıĢmalar,3. Beden eğitimi, izcilik, müzik ve halk oyunları çalıĢmaları, 4. Yayınlar,
5. Gösteriler,
6. Tiyatro çalıĢmaları, 7. Defile, sergi ve kermes gibi çalıĢmalarda eklenebilir.
Burada bu araĢtırmaya esas teĢkil eden konu; ders dıĢı etkinlik faaliyetlerinden yarıĢmalar bölümüdür. YarıĢmalarla ilgili olarak yine aynı yönetmelikte Ģu ifadeler yer almaktadır.
4. YarıĢmalar
Madde 22 — Sosyal etkinlikler ve diğer ders faaliyetleri kapsamında öğrencilerin ilgi
ve yeteneklerini geliĢtirmelerine, kendilerine güven duyabilmelerine, sosyal iliĢkilerde anlayıĢlı ve saygılı olabilmelerine, bilimsel düĢünce ve inceleme alıĢkanlığı kazanabilmelerine imkân sağlamak amacıyla çeĢitli yarıĢmalar düzenlenir.
Bu konuda aĢağıdaki hususlar göz önünde bulundurulur;
1. YarıĢma konuları, sınıfın düzeyine, çevre Ģartlarına ve programlara uygun olarak belirlenir.
2. Bu Yönetmelikte belirtilen konularda veya inceleme, kompozisyon, Ģiir, hikâye, resim, müzik, spor, proje, bilgisayar, halk oyunları ve benzeri alanlarda en az bir yarıĢma düzenlenir.
3. YarıĢmalar, sınıf içi, okul içi, okullar arası ve yurt içi düzenlenebileceği gibi uluslararasında da düzenlenebilir.
4. Okul içerisinde ve sınıf içi yarıĢmalara ait esaslar ve yarıĢma konuları, okul müdürünün veya görevlendireceği müdür yardımcısının baĢkanlığında ilgili kulüp danıĢman öğretmenlerinden ve temsilcilerinden oluĢturulan komisyonca; okullar arası yarıĢma konuları ile yarıĢma esasları ise il/ilçe millî eğitim müdürlüklerince oluĢturulan komisyonca belirlenir.
5. Bakanlık dıĢındaki resmî/özel kurum ve kuruluĢlarca düzenlenecek il/ilçe düzeyindeki yarıĢmalara katılım mülki amirin; yurt genelindeki yarıĢmalar ise Bakanlığın izni ile gerçekleĢtirilir. YarıĢmalarla ilgili komisyonların oluĢturulmasına iliĢkin hususlar izin onayında yer alır (DeğiĢik bent:2.3.2008/26804 RG)
6. Okul ve sınıf içi yarıĢmaların değerlendirilmesi, yarıĢmalar için oluĢturulan komisyonca; okullar arası yarıĢmaların değerlendirilmesi ise ilgili alan öğretmenlerinden, alan öğretmeni bulunmaması durumunda okul yönetimince uygun görülen diğer öğretmenlerden oluĢturulan komisyonca yapılır. Okul içi yarıĢmalarda, yarıĢmaya katılan sınıflardan temsilci birer öğrenci de bulundurulur 7. YarıĢmalar, eğitim- öğretimi aksatmayacak Ģekilde düzenlenir.
8. YarıĢmalarda derece alanlar ödüllendirilir. BaĢarılı öğrencilere, diğer bakanlık kamu kurum ve kuruluĢlarıyla iĢ birliği sonucunda sağlanan yaz kampı imkânlarından da yararlandırılmalarında öncelik tanınır.
Bu araĢtırmada ―Ders DıĢı Etkinliklerden Coğrafya Bilgi YarıĢmalarının Bu YarıĢmalara Katılan Öğrencilerin GörüĢlerine Göre Değerlendirilmesi‖ hedef alınmıĢtır. Bu nedenle, Coğrafya Bilgi yarıĢmalarının ders öğretimi içerisinde nasıl bir öneme sahip olduğu gösterilmeye çalıĢılmaktadır. Coğrafya Bilgi yarıĢmaları veya Coğrafya bilim yarıĢmaları herhangi bir okulun kendi bünyesinde yapılabileceği gibi, il veya ilçe çapında, bölgeler arası ve Türkiye genelinde yapılabilir. AraĢtırmamızda 2013-2014 eğitim ve öğretim döneminde yapılan iki farklı Coğrafya bilim yarıĢması yer almaktadır.
Bunlardan birincisi 23 Mart 2013 tarihinde Özel Atlantik Ahmet Ulusoy Liselerinin düzenlediği 3.Anözder Coğrafya Bilim Olimpiyatı (ACBO) adı altında düzenlendi. ANÖZDER okulları ve Ankara ili ve ilçelerini kapsayan bu yarıĢmaya 16 farklı ilden 47 farklı okul baĢvurdu. YarıĢma günü ise iklim Ģartları nedeniyle 6 okul katılamadı ve toplam 41 okuldan gelen öğrenciler arasında kıyasıya bir yarıĢ yaĢandı. YarıĢmaya katılan iller arasında Erzurum, Gaziantep, Adana, Ġzmir, Bursa gibi bölge dıĢı iller de vardı. Her okuldan iki kiĢinin katıldığı yarıĢmaya toplam 82 öğrenci katıldı. Ġkincisi ise, Kocaeli‘nin Kartepe Ġlçesinde Ali Fuat BaĢgil Sosyal Bilimler Lisesi‘nde yapılan Marmara Bölgesi Liselerarası Coğrafya Bilim YarıĢması adı altında düzenlendi. Bu yarıĢmaya Marmara Bölgesinden 75 okul ve 150 öğrenci katıldı.
III. YÖNTEM
1. AraĢtırmanın Modeli
Bu araĢtırma ―Coğrafya dersinde ders dıĢı etkinlikler içerisinde yer alan Coğrafya Bilgi YarıĢmalarının, bu yarıĢmalara katılan öğrencilerin görüĢlerine göre değerlendirilmesi‖ üzerinde durulmuĢtur. AraĢtırmanın planlanıp yürütülmesinde ve sonuçlanmasında, tarama (Survey) modelinin kullanıldığı Betimsel bir çalıĢmadır. AraĢtırmada; Atlantik Ahmet Ulusoy Liselerinin yaptığı 3.Coğrafya Bilim Olimpiyatlarına ve Ġzmit Kartepe Ali Fuat BaĢgil Sosyal Bilimler Lisesi‘nin düzenlediği Coğrafya Bilim YarıĢmalarına katılan öğrencilere üçlü Likert Tipi dereceleme ve kategorik türde ölçek uygulanmıĢtır.(Ek-2).
2. Evren ve Örneklem
AraĢtırma sonuçlarının genellenebildiği araĢtırma kapsamı içerisinde yer alan ortak özelliklere sahip birimler bütünü Evren-ana kütle, yığın, toplum olarak tanımlanabilir. Örneklem ise, araĢtırma evreni içerisinden amaca uygun herhangi bir yöntemle seçilen ve evreni temsil yeteneğine sahip birimler veya elemanlar kümesi Ģeklinde tanımlanabilir (Ural ve Kılıç, 2006).
Anket-Sorgu Kağıdı: AraĢtırma evrenini oluĢturan kiĢi, gurup veya örgütlerden
elde edilecek verilere -bilgilere- tek tipleĢtirilmiĢ ifadelerle -soru, yargı, önerme vb.- ulaĢabilme amacıyla oluĢturulan veri toplama aracıdır (Ural ve Kılıç, 2006).
AraĢtırmanın evrenini, Ġç Anadolu Bölgesindeki Anözder‘e bağlı özel liseler, Ankara Ġli ile Ġlçelerindeki bütün Özel Liseler ile Devlet Liseleri ve Marmara bölgesindeki Özel Liseler ve Devlet Liseleri oluĢturmuĢtur.
AraĢtırmanın örneklemini ise, Ġç Anadolu Bölgesindeki Anözdere bağlı Özel Liseler ve Ankara ili ile ilçelerindeki bütün Özel Liseler ile devlet liselerinden yarıĢmaya katılan 41 okuldan 82 öğrenci, Marmara Bölgesindeki Liselerarası Coğrafya Bilim YarıĢması‘na katılan 150 öğrenci oluĢturmuĢtur. Bu öğrenciler yarıĢma
Ģartnamesindeki (Ek-1ve Ek-3) kurallara uygun bir Ģekilde Coğrafya Bilim olimpiyatına gelen ve genel olarak yarıĢma Ģartlarını önceden bilen öğrencilerden oluĢtuğundan araĢtırmamız için uygun bir durum oluĢturmaktadır.
3. Verilerin Toplanması
AraĢtırmada, nicel verilerin toplanması için önce Anket uygulanmıĢtır. Ankette, Üçlü Likert tipi dereceleme ve kategorik türde ölçek kullanılmıĢtır. Anket üç bölümden oluĢmaktadır. Birinci bölümde öğrencilerin kiĢisel bilgileri ile ilgili değiĢkenler yer alırken; ikinci bölümde coğrafya yarıĢmalarına katılan öğrencilerin coğrafya bilgi yarıĢmalarının, Coğrafya Olimpiyatlarının bu süreçteki tutum ve davranıĢlarına iliĢkin görüĢlerini öğrenmek için geliĢtirilen 24 maddeden oluĢan tutum ölçeği yer almaktadır.
Üçüncü bölümde ise iki tane açık uçlu soru bulunmaktadır. Ankette yer alan öğrenci görüĢlerini belirlemeye yönelik Likert tipi dereceleme ölçeğindeki her bir ifade için 1) Katılıyorum 2) Kararsızım 3) Katılmıyorum seçenekleri sunulmuĢ ve araĢtırmaya katılan öğrencilerden kendileri için en uygun gelen seçeneği iĢaretlemeleri istenmiĢtir. (Ek-2). Ölçek, konusunda uzman 2 öğretim üyesinin ve 3 öğretmenin görüĢü alınarak hazırlanmıĢtır. Ölçek maddeleri oluĢturulurken yürürlükte olan Coğrafya Dersi Öğretim Programından yararlanılmıĢtır. Verilerin toplanması amacıyla ilk olarak 23 Mart 2013 tarihinde Atlantik Ahmet Ulusoy Liselerinin yaptığı 3.Coğrafya Bilim Olimpiyatlarına katılan 41 okuldan katılan 82 öğrenciye anket uygulanmıĢtır. Daha sonra 27 Nisan 2013 tarihinde Ġzmit-Kartepe Ali Fuat BaĢgil Sosyal Bilimler Coğrafya Bilim YarıĢmalarına katılan 73 okuldan 146 öğrenciye anket uygulanmıĢtır. (Ek-2). Uygulanan anketlerin hepsi bir araya getirilerek değerlendirmeye alınmıĢtır.
4. Verilerin Analizi
AraĢtırma sürecinde verilerin analizinde ilk olarak Anket soruları değerlendirilmiĢtir. Daha sonra anketten elde edilecek bilgilerin istatistiksel analizleri, SPSS ( Stastical Packages fort he Social Sciences) programı ile yapılmıĢtır. Bu süreçte
ölçeği oluĢturan soruların frekans dağılım grafikleri ve yüzde dağılımları oluĢturulmuĢ, anketteki soruların analizleri yapılmıĢtır.
Son adım olarak da elde edilen veriler, ANOVA ve T testi ile anlamlı hale getirilmiĢtir. Daha sonra ise elde edilen verilerden anlamlı sonuçlar çıkartılarak sonuç ve öneriler bölümüne yazılmıĢtır.
IV- BULGULAR VE YORUM
Bu çalıĢmada, önce 23 Mart 2013 tarihinde Atlantik Ahmet Ulusoy Liselerinin yaptığı 3.Coğrafya Bilim Olimpiyatlarına katılan 41 okuldan 82 öğrenciye uygulanan ve daha sonra 27 Nisan 2013 tarihinde Kocaeli‘nin Kartepe ilçesi Ali Fuat BaĢgil Sosyal Bilimler Lisesi‘nin düzenlediği Marmara Bölgesi Liselerarası Coğrafya Bilim YarıĢmalarına katılan 73 okuldan 146 öğrenciye uygulanan anketlerin veri analizleri sonucunda önemli bulgular elde edilmiĢtir. Anket üç bölümden oluĢmaktadır. Öncelikle birinci bölümde öğrencilere ait kiĢisel bilgilerle ilgili bulgular ortaya konmuĢtur. Ġkinci bölümde ise 24 maddeden oluĢan tutum ölçeğine ait bulgular bulunmaktadır. Üçüncü bölümde ise, öğrenci görüĢlerine ait açık uçlu sorularla ilgili bulgular yer almaktadır.
1. Birinci Bölüm 1-YaĢ dağılıĢ tablosu
Bu yarıĢmaya katılan toplam 232 öğrenci vardır. Bu öğrencilerin yaĢ dağılımına baktığımızda 14 yaĢında 2 öğrenci, 15 yaĢında 4 öğrenci, 16 yaĢında 53 öğrenci 17 yaĢında 140 öğrenci ve 18 yaĢında 33 öğrenci yarıĢmaya katılmıĢtır. Burada yarıĢmaya katılan öğrencilerden 17 ve 18 yaĢındaki öğrenciler 11.sınıf öğrencisi olduğundan, YGS‘ye hazırlanmaları nedeniyle yarıĢmaya daha fazla ilgi göstermiĢlerdir.
Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Toplam Yüzde
Geçerli 14,00 2 ,9 ,9 ,9 15,00 4 1,7 1,7 2,6 16,00 53 22,8 22,8 25,4 17,00 140 60,3 60,3 85,8 18,00 33 14,2 14,2 100,0 Total 232 100,0 100,0
2-‗Cinsiyet dağılıĢ tablosu
Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Toplam Yüzde
Geçerli
Kadın 115 49,6 49,6 49,6
Erkek 117 50,4 50,4 100,0
Total 232 100,0 100,0
YarıĢmaya katılan 232 öğrencinin 115 tanesi kadın ve 117 tanesi de erkektir. YarıĢmaya hem kız öğrenciler, hem de erkek öğrenciler hemen hemen aynı oranda katılmıĢlardır.
3-‗Sınıf dağılıĢ tablosu‘
Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Toplam Yüzde
Geçerli 9. sınıf 10 4,3 4,3 4,3 10. sınıf 46 19,8 19,8 24,1 11. sınıf 176 75,9 75,9 100,0 Total 232 100,0 100,0
YarıĢmaya katılan öğrencilerin sınıf dağılımı incelendiğinde 10 öğrenci 9. sınıflardan, 46 öğrenci 10.sınıflardan ve 176 kiĢi de 11.sınıflardan oluĢmaktadır. Bu yarıĢmaya en fazla 11 sınıf öğrencisi, daha sonra 10.sınıf öğrencisi ve en az 9.sınıf öğrencisi katılmıĢtır. Burada 11.sınıf öğrencilerinin fazla olmasında YGS çalıĢmalarının etkili olduğu düĢünülebilir.
4-‗Öğrencilerin yarıĢmaya katılma sebebi
Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Toplam Yüzde
Geçerli Kendi isteğim 120 51,7 51,7 51,7 Coğrafya Öğretmenim 103 44,4 44,4 96,1 Ailem 8 3,4 3,4 99,6 Diğer 1 ,4 ,4 100,0 Total 232 100,0 100,0
YarıĢmaya katılan öğrencilere YarıĢmaya katılma sebebiniz sorusu
sorulmuĢtur. Bu soruya verilen cevaplar incelendiğinde 120 kiĢi ‗Kendi isteğim‘, 103 kiĢi ‗Coğrafya Öğretmenim‘, 8 kiĢi ‗Ailem‘,1 kiĢi de ‗Diğer‘ cevaplarını vermiĢtir.
Diğer cevabında ise Coğrafya dersinden kendini geliĢtirme amaçlı olduğu söylenmiĢtir. Öğrencilerin Coğrafya Bilgi YarıĢmalarına katılma sebepleri daha çok kendi istekleri ve öğretmenlerinin isteğinin oluĢturduğu görülmektedir.
5-‗Coğrafya bilgi yarıĢmasının öğrencilere kazandırdıklarına iliĢkin görüĢleri Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Toplam Yüzde
Geçerli
Coğrafya algımın
değiĢmesine 45 19,4 19,4 19,4
Yeni ve güncel bilgi
edinmeme 109 47,0 47,0 66,4 Coğrafya Öğretmenime bakıĢ açıma 24 10,3 10,3 76,7 YarıĢmalara bakıĢ açımın değiĢmesine 54 23,3 23,3 100,0 Total 232 100,0 100,0
YarıĢmaya katılan öğrencilere Coğrafya bilgi yarıĢması size ne kazandırdı
sorusu sorulmuĢtur. Bu soruya verilen cevaplar incelendiğinde 45 kiĢi ‗Coğrafya
algımın değiĢmesine‘, 109 kiĢi ‗Yeni ve güncel bilgi edinmeme‘, 24 kiĢi ‗Coğrafya Öğretmenime bakıĢ açımım değiĢmesine‘, 54 kiĢi de, ‗YarıĢmalara bakıĢ açımın değiĢmesine‘ cevap vermiĢtir. Coğrafya Bilgi YarıĢmaları sayesinde katılımcıların çoğu yeni ve güncel bilgiler edindiklerini düĢünmektedir. Yine Coğrafya bilgi yarıĢmalarına katılanların, Coğrafya algılarının değiĢtiği, Coğrafya öğretmenlerine ve yarıĢmalara karĢı bakıĢ açılarının değiĢtiği düĢünülmektedir.
2. Ġkinci Bölüm
1-‗Coğrafya dersinde öğrendiklerinin iĢe yararlılığına‘ yönelik görüĢleri
' Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Toplam Yüzde
Geçerli
Katılıyorum 199 85,8 85,8 85,8
Kararsızım 24 10,3 10,3 96,1
Katılmıyorum 9 3,9 3,9 100,0
Total 232 100,0 100,0
Bu bölüm incelendiğinde, ‗Coğrafya dersinde öğrendiklerimin her zaman iĢe
yarayacağını düĢünüyorum. Yargısına ‗Katılıyorum‘ diyenlerin sayısı 199 kiĢidir.
‗Kararsızım‘ 24, ‗Katılmıyorum‘ 9 kiĢidir. YarıĢmacıların % 85,8‘ i, Coğrafya derslerinde öğrenilen bilgilerin her zaman iĢe yarayacağını düĢünmektedirler.
2-‗Coğrafya bilgi yarıĢması gibi ders dıĢı aktivitelerin dersi anlamada yararlı olduğuna‘ yönelik görüĢleri
Frekans Yüzde Geçerli
Yüzde Toplam Yüzde Geçerli Katılıyorum 198 85,3 85,3 85,3 Kararsızım 30 12,9 12,9 98,3 Katılmıyorum 4 1,7 1,7 100,0 Total 232 100,0 100,0
Bu bölüm incelendiğinde, ‗Coğrafya bilgi yarıĢması gibi ders dıĢı
aktivitelerin dersi anlamamda çok faydalı olduğunu düĢünüyorum‘ Yargısına
‗Katılıyorum‘ diyenlerin sayısı 198 kiĢidir. ‗Kararsızım‘ 30, ‗Katılmıyorum‘ 4 kiĢidir. YarıĢmacıların % 85,3‘ ü, ders dıĢı aktiviteleri içerisinde yer alan coğrafya bilgi yarıĢmalarının dersin anlaĢılmasında çok faydalı olduğunu düĢünmektedirler. Coğrafya Bilgi yarıĢmalarının faydasının olmadığını sadece % 1,7‘lik bir değere sahip olan bölüm düĢünmektedir.
3- ‗Coğrafya bilgi yarıĢmasının genel kültürü artırıp artırmadığına‘ yönelik görüĢleri
Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Toplam Yüzde
Geçerli
Katılıyorum 215 92,7 92,7 92,7
Kararsızım 11 4,7 4,7 97,4
Katılmıyorum 6 2,6 2,6 100,0
Total 232 100,0 100,0
Bu bölüm incelendiğinde, ‗Coğrafya Bilgi yarıĢmasının genel kültürümü
artırdığını düĢünüyorum‘ Yargısına ‗Katılıyorum‘ diyenlerin sayısı 215 kiĢidir.
‗Kararsızım‘ 11, ‗Katılmıyorum‘ 6 kiĢidir. YarıĢmacıların % 92,7‘ si, Coğrafya bilgi yarıĢmalarının genel kültürünü artırdığını düĢünmektedir. Katılmayanların sayısı çok azdır. Coğrafya Bilgi yarıĢmalarının hazırlık süreci, uygulama aĢamaları ve öğrencilerin çalıĢmaları genel kültürlerinin artmasında etkili olduğu sonucuna ulaĢılabilir.
4-‗Coğrafya Bilgi yarıĢmasının senede bir kez değil de daha sık yapılması gerektiğine‘ dair görüĢleri.
Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Toplam Yüzde
Geçerli
Katılıyorum 140 60,3 60,3 60,3
Kararsızım 62 26,7 26,7 87,1
Katılmıyorum 30 12,9 12,9 100,0
Total 232 100,0 100,0
Bu bölüm incelendiğinde 140 kiĢi Coğrafya Bilgi yarıĢmasının senede bir kez değil de daha sık yapılması gerektiğini düĢünmektedir. 60 kiĢi kararsız kalmıĢ, 30 kiĢi de buna katılmamaktadır. YarıĢmaya katılanların %60,3‘ü, Coğrafya Bilgi yarıĢmalarının daha sık yapılmasının gerekli olduğunu düĢünmektedirler. Öğrenciler bu tür ders dıĢı etkinliklerle daha çok baĢarılı olduklarını düĢünmektedirler.
5-‗Öğrencilerin Coğrafya bilgi yarıĢmasının coğrafya dersine olan ilgisini artırıp artırmadığına yönelik‘ görüĢleri.
Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Toplam Yüzde
Geçerli
Katılıyorum 175 75,4 75,4 75,4
Kararsızım 42 18,1 18,1 93,5
Katılmıyorum 15 6,5 6,5 100,0
Total 232 100,0 100,0
Bu bölüm incelendiğinde, ‗Coğrafya bilgi yarıĢmasının coğrafya dersine olan
ilgimi artırdığını düĢünüyorum.‘ Yargısına ‗Katılıyorum‘ diyenlerin sayısı 175
kiĢidir. ‗Kararsızım‘ 42, ‗Katılmıyorum‘ 15 kiĢidir. YarıĢmacıların % 75,4‘ ü, Coğrafya bilgi yarıĢmalarının Coğrafya dersine olan ilgiyi artırdığını düĢünmektedir. Bu yarıĢmaya katılan öğrencilerin büyük bir kısmı bu yarıĢma sayesinde coğrafya dersiyle daha çok ilgilenmiĢlerdir ve bu nedenle daha çok ilgi duymaya ve sevmeye baĢlamıĢlardır. Bu durum Coğrafyaya olan ilginin artmasında önemli olmuĢtur.
6-‗Coğrafya Bilgi YarıĢması sayesinde coğrafya dersinin okulda daha çok gündem oluĢturup oluĢturmadığına‘ yönelik öğrenci görüĢleri.
Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Toplam Yüzde
Geçerli
Katılıyorum 124 53,4 53,4 53,4
Kararsızım 68 29,3 29,3 82,8
Katılmıyorum 40 17,2 17,2 100,0
Total 232 100,0 100,0
Bu bölüm incelendiğinde, ‗Coğrafya Bilgi YarıĢması sayesinde coğrafya
dersinin okulda daha çok gündem oluĢturduğunu düĢünüyorum‘ yargısına
‗Katılıyorum‘ diyenlerin sayısı 124 kiĢidir. ‗Kararsızım‘ 68, ‗Katılmıyorum‘ 40 kiĢidir. Bu duruma katılmayanlar % 17,2‘lik bir değer oluĢturmaktadır. YarıĢmacıların % 53,4‘ ü, Coğrafya bilgi yarıĢmasının Coğrafya dersinin okulda gündem oluĢturacağına
inanmaktadır. Bu durum coğrafya dersinin okullarda gittikçe daha önemli hale geldiğinin göstergesi olabilir.
7-‗Coğrafya Bilgi yarıĢmalarının Coğrafya bilgilerinin kullanılabildiği bir alan olmasından öğrencilerin memnun olmasına yönelik‘ öğrenci görüĢleri.
Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Toplam Yüzde
Geçerli
Katılıyorum 198 85,3 85,3 85,3
Kararsızım 25 10,8 10,8 96,1
Katılmıyorum 9 3,9 3,9 100,0
Total 232 100,0 100,0
Bu bölüm incelendiğinde, ‗Coğrafya bilgilerimi kullanabildiğim bir alan
olması beni mutlu ediyor.‘ Sorusuna ‗Katılıyorum‘ diyenlerin sayısı 198 kiĢidir.
‗Kararsızım‘ 25, ‗Katılmıyorum‘ 9 kiĢidir. YarıĢmacıların % 85,4‘ ü, Coğrafya bilgi yarıĢmasının coğrafya bilgilerinin kullanılabildiği bir alan olduğunu düĢünmektedirler. Öğrenciler genelde derslerde ezbere dayalı konularla muhatap olmaktadırlar. Oysa bu yarıĢma sayesinde öğrendikleri bilgileri kullanma imkânı bulmuĢ olduklarından mutlu olduklarını belirtmiĢlerdir.
8-‗Coğrafya Bilgi YarıĢmasının, öğrencilerin diğer derslerde de baĢarılı olmasında katkısına yönelik‘ öğrenci görüĢleri.
Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Toplam Yüzde
Geçerli
Katılıyorum 103 44,4 44,4 44,4
Kararsızım 74 31,9 31,9 76,3
Katılmıyorum 55 23,7 23,7 100,0
Total 232 100,0 100,0
Bu bölüm incelendiğinde, ‗Coğrafya bilgi yarıĢmasının, diğer derslerimin de
baĢarılı geçmesine katkısı olduğunu düĢünüyorum.‘ Yargısına ‗Katılıyorum‘
