T7-GZS
1 - Ahmet Vefik paşa (1819-1830)
ÖzTürk d ilin in kıymeti b ir lügat k ita bın ı yazan alim ve edip ve birçok siy a s ı işle rd e bulunmuş b ir Şevlet adamıdır. İlk defa Divana Hümayun tercümanı olan muhtedi Yahya Naci- efendinin torunu ve Ruhuddin efendinin oğludur .İstanbul' da doğmuştur. Mühendish arşeyi b e r r ii Hümayun mektebine 1831 de girmiş ve b i t i r meden 1834 te çıkarak babasiyle beraber R eşit paşanın maiyetinde P a ris'e gitmiş Sen Louis lisesin d e okumuştur. Dönüşte yari 1837 de Babı a l i tercüme kalemine girmiş ve s iy a s ı mesleğe Londra s e fa r e ti b a ş k â tip liğ iy le başlamış, ondan sonra aynı iş le Petersburg’ a g itm iş tir . 1850 de Tahran s e f i r i olmuştur. 1854 te En cümeni Daniş a z a lığ ı, Daavi nezareti g ib i memuriyetlerde bulunmuş. 1860 ta Pa r is Büyük büyük e l ç i s i , b i r sene sonra M eclisi Valâ azası ve Evkaf nazırı,daha sonra divanı muhasebat reisi,A nadolu ısla h a t m ü fettişi olmuştur. Onlardan sonra sırr.siy le Rüsumat emini,Sadaret müsteşarı, 1872 de Maarif N azırı,Şurayi Devlet azası olmuş ve 1873 te a z le d ilm iş tir .
1875 Petersburgtaki ilm i cemiyete memur olmuş,1877 de Ayan azası ve o sene Abdülhamit tarafından a çılan b ir in c i M illet M eclisine Reis tayin e d ild i. Mitat paşa ve ta ra fta rla rın ın Hürriyet f ik ir le r in e muarrız ve s iy a s i telakki de Sultan Hamitle beraberdi. Meclis müzakerelerini Abdülhamid’ in arzusuna güre idare etmiş ve e r te s i içtim a devresinde B aşvekilliğe g e t ir ile r e k M eclisi fesh etm iştir • 1878 de Bursa v a lis i olmuş,orada üç sene kalarak a z le d ilm iş ,1882 de
ik in c i d e f’ a Başvekil olmuş isede yalnız üç gün kalarak azledilm iş ve Rumeli Hisarındaki y a lısın a ç e k ilm iş tir . Sekiz sene sonra "lerek Rumeli Hisarındaki kayalar mezarlığına gömülmüştür.
Türkçenin Çağatay lehçesini,Arapça,Acem ce,Fransızca ve İtalyancayı mü kemmel surette okur,yazar,hatta telafüze de meraklı olduğundan bunları ana d i l i g ib i B üyüyebilirm iş • Bunlardan başka Rusça,Almanca, İ n g iliz c e ve eski Yunanca da okur ve anlarmış•
En meşhur ese ri (Lehçeyi Osrnani) d ir ki b ir kısmı yalnız Türkçe kelime l e r i ,İ k i n c i s i Türkçede kullanılan yabancı k elim eleri yazar, şeykspir Molier ve Ç i l l e r 'i n eserlerinden b a z ıla r ın ı tatbik suretinde Türkçeye g eçirm iştir ki bun lardan (Yorgaki Dandini), (Zor n ikah ),(Zor tabip) g ib i tercüm eleri asıH arsından da güzeldir d en eb ilir»
Fenelon'un (Telemak) isim li meşhur ese rin i Yusuf Kâmil paşa çe tin b ir OsmanlIca i l e tercüme e tm iş ti. Ahmet Vefik paşa onu o zamana güre pek açık olan b ir Yürkçe i l e nakletm iş.tir• Vefik paşanın Fezlekei Tarihi Osmanı,Atalar s*zü ve yine Le Sages m ( l i l Blas) a d lı meşhur eserinin tercümesi v a rd ır. V oltaire
in Mikromegasını atalar s"z"re ezylolarak tercüme e tm iş tir. Ebül gazi Bahadır h a n 'm (Çecerei Türk) ünü de Çagataycadan bizim şiveye kısmen çev irm iştir» Bu eser son raları doktor Rıza Nur bey ta ra f mdanb tam olarak n eşred ilm iştir .Ahmet V efik paşa Tiyatroya pek meraklı i d i . Moliyerden ve başka m ü elliflerden y a p tığı tercümeleri Bursada v a li iken kerdi nezareti altında oynatırm ış. Hatta meşhur Mmakyan tiyatrosu aktörlerinden Holas efendiyi y etiştirm iş ve ona h a lis Türk ş iv e s iy le konuşmayı öğ retm işti. V efik paşa siy a sı hizmetlerinden dolayı d e ğ il fakat T “ırk d ilin e yap tığı büyük hizmetlerden dolayı daima hörnetle anılacak b ir z a t t ı r .
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
