H 4 D i S E I . f i
▼ A İRSİM
Ahmet Mithad efendi ve
Hakkı Tank Us
AZI muharrirler, eserlerin. daha nvraklı göstermek ve okurlarım avlamak makaadıle “hakikî” damgasını vururlar; hattâ uydurdukları vakaya gün lük hâdiseleri de karıştırırlar. Bunu akıllıca bir hareket say mak mümkün değildir. Zira kötü
bir eser, ne kadar hakikî bir va kadan bahsederse etsin, alâka uyandıramaz ve yaşıyamaz. Kal bitki nice masallar, ilk bakışta hayali oldukları geze carı:an eserler vardır ki bugün dünya e- debiyatında birer şaheserdir. Çirkin ve bayağı bir hakikatten güzel ve ustaca bir yalan daha hakikidir.
Haıtkı T ank U s tarafından bugünkü türkçemize çevrilerek neşredilen ve Ahmet M ithat E- f e udinin eseri olan “Henüz On Yedi Yaşında’’ romanı iki cephe den de pek değerli ve alâka u- yandm cı mahiyettedir; yani hem muharririn başından geçen hakikî bir vakayı anlatıyor; hem de bu işin gayet ustaca başarıl dığı görülüyor.
Ahmet Mithat Efendi hakkın da edebiyat tarihlerinde verilen hükümler şunlardır:
“Hikâyelerinde halka mahsus bir üslûp kafiannuştır; mevzula rı hep hayalîdir. Rastgele bir vaka uydurur; vakaları kolay - Iıkla birbirine bağlar. Küçük bir mevzuu çok genişletm iye kabili yetlidir. Birçok lüzumsuz muha keme ve miitalealarla basit bir hikâyeyi koca mr d îd haline ge tirir. Hikâye içine hikâye sokar. O kadar uzatır ki bazı vakalar birbirini nakzeder. Bununla be raber M<that Efendinin kahra manlan biraz daha “beşerî’'dir. Onların da kusurları ve şehvet leri vardır. Kendi tabiriyle “me lek değil insandır. Vakalar hep kendi arzusuna göre m ahiyetle rini değiştirir. Hattâ bazan şah siyetler Wie değişir. Piyesleri h i. kâyelerinden farklı bir hususi - yet göstermez. Üslûbunun basit lik ve akıcılığından dolayı ko layca sahneye konulabilir. Bun larda ciddî bir sanat mahiyeti yoktur. Ahmet M ithat Efendi, bir şair, bir edib, bir üslûpçu de ğildir. Fakat halkı» öğretm eni kılavuzu,, halk edebiyatı cereyan îannm büyük bir yaratıcısı ol muştur. Halk için eserler yazan tek muharririmiz odur.”
Edebiyat-ve sanat gittikçe bu yük yığınlara, halka doğru g it mektedir; bu itibarla Ahmet M it hat Efendi bugün dünden daha değerlidir.
“Henüz On Yedi Yaşmds.” î- sim li eserde yukarda sayılan hükümlere uygun noktalar ara - dım. îddia edebilirin; ki bulama dım. Brnıu da biz hemen hemen Hakkı Tank Usun kudretine borçluyuz Romanda lüzumsuz uzatmalar yoktur; uydurma hâ diselere tesadüf edilmemektedir; üslüb bayağı değildir-; şahıslat ve sahneler büyük bir vuzuhla ve kuvvetle tasvir edilmiştir. Ge rek vakaların birbirine bağlanışı ve gerek yazış tarzı itibarile sü
rükleyici bir eserdir. Babayani bir muharrir olan Ahmet M ithat Efendi ile gayet titiz bir muhar rir olan Hakkı Tank Us nasıl oi du da bu kadar srkı fıkı anlaştı
lar? Bunun kerameti Hakkı Ta rık Us’un en hırçm ruhlara da sabırla, tatlılıkla, kuvvetli bir mantıkla lıulûî eden karak* er in dedir.
Unutmamalıdır ki eski bir ve zir konağını modern bir apartı- man şekline koyabilmek yepyeni bir apartm an yapmaktan çok rüç-tür.
KADIRGAN KAFL'
