Girifl
Pseudomonas’lar kullan›lan antibiyotiklerin ço¤una di-rençlidir. Üçüncü kuflak safalosporinlerin anti-Pseudomonas etkisi vard›r. Bu grupta seftazidimin aktivitesi en iyidir. Kino-lon grubu antibiyotikler ve karbapenem grubunda anti-Pseudo-monas aktivite iyidir. Pseudoanti-Pseudo-monas’larda bulunan çok say›da plazmidlerden bir k›sm› bu bakterileri metabolizma yönünden güçlü k›larken, direnç plazmidleri ise kemoterapötiklere karfl› direnç kazanmalar›n› sa¤lamaktad›r. Ürettikleri potent kromo-zomal ß-laktamazlar da ß-laktam antibiyotiklere dirençten önemli ölçüde sorumludur (1,2). Bu çal›flmadaki amac›m›z, Pseudomonas türleri aras›nda geliflen antibakteriyel direnç du-rumunu görmek ve dördüncü kuflak sefalosporinlerden sefepi-min etkinli¤ini ölçmektir.
Yöntemler
Da¤›l›m› Tablo 1’de gösterilen klinik örnekler, rutin olarak %5 koyun kanl› agar ve EMB (eosin-methylene-blue) agara ekilerek 37°C’de 24 saat inkübe edildi. Koyun kanl› agarda
ß-hemoliz yapm›fl, EMB agarda laktozu kullanmam›fl; oksidaz- ve katalaz-pozitif, aromatik meyve kokulu koloniler olufltur-mufl 127 bakteri suflu, Sceptor (Becton Dickinson, Sparks, MD, USA) idantifikasyon sisteminde de¤erlendirildi. Sistem içinde kullan›lan biyokimyasal testler ve karbonhidrat ferman-tasyon testleri flunlard›: sitrat, adonilat, polimiksin B içeren
or-Çeflitli Örneklerden ‹zole Edilen Pseudomonas’lar›n
Tiplendirilmesi, Antibiyotik Duyarl›l›klar› ve
Sefepimin Anti-Pseudomonas Etkinli¤i
Yasemin Zer, ‹clal Balc›, Tekin Karsl›gil, Ayflen Bayram, Fahriye Ekfli
Özet: Çeflitli klinik örneklerden Pseudomonas cinsinden ya da bu cinsle yak›nl›k gösteren Stenotrophomonas ve Aeromonas cinslerinden toplam 127 bakteri izole edildi. Bu bakteriler Sceptor (Becton Dickinson, Sparks, MD, USA) idantifikasyon sistemi ile tiplendirildi. Sistemde, amikasin, aztreonam, sefoperazon, sefotaksim, sefriakson, siprofloksa-sin, gentamisiprofloksa-sin, imipenem, piperasilin, tetrasiklin, tikarsilin-klavulanik asid, tobramisiprofloksa-sin, trimetoprim-sülfametoksazole karfl› mikrodilüsyon yöntemi ile duyarl›l›k araflt›r›ld›. Amikasin, siprofloksasin ve imipeneme duyarl›l›klar›n›n yüksek oldu¤u (% 77-81), üçüncü kuflak sefalosporinlere karfl› ise artan bir direnç geliflimi oldu¤u (%33-68) görüldü. Ayr›ca dördüncü kuflak sefalosporin olan sefepimin anti-Pseudomonas etkinli¤i de de¤erlendirildi ve sufllar›n sefepime %81 oran›nda duyarl› oldu¤u bulundu.
Anahtar Sözcükler: Pseudomonas, antibiyotik duyarl›l›¤›, sefepim.
Summary: Typing and antibiotic sensitivities of Pseudomonas species isolated from various specimens and the an-ti- pseudomonal activity of cefepime. 127 strains belonging to the genus Pseudomonas or related genera were isolated from clinical specimens. They were classified with the Sceptor (Becton Dickinson, Sparks, MD, USA) identification system, and their sensitivities were determined against amikacin, aztreonam, cefoperazone. cefotaxime, ceftazidime, ceftriaxone, ciprofloxacin, gentamicin, imipenem, piperacillin, tetracycline, ticarcillin-clavulanic acid, tobramycin, and trimethoprim-sulfamethoxazole by microdilution technique. Although the microorganisms were sensitive to amikacin, ciprofloxacin and imipenem (77-81%), an increasing resistance to third generation cephalosporins was observed (33-68%). The anti-pseudo-monal activity of cefepime, a fourth generation cephalosporin, were also investigated, and their susceptibility against the clinical isolates was found to be 81%.
Key Words: Pseudomonas, antibiotic susceptibility, cefepime.
Gaziantep Üniversitesi, T›p Fakültesi, Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal›, Gaziantep
Tablo 1. Materyallerin Çeflitleri
Klinik Örnek Say›
Kulak sürüntüsü 31
‹drar 28
Bronkoalveoler lavaj, trakeal aspirat 25 Bo¤az sürüntüsü 11 Yara sürüntüsü 9 Balgam 5 D›flk› 5 Burun sürüntüsü 3 Trakeostomi sürüntüsü 3 Kan 3 Apse 1 Biyopsi 1 Konjunktiva sürüntüsü 1 ‹drar sondas› 1 33 Klimik Dergisi●Cilt 13, Say›:1 ●2000, s:33-35
34 Klimik Dergisi●Cilt 13, Say›:1
tamda üreme, inozitol, dekstroz, sorbitol, malonat, ramnoz, es-külin, melibiyoz, DNaz, PNPG (ß-galaktozidaz enzimi), man-nitol, lizin, arabinoz, arginin, ksiloz, ornitin, sükroz, üreaz, H2S, NPC (p-nitro fenil fosforilil parçalama yetene¤ini göste-rir), indol ve glisin.
Türlere da¤›l›m› Tablo 2’de gösterilen Pseudomonas cin-sindeki ya da bu cinsle yak›nl›k gösteren Stenotrophomonas ve Aeromonas cinslerindeki toplam 127 suflun, ayn› sistem içinde mikrodilüsyon yöntemi ile antibiyotiklere duyarl›l›klar› çal›fl›ld›. Minimum inhibitör konsantrasyon (MIC) de¤erlerini bulunan antibiyotikler, amikasin, aztreonam, sefaperazon, se-fotaksim, seftazidim, seftriakson, siprofloksasin, gentamisin, tetrasiklin, tikarsilin-klavulanik asid, tobramisin,
trimetoprim-sülfametoksazoldü. Sufllar›n daha sonra Kirby-Bauer disk di-füzyon yöntemi ile 30 µg’l›k sefepim diski kullan›larak bu an-tibiyoti¤e karfl› duyarl›l›klar› da de¤erlendirdi. NCCLS stan-dardlar›na göre çap› ≤ 14 mm zon verenler dirençli, çap› 15-17 mm zon verenler orta duyarl›, çap› ≥18 mm zon verenler du-yarl› olarak kabul edildi.
Sonuçlar
Tablo 3’te görüldü¤ü gibi örneklerin 65 (%52)’i yo¤un ba-k›m ünitesi ve cerrahi servislerine aitti. Antibiyotiklere duyar-l›l›klar› Tablo 4’te gösterilen 127 suflun, sefepime duyarl›l›¤› ise Tablo 5’te verilmifltir.
‹rdeleme
Pseudomonas infeksiyonlar› normal defans›n de¤iflti¤i hal-lerde, travmatik yaralanmalarda, kateterizasyon veya intübas-yona ihtiyaç duyuldu¤u durumlarda daha s›k olarak meydana gelir. Epidemiyolojik incelemelerde %10 oran›nda nozokomi-yal infeksiyon etkeni olarak, %11 oran›nda kan kültüründen izolasyonu rapor edilmifltir. Epidemik nozokomiyal infeksi-yonlar›n sadece %4’ünde etkendir (2). Hacettepe Üniversite-si’nde 1994 y›l›nda nozokomiyal infeksiyonlar›n %12’si, Mar-mara Üniversitesi’nde 1995 y›l›nda %10’u Pseudomonas et-kenli infeksiyonlar fleklinde gerçekleflmifltir (3). Özel baz› hastane ünitelerinde, yan›k ve kanser merkezlerinde tüm Gram-negatif bakteri izolasyonunun %30’u Pseudomonas cin-si bakterilere aittir. Hospitalize olmam›fl hastalarda akut Pse-udomonas infeksiyonlar› oluflabilir. Bakteri sadece toprak ve sularda de¤il, normal deride ve %10 oran›nda barsakta koloni-ze olabilir. Kolonizasyon hastalar›n hastanede kalma süreleri ile artar (2).
Bizim denedi¤imiz sufllar›n da %52’si yo¤un bak›m ünite-si ve cerrahi servislerde yatan hastalara aitti. Özellikle sefepe-razon, sefotaksim, seftazidim ve sefriaksona karfl› yüksek de-recede direnç bulundu. Bulunan de¤erler hastanemizde 5 y›l önce yap›lan benzer bir çal›flman›n sonuçlar›na oranla üçüncü kuflak sefalosporinlere %20-30 oran›nda direnç art›fl› oldu¤u-nu gösterdi (4). Bu da hospitalize hastalarda profilaktik antibi-yotik olarak bu grubun seçilmesine ba¤land›.
Çolak ve arkadafllar› (5)’n›n benzer bir çal›flmas›nda sefo-perazon, seftazidim, seftriaksona karfl› duyarl›l›k s›ras› ile %43, %75, %23 olarak bulunurken; Yaylal› ve arkadafllar› (6) ayn› antibiyotiklere duyarl›l›¤› s›ras›yla %33, %50 ve %30 olarak yay›mlam›flt›r. Otkun ve arkadafllar› (7)’n›n bir çal›flma-s›nda da hastane infeksiyonu olarak rapor edilen Gram-negatif bakterilerin %25.8’nin Pseudomonas spp. oldu¤u; bunlar›n da üçüncü kuflak sefalosporinlere duyarl›l›¤›n›n %0-35 oldu¤u ra-por edilmifltir.
Sefepim dördüncü kuflak sefalosporinler grubundan klinik kullan›m› henüz daha yeni bir ajan olarak yüksek bir anti-Pse-udomonas aktivitiye sahip bulundu. Üçüncü kuflak sefalospo-rinlere karfl› yüksek bulunan direnç durumu, sefepim için %8 idi. Sefepime dirençli sufllar›n tamam› yo¤un bak›m ünitesin-Tablo 2. ‹zole Edilen Bakteri Türlerinin Da¤›l›m›
Tür n (%) Pseudomonas aeruginosa 97 (76.4) Pseudomonas fluorescens 12 (9.4) Stenotrophomonas maltophilia 11 (8.7) Aeromonas hydrophilia-cavia 5 (3.9) Aeromonas veroni 1 (0.8) Aeromonas sobria 1 (0.8)
Tablo 3. Materyallerin Gönderildikleri Kliniklere Göre Da¤›l›m› Klinik Say› Dahiliye 4 Beyin cerrahisi 10 Pediyatri 16 Üroloji 15 Yo¤un bak›m 29 Gö¤üs hastal›klar› 13 Ortopedi 6 KBB 29 Gö¤üs cerrahisi 4 Kad›m do¤um 1
Tablo 4. Antibiyotik Duyarl›l›klar›
Antibiyotik Duyarl› + Orta Duyarl› (%) Siprofloksasin 81.9 Amikasin 77.2 Tobramisin 59.8 Gentamisin 44.9 ‹mipenem 77.1 Seftazidim 68.5 Sefoperazon 49.6 Sefotaksim 33.9 Seftriakson 33.9 Aztreonam 38.6 Tikarsilin-klavulanat 69.3 Tikarsilin 57.5 Piperasilin 44.9 Trimetoprim-sülfametoksazol 27.6 Tetrasiklin 21.7
Tablo 5. Sufllar›n Sefepime Duyarl›l›¤› Say› (%) Duyarl› 103 (81.1)
Klimik Dergisi●Cilt 13, Say›:1 35
den ve cerrahi servislerinden gelen trakeal aspirat (n=19), tra-keostomi sürüntüsü (n=3) ve kan kültürlerine (n=2) aitti.
Benzer çal›flmalarda da Pseudomonas’lara karfl› sefepimin etkinli¤i Chong ve arkadafllar› (8) %83, Liu ve arkadafllar› (9) %85.7, Marshall ve arkadafllar› (10) %84.6 olarak rapor etmifl-lerdir. Pseudomonas cinsi bakterilere infeksiyonlar›n tedavi-sinde en önemli sorun bu bakteriler kullan›lan antibiyotiklere h›zl› direnç geliflmesidir. Sonuç olarak hastanede kalma süresi-ni en aza indirerek profilaktik antibiotik kullan›rken antibakte-riyel spektrumu daha dar olan antibiyotik seçimi ile, in vitro duyarl›l›k testleri yapmadan antibiyotik kullan›m›ndan kaç›n-mak yolu ile direnç oluflum h›z›n› azaltkaç›n-mak mümkün olabilir. Kaynaklar
1. Bilgehan H. Klinik Mikrobiyoloji. 8. bas›m. ‹zmir: Bar›fl Yay›nla-r›, 1996: 139-44
2. Joklik WK, Willett HP, Amos DB, Wilfert CM. Zinsser Microbi-ology. 20th ed. East Norwalk, CT: Appleton & Lange, 1992: 576-7 3. Korten V. Hastane infeksiyonlar›. In: Topçu AW, Söyletir G, Do-¤anay M. ‹nfeksiyon Hastal›klar›. ‹stanbul: Nobel T›p Kitabevle-ri, 1996: 281-3
4. Berktafl M, Güngör S, Balc› ‹, Fidan B. Çeflitli klinik örneklerden izole edilen Pseudomonas aeruginosa sufllar›n›n antimikrobiyal
ajanlara duyarl›l›klar›. Gaziantep Üniv T›p Fak Derg 1995; 6 (1): 69-76
5. Çolak D, Ergin Ç, Ö¤ünç D, Öngüt G, Demirgiller D, Mutlu G. Klinik örneklerinden izole edilen Pseudomonas türlerine karfl› çe-flitli antibiyotiklerin in vitro etkinli¤i. Türk Mikrobiyol Cemiy Derg 1996; 10: 1-4
6. Yaylal› D, Güvener Z, Balkanl› O, Külekçi G. 1990-1992 y›llar›n-da ‹.Ü. Difl Hekimli¤i Fakültesi Mikrobiyoloji Bilim Dal›’ny›llar›n-da in-celenen klinik örneklerden izole edilen bakteriler ve antibiyotik-lere duyarl›l›klar›. Türk Mikrobiyol Cemiy Derg 1994;24: 204-12 7. Otkun M, Akata F, Teker B, Aka F, Tatman-Otkun M, Tu¤rul M,
Dündar V. Trakya Üniversitesi Hastanesi’nde hastane infeksiyon-lar›: 1995 y›l› sonuçlar›. ‹nfeks Derg 1997; 11: 23-7
8. Chong Y, Lee K, Kwon OH. In-vitro activities of cefepime aga-inst Enterobacter cloacae, Serratia marcescens, Pseudomonas ae-ruginosa and other aerobic Gram-negative bacilli. J Antimicrob Chemother (Suppl B) 1993; 32: 21-9
9. Liu YC, Huang WK, Cheng DL. Antibacterial activity of cefepi-me in vitro. Chemotherapy 1994; 40: 384-90
10. Marshall SA, Aldrige KE, Allen SD, Fuchs PC, Gerlach EH, Jo-nes RN. Comparative antimicrobial activity of piperacillin-ta-zobactam tested against more than 5000 recent clinical isolates from five medical centers. Diagn Microbiol Infect Dis 1995; 21:153-68
