r Ueni İstanbul
Y A Y I N I
27 OCAK 1920 SAH No: 220
G A Z E T E S İ
H A ZIR LA YA N
ÖMER SAMİ COŞAR
MİLLETVEKİLLERİ, MARAŞ HADİSELERİNE DAİR VE
FRANSIZ ZULMUNU PROTESTO EDEN TELGRAFLARIN
MECLİSTE OKUNMASINA MÜSAADE ETMEDİLER
»Milletvekillerinin toplantılarını yapmakta oldukları Fındıklı Sarayı
M A R A Ş T A F R A N S IZ L A R
G Ü Ç D U R U M A D Ü Ş T Ü L E R
GENERAL KERET’IN, DAĞINIK BİRLİKLERİ İLE TE
MAS KURM AK İÇİN YOLLADIĞI CASUSLAR ELE
GEÇİRİLDİ, MÜCAHİDLER ARASIND A ŞEHİD ÇOK.
İTALYAN
KOMİSERİNİN
TAVSİYELERİ
Ingilizler için «garezkar millet» diyen siyasi ko miser Maissa; «zinhar delilik yapmayın» diye rek sükûnet tavsiye
e-
diyor.Şehrimizdeki İtalyan Yük sek Komiseri Maissa’nm. Se lanik'ten beri tanıdığı Yar bay Edip Bey’le ıoühlm bir gtzlt konuşma yaptığı ve İn- gillzlerln hâdise çıkartmak emelinde bulunduklarım, tah Tiklerine sabır ve sükûnetle cevap verilmesi tavsiyesinde bulunduğu öğrenilmiştir.
Edip Bey bu konuşmayı. Kuvayı MUliye’nln şehrimiz deki temsilcilerinden Ça nakkale Mevkii Müstahkem Kumandanı Şevket Bey’e an latmış ve mumaileyh cumar tesi günü aşağıdaki şiire tel- j g.-afı Ankara’ya Mustafa Ke- j mal Paşa'ya yollamıştır.
“ Buradaki İtalya temsilci si çek namuslu ve doğru söz lü bir Türk dostudur. Bu zat gayet samimî ve müteessir bir suretle aşağıdaki sözleri söyledi:
“ Hükümete müşterek bir nota verdik. Bu nota, Gene ral Mtlne'nln ültimatomu ü- zorinedtr. Eğer Harbiye Nâ zın İle Cevat Paşa İstifa et memiş olsalardı İnglllzler Harbiye Nezareti’ nl İşgal ede ceklerdi. Fransızlar 11e biz garip bir vaziyet karşısında kaldık.
“ İngllizler sulh konferansı İle bir İş göremediklerini gö rünce İstanbul'da bir İş gör mek ve bir emrivaki İhdas etmek İstiyorlar. Kuvayı Mll- Uye'nin gösterdiği sükûnet ve metanet tngillzleri çıl dırtıyor. Siz hazırlık göre bilirseniz belki büyük İşler de görebilirsiniz. Fakat siz bu neticeye kadar ezilirsiniz. Bana ltimad edin. Sabrü me tanetinizi muhafaza edin. On. onbeş gün zarfında İtal ya ve Fransa hükümetleri gayet sarih bir vaziyet ala caklardır.
Miralay Şevket Bey bu tel grafa şu görüşünü eklemiş tir:
"Bu İfadelerin samimiyeti ne şüphe etmiyoruz Zira el lerinde kat'î bir talimat yok Sür’at ve şiddetle talimat ta lep ettiler. Bekliyorlar."
MARAŞ, — General Keret’in, şehrin muh telif noktalarına ve hattâ dışı na serpiştirmiş olduğu birlikle
ri ile bütün irtibatı kaybet
tiği ve yavaş yavaş ümitsizliğe
kapılmakta olduğu öğrenil
miştir.
Mücahidler tarafından yaka lanan ve köylülerimiz gibi gi yinmiş halde hatlarımız ara
sından geçmeye çalışan bir
(Lejyoner) askerinin ifadesi
ne göre, kendisine bol para
vaadetmis’ er ve kışlada ka
rargâhı bulunan general ile
şehrin tam öte ucunda Aksu
cihetinde kumandan Korde-
lup ve birliği arasında irtibat burmasını istemişlerdir. Ele ge çirilen casus, General Keret’in. şehrin içindeki diğer birlikleri ile dahi temas kuramadığım i-
tiraf etmiştir. Hattâ kuman
danın ayna ile işaret verme
ye teşebbüs ettiğini, borazan
kullanılarak mesaj iletmeye
çalıştığını, hiç birinde muvaf fak olamadığını da eklemiştir.
ŞEHİD ÇOK
Fakat Fransız toplan aralık
sız ateş kusmaya devam et
mekte ve mücahidler arasında şehid ve gazi sayısı da artmak tadır.
Mücahidlerin liderlerinden Doktor Mustafa ile merkez dok
torlarından Hilmi ve Murat
Beyler yetişemez hâle gelmiş
lerdir. Bilhassa ilâç buluna
maması durumu zorlaştırmak tadır.
Sokakların devamlı ateş al
tında bulunması dolayısiyle
evlerin duvarları delinerek,
Fransız ve Ermenilerin üslen dikleri evlere ve kiliselere yak laşılmaya başlanmıştır.
Millet Meclisi dün ü-
çüncü toplantısını yap
mıştır. En yaşlı üye îlyas
efendi, iç tüzük gereğin
ce bir “ Geçici Başkan”
seçilebileceğini söylemiş
ve üç turdan
sonra ni
hayet Erzurum milletve
kili Celâlettin Arif Bey
96 oyun 51’ini alarak se
çilmiştir. Hamih Bey 29
oy alabilmiştir.
Millet Meclisi’ nde hâlâ ço. ğunlulc olup olmadığı konusunda ihtilâf vardır ve bu sebeple de «Geçici Başkan» seçmeye gi. dilmiştir.
Diğer taraftan Sivas Millet, vekili Rauf Bey’den öğreniidL fin e göı e, yurdun bir çok yer.
lerinden Maraş kahramanları
na dair ve orada Fransız zuL münü prçtesto eden telgraflar Meclis’e ulaşmış fakat Meeiis'in çoğunluğu bunların dünkü top.
lantıda resmen okunmasın,
dan korkmuştur. Böylece Ma. raş'a ait bütün telgraflar şim dilik hasır altı edilmiştir.
Meclis'in dünkü toplantısın,
da 68 milletvekilinin mazba.
talan da kabul edilmiştir. A yn ca İzmir milletvekilleri, nin mazbatalan da alkış1 ar a_ rasında kabul olunmuştur.
Ayan Meclisi’nin de, Maraş
halkına yapılan zulmü pro
testo eden telgraflan okumak
tan sarfınazar ettiği öğrenil,
miştir. Ayan Meclisi’nin dün.
kü dördüncü toplantısında Da.
mat Ferit’in adamlan «Gizli
celse» taleplerinde ısrar etmiş,
lerdir. Kuîaktan kulağa fı-
sıldadıklanna göre, Kuvayı
Milliye ile ilgili suiistimalleri açıklayacaklarmış! « ı ı n ı ı n n ı » - » — - « - r - « a ı i B B a a a a l
MECLİSTE i
■MİLLİ BLOK j
KURULUYOR İ
* ■ ■Birkaç günden beri »
bir grup milletvekilinin,
Yozgat Milletvekili İs- 5
mail Fâzıl Paşa’nm baş-
5
kanlığı altında toplana- * rak «Millî bir blok» teş ! kil; üzerinde görüşmeler ' yaptıkları ve bu hedefe ■ varmak için de 15 kişi lik bir komite kurduk-
lan bildirilmektedir. Sı- 5
vas Kongresi esaslarını S
program edinecek olan 1
«Millî Blok» daha son ■
ra parti haline getirile- S
2
İSTİKLAL HARBİ GAZETESİ SALI 27 O CAK 1920Türkiyenin borçları
465 milyonu buldu
İNGİLİZ DAYİNLER VEKİLİ SİR ADAM BLOCK, «TÜRK MÂLİYESİ BİR MUAMMADIR» DİYEREK MALİYE ÜZERİN
DE «HAKİKİ KONTROL» KURULMASINI İSTEDİ.
Düyunu Umumiye’de İngi
liz Dayinler Vekil; Sir Adam
Block önceki gün Beyoğlu’n-
da Amerikan Klübünde Türki ye maliyes; hakkında bir kon ferans vermiş, hâlen Osmanlı
devletinin borçlarının müthiş
bir seviyede olduğunu, 465
milyona vardığım söylemiş
,ve demiştir ki:
«Türkiye mâliyesi bir mu
ammadır. Bunun için Maliye
Bakanlığına muamma bakanlı ğı veyahut maliye muamması
demek yakışır. Muammanın
başlangıcı esk; borçlardır.»
Sir Adam Block, Osmanlı
devletinde mâliyenin bir tarih
çesini çizerken şu hususları
da açıklamıştır:
— Pek eski zamandan beri Maliye İşleri Başdefterdarmın elindeydi. Bütün hesaplar bir deftere sıkıştırılıyordu.
— 1620 senesinde Türkiye,
Venedik, Fransa, İngiltere ve Felemenk’ten malî yardım iste di.
— Yeniçerilerin kaldırılma sından sonra Sultan Mahmud
mâliyeyi düzeltmek istemiş,
bazı teşebbüsler yapmıştır.
— İlk Maliye Bakanlığı 1839 yılında kurulmuştur. İlk Mali ye Bakanı da Nafiz Paşa ol muştur.
— Türkiye. Fuad Paşa’nın
tâbiri ile 1878 senesinde iflâs eylemiştir.
— Berlin muahedesini mü
teakip Muharrem fermam ile Düyunu Umumiye tesis edildi.
BORÇLAR
Sir Adem Block, kendi görü şüne göre, Düyunu Umumiye ile beynelmilel kontrol tesisin den sonra Türkiye mâliyesin de düzelmeler olmuştur.
İngiliz Dayinler Vekili, 1908 yılma kadar Maliye Bakanları
nın masraftan haberdar bile
olmadıklarını söylemiş ve şu bilgiyi vermiştir:
— İlk bütçe 1863’te çıktı.
Fakat o zaman bütçe tanzimini bilmiyorlardı. Masrafları borç la kapatıyorlardı. Hakikî büt
çeyi Jön Türkler çıkarabildi
ler. Cavit Bey’; iş başına ge tirdiler. Bu adam hakikî bir bütçe tanzim eyledi. Bu bütçe
de 30 milyon masraf ve 25
milyon gelir gösteriliyordu.
Yani ilk defa açığın miktarı
tayin ediliyordu.
DEVAMLI AÇIK
— 1912 yılında bütçe açığı 10 milyon, 1913’de İ6 milyon, ertesi yıl 35 milyon, 1915’de 43 milyon, 1916’da 47 milyon, 1917’de 55 milyon ve' harbin son yılında da 94 milyon Ura olmuştur. Bu sene ise açık 30 milyon tahmin edilmektedir.
— O halde bir sual akla ge
liyor: Türkiye nasıl yaşadı?
Borçla! Çünkü sultanların is
rafları başka türlü tatmin edi lemiyordu. Abdülhamid'in sa rayında müstahdemlerin sayısı
on bine varıyordu. Harem
dairesi mücevherat istiyordu.
Borçlanmalar birbirini takip
ediyordu. Başlıca İngiltere’
den ve aynı zamanda Fransa’ dan para almıyordu. İşin bo zuk ciheti buradadır. Türkiye
harice borçlanıyor. Türkiye
dahilinde cebir kullanmaksızm ilk istikraz yapılamamıştır.
Sir Adam Block, konuşması
sonunda Türk mâliyesi üze
rinde hakikî bir kontrole ihti- v=>c olduğunu da söylemiştir.
FİATLAR
SÜRATLE
YÜKSELİYOR
Etin okkası 70 kuruş
tan 150 kuruşa fırladı
Fiyatlar siir’atle yükselmeye
başlamıştır. Son yirmi gün
zarfında etin okkası 70 kuruş tan 150 kuruşa fırlamıştır. Kı şın bastırması ile kömürün 100 okkası bin kuruşa, odunun çe kisi de 600 kuruşa çıkmıştır
Türkleri tahkir edip Ermenileri haklı çıkaran Kürd Mustafa Paşa'yı şiddetle protesto eden Aydın Kuvayı Milliye kumandanı
Ali Şükrü Bey.
Aydın Kuvayı M illîye
Kumandanı, Mustafa
Paşa'yı protesto etti
Ali Şükrü Bey, «Bir Kürd oğlu olarak» Süleymaniyeli Musta fa Paşa'nın Türklüğü tahkir eden sözlerini okurken hayatının
en elemli dakikalarını yaşadığını söylüyor
Türkiye’de hakikî ilk bütçeyi yapan Maliye Bakanı: Cavit Bey. Bu ilk bütçede açık 5 milyondu.
Süleymaniyeli Mustafa Pa-
şa’nın mahkeme huzurunda
Ermenileri savunarak Türkle
ri tahkire kalkıştığını ve bu
sözlerinin Kürtler tarafından
da protesto edildiğini yaz
mıştık. Bununla ilgili olarak
dün Aydın ve havalisi Ku-
vayı Milliye Kumandanı Ali
Şükrü Bey gazetelere bir tel graf yollamıştır. Ali Şükrü Bey bu telgrafında, bir Kürd oğlu olmak hasebiyle Mustafa Pa- şa’nın beyanatım okurken ha yatının en elemli dakikalarını yaşadığını beyan ettikten son ra, Ermeni kızlarından umum haneler teşkili vesaire gib; is- nadlarm külliyen asılsız oldu ğunu söyliyerek ve Mustafa Paşa’ya hitap ederek diyor ki:
« — Erzurum, Van, Bitlis,
Beyazıd ve Muş havalisinde
Ermeni mezalimine uğrayan
vatandaşlarının bu mezalimden kaçabilip kendilerine bir sığı nak aramaya koşan Türk ve Kürd kardeşleri arasından se
çilerek Bitlis’te umumhanele
re doldurulan kadın ve kızların
gökyüzüne yükselttikleri fer
yadı gör ve işit. Bu manzara
ve bu seda belki vicdanını
tazip eder ve oraya şefkat
ve gerçek duygusunu yerleşti rir.»
DÂVÂ KALDI
(Kürt Teali Cemiyeti) içinde
faaliyet göstererek siyasetle
iştigal ettiğinden dolayı hak
kında dâvâ açılmış olan Sü
leymaniyeli Mustafa Paş hak
kında dâvâ dün karara bağlan
mamıştır. Esad Paşa başkan
lığındaki divanharpte, selâhi-
yetsizlik beyan edilerek Mus tafa Paşa’nın dâvası iade edil miştir.
M a r a l ı evkaf
dairesi yandı
ANKARA, — Vilâyet Evkaf Dairesi şiddet, lj bir yangın içinde kül olmuş- tur. Darülhilâfe Medresesi’nin bir kaç odası da yandıktan son
ra yangın söndürülebilmiştir.
Nüfusça zayiat yoktur.
i. ...
| Türkiyeli ve Rusyalı
(
Xo°itZ\
Ermeniler anlaştılar
|
ayaklanıyor
ı
PARİS — =I YARISI TÜRKİYELİ, YARISI RUS YALI
ERMENİLERDEN M Ü R E K -|
| KEP BİR GEÇİCİ H Ü KÜM ET K U R U L A C A K
|
Fransız Sosyalist Partisi’nin organı olan (L ’Humanité) ga
zetesi dünkü nüshasında sö
mürgeci devletlerin dikkatini
çekmekte ve şöyle demektedir. «Asya kıtası mühim olayla ra sahne olabileceği gibi kat’î tesir de icra edilebilir. 800 mil yondan ziyade insan tahakküm ve emperyalistliğe karşı ayak lanıyor. Müttefikler diplomasi si bu birdenbire gelen kuvvet
li darbeyi kat’îyen keşfede
memişlerdir.»
Akşam gazetesi Rus-
yalı ve Türkiyeli Ermeni-
ler arasında hükümet teş kili noktai nazarından yeni bir anlaşma yapıldığını bil- dirmekte ve şu tafsilâtı ver mektedir:
— Yarısı Türkiyeli, yarısı
Rusyalı Ermenilerden mü
rekkep muvakkat bir hükü met seçilecektir.
— Erivan Meclis ¡’ne Tür kiyeli Eımenilerden de üye
kabul edilecektir.
— Muvakkat hükümetin dört azası Türkiyelj ve di
ğer azalan Rusyalı olacak
ve bunların yarısı da Taş-
nakzotyan fırkasından alı-
nacaktır.
— Muvakkat hükümet
başkanı Türkiye Ermenile rinden seçilecektir.
— Rus Ermenistanmın
Türkiye kısmına ilhakı için
çalışılacak ve Erivan muvak kat başkent kabul edilecek tir.
Bu anlaşmanın, geçenler de Erivan’a giden Paris’te ki Ermeni murahhas heyeti üyelerinden Tekeyan Vahan Efendi ile Ermeni Cumhuri yeti Başkanı Havusyan ara sında uzun müzakereWden sonra yapıldığı da ilâve e- dilmektedir.
« İzm re doğru»
Konyada matbaa
basanını
protesto etti
BALIKESİR, — (İZMİR’E DOĞRU) gaze tesi önceki günkü nüsha sında; "Medeniyet Lekeleri” başlığı altında yazdığı bir haberde Konya’da ÖğÜD matbaasının basılışını bil dirmekte, bu hareketi şid detle protesto ederek şöyle demektedir:"Konya’da münteşir olan ÖĞÜD refikimizin matbaası. İtilâf Devletleri Kuvvetlen başkumandanı İngiliz Gene rali Milne tarafından veri len emir üzerine, Konya’da bulunan İtalyan kumanda nı tarafından işgal edildiğini teessüfle haber aldık. Artık milletimizin her türlü sedaı hakkını boğarak istedikleri gibi mukadderatımıza ta hakküm etmek isteyen ttilâl devletlerinin her türlü bu- kukubeşeriyeye muhalif o- larak şimdiye kadar yaptık ları tahakkümler silsilesine pek çirkin bir vaka daha ilâ ve edilmiş oluyor.”
(İZMİR ’* DOĞRU), ttal- yanlardar* böyle bir hareke tin bekinm ediğini de ekle mek ted*r
^ııııtıııııııııiiiiimıiftıııımııııiiiiııııııvııııııııııiiiıiHmııtıtmııtııııııııtııııııııı ıımıııııııııiHiıııııııııııııumııııınımtıııiMiııııiMiıııırııımımıııımııniMiifunı.'
İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Taha Toros Arşivi
