Vet. Bit Derg. (2001), 17, 3: 31·36
SIGIR ADENOviRUS Tip 1, 2 ve 3 (BAV-1, 2 ve 3) ENFEKSivONLARININ
SEROEPiDEMiVOLOJiK OLARAK ARA$TIRILMASI
Sibel Yavru @1 Atilla $im~ek 1 Oya Levent 1
T
h
e Se
r
oe
pidemi
o
l
og
ic Inv
es
ti
ga
tion of Bovine
A
denoviru
s
Typ
e
l
,
2
a
nd
3 (BAV-
I
, 2
a
nd 3
)
In
fe
ction
s
in
Ca
ttl
e
Ozet: Bu 9all:;;ma, Turkiye'nin bazl bolgelerinde BAV-1, 2 ve 3 enfeksiyonlanmn seroprevalanslnl tespi! e!mek ama· clyla planlanml:;;tlr. Ity Anadolu (567 kan serumu), Akdeniz (145 kan serumu), GCineydogu Anadolu (176 kan serumu) ve Dogu Anadolu (98 kan serumu) b61gelerinden toplam 986 ade! slglrdan kan serumu toplanml~ ve mik· ronotralizasyon testi (mNT) ile BAV-I, 2 ve 3'e kar:;;1 n6tralizan antikor varllgl ve titresi y6nCinden ara:;;tlfllml:;;tlr. Mik-ronotralizasyon testi ile yapllan serolojik kontroller sonunda toplam 986 SI~jIf kan serumunun 263'Cinde (%26.67) BAV-I'e, 197'sinde (%19.98) BAV·2'ye, 190'lnda (%19.27) BAV·3'e ka~1 notralizan antikor varhgltespit edilmi:;;tir. BAV-I, 2 ve 3 antikorlan, ity Anadolu bQlgesinden allnan 567 kan serumunun % 22.05'inde, %16.93'unde, % 19.40'lOda, Akdeniz bOlgesinden alman 145 kan serumunun % 31.72'sinde, °/..21.38'inde, 0/017.24'unde, Guneydogu Anadolu b6lgesinden alman 176 kan serumunun % 31.25'inde, %24.43'unde, % 20.45'inde, Dogu Anadolu b61-gesinden allnan 98 kan serumunun % 37.76'smda, %27.55'inde, %19.39'unda gozlenmi:;;tir. Aynca, mNT'i ile pozitif oldugu tespit edilen kan serumlanmn SN
so
degerleri; BAV-I ityin 1/14.1 - 1/1260, BAV·2 ve 3 ityin 1/14.1 -1/1060 araslOda oldugu tespit edilmi:;;tir. Ara:;;tlrmada kan serumu aiman slglrlafln, % 35.90'lnda virusun sade<::e bir tipine, % 10.64'unde virusun iki tipine ve % 2.83'unde de virusun 09 tipine kar:;;1 spesifik antikor varllgl tespit edilirken, % 50.60'mda teslle kullanllan virus tiplerine kar:;;1 spesifik antikor varllgl belirlenememi:;;tir.Anahtar KeJlmeler: BAV-I, 2 ve 3. seroloji, notralizasyon testi. multiple enfeksiyon, slglr
Summary: In this study, seroprevafence of BAV·l·2·3 infections was investigated in different regions of Turkey. A lotal of 986 blood sera from cattle in middle (567 blood sera), south (145 blood sera), southeast (176 blood sera) and east Analolia regions (98 blood sera) were screened for presence of neutralizing antibodies and titers against BAV· 1,2 and 3 by microneutralization test (mNT). The number of seropositive cattle were 263 (26.67 %) of 986 lor BAV- t, 197 (19.98 %J 01986 for BAV·2 and 190 (19.27 %J of 986 for BAV·3. BAV type I, 2 and 3 antibodies were obselVed in 22.05 %, 16.93 % and 19.40 % 01567 blood sera from middle Anatolia; in 31.72 °Jo, 21.38 % and 17.24 % of 145 blood sera from south Anatolia; in 31.25 %, 24.43 % and 20.45 % 01176 blood sera from south·east Anatolia; 37.76
%.27.55 % and 19.39 % of 98 blood sera from east Anatolia, respectively. Titers of serum neutralizing antibodies were found 1/14.1-1/1260 for BAV-l, 1/14.1-1/1060 for 8AV-2 and 3. 35.90 % 01 the cattle had antibodies to only one type 01 BAV, 10.64 % 01 sera had antibodies to two types of BAV and 2.83 % of sera had antibodies to BAV type 1. 2 and 3. However antibodies 10 BAV type I, 2 and 3 were nol detected in 50.60 % of 986 sera.
Key Words: BAV-I, 2 and 3, serology, neutralization test, multiple infection, cattle
Giri,
SI{jIr Adenoviruslan (BAV) tUm dunyada 01-dukr;a yaygln olarak bulunmakta ve hayvan
ye-ti~!iriciliginde onemli kaylplara neden olmaktadlr (Kahrs 1986). Ilk olarak r;ocukrann adenoid do-kulanndan izore edirdikleri ivin Adenovirus ismi ve· rilmi~tir (Enders ve ark. 1956). Adenoviruslar yifl ip-likr;ikli ONA ir;erirler. Zarslz olan kapsid ikozahedral sime!ri gasterir (Bibrack ve McKercher 1971).
BAV'lann, ekonomik yanden 6nemli olan so-lunum ve sindirim sislemi haslallklannm ortaya ylk-ma5mda rol oynadlgl bildirilmektedir. BAV'lar ile en-lekle olan hayvanlarda klinik belirtilere rastlanmayabilir. Klinik belirtiler ve lezyonlar bulunsa bile solunum ve sindirim sisteminin diger bazl has-tallklan ile kan~abilir ve hayvanlarda BAV'lann direkt tanl5ma yarayabUecek belirgin semplomJar gaz-lenmeyebilir (Kahrs 1986, Stauber ve ark. 1986). Solunum ve sindirim sislemi ire ilgili belirtiler
ge-Geli~ Tarihi: 15.06.2001 @:syavru@seJcuk.cdu.lr
YAVRU, $lfI,·I$EK. LEVENT
nellikle hafif bir diyare ile birlikle seyreder. Bu ne· denle BAV enleksiyonlannl lanlmlamak iein pno· moenteritis kelimesi de kullamlmakladlr (Kahrs
1986).
Adenovirus enfeksiyonlannm indirekl le~· hisinde ee~itli serolojik testier kullanllmakladlr (Coria ve McClurkin 1978, Mohanty 1968). Not· ralizasyon testi sl§lrlarda adenoviruslara ka~1 olu· ~an notralizan anlikor varll§mm tespiti ve tip tayini amaclyla kullanllan en hassas metotlardan birisidir (Bib rack 1971, MOhanty1971). Mohanty (1971), SAV'Iarm tip aYlnmlnda serum notralizasyon testini kullanmak suretiyle 10 adet serotip belirlendiQini bildirmi~tir. BAV'lann bu 10 serotipi ite olu~an en· leksiyonlannm, dOnyada oldukea yaygm olarak bu·
lundu{Ju bildirilmekledir (McAdair ve McFerran
1976).
TOrkiye'de BAV enfeksiyonlarmm varllgl ge·
~illi seroepidemiyolojik call::;malar ite ortaya kon· mu::;lur (Burgu ve Ak9a 1982, Burgu ve Toker 1985, OZIOrk ve Toker 1988, OztOrk ve ark. '992, Toker 1983, Yavru ve OZIOrk 1990). Son Yillarda TOrkiye'de yapllan call~malarda slglr po· pulasyonlan arasmda BAV enleksiyonlanmn se· roprevalanslnda bir azalma meydana geldi?)!, ancak varllOmm devam elligi tespi! edilmi::;!ir (Alkan ve ark. 1997, Yavru ve OZIOrk 1990). Su 9all::;ma, TOrkiye'nin ee::;illi bOlgelerinde BAV-1, 2 ve 3 enfekslyonlannm seroprevalanslm !espit elmek ve yeti::;lirme haslallklanndan olan solunum sisleml enfeksiyonlan ieindeki durumunu be-lirlemek iein planlanml::;lIr. Soz konusu en-feksiyonlann seroprevalanslanmn ayn ayn de -gerlendirilmesinin yanlslra birden fazla serotipe kar::;1 anlikor la::;lyan hayvanlann lespit edilmesi ve multiple BAV-1, 2 ve 3 enfeksiyonlannm de·
Oerlendirilmesi va seropozilif hayvanlann koruyucu anltkor lilrelerinin lespil edilmesi amaelanml::;tlr.
Materyal ve Metal
Bu ara::;llrmada: Ie Anadolu (567 kan se-rumu), Akdeniz (145 kan serumu), GOneydoOu Anadolu (176 kan serumu) ve Dogu Anadolu (9a kan serumu) bolgelerinden ee::;itli Irklara ait loplam 986 sl?)lrdan alman kan serumlan kullanlldl. Kan serumu alman slglrlann adenovirus en-feksiyonlanna kar::;1 h~ a::;llanmadlgl tespit edildi. Kan numuneleri, v.jugularis'den steril va -kumlu tUplere ahndl. YOnlemine uygun olarak elde edilen serumlar su banyosunda 56D C'de 30 da· kika sOre ile inaklive edildiklen sonra sterilile kontrolleri yaplldl ve 1 ml' lik tOplere bolOnerek testle kullanllmcaya kadar -20 DC'de derin don-durucuda saklandl.
Ara~llrmada mNT'inde kullanmak amaclYla
viral solunum yolu etkenlerinden BAV-' ,2 ve 3 kul·
lanlldl.
BAV-1,2 ve 3'On eogaltllmasmda, lilrasyonunda ve bu viruslara ka~1 sl?)lr kan serumlannda spesifik n6tralizan antikorlann varllOmm lespiti amaclyla uy-gulanan mNT'inde Madin Darby Bovine Kidney (MOBK) devamh hOcre kOltorleri kullanlldl.
Ara~tlrmada kullamlan viruslann enfeksiyozite gOelenn! tespil elmek amaclyla, Frey ve Uess (1971)'in bildirdikleri mikrolilrasyon yontemi kul
-Ian lid .. Her gOn hucre kOItOriJ mikroskobunda huc·
relerde meydana gelen degi~iklikler (sitopalolojik ef·
lekl -CPE) kontrol edilerek 5. gOnOn sonunda elde
edilen sonuelar, Kaerber yOntemine (1964) gore he
-saplanarak virus un litresi tespi! edildi.
Test viruslarma kar~1 serum numunelerinde
nolralizan anlikorlann varh{!1 Frey ve Uess'in (1971 ) bildirdikleri mikronOlralizasyon lesti ite ara~llrIldl. Inaktive edilmi~ serum numuneleri Bibrack ve Mc Kercher (1971)'in bitdirdigi gibi 1/10 oranlnda su-landlf1larak kullanlld.. Sulandlfllan serum nu-munereri, e~il miktarda titresi bilinen test vi -ruslannln 100 Ooku KultOrO Enfektif Oozso (OK10so) 10.05 ml ( BAV-1 iein 100 DK1DSO = 10
-3.2010.05 ml, BAV-2 i~jn 100 OKIOso = 10.3.70/0.05 ml ve BAV-3 iein 100 OK1DSO= 1O·2.9S/O.05 ml) oramnda sulandlrmasl ite ka~Jla~llfIlarak kontrot edildiler. Ooku kOltOru mikroskobunda her gOn CPE yOnOnden kontrolleri yapllarak, sonuelar 5. gOnOn sonunda de{!erlendirmeye ahndl.
Pozitif buJunan serum Ornek!erindeki anlikor tit
-releri (Serum NOlralizasyon 50 - SNso) mNT'i ile saptand.. Ooku kultOrO mikroskobunda her gOn CPE yonunden kontrolleri yapllarak, sonue!ar 5.
gOnOn sonunda Kaerber (1964) meloduna gore hesaplandl.
Bulgurar
Ser..Jm notralizasyon lestinde kullanllan BAV-1, 2 ve 3'On MOBK hOcre kOItOrOndeki tilreleri he-sap!anara~ sonuelar Tablo l'de Ozetienmi~lir.
Tabla 1. Ara~tlrmada kullanllan viruslann titreleri. Viruslar BAV-l BAV·2 BAV·3 DKIDso 10.1 ml 10' 5.50 10.6.00 10.5.25
SIgir adeno\'irus lip 1.2 ve J ...
T ablo 2. Mikron6lralizasyon tesli sonuylarl
Serumlann Toplam BAV-l BAV-2 BAV-3
allndf91 bO!ge Selum saYlsl Pozitif(%) Negatif (%) Pozitif (%) Negatif (%) Poziti! (%) Nagatif (%) Ie Anadolu 567 125 (22.05) 442 (77.95) 96 (16.93) 471 (63.07) 110 (19.40) 457 (80.60) Akdeniz 145 46 (31.72) 99 (68.28) 31 (21.38) 114 (78.62) 25 (17.24) 120 (82.76) Guneydogu Anadolu 176 55 (31.25) 121 (68.75) 43 (24.43) ,33 (75.57) 36 (20.45) 140 (79.55) Dogu Anadolu 98 37 (37.76) 61 (62.24) 27 (27.55) 71 (72.45) 19 (19.39) 79 (80.61) TOPLAM 986 263 (26.67) 723 (73.33) 197 (19.98) 789 (80.02) 190 (19.27) 796 (80.73)
Tablo 3. Seropoziti! kan serumlarmm ahndlgl b61gelere 90re SN50 degerleri ve daglhmlan.
BAV-, BAV-2 BAV-3
SN50 A B C 0 A B C 0 A B C 0 1/14.1 6 2 2 4 2 3 5 2 1116.8 2 2 2 3 2 1120.0 4 2 5 5 6 4 7 3 1123.7 9 5 5 6 2 4 3 7 4 3 5 1128.2 10 6 5 10 7 4 2 8 5 8 2 1139.9 5 5 8 2 4 3 7 2 8 6 4 1147.3 6 5 4 11 6 5 5 3 3 3 4 5 1/56.3 4 9 5 7 4 6 4 4 8 2 6 1/94.4 9 8 10 8 6 4 3 7 3 5 11133 7 3 7 10 4 10 6 4 2 3 4 11159 4 3 6 3 2 9 7 2 3 2 11188 7 3 10 5 5 3 3 5 11224 2 6 2 2 11316 2 2 3 2 1/447 2 2 1/531 2 2 1/631 11892 2 2 111060 111260 112000 TQPLAM 66 61 66 70 48 47 48 55 40 48 52 50 GENEL TQPLAM 263 197 190
YAVRU . .$11>'I~EK. LEVENT
Mikronotralizasyon testi ile yapllan se-rolojik kontroUer sonunda topJam 986 adet slglr
kan serumunun 263'unde (%26.67) BAV-l'e,
19Tsmde (%19.97) BAV-2'ye, 190'mda (%19.26) BAV-3'e kar~1 notraJizan antikor varllgl tespit ediJ-dl. Kan serumJannm bOlgelere gOre pozitifJik or an-Ian Tabla 2 'de ozeUenmi$lir.
Ara$tmnada kan serumu ahnan slglrJann % 50.60'mda (499/986) leSlie kuUanllan viruslara kar$t spesifik antikor lespil edilemezken,
%35.90'mda (354/986) sadece bir virusa ka~1
spesifik anlikor varhgl ortaya konulmu$tur. K ul-lanllan kan serumlannda. BAV-l, 2 ve 3 en-feksiyonlarmm seroprevalanslan, birden fazla se-rOlipe kar$1 anlikor i~eren serum saylsl ve BAV-l, 2 ve 3 ile geli$en multiple solunum sislemi en-feksiyonlanmn oranlan Grafik 1 'de OzeUenmi$tir.
$ekil 1. Seropozitif hayvantann BAV-l, 2 ve 3 se-ralipJerine g6re daglhml.
..
35 .30 ;;. 25•
~20!:.15
•
" 1 ••
•
..
.; ~-
:::
-•
"
~ N ~ ~ ~'"
"
..;..
'"
..:
..
..
"
"
"
t!"
'"
.,
- - -
-
-~ ~:::
-Ara$tlrllan viruslara gore pozilit sanuy veren slglr kan serumu orneklerinin mNT'i ile saplanan en dU$uk ve en yCrksek SNso degerJeri. BAV-l iyin
1:14.1- 1:1260, BAV-2 ve 3 iyin 1:14.1-1:1060 ola-rak !espi! ediJdL SIO" kan serumlannda BAV-l, 2 va 3'e kar~1 pozitif serumtann SNso degerleri va da-glhmlan Grafik 2'de, SNso degerlerinin alman bOl-gelere gore daglhmlan ise Tablo 3'de OzetJendi.
Tartl$-ma ve Sanuy
SIQlr adenoviruslan dunyanm her yerinde yaygm olarak bulunmakta ve slgl( yeti$tiriciJiginde ekonomik kaYlpJara neden olmaktadrr. HaslahQm lespili, dlrekt virus izolasyonu veya indirekt oJarak coQunJukta nOt-raJizasyon lesti kullanllarak serumda antikor varllgmrn orta'ya konulmaslyla yapllmaktadlf (Kahrs 1986, Yavru ve Ozlurk 1990).
Tum dunyada ve ulkemizde yapllml$ olan ara$-tlrJnaJar, slglrtann solunum sistemi hastahkJan arasmda adenovirus enfeksiyonlannm olduktra 6nemli bir Veri 01-dugunu g6slennektedir (Atkan ve ark. 1997, Burgu ve Akca 1982, Burgu ve Taker 1985, Mohanly 1971 ,Oz-IOrk ve Toker 1988. Oztul'1<; ve ark. 1992, Toker 1983, Yavru va OZlurk 1990).
MikronotraJizasyon tesli kotay yapltabitmesi, eko-nomik olmasl va klsa zamanda son~lannm allnmasl nedeniyle slglr ve diger hayvan tOrlerinin adenoVIrUS enfeksiyonlanmn te$hisinde bitlfok ara$llrmaCI ta-rafmdan kuUanllml$hr (Bibrack ve McKercher 1971, CanceUatti ve ark. 1976, Yavru ve
Ozturk
1990).Mohanly (1968) yaphQI bir cah$mada ingiltere'nin
Maryland bOlgesine ait slgtrlarda BAV-I'e kaf$1 % 38 va BAV-3'e kaf$1 % 45 oranlOda n6tralizan antikor var-IIgl tespit elmi$ ve sahadaki Stglf populasyonunda ade-novirus enfekslyontanntn oldukca yayglO olarak
bu
-~..
..
..
~-
-
N" "
~..
N-~
~ ~ ~.. ..
.;:::
-"
" "
..
"
"
N"
-
"
- -
-
-
:::
-"
--
-Pozittf 5efumfann SNSO deQerlert OBAV-1" . BAV-2" DBAV-3"
Slglr adenovirus lip 1,2 \"c' 3 ...
lundugunu bildirmi~lir.
Cancelolli ve ark (1976), Italya'da degi~ik ya~ grubundaki sl{jlrlara ait 405 adet kan serumunda, BAV-1, 2 ve 3 ile yaptlklan NTnde populasyonun % 68.9'unda BAy-r e ka~I, % 77.8'inde BAY-2'ye ka~1 ve % 84.4'Onde de BAY-3'e kar~1 anlikor varll{jl
be-lirlemi~lerdir.
TOrkiye'de BAV enleksiyonlan Ue ilgUi ilk Qah~ma Toker (1983) tarafmdan gerQekle~tirilmi~ olup, BAY-l, 2 ve 3'On tip aymmmda notralizasyan, kamplement fikzasyan ve single radial hemoliz lesllerin; uygulaml~ ve birbirlerine otan OstGnJOklerini ara~hrml~llr.
Burgu ve AkQa (1982), Gelemen Devlet Oretme Cifthgl slglrlannda BAY-1, 2 ve 3'e ka~1 n6tralizan an-tlkortan ara~llrTnak ~;n, allnan slglr kan serumlannl ~ oranloda sulandlnnl~tar ve 60 ade! serumun 23'unde (% 38.33) BAY-l'e, 42 ade! serumun 28'inde (% 66.66) BAY-2'ye ve 52 adet serumun 37'sinde (% 71.15) BAV-3'e ka~1 nOtralizan antikor vanlgl be-lirlemi~lerdir.
Burgu ve Toker (1985) taraflndan Turkiye'de ilk kez BAV enfeksiyonlannm seroepidemiyolojik oIarak varllgml ortaya Qlkarmak ~in, TOrkiye'nin Qe~itli ii-lerinden ve Haymana ilQesinden saglanan 288 adet sagllkll yeti~kin slglrdan alman kan serumlan BAY-l, 2 ve 3'e kar;;l mNT ile kantrol edilmi~tir. Slglr kan se-rumlannda, BAV-l, 2 ve 3'e kar;;l slraslyla, 235'inde
(% 81.6), 278'inde (% 99.5) ve 276'slnda (% 95.8) n6tralizan antikar varllgl tespil elmi~lerdir.
OZlurk ve Toker(1988), Konya Tarim I~
letrneslnden loplanan 214 adet sl{jlr kan serumlannm
1/10 sulandlrmaslnda BAV-l, 2 ve 3'e ka~1 mNT He antikor varllgml ara~tlrml~lar ve 153'Onde (% 71) BAY-l'e ka~I, 179'uoda (% 84) BAV-2'ye kar;;l ve 191'inde (% 89) BAV-3'e ka~1 notralizan anlikor
var-hgl saptaml~lar(hr.
Yavru ve OztOrk (1990), Konya EI ve Balik Ku-rumu MezbahasulCian topladlklan 1 150 adet slglr kan serumunun 1/10 sulandlrmasmda BAY-l'e ka~1 194 adedinde (% 16.87) notralizan anlikor varllgl tespit et-tiklerini bildirmi~lerdir. BAV enfeksiyanlannln slglr
po-pulasyonlan araslndaki yaygmhglnda; Stauber ve ark (1986) tarafmdan bildirilen hayvanlarm banndlrllma
~ekJinin 6nemli ral oynadlgl gOz OnOnde lutuldu{junda
, ara~lmcllar (Yavru ve OztOrk 1990), yapllklan
t;:a-lI~mada Et ve Balik Kurumu Mezbahasmdan sag·
lanan SI{W kan serumlannm bOyuk bir QoQunlugunun devamll ahlrda lululan besi hayvanlanna ait oimasl nedeni ile elde ettikleri % 16.87 gibi du~Ok pozitiflik oranmda hayvanlann banndmlma ~ekt;nin onemli rot oynadlglnl belirtmi~lerdir.
OztOrk ve ark (1992 ), Konya bOlgesindeki
Sl-glrtarda Sign adenovirus (BAY) lip 2
en-feksiyonlannm varhglnl ortaya koymak M;in yapllklan cah~mada, serolojik olarak 950 SI{W kan serumtmu mikronolralizasyan tesli ile ara~llrml~lar ve slglr kan serumlannm 247'sinde (% 26) BAV-2' ye ka~1 nOt-ralizan anlikorlar saplaml~lardlr.
Alkan ve ark. (1997) yapllklan Q8h~mada kontrol edilen 7 farldl kamu i~letmesindeki sl{jlrlarda BAV en-feksiyanlannm Turkiye'de daha Once belirlenen Qa·
h~ma sanUl(tanna oranla dO~Ok dOzeyde se-roprevalans sapladlklannl bildirmi~lerdir. Ara~tlncllar (1997) BAY-l,2 ve 3 enfeksiyonlannm seropozitiflik oranlannl slraslyla % 22.04 (56/254), % 14.96 (381 254), % 20.07 (511254) alarak lespit etmi~lerdir.
Bu t;:all~mada, mikronotralizasyon testi ite ya· pi Ian seralojik kontroller sonunda toplam 986 adet slQlr kan serumunun 263'unde (o/026.67) BAY-l'e, 197'sinde (%19.98) BAV-2'ye, 100'lnda (%19.27) BAV-3'e ka~1 nOtratizan anlikor varllgl lespit edit·
mi~tir. Aynca IQ Anadolu bOlgesinde yetj~tirilen
hay-vanlardan allnan loplam 567 kan serumunun
125'inde (% 22.05) BAV-l 'e, 96'slnda (% 16.93) BAY-2'ye, 110'unda (%19.40) BAY-3'e, Akdeniz bOl-gesinden alman toplam 145 kan serumunun 46'slnda (% 31.72) BAV-1'e, 3t'inde (°/021.38) BAV-2'ye, 25'inde (%17.24) BAV-3'e, GuneydoQu Anadolu bOl-gesinden alman taplam 176 kan serumunun 55'inde (% 31.25) BAV-l'e, 43'Onde (°/024.43) BAY-2'ye, 36'smda (%20.45) BAV-3'e, DoQu Anadolu bOl-gesinden alman taplam 98 kan serumunun 37'sinde (% 37.76) BAV-"e, 2Tsinde (%27.55) BAV-2'ye, 19'unda (%19.39) BAY-3'e kar~1 varll{jl belirlenmj~lir.
Ara~!lrmada elde edilen degener yukanda daha once
yaplldlgl belirtilen bazl ara~tlrma sonUQlanndan dO-~Oktur (Burgu ve AkQa 1982, Burgu ve Toker 1985, OztOrk ve Toker 1988). Ancak Alkan ve ark (1997) ve Yavru ve Ozlurk (1990) 'un elde ettikleri degerler ile paralellik gostermekledir.
Ara~llrmada kan serumu allnan slglr1ann % 5O.60'lnda (4991986) tesUe kullanJian viruslara ka~1 spesifik antikar tespil edilemezken ,%35.90'lOda (3541986) virusun sadece bir tipine, % 10.64 'unde (1051986) virusun iki lipine ve % 2.83'Onde de (281 986) virusun
Ot;:
tipine kar;;l spesifik anlikor varhyl or-taya konmu~lur. Slglr kan serumlannda sadece bir virus tipine ka~1 belirlenen pozitif hayvan saYlsl. BAY-l, 2 ve 3 19ln slraslyla 159/986 (%16.12),102/ 986 (%10.34) ve 93/986 (%9.43) alarak tespit edil-mi~tir. BAV-1, 2 ve 3 enfeksiyonlan arasmda iki tipe ka~1 belirtenen seropoziliflik oranlan; BAV-l ve 2 19in % 3.65 (361986), BAV-1 ve 3 iQin %4.05 (401986) ve BAV-2 ve 3 K;'in %2.94 (29/986) olarak lespi! edil-mi~tlr. Daha Once yapllan ¥all~malarda multiple BAV enfeksiyonlan ara~tlrllmadlgl K;'in elde edilen bu de-{!erler tartl~llamaml~hr.YAVRU, .}IMSEK. LEVENT
Burgu ve Toker (1985) laraflndan yapllan
9Cl-h~mada, SI~W kan serumlan 1/10 oranmda, Burgu ve Akya (1982) tarahndan yapllan 9Clh~mada ise sl{llr kan serumlan 1/4 oramnda sulandlnlarak BAV·l. 2 ve 3 lie mNTne tab; tutulmu$ ancak pozitif serumlann SN50 de{)er1eri tespil ediJmemi~lir.
OztOrk ve Toker (1988). 214 adet slglr kan
sa-rumundan pozilif olarak tespit edilen 6mekleri, 'I,D su-landlrma basamaglndan hibaren sulandlrarak mNTne labi lutmu$lar ve pozili! serumlann SNso de{)er1erini BAV-' ve 2 il;:in 1/14,2-1/1260 va BAV-3 il;:in 1/14.2-11 2000 arasmda lespit elmi$lerdir. A~tlncllar, test so-nu<;:lanna gOre, pozitif serumlarda, BAV-l, 2 ve 3 ~in en dO$Ok antikor titresinin 1114.2 oldugunu ve tesl edi-len serumlann slraslyla % 3.26'SIOI, % 2.79'unu ve % 2.09'unu te~1 ettigini biklirrni$lerdir. A~lmcllar (1988), BAV·1 ve BAV-2 il;:in en y(tksek antikor lit-resinin 1/1260 oldugunu ve slraslyla serumlann%1.3O'u ile % O.55'ini oIu~lurduldannl, BAV-3'e ka~1
ise en y(tksek anlikor titresinin 112000 okluQunu ve
sa-rumlann % 0.52'sini te$kil enigini bildirrni~lerdir. Yavru ve OZIOrk (1990), 1150 adal sl91r kan se-rumunun 1/10 sulandlrrnaslnda BAV-,'a ka~1
nOl-ralizan anlikor1ar yonOnden pozi!if bulunan serumlann SNso deger1erini hesaplaml$tar ve en dO$Ok antikor th-resinin 1/12.6 oldugu ve serumlann % 32.46'SIOI te$kil ettigini ve en yOksek anlikor tilresinin ise 1/1060 01 -dugunu ve serumlann % 0,3'OnO I~kit etti{jini
bil-dirmi$lerdir.
Ara~tlrrnada BAV-l, 2 ve 3 il;:in en dO$Ok anlikor Hlresi 1/14.1 olarak !espi! edilmi$tir ve poziti! se· rumlann Slraslyla % 3.80'nini, % 3.04'OnO ve % 5.26'lnl te$kil etti{li, BAV·' il;:in en y(tksek anlikor titresini 1/
1260 ve BAV·2 ve 3 il;:in ise 1/1060 oldugunu va Sl -raslyla serumlann % O.38'ini, % O.SO'sini va % 0.52'ini oru~turdugu belir1enmi$lir. Elde editen sonuylar
yu.
kanda bildirilen arB$lIrrnalarla (OztOrk ve Toker 1988,
Yavru ve OztOrk 1990) uyum il;:iooe bulunmu~tur. Buna gOre 8AV enfeksiyonlanmn Sl91( po.
pulasyonlannda seroprevalansl azalsa bile en-feksiyonu g~iren hayvanlarda gtJc;;IO bir anlikor titresi
geli!.'ligi Or1aya konmu~tur.
Bu ~h~ma ile slglriann solunum yolu en· feksiyonlan araslnda 6nemli yeri olan SAV-l, 2 va
3'On, TOrkiye'de onemini kaybetmese bile
se-roprevalanslnda bir dO~me gezJendigi bir kez daha or-laya konulmu!.'tur. Su durum i~lelme sahiplerinin ye-ti$tirme melotlan konusunda bilinclendigini akJa gelirmektedir. Sonu<;: olarak slgl( solunum yolu en-feksiyonlanmn belirli arahkJarla kontrolOnOn onemi el<o-nomik y6nden bOyOk olup, bu i$lemin dOzenli bir ~ kilde yapllmasl hayvan yeti~liliciliginde BAV
enfeksiyonJaflflln yeniden artmamasl baklmmdan 6nem ta!.'lmaktadlr.
Kaynaklar
Alkan,F .. Ozkul,A .. KaraoQlu, M.T., Bilge. S .• Ak~, Y.,
Burgu. I., Ye~ilbaO, K .• Oguzoglu, T.e;:. (1997). SIQlrlarda viral nedenli soIunum sislemi enlekSlyonlariOin sa-roepidemiyolojisi. A.O.Vet.Fak.Derg .. 44,1·6. 73·80.
Bibrack. B., McKercher, D.G. (1971). Serologic evidence
for adenovirus infection in California canle. Am.J. Vet.Aes.,
32. 805·807,
Burgu,
I..
Ak~. Y. (1982). Gelemen Devlet Oretme e;:iltligl slOlrlannda bazl viral enfeksiyonlara ka~1 serolojik ara~· IIfrnalar, A.O.VeI.Fak.Derg.,29.3-4, 506·512.Burgu. I.. Totc:er, A. (1985). Turkiye'de SI{W ade·
novirusJanmn (Tip 1.2 ve 3) serolojik oIarak tesplli. A. O.VeI.Fak.Derg., 32, 1,223·230.
Cancelolli, F., Turilli, C., Gagliardi, G. (1976). SerOlogical studies with bovine adenovirus types I. 2 and 3 in Ve· netia Province Italy, Alii Delta Socleta Italiana di Buiatria. 8. 189-194.
Coria, M.F .. McClurkin, A.W. (1976). Isolation of bOVine
ade-novirus type I without an adenovirus-associated virus,
Am.J.VeI.Res., 39,1975·1976.
Enders, J.F .. Bell, J.A .• Dingle. J.H., Frances, T .• Hilleman,
M.A., Huebner, R.J., Payne, A.M.M. (1956). Adenoviruses:
group name proposed for new respiratorik tract viruses,
Science. 124,119·120.
Frey, H.A., Liess, B. (1971). Vermehrungsklnetik und
verwendbarKiel einer stark zylopathogenen VD·MD·
virusslammes fur diagnostiche untersuchungen mil der
mikrotiter·melhode. Zbl.Vel.Med.,18:61·71.
Kaerber, G. (1964). In diagnostic procedures lor virus and tickelsJal disease, Public.Heal1.Ass. (New York), 3:48-50.
Kahrs. A.F. (1986). Viral Disease 01 Cattle, The Iowa Stale UniversIty Press/Ames, Iowa, 61·70.
MeAdair, B., McFerran. J.B. (t976). Comparative 5&'
rologicaJ studies with mammalian adenovlruses,
Arch.Virol.,Sl. 319-325.
Mchanty. S.B. (1968). Comments on bovine ade·
noviruses, J.A.V.M.A., 152, 6, 792·794.
Mohanry, S.B. (1971). Comparative study of bovine ade· novirus, Am.J.VeI.Aes .• 32, 1699·1905.
OZIOr1c, F., Toker, A. (1988). Konya Tarim I:;Jetm8si 51' glrlannda slgtr adenovirus lip I, lip 2 ve lip 3'On serolOJlk oJarak saptanmast, S.O.veI.Fak.Derg .. 4. 1.213'218.
OztOrk,F.,Yavru,S. ,Duman,A.. $im~ek.A. (1992). Konya
80Igesi slglrlannda sl{jtr adenovirus tip 2 enfekSiyonlarlOtn
5&rum n6traJizasyon leSlt ile ara~ttrtlmasl,
S.O.VeI.Fak.Derg .. 6, 2, 70·73.
Slauber, E.H .. Abinanti, F.R .. Witbeck, G.D. (1986). Se·
roepizootiology 01 types 3 and 7 adeOOVlruses and boVtne
viral diarrhea Vtrus tnfection of beef callie from btrth 10 first parturition, Am.J.veI.Res .. 47, 4, 774-776.
Toker. A. (1983). SIQtr adenovlruslartoda (Tip·I, lip·2 ve tip·3) serolojik reakSiyonlarla tip aytrtml lizerinde ara:;· tlrmalar, A.O.Vet.Fak.Derg .. 30, 2, 247·256.
Yavru, 5., OztUr1(,F. (1990). Konya BOigesi stglrlartnda stgtr adenovirus tip I uzerinde ootraJizasyon ve agar jel pre
-sipitasyon lesti ile kar:;tfa~ttrmah ara~tlfmalar, Velerinarium. 1,2,28-32.