Türkiye’deki Aile Hekimlerinin Durumu: Kesitsel Bir Çalışma

Tam metin

(1)Araflt›rmalar. Türk Aile Hek Derg 2003; 7(4): 153-158. Türkiye’deki Aile Hekimlerinin Durumu: Kesitsel Bir Çal›flma STATUS OF TURKISH FAMILY PHYSICIANS: A CROSS-SECTIONAL STUDY. Ruflen Topall›1. Özet. Summary. Amaç: Türkiye’deki aile hekimli¤i uzman ve asistanlar›n›n say›s› ve çal›flt›klar› yerlerle ilgili güncel bilgileri ortaya koymak.. Objective: To determine the current number of family physicians in Turkey, both residents and specialists, and find out where they work.. Yöntem: Kesitsel, tan›mlay›c› bir çal›flma olarak planlanan. araflt›rmada Türkiye Aile Hekimleri Uzmanl›k Derne¤i (TAHUD) üye kay›tlar›, internet haberleflme grubu, kiflisel iletiflim gibi yöntemler kullan›larak ulafl›labilen tüm aile hekimlerinin çal›flt›klar› kurumlar, görev yapt›klar› iller, derne¤e üyelik durumlar› saptand›. Bulgular: Toplam 1156 aile hekimine ulafl›ld› (907 uzman, 154 asistan, 95 durumu saptanamayan). Aile hekimlerinin %57.9’u erkek, %42.1’i ise kad›nd›. Aile hekimleri 75 ile da¤›lm›fllard›. En çok aile hekimli¤i uzman› (AHU) ‹stanbul’da bulunmaktayd› (%40.1). Bunu %15.6 ile Ankara, %11.6 ile ‹zmir izlemekteydi. AHU’lar›n %76,2’si kamuda görev yapmaktayd›. Tüm AHU’lar›n›n %52.5’i Sa¤l›k Bakanl›¤› (SB) bünyesinde çal›flmaktayd›. SB kurumlar›n aras›nda en çok AHU, AÇSAP Merkezlerinde görev yap›yordu (tüm AHU’lar›n %21.0’›). Kamu sektöründe SB’den sonra ikinci büyük grubu üniversiteler oluflturuyordu; AHU’lar›n %17.0’› üniversitelerde görev yapmaktayd›. AHU’lar›n %20.6’s› ise özel sektörde çal›flmaktayd›. Ulafl›lan aile hekimlerinin %72.5’i TAHUD’a üye idi. Sonuç: 17 y›ld›r uzmanl›k e¤itimi verilmekte olan aile hekimli¤i alan›nda uzmanlar ülkenin bir çok yöresinde hizmet vermekte, iller ve sektörler aras› da¤›l›mlar› di¤er hekimler ve uzmanlardan büyük farkl›l›k göstermemektedir. Dernekleflme oranlar› ise; incelenen di¤er alanlardan daha yüksek bulunmufltur.. Anahtar sözcükler: Türkiye, Aile Hekimli¤i, birinci basamak, uzmanl›k dernekleri, hekim da¤›l›m›. 1). Method: In this cross-sectional, descriptive study, institutions. and provinces where the family physicians work and their membership status to Turkish Association of Family Physicians (TAHUD) were determined using methods, such as, membership records of TAHUD, internet communication group (egroup), personal communication, etc. Results: A total of 1156 family physicians were reached during the study (907 specialists, 154 residents, 95 unknown). 57.9% of family physicians were male, whereas 42.1% were female. They were working in 75 out of 81 provinces. 40.1% of family physicians were working in ‹stanbul, followed by Ankara (15.6%) and ‹zmir (11.6%). 76.2% of family physicians were working in the public sector. 52.5% of the total were employed by the Ministry of Health (MoH) and within this group Maternal and Child Health and Family Planning Centers had the highest number of family physicians (21.0% of total). Second largest group in the public sector after MoH, were working at the universities. The universities employed 17.0% of the family physicians. 20.6% of family physicians were working in private health sector. Of the family physicians reached during the study, 72.5% were members of TAHUD. Conclusion: Since the residency began 17 years ago, family physicians spread to many parts of the country. Although, nationwide and intersectorial distribution of family physicians did not differ widely from other physicians, percentage of membership to specialty associations were higher among family physicians then other medical disciplines evaluated. Key words: Turkey, family medicine, primary care, specialty associations, physician distribution. Kocaeli Üniversitesi T›p Fakültesi, Aile Hekimli¤i Anabilim Dal›, Aile Hekimli¤i Uzman›, Yard. Doç. Dr. 2003 © Yay›n haklar› Türkiye Aile Hekimli¤i Uzmanl›k Derne¤i (TAHUD)'a aittir. Her hakk› sakl›d›r. Deomed Medikal Medya taraf›ndan yay›mlanmaktad›r. Copyright © 2003 Turkish Society of Family Practice. All rights reserved. Published by Deomed Medical Publishing, a division of Deomed Medical Media, Istanbul..

(2) ürkiye’de T›pta Uzmanl›k Tüzü¤ü’nde 1983’te yer alan aile hekimli¤i (AH) alan›nda, uzmanl›k e¤itimi 1985’te bafllam›flt›r.1 O zamandan günümüze çok say›da aile hekimli¤i uzman› (AHU) yetiflmifl, çok say›da hekim de uzmanl›k e¤itimini sürdürmektedir.. T. Uzmanl›¤›n geliflim süreci boyunca aile hekimleri için çok say›da spekülasyon yap›lm›fl, "ço¤u özel sektörde çal›fl›yor", "birinci basamakla ilgileri yok" gibi söylemlerde bulunulmufl;2 "ne olduklar›/ nerede çal›flacaklar›n›n belli olmad›¤›" gibi ifadelerle karfl›lafl›lm›flt›r.3 Say›lar›n›n ne kadar oldu¤u, nerelerde çal›flt›klar› gibi bilgilere gereksinim duyuldu¤unda genellikle tahminlere ya da spekülasyonlara baflvurulan aile hekimleri için gerçe¤e en yak›n bilgileri sunmak, çeflitli konulardaki planlamalara veri sa¤layabilmek ve yeni araflt›rmalara zemin oluflturabilmek amac›yla bu çal›flma yap›lm›flt›r.. Gereç ve Yöntem Çal›flma düzeni Çal›flma kesitsel, tan›mlay›c› bir araflt›rmad›r. Bilgi kaynaklar› Türkiye Aile Hekimleri Uzmanl›k Derne¤i (TAHUD) Genel Merkez ve fiubelerinin üye kay›t bilgileri, aile hekimlerinin üye olabildi¤i internet haberleflme grubu "aile"nin (http://groups.yahoo.com/group/aile) veri taban› ve yeni üye olanlar›n bilgileri, yine aile grubuna eposta gönderilerek elde edilen yan›tlardan derlenen bilgiler, çal›flmay› duyan aile hekimlerinin gönderdi¤i bilgiler, kongre vb. çeflitli toplant›lara kat›lan ve katk›da bulunan aile hekimlerinin kay›tlar›, yay›nlardaki yazar bilgileri, çeflitli aile hekimlerinden kiflisel iletiflim ile elde edilen veriler çal›flman›n belli bafll› bilgi kaynaklar›n› oluflturdu. Çal›flma s›ras›nda her AHU için bir çal›flma yeri (varsa resmi görevi) dikkate al›nd›, ikinci ve üçüncü görevler dikkate al›nmad›. Çal›flma s›ras›nda cinsiyet bilgisi toplanmad› ancak kiflisel olarak bilinenler ve isimlerden cinsiyeti belirlenebilenlerle cinsiyet istatistikleri hesapland›. Yöntem Çal›flma Mart 2002 - Haziran 2003 tarihleri aras›nda yürütüldü. Yukar›da bahsedilen bilgi kaynaklar› kullan›larak uzman ve asistan tüm aile hekimlerinin isimleri, uzman ya da asistan olduklar›, TAHUD’a üyelik durum-. 154. lar›, çal›flt›klar› kurumlar ve iller ö¤renilmeye çal›fl›ld›. Veriler MS Excel program›nda oluflturulan veri taban›na kay›t edilerek, de¤erlendirildi. Tablo ve grafikler MS Excel yard›m›yla haz›rland›. 23 Haziran 2003 itibariyle veri girifli sonland›r›ld›. TAHUD üyelik bilgileri Genel Merkez’de May›s 2003, ‹zmir fiubesi’nde Nisan 2003, Bursa fiubesi’nde Ocak 2003 ‹stanbul ve Ankara flubelerinde Aral›k 2002 verilerine dayanmaktad›r.. Bulgular Çal›flma süresince 1159 aile hekiminin ad›na ulafl›ld›. Vefat etmifl olan üç AHU çal›flma d›fl› b›rak›larak, de¤erlendirme 1156 aile hekimi üzerinden yap›ld›. 1156 aile hekiminden, 907’si (%78.5) uzman, 154’ü (%13.3) asistan ya da araflt›rma görevlisi (bundan sonra tamam› asistan olarak an›lacakt›r) idi. Ad›na ulafl›lan 95 (%8.2) aile hekiminin asistan m›, uzman m› oldu¤u ö¤renilemedi. 1156 aile hekiminden 628’i (% 54.3) erkek, 456’s› (%39.4) kad›n idi. 72 (%6.2) aile hekimi her iki cinsiyet taraf›ndan kullan›labilen isimler tafl›d›klar›ndan cinsiyetleri belirlenemedi. Cinsiyeti belirlenebilen 1084 aile hekimi dikkate al›nd›¤›nda oran %57.9 erkek, %42.1 kad›n fleklinde ortaya ç›k›yordu. Uzmanlar Ulafl›labilen 907 AHU’dan, 837’sinin (%92.3) görev yapt›¤› il ö¤renilebildi. Kalan 70 AHU’dan 10’unun halen yurtd›fl›nda oldu¤u ö¤renilirken, 60’›n›n görev yapt›¤› yer belirlenemedi. Uzmanlar›n görev yapt›¤› illerle ilgili oranlar, bu bilgiye sahip olunan 837 AHU dikkate al›narak hesapland›. 81 ilden 6’s› d›fl›ndakilerde (yani 75 ilde) aile hekimlerinin bulundu¤u saptand›. AHU’lar›n en fazla görev yapt›¤› iller fiekil 1’de gösterilmifltir. Çal›fl›lan kurumlar ya da ifllerle ilgili olarak 782 AHU (% 86.2) hakk›nda bilgi edinilebilmifltir. Sonuçlar bu 782 AHU’ya göre sunulmufltur. Buna göre, aile hekimli¤i uzmanlar›n›n %76.2’si kamu sektöründe, %20.6’s› ise özel sektörde çal›flmaktad›r. Çal›fl›lan yerlerle ilgili ayr›nt›lar Tablo 1’de sunulmufltur. Asistanlar Ulafl›labilen 154 AH asistan›n›n 14 ile da¤›lm›fl oldu¤u görüldü. Asistanlar›n bulunduklar› iller Tablo 2’de gösterilmifltir. Bu asistanlar›n 43’ü (%27.9) T›p Fakülteleri Aile Hekimli¤i Anabilim Dallar›nda, 111’i (%72.1) ise Sa¤l›k Bakanl›¤› (SB) E¤itim ve Araflt›rma Hastanelerinde (EAH) e¤itim görmekteydi.. | Topall› R | Türkiye’deki Aile Hekimlerinin Durumu: Kesitsel Bir Çal›flma.

(3) Di¤er iller (65 il) %22.2. ‹stanbul %40.1. Edirne %1.1 Ayd›n %1.1 Zonguldak %1.1 Kocaeli %1.3 Antalya %1.7 Bursa %2.0 Adana %2.3. ‹zmir %11.6. Ankara %15.6. fiekil 1 Aile hekimli¤i uzmanlar›n›n illere göre da¤›l›m›. TAHUD üyeli¤i 1156 aile hekiminden 838’inin (%72.5) TAHUD’a üye oldu¤u saptanm›flt›r. Derne¤e üyelik oranlar› uzman ve asistanlara göre Tablo 3’te gösterilmifltir. TAHUD üyelerinin flubelere göre da¤›l›m› ise flöyledir: ‹stanbul %49.6 (n=416), Genel Merkez %18.0 (n=151), ‹zmir %16.8 (n=141), Ankara %12.0 (n=101), Bursa %3.6 (n=30).. Tart›flma 2002 y›l› sonlar›nda Sa¤l›k Bakanl›¤›’ndan 1002 AHU bulundu¤u ö¤renilmiflti (Dr. Demet Bek, 18 Aral›k 2002 tarihinde aile e-grubuna gönderilen mesaj). Bu tarihten sonra uzman olan aile hekimleri oldu¤u da bilinmektedir, bu nedenle çal›flma s›ras›nda ulafl›lamayan AHU’lar oldu¤u kesindir. Bu say›lar ›fl›¤›nda kaba bir tahminle, çal›flmada AH uzmanlar›n›n % 80’den fazlas›na ulafl›ld›¤› varsay›labilir. Asistan say›s› ile ilgili net bir bilgi elde edilemedi¤i için ne kadar asistana ulafl›lamad›¤› konusu belirsiz kalm›flt›r. T›pta Uzmanl›k S›nav›’n›n (TUS) ilk 10 y›l›n›n incelendi¤i bir çal›flmada,4 sadece Eylül 1987 - Eylül 1997 dönemi aras›ndaki 10 y›lda 1649 AH kadrosu aç›ld›¤›. görülmektedir. TAHUD taraf›ndan aktar›lan bir bilgiye göre,5 Mart 1998’da 313 AHU ve 586 AH asistan› bulunmaktayd›. Bu veriler dikkate al›nd›¤›nda TUS’taki AH kadrolar›n›n önemli bir bölümünün bofl kald›¤› ve AHU say›s›n›n son 5 y›lda 3 kattan fazla art›fl gösterdi¤i görülmektedir. AHU’lar›n % 67.3’ü 3 büyük ilde (‹stanbul %40.1, Ankara %15.6, ‹zmir %11.6) görev yapmaktad›r. 2000 y›l› verilerine göre,6 tüm hekimlerin % 43.9’u (‹stanbul %20.6, Ankara %14.3, ‹zmir 9.0), uzman hekimlerin ise %50.8’i (‹stanbul %25.3, Ankara %16.2, ‹zmir 9.3) üç büyük ilde toplanm›flt›r. Oranlar incelendi¤inde, aile hekimleri ile di¤er hekimler aras›ndaki fark›n hemen hemen tamam›n›n ‹stanbul’dan kaynakland›¤› ve AHU’lar›n ‹stanbul’da, di¤er hekimlere oranla daha fazla yo¤unlaflt›¤› anlafl›lmaktad›r. Öte yandan, 81 ilden 75’inde (%92.6) AHU bulunmas›, AH uzmanlar›n›n her bölgede görev yapt›¤›n› göstermektedir. Aile hekimlerinin büyük ço¤unlu¤unun kamu sektöründe çal›flmaktad›r. Bu sonuç, "aile hekimlerinin ço¤u özel sektörde çal›fl›yor" iddias›n›n2 do¤ru olmad›¤›n› göstermektedir. Aile hekimleri ve di¤er hekimler aras›nda sektörlere göre bir karfl›laflt›rma yap›ld›¤›nda (2000. Türkiye Aile Hekimli¤i Dergisi | Turkish Journal of Family Practice | Cilt 7 | Say› 4 | 2003 |. 155.

(4) Tablo 1 Aile hekimli¤i uzmanlar›n›n görev yapt›klar› birimler Kurum / Sektör. Birim. n. Yüzde (%). Sa¤l›k Bakanl›¤›. AÇSAP Merkezi Devlet Hastanesi E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi Sa¤l›k Merkezi Semt Poliklini¤i Sa¤l›k Oca¤›/Aile Hekimli¤i Merkezi Do¤um ve Çocuk Hastanesi SB Merkez Teflkilat› Sa¤l›k Grup Baflkanl›¤› Sa¤l›k Müdürlü¤ü Zührevi Hastal›klar Dispanseri 112 Acil Yard›m SB (türü bilinmeyen) Atama bekleyen yeni uzman SB toplam›. 164 93 50 24 20 15 6 6 5 3 1 1 7 15 410. 21.0 11.9 6.4 3.1 2.6 1.9 0.8 0.8 0.6 0.4 0.1 0.1 0.9 1.9 52.5. Üniversiteler. T›p Fakültesi Aile Hekimli¤i AD (GATA dahil) Mediko-sosyal Merkezi T›p Fakültesi Di¤er AD Üniversite Hastanesi Di¤er Fakülteler Üniversite toplam›. 59 31 21 20 2 132. 7.4 4.0 2.7 2.6 0.3 16.9. Di¤er kamu. Kurum hekimlikleri SSK Hastaneleri Di¤er Bakanl›klar (kurum hekimli¤i d›fl›) Belediyeler Emekli Sand›¤› Huzurevi Adli T›p Kurumu TSK - Askerlik (GATA hariç) Di¤er Kamu Toplam›. 29 16 1 2 2 1 2 53. 3.7 2.0 0.1 0.3 0.3 0.1 0.3 6.8. Kamu toplam. 595. 76.2. Özel Sektör. Özel/vak›f hastane Özel poliklinik/t›p merkezi ‹laç Firmas› Sigorta flirketi Özel Kurulufl Muayenehane ‹fl Yeri Hekimli¤i Otel/Turizm Hekimli¤i Okul Hekimli¤i Estetik/Güzellik Merkezi Özel (türü bilinmeyen) Özel sektör toplam›. 45 29 28 17 12 10 7 2 2 2 7 161. 5.8 3.7 3.6 2.2 1.5 1.3 0.9 0.3 0.3 0.3 0.9 20.6. Di¤er. Sivil Toplum Kuruluflu Uluslararas› Kurulufl Yurtd›fl› Çal›flmayan - ifl arayan - hekimlik yapmayan Genel toplam. 4 4 10 7 782. 0.5 0.5 1.3 0.9 100.00. y›l› verilerine göre),7 tüm hekimlerin %50.3’ünün, uzman hekimlerin %36.4’ünün Sa¤l›k Bakanl›¤› (SB) bünyesinde çal›flmaktad›r. %52.5 ile aile hekimli¤i uzmanlar›, di¤er uzmanlara göre daha fazla SB’nda çal›flmaktad›r. Üniversitelerde çal›flma oran› tüm hekimler için %20.4, uzman hekimler için %22.6, AHU’lar için ise %17.0’d›r. AHU’lar›n di¤er dallara göre üniversitelerde nispeten daha az çal›flmalar›, AH anabilim dallar›n›n (AD) kuruluflunun 1993’te bafllamas›1 ve henüz tüm üniversitelerde AD kurulmam›fl olmas›na ba¤lanabilir. Tüm hekimlerin %15.8’i, uzman hekimlerin %18.3’i di¤er ka-. 156. mu kurulufllar›nda çal›flmaktayken, AHU’lar›n sadece %6.8’i di¤er kamu kurulufllar›nda çal›flmaktad›r. Ayr›nt›l› incelendi¤inde fark›n, kamuda çal›flan di¤er hekimlerin ço¤unu istihdam eden Sosyal Sigortalar Kurumu’ndan (SSK) kaynakland›¤›, bu kurumda çal›flan AHU say›s›n›n azl›¤›n›n orandaki düflüklü¤e neden oldu¤u görülmektedir. Özel sektöre gelindi¤inde ise, tüm hekimlerin %13.6’s›n›n, uzman hekimlerin %22.8’inin, AHU’lar›n ise %20.6’s›n›n bu sektörde çal›flt›¤›, di¤er uzman hekimlerle aile hekimleri aras›nda önemli bir fark olmad›¤› görülmektedir.. | Topall› R | Türkiye’deki Aile Hekimlerinin Durumu: Kesitsel Bir Çal›flma.

(5) Tablo 2 Ulafl›labilen aile hekimli¤i asistanlar›n›n illere göre da¤›l›m› ‹l Adana Ankara Ayd›n Bursa Diyarbak›r Edirne Isparta ‹stanbul ‹zmir Kayseri Kocaeli Sivas Van Zonguldak Toplam. Say›. Oran (%). 11 47 2 3 1 7 1 55 15 2 2 3 2 3. 7.1 30.5 1.3 1.9 0.6 4.5 0.6 35.7 9.7 1.3 1.3 1.9 1.2 1.9. 154. 100.0. Tablo 3 TAHUD’a üyelik durumlar› Durum. Üye olan (%). Üye olmayan (%). Uzman (n=907) Asistan (n=154) Bilinmeyen (n=95). 699 (%77.1) 72 (%46.8) 68 (%71.6). 208 (%22.9) 82 (%53.2) 27 (%28.4). Toplam (n=1156). 838 (%72.5). 315 (%27.5). Aile hekimlerinin birinci basamakta (BB) çal›flmad›klar› iddialar›2 yönünden çal›flmam›z sonuçlar›n› incelemek gerekirse, öncelikle hangi kurumlar›n birinci basamak olarak ele al›nmas› gerekti¤ine karar vermek gerekmektedir. Ülkemizde, halk›n ço¤unlu¤unun sa¤l›k problemlerinin çözümü için geleneksel olarak ikinci ya da üçüncü basamak olarak nitelendirilebilecek kurulufllara baflvurdu¤u bilinmektedir.8-12 Bu bak›mdan, AHU’lar›n çal›flt›¤› her kurum BB olarak de¤erlendirilebilirse de; bir ayr›m yapmak yerinde olacakt›r. Bu amaçla, SB ile Maliye Bakanl›¤› aras›nda 8 May›s 2003 tarihinde imzalan ve Resmi Gazete’de yay›nlanan bir tebli¤le13 duyurulan, teflhis ve tedavi amac›yla özel sa¤l›k kurum ve kurulufllar›na hasta sevkine iliflkin usul ve esaslar› düzenleyen protokole baflvurabiliriz. Bu protokolün 4.1. maddesinde: resmi kurum tabiplikleri, sa¤l›k oca¤›, sa¤l›k merkezi, verem savafl dispanseri, ana-çocuk sa¤l›¤› ve aile planlamas› (AÇSAP) merkezi, SSK sa¤l›k istasyonu-dispanseri ile özel poliklinik ve özel t›p merkezleri BB olarak tan›mlanmaktad›r. Bu kurulufllara ifl yeri, okul ve turizm hekimliklerinin de eklenmesi ile Tablo 1 incelendi¤inde, AHU’lar›n %38.8’inin BB’da çal›flt›¤› görülmektedir. En çok AHU çal›flan birim olarak AÇSAP Merkezleri dikkat çekmektedir (%21.0). AÇSAP Merkezleri ay-. r›ca yönetmeli¤inde,14 AHU için görev tan›mlamas› bulunan yegâne kurulufltur. Dernekleflme durumu incelendi¤inde, aile hekimlerinin %72.5’inin, AHU’lar›n %77.1’inin TAHUD’a üye oldu¤u görülmektedir. Çal›flman›n ulaflamad›¤› AHU’lar›n ço¤unun dernek üyesi olmayaca¤› sav›ndan hareket edilirse gerçekte bu say› bir miktar daha düflük olabilir. Aile hekimli¤inin durumunu ortaya koymak için dernekleflme oran›n› di¤er baz› dallarla karfl›laflt›rmak yararl› olabilir. Bu amaçla, nispeten yak›n dallar olarak düflünülebilecek iç hastal›klar›, çocuk sa¤l›¤› ve hastal›klar›, kad›n hastal›klar› ve do¤um ve pratisyen hekimlik alanlar›ndaki derneklerle karfl›laflt›rma yap›lmas› düflünülmüfl ancak çocuk sa¤l›¤› ve hastal›klar› alan›nda iki büyük dernek olmas› (Türk Pediatri Kurumu ve Türk Milli Pediatri Derne¤i) ve her iki derne¤e de üye olanlar olabilece¤i nedeniyle bu dal karfl›laflt›rma d›fl› b›rak›lm›flt›r. Derneklerin üye say›s› ile ilgili bilgiler, Türk Tabipleri Birli¤i (TTB) Uzmanl›k Dernekleri Koordinasyon Kurulu (UDKK) internet sitesindeki ilgili derneklerin ba¤lant›lar›ndaki verilerden elde edilmifltir.15 Bu yap›l›rken güncelleme tarihleri de dikkate al›nm›flt›r. ‹lgili alanlardaki uzman hekim say›s› için SB internet sitesindeki yatakl› tedavi kurumlar›ndaki uzman say›lar› esas al›nm›flt›r. Bu say›lar sadece SB’nda çal›flan hekimleri de¤il; üniversiteler, di¤er kamu kurulufllar› ve özel sektöre ait hastanelerde çal›flanlar› da içermekte, Milli Savunma Bakanl›¤›’na ait yatakl› tedavi kurumlar›n› kapsamamaktad›r. SB internet sitesindeki say›lardan uzman hekimlerin yaklafl›k dörtte birinin bu say›lar›n d›fl›nda kald›¤›, yani yatakl› tedavi kurumlar›nda çal›flmad›¤› hesaplanabilmektedir.16 Dolay›s›yla yataks›z tedavi kurumlar›nda çal›flan uzman hekimleri ve asistan hekimleri kapsamad›¤› için ilgili dallar›n dernekleflme oran›, oldu¤undan yüksek bulunmufl olabilir. Pratisyen hekim say›s› ise birkaç kaynakta7,17 yer alan verilerin projeksiyonu ile hesaplanm›flt›r. Buna göre: Türk ‹ç Hastal›klar› Uzmanl›k Derne¤i’nin (kurulufl: 1995) 2001 y›l›nda 400 üyesinin oldu¤u bildirilmektedir,15 ayn› y›l yatakl› tedavi kurumlar›nda 2756 iç hastal›klar› uzman› oldu¤undan16 hareket edildi¤inde iç hastal›klar›nda dernekleflme oran›n›n %14.5’tur. Ayn› flekilde, 2001 y›l›nda 1200 üyesi oldu¤u bildirilen15 Türk Jinekoloji Derne¤i (kurulufl: 1959) aç›s›ndan, ayn› y›l sadece yatakl› tedavi kurumlar›nda 2700 kad›n hastal›klar› ve do¤um uzman› olmas› (16) itibariyle dernek üyeli¤i oran› %44.4’tür. Pratisyen Hekimlik Derne¤i (kurulufl: 1998) ile karfl›laflt›r›l›rsa, 2002 y›l›nda 1015 üyesi oldu¤u bildirilen derne¤e,15 ayn› y›l say›lar›n›n 36000 oldu¤u hesaplanan7,17 pratisyen hekimlerin %2.8’inin üye oldu¤u anlafl›lmaktad›r. Bu veriler ›fl›¤›n-. Türkiye Aile Hekimli¤i Dergisi | Turkish Journal of Family Practice | Cilt 7 | Say› 4 | 2003 |. 157.

(6) da, AH’nde dernekleflme oran›n›n incelenen di¤er alanlardan daha yüksek oldu¤u görülmektedir.. Kaynaklar 1.. Ünlüo¤lu ‹, Ça¤layaner H. Aile hekimli¤inde oluflan akademik gelenek ve gelecek. Aile Hek Derg 1997; 1: 46-9.. Sonuç olarak aile hekimli¤i uzmanlar›n›n say›lar› 1000’i aflm›fl ve yurdun %90’›ndan fazlas›na yay›lm›fl durumdad›r. Dörtte üçten fazla AHU kamu sektöründe çal›flmakta, üçte birden fazlas› BB sa¤l›k kurulufllar›nda görev yapmaktad›r ve yaklafl›k olarak her dört aile hekiminden üçü TAHUD üyesidir.. 2.. Demirdizen H. Niçin ayr› bir t›p disiplini olarak genel pratisyenlik? Toplum ve Hekim 1997; 12: 21-4.. 3.. Terzi C, Saçakl›o¤lu F, Sayek ‹. 2020 Y›l›nda Türkiye’de T›p E¤itimi. Ankara, Türk Tabipleri Birli¤i, 2002; 30.. 4.. Baskan S, Atakurt Y. Onuncu y›l›nda TUS. Cumhuriyet Bilim Teknik 14 1998; (569): 15-6.. 5.. Elçin M (yay›na haz›rlayan). Aile Hekimi. Ankara, Türkiye Aile Hekimleri Uzmanl›k Derne¤i, 1998; 30.. 6.. T.C. Sa¤l›k Bakanl›¤›. Türkiye Sa¤l›k Personelinin ‹llere Göre Da¤›l›m›, 2000. http://www.saglik.gov.tr/extras/istatistikler/apk2001/031_33.htm adresinden 21 May›s 2003 tarihinde eriflildi.. 7.. T.C. Sa¤l›k Bakanl›¤›. Türkiye Sa¤l›k Personelinin Kurumlara Da¤›l›m›, 2000. http://www.saglik.gov.tr/extras/istatistikler/apk2001/030.htm adresinden 21 May›s 2003 tarihinde eriflildi.. 8.. Toros A, Öztek Z (ed). Health Services Utilization Survey in Turkey. Ministry of Health, Health Project Coordination Unit, Ankara, 1995; 124.. 9.. Pala K, Tugay Aytekin N, Aytekin H. Gemlik ilçe merkezinde kiflilerin hastalanma s›kl›klar› ve hekime baflvurular›. Toplum ve Hekim 1997; 12: 10-25.. Teflekkür Bu çal›flma için veri toplanmas›nda çok önemli katk›lar› olan TAHUD Merkez ve fiubelerinin eski ve mevcut Yönetim Kurullar›na; önemli bir bilgi kayna¤› olan "aile" elektronik haberleflme grubunun kurucusu ve moderatörü Dr. Ali Cerraho¤lu’na; baflta Dr. Samet Ebil ve Dr. A. U¤ur Bediz olmak üzere, kendilerinden baflka aile hekimleri hakk›nda da bilgi ulaflt›ran Dr. Alis Özçak›r, Dr. Alper Zobarlar, Dr. Ayfle Çaylan, Dr. Banu Ulusel, Dr. Berna Ilg›n, Dr. Bülent Emre, Dr. Can Turan, Dr. Canev Kaynak, Dr. Çi¤dem Apayd›n, Dr. Derya ‹ren Akb›y›k, Dr. Devrim Öztemel, Dr. Efe Onganer, Dr. Emrah K›r›ml›, Dr. Erdem Birgül, Dr Erhan Kayaalp, Dr. Ersal Ifl›k, Dr. Ertu¤rul Çeflmeli, Dr. Fatih Özcan, Dr. Füsun Karacaörenli, Dr. Füsun Yar›fl, Dr. Gökhan Eminsoy, Dr. Hüseyin Avni fiahin, Dr. ‹lker Böler, Dr. Kemal Alimo¤lu, Dr. Kürflad Save, Dr. Levent Ça¤atay, Dr. Levent Çimenci, Dr. Melih Elçin, Dr. Mümtaz Maz›c›o¤lu, Dr. Nejat Demircan, Dr. Nezih Da¤deviren, Dr. Olgun Göktafl, Dr. Ömer Erdo¤an, Dr. R›dvan fiahin, Dr. Selçuk M›st›k, Dr. Serpil Ayd›n, Dr. Sevilay Nadir, Dr. Sinan Korukluo¤lu, Dr. fienol Gümüfldere ve Dr. Zekeriya Aktürk’e; ayr›ca, isimlerini tek tek sayamayaca¤›m, kendileriyle ilgili güncel bilgileri ulaflt›ran ve çal›flma süresince çal›flman›n önemi ile ilgili cesaretlendirici geri bildirimlerde bulunan tüm aile hekimlerine teflekkür ederim.. 10. Bu¤dayc› R, fiaflmaz T, Kurt AÖ, Saatçi E, Tezcan H, Y›ld›r›m F. Kent merkezinde bulunan bir sa¤l›k oca¤›na 2000 y›l› içinde yap›lan poliklinik baflvurular›n›n incelenmesi. Sa¤l›k ve Toplum 2002; 12: 51-6. 11. Ça¤layaner H. Aile hekimli¤ine zemin haz›rlayan koflullar. Aile Hek Derg 1997; 2: 105-8. 12. Ça¤layaner H, Uysal A, Dinç D, Gönenç I, Duman S, Bilgen fi. Bir kent hastanesine ayaktan baflvuranlar›n sa¤l›k hizmetlerini de¤erlendirmesi. Türk Aile Hek Derg 1999; 3: 62-8. 13. T.C. Maliye ve Sa¤l›k Bakanl›klar›. Teflhis ve Tedavi Amac›yla Özel Sa¤l›k Kurum ve Kurulufllar›na Hasta Sevkine ‹liflkin Usul ve Esaslar Hakk›nda Tebli¤. T.C.Resmi Gazete 30 May›s 2003; (Say› 25123): Madde 4/a. 14. T.C. Sa¤l›k Bakanl›¤›. Ana-Çocuk Sa¤l›¤› ve Aile Planlamas› Merkezleri Yönetmeli¤i. T.C.Resmi Gazete 6 fiubat 1997; (Say› 22900): Madde 22. 15. Uzmanl›k Dernekleri Koordinasyon Kurulu. http://www.ttb.org.tr/ udkk/dernekler.php3 sayfas›ndaki ba¤lant›lardan 3 Haziran 2003 tarihinde eriflildi. 16. T.C. Sa¤l›k Bakanl›¤›. Sa¤l›k Bakanl›¤› ve di¤er yatakl› tedavi kurumlar›nda görevli uzman hekimlerin dallara ve kurulufllara göre da¤›l›m›, 2001. http://www.saglik.gov.tr/extras/istatistikler/ytkiy2001/44.htm adresinden 3 Haziran 2003 tarihinde eriflildi. 17. Hamzao¤lu O, K›l›ç B (yay›na haz›rlayanlar). Türkiye Sa¤l›k ‹statistikleri 2000. Ankara, Türk Tabipleri Birli¤i, 2000; 53-61.. Gelifl tarihi: 26.06.2003 Kabul tarihi: 10.09.2003 ‹letiflim adresi: Yard. Doç. Dr. Ruflen Topall› KOÜTF Aile Hekimli¤i Anabilim Dal› De¤irmendere Poliklini¤i Yüzbafl›lar, Prof. Dr. Nusret Fiflek Cad. De¤irmendere-Gölcük 41950 KOCAEL‹ Tel (‹fl): (0262) 426 95 85 e-posta: rtopalli@superonline.com. 158. | Topall› R | Türkiye’deki Aile Hekimlerinin Durumu: Kesitsel Bir Çal›flma.

(7)