Anıtlar Kurulu neden sessiz kaldı?

T T -

<>001-2 ^

I

I I I I I M I 1 W I P * I Yayın Koordinatörü: Hikmet Çetinkaya •İstanbul Haberleri: Şenay Kalkan *Dış Haberler: Ergini Balcı AtatürkBulvurıNo:125, Kut: 4, Bakanlıklar-Ankara Tel: 4195020 (7 Hat), Telex: Ahmet Kurulsan •Muhasebe: Bülent Yeller 1 *'**" ■ * ■■ * * * ■ ■ J ti #Genel Yayın Danışmanı: Orhaıı Erinç *İş - Ekonomi: Dinç Tayanı; • Yurt Haberleri: Mehmet Saraç 42344, Iax:(4)4l95027 •İzmir Temsilcisi: Serdar Kı/ık, I i.Ziya Blv. 1352 S.2/3 Tel: •İdare: Hüseyin (iürer •İşletme: Önder Çelik I • . , • Yazı İşleri Müdürü' Celal Başlangıç # H a - •Makaleler: Sami Karaüren •Spor: Abdülkadir Yüce İman • Dü- 831230 Telex: 52359, Fax: (51)895360 •Adana Temsilcisi: Çetin Yißenuglu İnönü Cd. •Bılgi-lşlcm: Nail İnal •Bilgisayar Sistem:

im tiy a z sa h ib i: B erin N a d l her Merkezi Müdürü: Mustafa Balbav zeltıne: Abdullah Yazıcı 119 S. No: I Kat: 1,Tel: 522550-522601-522492 ,Telex: 62155, Tax: (71)522570 Mürüvet Ç iler • Reklam: Reha Işıtman

Yayımlayan ve Basan: YcniGün Haber Ajansı. Basın vc Yayıncılık A Ş. ( U A V î e ı n n ı i , . ~Z~.. . , , 7T~ Ti

Türkocagı Cad. W 41 C'ağuloglu 34344 İsi. PK; 246 İstanbul Tel: 512 05 05 Telex: 22246, Tax: (1)5138595______________ 5 M A Y IS 1995 İmsak: 4.10 G uneş:5.51 Öğle: 13.06 İkindi: 16.57 A kşam :20.10 YatSi:21.44

Dünyanın bu çok önemli tarihsel simgesinin sarsıntıdan yıkılma olasılığı, yüzde yüz

Bir tek Çemberlitaş kalmıştı

j

N ESLİ KAYSERİLİOĞI U batısında yapılan yeni üniversite binalarının Nezih Kıratlı nın 10. Uluslararası Klasik nasıl gelinebilmiş? Nasıl olur da büyük

so-_______________________ _______________ kazılan sırasında rastlanan çok sayıdaki lahit M U Arkeoloji Kongresi’nde sunduğu makaleden rumluluğu olan Kültür ve Tabiat Varlıklannı

Eminönü Belediyesi’nin izniyle Çemberli- ve kalıntı dolayısıyla, Byzantion nekropolü- # m . . sadeleştirerek yaptığımız bu alıntı, çok katlı Koruma Kurulu böyle bir projeyi

onaylaya-taş’ta başlatılan otopark inşaatı temel kazma nün Beyazıt’ta bulunduğuna ilişkin, çeşitli M ~ M \X O c l h t l K l S C Ç İm İG T C lc otopark inşaatı projesini onaylayan, yetkili bilir? Bence üç olasılık var: İlki, bu karan

ve-çalışmalan, Büyükşehir Belediyesi’nin "İn- yerlerde birçok kısa haber yayınlandı. Daha , . ,. kişilerden oluştuğunu sandığımız, yetkili ku- ren kurul üyeleri kör olabilir. İkincisi,yeterli

şaatı durdurun” yazısına karşın, beş gündür önce Çemberlitaş’ta Hıristiyanlığa ait mu- O y U l l U â y i l l D C İC G iy C y C rula, belki bir şeyleri anımsatacaktır. eğitimleri yok. Üçüncüsünü söylemeye dilim sürüyor. Eminönü Belediyesi’ni bir yana bı- kaddes bazı eşyanın bulunması için yapılan r « i n H İv p v i İ T İ p r D P v ı l İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi varmıyor...”

rakacak olursak, ilk akla gelen sorular, “ Bü- kazı, burasının da mezar olduğunu ve Kons- YC1 M i l U i y C , y UZ.1C1UC y i l Arkeoloji Bölümü öğretim üyelerinden Dr. Bu olayın ulusal bir ayıp olmaktan çıkıp j

yükşehir Belediyesi ne yapıyor, Kültür Ba- tantin forumunun nekropol sahası üzerine Ö t C S İ l l d c n Mehmet İhsan Tunay, Çemberlitaş olayının, uluslararası bir ayıp haline geldiğine de

deği-kanlığı neden hala bir şeyler yapmıyor, yoksa kurulduğunu göstermiş bulunuyor. ... . birsüredir devam eden “tarihi eserleri yok et- nen Tunay, sözlerini şöyle sürdürüyor:

kimsenin haberi mi yok?” oluyor. Nihayet, Mamboury, son rehberinde, By- g Ü H U IT lU Z C U İ â Ş â b l l I T l l Ş me” zincirinin yalnızca en son halkası oldu- “ Bölge esnafı arabasını rahat park etsin, ya Yoksa, İstanbul’un “kalbi” olarak kabul zantion nekropolü hakkındaki bütün göz- t a r i f l i v p l r i i l t i i r p * ! ğuna değiniyor ve şunları söylüyor: da biraz yürümesin diye böylesine önemli bir edilen bir noktada, esnaf, arabasını rahat lemlerini özetleyerek, batıya giden Trakya L d T lIll V c K u lL U T C l “ Ben her hafta görevim gereği, öğrencileri- mirasın yok edilmesini, mantığım almıyor.’ park etsin vc duyduğu memnuniyet sonucun- Caddesi’nin mezarlık arasından geçtiğini, V ä r l l k J ä n m i Z V O k IT IU me önemli tarihi ¿alıntılan göstermek ama- Ö tey an d an .o lay lailg ilig ö rü şlerin eb

aş-da bir aş-dahaki seçimlerde oyunu aynı beledi- Çemberlitaş ve Beyazıt havalisinin mezarlık- ^ cıyla İstanbul’un muhtelif yerlerini dolaşıyo- vurduğumuz Alman Arkeoloji E n s t i t ü s ü ^ ,

yeye versin diye, yüzlerce yıl ötesinden günü- la kaplı olduğunu kaydetmiştir. ö d l l C C e k ! rum. Neredeyse her çıkışımda bir yerin daha Başkanı Dr. Königs, bu projenin kendilerirflflL

müze ulaşabilmiş tarihi ve kültürel varlıklan- Şu halde, şimdiye ¿adar şehrin nekropolü- yok edildiğini ya da yok edilmek üzere oldu- hayrete düşürdüğünü, alanın tarihi ve k ü ltü ^ H j

mız yok mu edilecek?“ Bundan elli yıl önce, nün Çemberlitaş ve Beyazıt havalisinde oldu- ğunu farkediyorum. İnanın bazen belgele- rel öneminin kuşku götürmez bir gerçek o l- ^ H |

ünlü arkeolog Schneider. Byzantion nekro- ğu fikri kabul görmüştür. Son ele geçen mal- Bunun sonucu, nekropol buluntularının mek için fotoğraf çekmeye bile fırsat bulamı- duğunu belirtiyor. Tüm bu bölgenin, gerek S a l polünün bakiyesine Beyazıt vc civarında zemeyle bunun tam olarak saptanmasına gi- Çemberlitaş ve Beyazıt gibi yüksek yorum. Bu nedenle artık fotoğraf makinemi altında, gerekse üzerinde olmak üzere, üç I H rastlandığına değinmiş ve 1932’de burada ka- rişirken şimdiye kadar şehir içinde bulunarak ve elverişli noktalarda' » ^yoğunluk her an yanımda taşımaya başladım. Çember- devrin buluntularını bir arada barındıran son nalizasyon inşaatı sırasında gördüğü kalıntı- müzede toplanan bütün mezar kalıntılarının ta olduğu ve az ' _ çok eski litaş olayında ise şu anda orada kazı yapılma- derece önemli bir yer olduğunu da vurgula-lann kitabelerini not etmişti. Bundan birkaç ve lahitlerin bulunduğu yerleri İstanbul anayolların takip e t t i ğ i i s t i k a m e t t e sına karar verilmiş, nasıl yapılacağı tartışılı- yan Königs, burada otopark inşaatına başla- ---Ç

yıl sonra, 1944-50 yıllan arasında Beyazıt’ın planında işaretledik. " ele geçtikleri meydana çıktı...” yor; bence en yanlış olanı bu. Bu aşamaya manın son derece yanlış olduğunu ekliyor. S |

iiMÂâil¿JKKM

m.

J |

A nıtlar K u ru lu 1

Belediye Başkam

İH fe

neden etkisiz

1

25 m ilyarı

1*%

• ı ı j o 1

• ı

.. j..,

*

ve sessiz kaldır

eşit bölüştürdü

«¿¿ant

-

t t

___ __________

\

* . m r r , f e Ç S S * ^ t * i K O R H AN G Ü M Ü Ş

Magazın/TV Servisi - Eminönü Belediye ' " S -

---Meclisi üyesi Derviş Tuncer, özellikle Çem- ıj_Jjnı*' J k Anıtlar Kurulu var mı, yok mu? Bu soruya,

berlitaş’taki birinci dereceden SİT bölgesine 'mF j

aşağıdakikonularçerçevesindeyanıtara-inşaat yapılmasıyla uzun zamandır mücadele m . j I t* y A I yalım:

ediyor. Belediye Başkanı Ahmet Naci Ak- 1' *stanbul>esk> anıt-yapılar açısından ol­

gun u, inşaat izinlerini rüşvet karşılığı ver- duğu kadar, çok zengin bir “yakın zaman”

mekle suçluyor. Tuncer, "tarihe kazma" T ’Ğ Z .iJ M M t mimari mirasına sahip kentlerden biridir. Bu

olayıyla ilgili girişimlerinin nasıl sonuçsuz aP*'''**" ^ yapıların çoğu, genellikle sanat ve mimarlık

kaldığını, şöyle dile getiriyor: ’• • tarihçilerinin sınıflandırmacı yaklaşımında

"Önce, geçen yıl ağustos ayında. Belediye ?■££____ 1 * ^ ** yer almaz. Oysa anıt-yapılar kadar, kentlerin

Başkanlık makamına bir yazı göndererek, f T " ^ bu bölümü, kent kimliğinin önemli bir

unsu-belediye meclisinin olağanüstü toplantıya rudur.

çağrılmağını önerdim. Buna gerekçe olarak f Kent çevresinde son derece niteliksiz yapılar

da, bölgede kaçak bina yapılaşmasının hız- ' r, yükselirken, korunması eskilerine oranla

lanmasını, eski eserlerin bundan zarar gördü- _ kolay olan bu yapılar, çok daha iyi

koşullar-ğünü, belediye başkanlığı ve meclisi olarak - * ” da yaşatılabilirdi. İstanbul, elindeki bu fırsatı,

zan altında bulunmamızı gösterdim. Bunun , ı t t «. yıllardır akıl almaz biçimde harcamaktadır.

tartışılmasını ve bir sonuca ulaşmamızı isti- CMmr*** J İ P j Anıtlar Kurulu ise, Art-Nouveau, Art Deco

^ k j ve Cumhuriyet döneminin ünlü

mi-~ T . ’ ^ - N İ g marlannın elinden çıkmış güzel yapıları,

g J I modernist bir unutkanlıkla pas geçmektedir.

-K m t •• i T

M

- A - # e l e a i y e M e c l i s Ü y e s i kentsel simgesinin yerine beton bir köprü

ya-r-p i i* '< R ' pılmak üzere koca koca beton kazık lar

çakı-1 l i n C C r , D C iC Q iy C İ lirken gözünü, ağzını ve kulaklannı

kapamış-B a ş k a m ’ n d a n , m e c l i s i Ä Ä w

o l a ğ a n ü s t ü t o p l a n t ı y a M k ^ rak o n u n b ır kentsel simge olduğunu inkar

w ° • • J U t i D * -dgf iWOBc 1> j «I etmiştir. Eğer “bir numaralı” kentsel simge,

Ç a g l i m a Ö n e n S i n e y a n i t *•, J G ' ' - H t ^ A m tlarK urulu’nu ilgilendirmemekte ise,

g e l m e d i ğ i n i ö n e s ü r ü y o r . ^ 5 I J L M İ I S Â S S .

~ M i , . %■;].&, V ” L > / kuma gömmüştür. İstanbul’un yaşadığı en

yordum. Önerime hiç bir yanıt alamadım. i J g f M B i , t i büyük bina soykırımında, anıt-yapı özelliği

Benim dışımda, 6 arkadaşım daha bunun al- İm | ^ f > * * ’ * ' »' ’-Ti ■ »Y-i-, ' 1 l U f l l v h - taşıyan kaç yapının yok olduğunu, dünya

imzaladr Busıralarda, İstanbuH Numa- b ^ o ¿■a k u rxi^u^ r

Geçen yıl belediye meclisinin olağan top- ^ ^ ^ ^ ~ Y ukanda saydığım bir kaç örn ;k dışında,

Bıu suçDma'lara^hniet Nac! A*kgüri’ün ne biçimde kuşkulanıyorum. İstanbul'da bunca

yanıt vereceğini öğrenmek için kendisini bir . ' < . • - kentsel skandal yaşanırken bu kurulun

çok kez aramamıza karşın, hiç bir bağlantı İstanbul’un kalbi olan bir bölgedeki bir avuç esnaf arabasını rahat park etsin ve aynı belediye ve meclis üyelerini bir daha boylesıne etkisiz ve sessiz kalmasını aklım

kuramadık. seçsin diye, bir kaç bin yd ötesinden kalan tarihiyoketmenin açıklaması yapılamıyor. (Fotoğraf: İB R A H İM G Ü N E L ) almıyor.

K azm alar, tarih i) anm adam ıı tümüne iniyor

OKTAY FK ÎN C İ 8™ belirtiyorlar. geleyen bir konuma sahip. 2600 yıllık zengin Bu tarihsel süreklilik, Çemberlitaş’ın nere- Çemberlitaş’a yapılmak istenen otopark,

U K IA — t K I ‘ L " Ne var ki bu tartışma, sözkonusu otopark bir geçmişin hemen tüm dönemlerinde yara- deyse “merkezinde” olduğu geniş bir bölgede tüm bu kararlara ve tarihsel bölgenin otomo-

Çemberlitaş’taki otopark inşaatına onay inşaatının salt yeraltındaki kültür değerleri tılan uygarlık birikimlerini bu bölgede salt de varlığım hala sürdürebiliyor, billi ulaşım baskısından kurtanlması ilkeleri-veren Koruma Kurulu kararında, toprak al- açısından değil, tarihsel bir çevrenin "otomo- üst üste değil, yanyana görmek bile olası. Kuzeyinde Mahmutpaşa, Kapalıçarşa ve nedetersdüşenbirprojeniteliğitaşıyor. Böy-tındaki kalıntılara zarar verilmemesi için haf- bil işgalinden" korunması açısından da irde- Bölgeye adını veren sütunu, Bizans İmpa- hanlar bölgesi: doğusunda Nuruosmaniye, leb ir alandakiotoparkın,sam ldığı gibioto- riyatın müze müdürlüğü denetiminde ve ma- lenmesi gerektiğini gözardı ediyor. İnşaat sı- ratoru 1. Konstantinous, 330 yılında, Ro- Ayasofya ve Sultanahmet aksı; güneyinde, park ihtiyacını da çözemeyeceği, çünkü böl- kine kullanılmadan, yani “elle” kazılarak rasında kalıntılara hiç bir zarar verilmeyeceği ma’daki Apollon mabedinden getirerek bu- İstanbul’un kültür mozaiği içinde önemli bir geye otomobilli ulaşımı daha da özendirerek yapılması öngörülüyor. kesin olsa bile, böylesine yoğun bir tarihsel raya dikmiş ve üzerine de kendi heykelini yer tutan tarihi Kumkapı ve Kadırga semtle- başlanmış olan yayalaştırma çabalarına

bü-Arkeologlar ise, bu önlemin bile tarihsel çevre içerisinde, yine böylesine özgün ve “tek oturtmuş. 9 büyük parça kırmızı blok taştan ri; batısında ise, yine Kapalıçarşı ve Beyazıt darbe indireceği, şimdiden açıkça görüle- zenginliği korumak için yetersiz olduğunu, ¿almış” meydanı otoparka ayırmak, kentsel oluşan sütunun, deprem ye yangınlarla yıp- aksı, bir haftadır o to p a ^ için kazma-kürek bilen tehlikelerden biri,

çünkü Bizans Nekropolü ve Forum Alanı’- koruma açısından acaba ne kadar doğrudur? ranan mermer kemerlerini “çemberlerle” de- girişilen bu özgün meydanı, sanki bir "uygar- Bu inşaatı durdurmak, Eminönü-Sulta- nın bulunduğu bölgenin bilimsel anlamdaki Çemberlitaş. eskiden olduğu gibi, bugün ğiştirerek sağlamlaştıran ise, 1700’lerin ba- lıklann kesiştiği forum alanı haline getiri- nähmet-Beyazıt üçgenindeki tüm tarihi kur-

arkeolojik kazı yöntemiyle ancak eşilebilece- de İstanbul için tarihsel kent merkezini sim- şında, Osmanlı Sultanı 2. Mustafa olmuş. yor. tarmak anlamına gelecek,

Çemberlitaş buluntuları

'

. . . . ■ < ■ ! - ,a ı

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi