Ó
CUM ARTESİ, 18 Ekim 2003S'ISS
+
________________ CUMARTESİ g tm ra ı
OM
K
m
İ
m
*
_________________
^
Kitap
Divan ve halk şiirinin üç büyükleri
Fuzuli, Baki, Nedim, Divan Şiirinde
Üç Büyükler Yunus Emre, Pir Sultan
Abdal, Karacaoğlan, Halk Şiirinde
Üç Büyükler
Cevdet Kudret
İnkılâp
B ÜYÜKLÜĞÜ belli sayıya, belli adlara indirgemek öğrenen için
kolaylıktır.
Cevdet Kudret, divan şiirinin üç büyükleri için Fuzuli, Nedim, Baki yi seçmiş.
Halk şiirinin üç büyükleri de Yunus
Emre, Pir Sultan Abdal, Karacaoğlan.
Bazen bir kitabın niteliğini tanıtırken, hafif küçümser bir edayla, Hayatı, Sanatı,
Eseri türünden bir kitap işte deriz. Oysa birçok ön bilgiyi, ilk zevk unsurlarım ordan aldığımızı unuturuz. Hele birtakım zor konulan yalın bir dille yazan, bize ileten bu kitapların ilerki okumalarımızı nasıl yönlendirdiğini unuturuz.
Edebiyat tarihçisi, romana, denemeci
Cevdet Kudret in 6 ciltlik Hayatı, Sanatı,
Eseri kitapları, genç kuşağa unutulmuş ama anımsanması gereken ustalan öğretiyor.
Yalnız onlara mı?
Çoğumuz divan şiirinin ve
halk şiirinin önemli adlanm okullarda okuduk diye geçiyoruz, çoğumuz bunlara bakmak istesek bir antolojiye
başvuruyoruz.
Peki hayatları? Eserleri üzerine kısa ama doğru bilgüer? Eserlerinin orijinali ile bugüne çevrilmiş örnekleri?
Bir şiir akımını, yüzyıllardır devam eden bir şiir geleneğini toptan
değerlendirmenin, toptan sevmenin, toptan yermenin edebiyat gerçeğine aykırı olduğunu bu küçük kitapları
okuduğunuzda bile öğrenirsiniz.
Divan şiiri diye genel başlık yerine ayrı ayrı şairleri bilmek gerekiyor.
Aşk şiiri denince Fuzuli ve ardından da jnlü mesnevisi Leyla ile Mecnun.
Şair kendi kahramanıyla özdeşleşiyor:
Bende Mecnun'dan füzûn âşıklık sti'dadı var
Âşık-ı sâdık menem Mecnûn'un ancak adı var
(Bende Mecnun'dan çok âşıklık yeteneği var,
Gerçek âşık benim, Mecnun un ancak
K İ T A P
d h i z l a n @ h u r r i y e t . c o m . t r
adı var)
Fuzuli'yi okumadan, Leyla ve
Mecnun u bilmeden, aşk şiirlerine meraklıyım, onları severim diyorsanız, beni inandıramazsınız. Edebiyatı bir bütün halinde algılayamayan birinin her zaman zevk eksikliğinden şüphelenirim.
Söz
Ü LKESİN İN PADİŞAHIBAKİ'nin şiirini bilmeden divan edebiyatım tanıyorum diyemezsiniz.
Bu devr içinde benim padişâh-ı mülk-i sühan
Bana sunuldu kaside bana verildi gazel
(Bu devirde söz ülkesinin padişahı benim
Kaside bana sunuldu, gazel bana verildi.)
Saraç çıraklığından 'gözde saray şairliği’ne yükselişin ardındaki şiir
yeteneğini, onun şiirlerini okudukça kabul edeceksiniz.
Gerçekten de imparatorluğun gücünün
şiirini onda hissedersiniz.
Şiirin ve şairin saltanatı ebedîdir, her şey yok olur ama şiir ve şair asla:
Minnet Hudâya devlet-i dünyâ fenâ bulur
Bâkî kalır sahife-i âlemde adımız
(Tann'ya şükür, dünya devleti yok olur Fakat dünya sayfasında adnnız ebedi kalır
(ya da: Ey Baki! dünya sayfasmda adımız kalır.)
İST A N BU L ŞİVESİ ŞİİRİNİ N ED İM 'D E BULMUŞTUR
CEVDET KUDRET, Nedim'in başlıca özelliğini özetliyor:
“Nedim'in başlıca özelliklerinden biri de, İstanbul şivesini kullanmış
olmasıdır.
Nedim, divan edebiyatının hayattan uzak, soyut bir sanat anlayışı çevresinde birtakım kalıplaşmış mazmunlarla örülen dar çerçevesini aşarak, kimi şiirlerinde özellikle şarkılarında, gördüğü ve yaşadığı hayatı yansıtmaya çalışmıştır ki, bu davranış divan şiirinin yapısı içinde önemli bir yeniliktir."
Divan edebiyatını okulda okumuş birinin büe belleğinde mutlaka ondan birkaç mısra vardır.
Narsisizmin şiire bu kadar güzel
getirilmesi enderdir:
Neden sık sık bakarsın böyle mir'ât-ı mücellâya
Meğer sen dahi kendi hüsnüne hayran mısın kâfir
(Parlak aynaya neden böyle sık sık bakıyorsun?
Meğer sen de kendi güzelliğine hayran mısın kâfir)
D i N DIŞI HALK ED EBİYATIN IN EN BÜYÜK V E EN ÜNLÜ ŞAİRİ
KARACAOĞLAN bu cümleyle edebiyat tarihindeki yerini alıyor.
Halk şairinin ünü öylesine genişlemiş ki, birçok şair de Karacaoğlan adım almışlar, onların şnrleri de onun şiirine karışmış.
Karacaoğlan m şiirleri Türk müziği
bestecileri tarafından da bestelenmiştir.
Karacaoğlan Menkıbeleri ni okuduğumuzda, halk şairlerinin hayatının nasıl efsanelerle, söylentilerle içiçe olduğunu fark ederiz.
Doğa sevgisi ve aşk, onun şiirlerindeki en baskın iki temadır.
Bir aşk şüri söyle deseniz, dilime ilk gelenlerden biri budur. Alçakgönüllü yakınmaların, aşk acısını dile getirenlerin en yalını ve etkileyicisi:
Mendilim yudum anttım Gülün dalında kuruttum Adım ne idi unuttum Sorulmayı sorulmayı.
Divan ve halk şairlerinin üç büyüğünü okuyun, kitaplığınıza gerekli altı kitap.
Zaman zaman açarsmız sayfalanm, Türk şiirinin en iyi dizelerini bulursunuz sayfalar arasında.
D O Ğ A N H IZ L A N 'IN SEÇTİKLERİ
Yukarı Ülke N elson DeM ille Altın Kitaplar
imgelerin İzi Erendiz A tasü Can Yayınları
Küçük Bey Soseki N atsum e O ğlak Yayınları
Getirin O Günleri Yakalım Bu Öyküleri B aşar B aşa rır Doğan Kitap
Babam, Oğlum, Torunum Emre K o n g ar Remzi Kitabevi
