s
•V—v?
V ll
^
=
CJII=IİIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlllHlllllllllllIllllllllllll!ltlllIlllllllllllllllIIIIIIIIIIII!l!IIIIIIIIIIIIIIII!lll Ellll
1
Hâdiseler - Düşünceler
|
llll=IIIIHIIIIIIIIUIIIIIIIIiri!tlIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlllllllllIllllllllllllllllillllllllinilll|lllllllllllll =1111
E
- y * L »
~
Y a r ı n T e v f i k F ik r e t ’in d o ğ d u ğ u g ü n ; o n u s e v e n le r , p a z a r g ü n ü , E- y ü p ’te k i m e z a r ı n d a n k e m i k l e r i n ia-r
njl“u-LrıJ~,-r Yazan:
Melih Cevdet Anday
mişi o ld u ğ u dü- i şü n cesin i d u y m a k - ! tan g e le n o b u l u n m a z t a d ı değil, m o d a s ı geçmiş de olsa, gene de lıp t ö r e n l e R u m e l i h i s a r ı ’n a g ö tü r e c e k le r , A ş iy a n ’ın a y a k u c u n a gö m ec ek le r: B an a so ra rs a n ız , ö lü le re m e z a r l ı k y a k ış tı r m a ğ ı p e k a n la m a m . b i r ö lü h e r m e z a r l ı k t a y a ta b i l ir . U z u n y ı l l a r A ş iy an’da o t u r d u diye F i k r e t ’in ille o r a y a mı gö m ü lm e s i g e r e k ir d i? Y a h y a K e m a l ’i n e d e n P a r k O te l'in ö n ü n e g ö m m e d ile r? T e v f ik F i k r e t gibi, u n u t u l m a m a s ı g e r e k l i ö l ü le r im iz in m e z a r l a r ı n ı b i lm e k n e d en y e tm iy o r ? Y an lış a n la ş ı l m a s ı n , k a rş ı da de ğilim b u iş e ; ü s t e li k R u m elih is a- r ı ’nı E y ü p ’ten çok sev erim . D e m e k bö yles i u y g u n g ö r ü l m ü ş , «Aşiyan ve F i k r e t ’in m ezarı... B u iki şey b i r b ir i n d e n a y rıl am az.» diye d ü ş ü n ü l m ü ş . B elk i öyle d ü ş ü n m e n in de b i r g ü z elliğ i v a r d ır . A m a g e rçe k te , b i r t o p l u m u n , iş b a ş a rm ış k i ş ile r in e gö st ereceği s a y g ıy ı m e z a r d a n b a ş k a y e r le r d e a r a m a k g e r e k ir . Bakın , A t a t ü r k ’e koca b i r a n ıt - k a b i r y a p tı l a r , öte y a n d a n onu h o r l a n m a k t a n k o r u m a k için y a s a l a r ç ı k a r m a k zorun-1 da k a lın d ı. O n u n gibi, T ev fik F i k r e t'i s e v m ek , b ild im bileli, se v e n lerin ü s t ü n e k u ş k u l a r to p la m ış tı r . Ne im iş? T ev fik F i k r e t ’i s e v m ek s o lc u lu k m u ş ...
Y ı l l a r önce, l is e l e r için « T ü rk çe M e tin ler» adı ile d ü z e n l e n e n b i l . k ita p , H a şa n Ali Yücel - N ih a l A d sız d â v as ı dolay ısiy le t a r t ı ş m a ko n u s u o l m u ş tu . Hiç u n u t m a m , t a r tış m a y a d ı ş a r d a n k a tı l a n Hıfzı T ev fik G ön en say , b i r y e r d e «T evfik F i k r e t ’in Tarih-i K a d i m a d lı m a n z u m e s i n d e n a lm a n . B a ş ta en b a ş t a k a n lı b i r b a y r a k O n u b i r k a n lı t a c e d e r t a k i p . S o n r a h u n i n vesait-i t a b r i p ı K a h r a m a n lı k . .. Esası k a n v a h ş e t B e ld e l e r çiğne, o r d u l a r m a h v e t ! gibi p a r ç a la r ı n b ir lise k ita b ın d a y e r a lm a s ın ı in sa n ş ü p h e ile k a r ş ı l a m a k ı z t ı r a r ı n d a ka lıyor.» diye y azm ıştı. G erçi y en i b i r o la y değil am a, b içim in e b a k a r s a n ız , bizi d a h a u z u n s ü r e a n la t a c a ğ a b enzer. Esk i k u ş a k l a r , T ev fik F i k r e t'i n Tarih-i K a d î m ’ini gizli gizli o k u m u ş l a r d ı r ; a m a nedens e, kısa b i r sü r e so nra, ç o c u k la r ın ın , t o r u n l a r ın ın o k u m a s ın ı iste m e d ile r . T ev fik F i k r e t ’in k a d eri, h i r b a k ım a t o p l u m u m u z u n k a d e r id ir : O n u n ö z g ü r lü k şiirle ri. İ s t i h d a f t a gizli gizli o k u n u r d u , İ s t i b d a t söz üm o- n a y ı k ıl d ı k ta n so nra, y a s a k e d il di. G elin de S a r t r e ’ın, «Biz A l m a n işg a li n d e d a h a özgür dü k.» s ö z ü n ü ' a n ım s a m a y ı n !
T ü r k Y azın ın ın ( E d e b i y a t ı n ın ) ; b a tılıla ş m as ı d ö n em i içind e, T ev fik F i k r e t, şiirim izi b e y it a n la y ı ş ın d a n k u r t a r m a k , a r u z u .kon uşma diline, k o n u ş m a dilin i şiire g e tir m ek , b a tı şiirin d e n ö zellik le F r a n sız şiirin d e n yeni g ö r ü ş l e r ve de yiş l e r a k t a r m a k gibi s a lt şiire özgü işleri y a n ın d a , d ü şü n c e y ö n ü ile de özel b i r y e r t u t a n sa yılı ozan- l a r ı m ız d a n d ı r . D o ğ ru ve k o r k u s u z du. D ü ş ü n ce ile e y le m (A ctio n ) b ir liğ in in b e lk i de i lk temsllcile- r l n d e n d i r . B u b a k ım d a n d ü ş ü n ü
m ü zü sa dece ozan y ö n ü ile değil, b ü t ü n kişiliği ile e tk i l e m i ş t ir .
T e v f i k F i k r e t ’in, d ü ş ü n c e s in in yüc el iği, kişi li ğinin sağ lam lığ ı ile yüce b u l a n l a r a r a s ı n d a bile onu şiirin i y e te r in c e d o y u r u c u görm i- y c n le r , s a n ırım , a z ın lık ta s a y ıla m az la r . B u g ü n T ev fik F i k r e t'i n şi i r le r i n d e n şi ir tad ı a lı n m a m a s ı, y aln ız d ili n in a r tı k e sk im iş o lm a sı n d an değil, şiiri düz y a zıy a in d ir m e s in d e n , şiire b i r çeşit sö y lev görevi y ü k l e m e s i n d e n , d ü ş ü n c e y i ç ır ç ıp la k s o y m a s ı n d a n d ı r . B u n u a n la m ıy o r değil im, a n c a k biz geç
miş im izi b u g ü n k ü a n la y ı ş l a ele al dık ça, b a ş k a b i r deyiş le , z a m a n i- çin de y aşa d ığ ım ız ın b ü y ü l e y i c i ö- ziinden u z ak k a ld ık ç a, geçm işt e iç te n l i k le se v e ce k b i r şey b u l a m a yız, ya da k o lay k olay b u l a m a y ız . Bu b i r e k s i k l i k t i r ; h em de y a ln ız y en i a n l a y ı ş l a r ı z a m a n dışı d ü ş ü n m e k t e n gele n b i r e k s i k li k değil: Şiiri, içki gibi, k e y if v e ric i b i r şey sa y a n an la y ış ı b i r t ü r l ü k a v r ıy a - m ıy o r u m . Ben y a p ıl a n a b a k m a y ı, neyin, ne z am an , nasıl y a p ıl d ığ ın ı d ü ş ü n m e y i, şiirin k e y f in d e n d a h a k eyifli im iş gibi g ö r ü y o r u m . «Tev fik F i k r e t ' i se vm em » diye k e s tir ip a ta n l a r ı g e r ç e k te n a n la m ıy o r u m . B u n u n gibi, T e v f ik F i k r e t ’i d o k u n u l m a z sa y a n , o n u n ü s t ü n e hiç b i r t a r t ı ş m a y a göz y u m m ı y a n d a v r a nış da b e n im için a n la ş ı l ır b i r şey d e ğ il d ir. Y ılla r önce b i r a r k a d a ş ı n e v in d e T ev fik F i k r e t k o n u s u açıl mıştı, b iri T ev fik F i k r e t ü s t ü n e b i r ş e y l e r s ö y lem iy e k a lk ı n c a ev sahibi o lan a r k a d a ş : «Ben e v im d e T e v f ik F i k r e t ’i v e rd irm em .» diye k o n u ş m a y ı ke sm iy e k a lk t ı y d ı.
T e v f ik F i k r e t ’in b i r t a k ı m şiir le r i n i y e n id e n o k u d u m . G erçi «Has ta çocuk» şiiri, en so n d a k i «kadın ağlar...» dizisin in ü r p e r t i c i l iğ i b ir y a n a çekici d e ğ il d i r ; a m a ben, y ı ll a r c a B atı şiirin d e n yersi z b i r e tk i l e n m e say d ığ ım «Balı kçıl ar» şiirin de, sa dece şiirim izin b i r
geç-so ylu b i r ses b u l d u m . K e n a r d a b ir taşııı ü s t ü m le b i r ha- yal-i sefid E liy le engin i g ü y a i ş a r e t e y l i y e ı e k d iy o r d u ; «H aydi, n a sib in o d a lg a l a r d a , y ü r ü ! » P r o m e t e ad lı ş iirin deki, G ö r d a im a ö n ü n d e esatir-i e v v elin G ö k t e n dehay -i n u r u ç a la n k a b ra- / in an ın ı
V arsın b u l u n m a s ı n bile c ek nam-u ş a n ın ı. gibi d iz ile r in geçm iş yazın ım ızd a b u l u n m a s ı b u g ü n çok h o ş u m a gi diyor. b u n d a n ş iirim izin s ü r e k l i liğ ini d u y u y o r u m .
T e v f ik F i k r e t ’i, sa deca siyasa l ş i i r le r i n d e değil, d u v g u l u ş i i r le r i n de de s e v m ek o lm ıy a c a k iş le r d e n m id ir? A k ş am G u r u b a k a rş ı d ü ş ü n d ü m s ü k û n için d e b u n u F e n a değil se vişip a ğ la m a k , f a k a t j h e y h a t B ü k â y a değse h a y a t !
Ya da «Sen O lm as an» şi irin d e k i! şu d izilerd e b a tı l ıl a s u n şii rim izi n j ilk h a r ç l a r ı y o k m u?
Sen olm asan.. . seni b i r lâ h z a gö r m e s e m v a l ı u t ; Bili r m is in ne olu r?
S e m a, gü n eş e b e d iy e n k a p a n s a bel-1 kİ v ü c u t ! B u leyl-i se r d ile b ir ç a r r I tee n- niis a r a r ; Ve b u l u r ; F a k a t o z u lm e te m ü m k ü n m ü d ü r ! a l ı ş t ı r m a k ! B ü t ü n g ü n e şle, s e m a l a r l a b e s len e n r u h u . Dili esk im e se y d i, b e lk i de F i k- 1 re t, y ı ğ ın l a r ın d ilin e u n u t u l m a z sö zler v e r e n en t a l i h li oz an larım ız d a n b i r i o l a r a k k a la c a k tı: E v et, s a b a h o l a c a k t ı r , s a b a h o lu r, g ecele r T u lu - u h a ş r e k a d a r s ü r m e z , âkı- b e t b u se m a Bu m ai s ö k size h l r g ü n acır, m e-1
l û l o lm a . I
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
