T.C.
SELÇUK ÜNĠVERSĠTESĠ FEN BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ
BETONARME YAPILARDA BÖLME DUVARLARIN DÜZLEM DIġI GÖÇMEYE
KARġI PVC PROFĠLLERLE MESNETLENDĠRĠLEREK GÜÇLENDĠRĠLMESĠNĠN DENEYSEL
OLARAK ARAġTIRILMASI Abdullah B. CAVLAK YÜKSEK LĠSANS TEZĠ ĠnĢaat Mühendisliği Anabilim Dalı
TEMMUZ-2011 KONYA Her Hakkı Saklıdır
iv ÖZET
YÜKSEK LĠSANS TEZĠ
BETONARME YAPILARDA BÖLME DUVARLARIN DÜZLEM DIġI GÖÇMEYE KARġI PVC PROFĠLLERLE MESNETLENDĠRĠLEREK GÜÇLENDĠRĠLMESĠNĠN DENEYSEL OLARAK ARAġTIRILMASI
Abdullah B. CAVLAK
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü ĠnĢaat Mühendisliği Anabilim Dalı DanıĢman: Yrd.Doç.Dr. Abdulkerim ĠLGÜN
2011, 73 Sayfa Jüri
Yrd.Doç.Dr. Abdulkerim ĠLGÜN Doç.Dr. Musa Hakan ARSLAN Yrd.Doç.Dr. Mehmet Emin KARA
Bu çalışmada, depremlerde betonarme kısmı hasar görmeyen binalarda, ölüm ve yaralanmalara sebep olacak kütleye sahip olan bölme duvarların emniyet altına alınması, bölme duvarların yıkılması ile binlerce insanın ölmesi ya da yaralanmasının engellenmesi, birçok eşyanın kullanılamaz hale gelerek oluşan maddi kaybın azaltılması, önlenmesi amaçlanmıştır. Bölme duvarların düzlem dışı göçmeye karşı PVC profillerle çerçeve elemanlarına mesnetlendirilerek duvarın göçmeden önce daha uzun süre ayakta kalabilmesi ve buna bağlı olarak can ve mal kayıplarının en aza indirilmesi için en uygun durum araştırılmıştır. Deney ilk önce sıvasız olarak, ikinci olarak kum, çimento ve kireçten oluşan harçla sıvanmış hali ile ve son olarak da alçı sıvalı olmak üzere yapılmıştır. Her durum içinse sırasıyla normal, kolonlardan mesnetlendirilerek, kolonlardan ve kirişten mesnetlendirilerek ve son olarak dört tarafından mesnetlendirilerek toplam 9 değişik şekilde deney yapılmıştır. Sonuç olarak profil sayısı arttıkça duvarın daha geç göçtüğü ve daha küçük parçalar halinde duvarın yıkıldığı görülmüştür.
v ABSTRACT MS THESIS
STRENGTHENING THE INFILL WALLS OF THE REINFORCED CONCRETE STRUCTURES AGAINST THE OUT-OF-PLANE FAILURE BY
SUPPORTING WITH THE PVC PROFILES
Abdullah B. CAVLAK
THE GRADUATE SCHOOL OF NATURAL AND APPLIED SCIENCEOF SELÇUK UNIVERSITY
THE DEGREE OF MASTER OF SCIENCE Advisor: ASST.Prof.Dr. Abdulkerim ĠLGÜN
2011, 73 Pages Jury
Asist.Prof.Dr. Abdulkerim ĠLGÜN Assoc.Prof.Dr. Musa Hakan ARSLAN
Asist.Prof.Dr. Mehmet Emin KARA
The aim of this study is to secure the infill walls that have the possibility to cause death and injuries, to prevent thousands of people from getting injured or dying due to the collapse of the infill walls, and to decrease or prevent the financial loss resulting from many things becoming unusable in the buildings reinforced concrete sections of which are undamaged. The most appropriate situation was searched to ensure that the infill walls remain standing for a longer time before collapsing by supporting them with PVC profiles on the members of frame against out of plane collapse and to minimize loss of life and property. The test was made for the first time without plaster; the second time as plastered with a mixture of sand, cement and lime; and the last time as gypsum plastered. 9 tests in total were made in various ways for each situation respectively as normally being supported on the columns, as being supported on beams and columns and finally as being supported on four sides. In conclusion, it has been seen that as the number of profiles increase, the wall collapses later than usual and break down with smaller parts.
vi ÖNSÖZ
Bu tez çalışmasının planlanmasında, araştırılmasında, yürütülmesinde ve oluşumunda ilgi ve desteğini esirgemeyen, engin bilgi ve tecrübelerinden yararlandığım, yönlendirme ve bilgilendirmeleriyle çalışmamı bilimsel temeller ışığında şekillendiren sayın hocam Yrd.Doç. Dr. Abdulkerim İLGÜN’e sonsuz teşekkürlerimi sunarım.
Deneysel çalışmalar sırasında yardımlarını esirgemeyen, Selçuk Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Mekanik Anabilim Dalı Başkanı Doç.Dr. H. Hüsnü Korkmaz’a teşekkürü bir borç bilirim.
Deneylerinin yapılmasında yardımlarını esirgemeyen İnşaat Mühendisliği Bölümü Yapı Laboratuarı teknisyeni Yüksel ÇİFTÇİ’ye teşekkürlerimi sunarım.
Sevgili aileme manevi hiçbir yardımı esirgemeden yanımda oldukları için tüm kalbimle teşekkür ederim.
Abdullah B. CAVLAK KONYA-2011
vii ĠÇĠNDEKĠLER ÖZET ... iv ABSTRACT ...v ÖNSÖZ ... vi ĠÇĠNDEKĠLER ... vii KISALTMALAR ... ix 1. GĠRĠġ ...1 1.1. Çalışmanın Amacı ...3 2. KAYNAK ARAġTIRMASI ...4
3. DENEY ELEMANLARI VE DENEY YÖNTEMĠ ...7
3.1. Genel ...7
3.2. Malzemeler ...8
3.2.1. Beton ...8
3.2.2. Donatı ...8
3.2.3. Dolgu malzemesi (Fabrika tuğlası) ...9
3.2.4. PVC profil ...9
3.2.5. Sıva bileşenleri ve özellikleri ... 10
3.3. Deney Elemanlarının Hazırlanışı... 11
3.3.1. Betonarme çerçeve ... 11
3.3.2. Çimento-kum harcı (Normal sıva) ... 11
3.3.3. Alçı harcı (Alçı sıva) ... 12
3.3.4. Profillerin çerçeveye montajı... 13
3.4. Deney Evreleri ... 13
3.4.1. Sıvasız deneyler ... 15
3.4.2. Normal sıvalı deneyler ... 16
3.4.3. Alçı sıvalı deneyler ... 18
3.4. Kullanılan Deney Aletleri ... 20
3.5. Deney Düzeneğinin Kurulması ... 21
3.6. Deneylerin Yapılışı ... 23
4. DENEYLER ... 24
4.1. 1. Deney (TD Deneyi)... 24
4.2. Normal Sıvalı Deneyler ... 25
4.2.1. 2. Deney (SD deneyi) ... 25
4.2.2. 3. Deney (SD-2P deneyi)... 29
4.2.3. 4. Deney (SD-3P deneyi)... 32
4.2.4. 5. Deney (SD-4P deneyi)... 35
4.3. Alçı Sıvalı Deneyler... 39
viii
4.3.2. 7. Deney (AD-2P deneyi) ... 43
4.3.3. 8. Deney (AD-3P deneyi) ... 46
4.3.4. 9. Deney (AD-4P deneyi) ... 49
4.4. Deneyler ile İlgili Grafikler Ve Karşılaştırılması ... 53
4.4.1. Zarf eğrileri ... 53
4.4.2. TD-SD ve AD deney verileri ve grafikleri ... 62
4.4.3. SD-2P ile AD-2P deney verileri ve grafikleri ... 63
4.4.4. SD-3P ile AD-3P deney verileri ve grafikleri ... 64
4.4.5. SD-4P ile AD-4P deney verileri ve grafikleri ... 65
4.4.6. SD, SD-2P, SD-3P ile SD-4P deney verileri ve grafikleri ... 66
4.4.7. AD, AD-2P, AD-3P ile AD-4P deney verileri ve grafikleri ... 67
5. SONUÇLAR ... 68
5.1. Yatay Yük Taşıma Kapasitesine Göre Deney Sonuçları ... 68
5.2. Deplasmana Göre Deney Sonuçları ... 69
5.3. Öneriler ... 70
KAYNAKLAR ... 71
ix
KISALTMALAR Kısaltmalar
LVDT : Deplasman ölçer (Linear variable differential transformer)
PVC : Oldukça geniş kullanım alanı olan bir plastik türü (Polivinil klorür) TS EN 197-1 : Genel Çimentolar - Bileşim, Özellikler ve Uygunluk Kriterleri TS EN 771-1 : Kâgir birimler - Özellikler - Bölüm 1: Kil kâgir birimler (Tuğlalar) standardı
TS-500 : Betonarme Yapıların Tasarım Ve Yapım Kuralları TS 708 : Çelik-Betonarme İçin-Donatı Çeliği Standardı TD : Sıvasız tuğla duvar
TD-2P : Sadece kolonlardan (iki kenardan) PVC profil ile mesnetlenmiş sıvasız tuğla duvar
TD-3P : Kolonlar ve kirişten (üç kenardan) PVC profil ile mesnetlenmiş sıvasız tuğla duvar
TD-4P : Kolonlar, kiriş ve temelden (dört kenardan) PVC profil ile mesnetlenmiş sıvasız tuğla duvar
SD : Normal sıvalı ile sıvanmış tuğla duvar
SD-2P : Sadece kolonlardan (iki kenardan) PVC profil ile mesnetlenmiş normal sıva ile sıvanmış tuğla duvar
SD-3P : Kolonlar ve kirişten (üç kenardan) PVC profil ile mesnetlenmiş normal sıva ile sıvanmış tuğla duvar
SD-4P : Kolonlar, kiriş ve temelden (dört kenardan) PVC profil ile mesnetlenmiş normal sıva ile sıvanmış tuğla duvar
AD : Alçı sıva ile sıvanmış tuğla duvar
AD-2P : Sadece kolonlardan (iki kenardan) PVC profil ile mesnetlenmiş alçı sıva ile sıvanmış tuğla duvar
AD-3P : Kolonlar ve kirişten (üç kenardan) PVC profil ile mesnetlenmiş alçı sıva ile sıvanmış tuğla duvar
AD-4P : Kolonlar, kiriş ve temelden (dört kenardan) PVC profil ile mesnetlenmiş alçı sıva ile sıvanmış tuğla duvar
1 1. GĠRĠġ
Gelişmiş ülkelere oranla ülkemizde meydana gelen depremler sonucu oluşan can ve mal kaybı oldukça büyüktür. Oluşan can ve mal kayıplarının kırsal alanlarda olduğu kadar yoğun yerleşim bölgelerinde ve toplu konut alanlarında da meydana gelmiş olması dikkat çekicidir. Bu durum, deprem bölgelerinde inşa edilen yapıların önemli bir bölümünün yeterli deprem güvenliğine sahip olmadıklarını göstermektedir.
Aktif bir deprem kuşağı üzerinde bulunan ülkemizde, olası yeni depremlerde de benzeri olumsuz sonuçların meydana gelmemesi için, çeşitli önlemlerin alınması kaçınılmaz olmaktadır. Bu önlemlerden biri de, özellikle deprem riski yüksek olan bölgelerden ve bu bölgelerdeki mevcut yapıların deprem güvenliklerinin belirlenmesi ve yeterli güvenliğe sahip olmayan yapıların iyileştirilmesidir.
Depremler, betonarme ve çelik yapılar kadar yığma yapıları da etkilemektedir. Depreme güvenli yapılar yapabilmek için araştırma çabaları, çok büyük ölçüde betonarme ve çelik yapılar üzerinde yoğunlaşmışken ülkemizin büyük bir kısmında olduğu kadar Dünyanın gelişmekte olan ülkelerinde de, betonarme yapılarda bölme duvarlar tuğla ve benzeri gibi geleneksel yapı malzemeleri ile inşa edilmektedir. Ülkemizde meydana gelen depremlerde hasar gören yapıların büyük çoğunun bölme duvarlarında düzlem dışı göçmelerin olduğu gözlenmiştir.
Yeterli mühendislik hizmeti almayan çelik veya betonarme yapılar depremlerden etkilenerek göçer veya yıkılarak kullanılamaz hale gelir. Yeterli mühendislik hizmeti alan fakat depremlerde betonarme kısmı hasar görmeyen binalarda, bölme duvarların yıkılması ile binlerce insan yaralanır ya da hayatını kaybeder. Bu bölme duvarların çökmesini ve can kaybını önlemek için yeterli bir sebep olmaktadır. Bu durumdan hareketle, bölme duvarlı binaların deprem davranışını anlamak ve bu tip yapıları deprem güvenli duruma getirmek son derece önem kazanmaktadır.
Mevcut inşaat tekniklerinde dolgu duvarların çerçeve elemanlarına bağlanması ile ilgili uygulamalar yapılmaktadır. Ancak çerçevelerin içerisini dolduran duvarların bu katkısının önemi bilindiği halde düzlem dışı gelen kuvvetlerin etkisi ile bu duvarların göçtüğü gerçeği üzerine çalışmalar yoğunlaşmamıştır. Yapılan çalışmaların birçoğu dolgu duvarların sisteme olan katkısı ile ilgilidir. Duvarlar yapılan çalışmalarda sisteme sadece yayılı yük olarak katılmış, duvarın sistemle bağlantısı düzlem içi yüklerle çalışmalara konu edilmiştir.
2 Dolgu duvarların çerçevenin yük taşıma kapasitesini arttırdığı yapılan bu
çalışmalar ile belirlenmiş dolgu duvarların çerçeveye daha uzun süre bağlı kalması ve çerçeve ile hareket etmesi de olumlu yönde etki edecektir.
Depremlerde çerçeve sistemi zarar görmemiş veya zarar görse bile ayakta duran sistemlerde dolgu duvarların yıkıldığı görülmektedir. Yıkılan bu duvarlar insanların deprem anında kaçış yollarını tıkamaktadır.
Betonarme çerçeve türü yapılarda bulunan bölme duvarlar can ve mal güvenliğini tehdit edebilecek kütlelere sahiptir. Ülkemizde yaygın olarak kullanılan imalat tekniklerinde ise bu durum ihmal edilen bir detay olarak karşımıza çıkmaktadır. Dolgu duvarlar Mühendislik hizmetlerinde can ve mal güvenliği açısından öngörülmeyen ancak son derece önemli yapı elemanlarıdır. Dolgu duvarların çerçeve elemanlarıyla olan bağı oturmalardan dolayı yıllar içerisinde kaybolmaktadır. Okul, düğün salonu vb. büyük dolgu duvarların olduğu yapılarda çerçeveden tamamen ayrılmış stabilite sorunu olan bölme duvarlar bulunmaktadır.
Son yıllarda betonarme çerçeve içindeki dolgu duvarların düzlem dışı hareketi incelenmekte ve bu konu hakkında çalışmalar yapılmaktadır. Ayrıca çerçeve türü yapılarda yıllar içinde meydan gelen oturmalar sonucunda bölme duvarlar betonarme çerçeve elemanlarından ayrılabilmektedir. Yaklaşık 3 metre yüksekliğinde ve 20 cm genişliğindeki duvarlar son derece hassas duruma gelmekte en küçük sarsıntılarda yıkılabilmektedir.
3 1.1. ÇalıĢmanın Amacı
Sistem davranışında ve hesaplarda dolgu duvarlar sadece yayılı yük olarak sisteme dahil edilmekte, düzlem dışı göçme göz önüne alınmamaktadır. Yapılan çalışmalar ise dolgu duvarların düzlem dışı kuvvetlere karşı betonarme çerçeveye bağlanarak iyileştirilmesi ile ilgilidir.
Bu çalışmanın amacı;
İlk olarak bölme duvarların olası bir deprem anında yıkılmadan durması veya yıkılmadan önce geçen sürenin uzatılması ve buna bağlı olarak oluşabilecek can ve mal kaybının önüne geçilmesi ve azaltılmasıdır veya bir başka deyişle tuğla dolgu duvarı çerçeve elamanlarına PVC yardımıyla bağlanarak deprem anında düzlem dışı kuvvetlere karşı çerçeveden önce erken bir göçme modu sergilemesinin önüne geçilmesidir.
İkinci olarak da ülkemizde atık hale gelen PVC ve lastiklerden imal edilmiş profiller deneylerde yapı malzemesi olarak kullanılarak değerlendirilmesi amaçlanmıştır. En ekonomik malzeme olan PVC ile çalışmalar yapılmıştır.
4 2. KAYNAK ARAġTIRMASI
Bu bölümde deney konusu ile doğrudan veya dolaylı olarak ilgili bazı çalışmaların özetlerinden bahsedilmiştir.
Ersoy ve Uzsoy (1971), yaptıkları çalışmalarda; dolgulu çerçevelerin davranışını ve dayanımını incelemek amacıyla, değişik yükler altında 9 adet betonarme dolgulu çerçeve denenmiştir. Deneylerde dolgulu çerçevelerin yük taşıma kapasitesi ve rijitliğine birinci derecede tesir edeceği düşünülen çerçeve açıklığının, çerçeve yüksekliğine oranı, dolgu kalınlığı, dolgu ile çerçeve arsında aderansın mevcut olup olmaması, çerçeveye etkiyen yatay yükün düşey yüke oranı gibi değişkenler incelenmiştir. Sonuç raporlarında, dolgunun yatay yük taşıma kapasitesini % 700 artırdığı, yatay deplasmanı % 65 azalttığı ve elastik yatay rijitliği % 500 artırdığı ve çerçeve ile dolgu arasındaki bağın rijitliğe etkisinin olmadığı sonucuna varmışlardır.
Sevil, Baran ve Canbay (2010), betonarme taşıyıcı sistemlerde bölme duvarı olarak ülkemizde yaygınca kullanılan boşluklu tuğla dolgu duvarların çerçeve davranışına olumlu katkıları yapılan deneysel çalışmalarla ortaya konulmuştur.
Kızıloğlu (2006), yaptığı çalışmada dolgu duvarların betonarme yapılar içindeki etkinliği üzerinde durmuş, dolgu duvarların sisteme büyük oranda dayanım ve rijitlik verdiğini belirlemiştir.
Özdemir ve Eren (2009), bölme duvarının ve bölme duvar güçlendirilmesinin çerçeve davranışına etkisini araştırmış, çalışmasının sonucunda bölme duvarının ve bölme duvar güçlendirilmesinin, çerçeve yatay yük taşıma kapasitesini, yanal rijitliğini, enerji yutma kapasitesini artırdığını belirlemişlerdir.
Govindan, Lakshmipatthy ve Santhakumar (1986), Guindy Üniversitesi’nde dolgu duvarlı çerçeveler üzerinde yapılan deneysel çalışmada 1/4 ölçekli, 7 katlı ve tek açıklıklı tuğla dolgulu çerçeve model kullanarak tersinir yükler etkisiyle ortaya çıkan rijitlik ve dayanım azalmasını araştırmışlardır. Dolgulu ve dolgusuz çerçeveler denenerek karşılaştırılmıştır. Ayrıca dolgulu çerçeveler Smith-Carter ve Smolira tarafından önerilen yöntemler kullanılarak analiz edilmiştir. Kırılma oluncaya kadar analitik ve deneysel sonuçlar uyum içindedir. Dolgu duvarlı çerçevenin çıplak çerçeveye göre dayanımı 2 kat, servis yükü altında rijitliğinin2.7 kat arttığı, buna karşılık sünekliğinin ise 3.29 kat oranında azaldığı gözlenmiştir.
5 Karabay (1989), çalışmasında, 3 açıklıklı ve 8 katlı bir betonarme çerçeve
referans olarak alınmış, kolon boyutları, kat ve açıklık sayıları ile dolgu düzeni değiştirilerek oluşturulan çerçeveler analitik olarak incelenmiştir. Boş ve dolgulu çerçeveler Smith-Carter yöntemini temel alan bir bilgisayar programı ile analiz edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre, incelenen çerçevelerin büyük çoğunluğunda dolgunun yerleştirilmesi, dayanımı artırmıştır. Ancak dolgu düzenlemesinin bazı durumlarda dayanımı azalttığı ve kolonlarda boş çerçevelerde görülmeyen çekme kuvvetlerini oluşturduğu gözlenmiştir. Sonuçta; dolgunun emniyetli yönde katkı sağladığı varsayımıyla yapısal çözümlemede göz önüne alınmamasının yanlış sonuçlara neden olabileceği belirlenmiştir.
Altın, Ersoy ve Tankut (1989), depremlerde hasar görmüş veya görme ihtimali olan çerçevelerin takviyesinden yola çıkarak, tek açıklı ve 2 kattan oluşan boş ve iki yüzünde donatı ağı bulunan bölme duvarlı çerçeveler üzerinde yaptıkları deneylerde, bölme duvarların yapının rijitliğini önemli miktarda artırdıklarını gözlemlemişlerdir. Deneylerde, bölme duvarlı çerçevenin dayanımı boş çerçeve dayanımının 2.4 katı kadardır. İki yüzünde donatı ağı bulunan bölme duvarlı çerçevelerde ise, 7.2 kat daha fazla dayanım elde edilmiştir.
Mander, Nair, Wotjtkowski ve Ma (1993), yaptıkları deneysel çalışmalarda üç katlı ve üç açıklıklı bir çerçeveyi temsil etmek üzere, üç katlı ve tek açıklıklı bir çerçevenin orta katı dolguyla doldurulmuş, buna komşu alt ve üst katlara dolguyu temsil edecek şekilde iki diyagonal eleman yerleştirilmiştir. Çatlama ve göçme durumunu inceledikleri çalışmada dolgunun çerçeve rijitliğini artırdığı sonucuna varmışlardır.
Negro ve Verzeletti (1996), Eurocode 2 ve 8 e göre tasarlanmış 1/1 ölçekli 4 katlı betonarme çerçeveleri dinamik yükleme ile denemiştir. Çalışmada boş, dolgulu ve yumuşak kat içeren numuneler incelenmiştir. (Korkmaz 2003)
Mehrabi ve ark. (1996), tuğla dolgu duvarlı betonarme çerçevelerin yatay tersinir-tekrarlanır yükler altındaki davranışını deneysel olarak incelemişlerdir. Bu amaçla ½ ölçekli 12 adet tuğla duvar dolgulu betonarme çerçeve sistemi test edilmiştir. Numuneler rüzgar yükü ve kuvvetli deprem yük durumu olmak üzere iki yük durumu düşünülerek tasarlanmışlardır. Deneyler göstermiştir ki, tuğla duvar dolgular, betonarme çerçevelerin dayanımını önemli ölçüde artırmaktadır. Kuvvetli çerçeve-kuvvetli dolgu panelli sistemler, enerji tüketme ve yatay yük dayanımı bakımından zayıf çerçeve-zayıf dolgu paneline göre daha iyi performans göstermektedir. Sonuç olarak, dolgu duvarlı çerçeve sistemleri her zaman boş çerçeve sistemlerinden daha fazla yük taşımaktadır.
6 Korkmaz (2004), yaptığı çalışmada, bant pencerenin ve bant şeklinde
oluşturulan dolgu duvarlı çelik çerçevelerin davranışının, deprem etkisini benzeştiren tersinir-tekrarlanır yatay yükler altında deneysel ve analitik olarak incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla deneysel bölümde, değişik geometrik ve yapısal özellikteki 21 adet çelik çerçeve sistemi depremi benzeştiren tersinir-tekrarlanır yatay yükleme altında denenmiştir. Deneysel verilerin değerlendirilmesi sonucunda, bant pencereli dolgulu çelik çerçeve sistemlerin taşıma gücü, dayanım, rijitlik ve enerji tüketme kapasiteleri vb özellikleri ile davranışları incelenmiştir.
Atımtay ve ark. (2005), yaptıkları çalışmada düzlem dışı tersinir yüklerle yüklenen yığma duvarların deneysel sonuçlarını açıklamıştır. Tersinir yükün yönüne bağlı olarak duvarın davranışının değiştiğini, erken göçmenin duvarın çevre mesnetlerini çekme gerilmesine maruz bırakan yükleme altında olduğunu belirtmişlerdir.
Yapılan literatür araştırmasında çoğu çalışmaların düzlem içi yüklemelerle yapılıp sonuçlandırıldığı, sonuçların irdelendiği çok az çalışmada ise yığma yapılarda düzlem dışı yüklemeler yapılarak sonuçların irdelendiği görülmüştür.
Bu çalışmada ise betonarme çerçeve içerisine örülen dolgu duvarlara düzlem dışı yükleme yapılarak sonuçlar irdelenmiştir.
7 3. DENEY ELEMANLARI VE DENEY YÖNTEMĠ
3.1. Genel
Dolgu duvarlarla ilgili çalışmalar, 1900’lü yılların ikinci yarısından itibaren başlamış ve çeşitli aşamalardan geçerek günümüze kadar süregelmiştir. Yapılan bu çalışmalarda genellikle dolgu duvarların yapıya sağladığı olumlu etkiler anlatılmaktadır. Bu alanda yapılan deneysel çalışmalar; ilk grupta, tek katlı ve tek açıklıklı dolgu duvarlı çerçevelerin diyagonal olarak basınç altında yüklenmesi, dolgulu çerçevelerin üst köşesinden yatay olarak yüklenerek denenmesi ve sarsma tablası deneyleri, ikici grupta ise; çok katlı ve çok açıklıklı çerçeve sistemlerin denenmesi şeklinde gerçekleşmiştir.
Yapılan deneylerin sonucunda dolgu duvarların çerçeveye katkısının küçümsenemeyecek kadar önemli olduğu sonucuna varılmıştır. Ancak çerçevelerin içerisini dolduran duvarların bu katkısının önemi bilindiği halde düzlem dışı gelen kuvvetlerin etkisi ile bu duvarların göçtüğü gerçeği üzerine çalışmalar yoğunlaşmamıştır.
Düzlem dışı kuvvetlerin etkisi ile göçen duvarların altında kalarak can veren insanların getirilemeyeceği, birçok maddi kayıplar ve çerçeveye verdiği katkıyı düşündüğümüzde konunun ne kadar önemli olduğu aşikârdır.
Düzlem dışı kuvvetlerin etkisinde kalan duvarlarda göçme olmaması, çerçeve ile birlikte ayakta kalmasını sağlamak amacı ile duvar, atık malzemelerden imal edilecek olan PVC profiller yardımı ile kolonlar, kirişler ve döşemelerden mesnetlendirilerek deneyler yapılmıştır.
8 3.2. Malzemeler
Bu bölümde, çalışmada kullanılan betonarme çerçeve sistemi oluşturan beton, donatı ile dolgu malzemesi (tuğla), PVC profil, sıva bileşenleri ve özellikleri bilgilere yer verilmiştir.
Bu çalışmadaki deneyler Selçuk Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Deprem Laboratuvarında yapılmıştır.
3.2.1. Beton
Deneyde kullanılan çerçevede beton kalitesi olarak C16 beton kullanılmıştır. Yapılan deneylerde çerçeve döküm esnasında 15 cm çapında 30 cm yüksekliğinde 3 adet silindir beton numune alınmış ve basınç deneyine tabii tutularak 28 günlük basınç dayanımı bulunmuştur. Deney sonucunda elde edilen değerler Çizelge 3.1 ’de gösterilmiştir.
Çizelge 3.1. Beton deney sonuçları
Deney Elemanı No 15 cm çapındaki 30 cm yüksekliğindeki silindir numunenin 28 Günlük Basınç Dayanımı (kg/cm2) 1. Silindir Numunesi 170 kg/cm2
2. Silindir Numunesi 165 kg/cm2 3. Silindir Numunesi 155 kg/cm2
Ortalama 163 kg/cm2
3.2.2. Donatı
Deney çerçevesinde TS 708 Çelik-Betonarme İçin-Donatı Çeliği standardına uygun BÇIII kalitesinde nervürlü demir kullanılmıştır. Kullanılan demir çekme deneyine tabii tutulmuş deneye ait sonuçlar Çizelge 3.2’ de gösterilmiştir.
Çizelge 3.2. Demir çekme deneyi sonuçları
BÇIII Çeliği Çekme Deneyi Akma dayanımı Kopma dayanımı
Demir Numunesi 4350 kg/cm2 5100 kg/cm2
9 3.2.3. Dolgu malzemesi (Fabrika tuğlası)
Kil, killi toprak ve balçığın ayrı ayrı veya harman edilip, gerektiğinde su, kum, öğütülmüş tuğla ve kiremit tozu, kül ve benzerleri karıştırılarak makinelerle şekillendirildikten ve kurutulduktan sonra fırınlarda pişirilmesi ile elde edilen fabrika tuğlası duvar yapımında kullanılan malzemelerden biridir.
Deneylerimizde duvar dolgu malzemesi olarak 190/190/85 mm boyutlarında TS EN 771-14563 Fabrika Tuğlaları standardında yatay delikli tuğla kullanılmıştır ve kullanılan tuğlalar basınç deneyine tabii tutulmuş ve basınç dayanımı ortalama 45±10 kg/cm2 bulunmuştur.
Deneylerde kullanılan boşluklu tuğla Şekil 3.1’ de gösterilmiştir.
ġekil 3.1. 190mmx190mmx85mm boyutlarındaki fabrika tuğlası 3.2.4. PVC profil
Düzlem dışı kuvvetlerin etkisi ile dolgu duvarların ayakta kalmasını sağlamak amacı ile duvar, PVC profiller ile kolonlar, kirişler ve döşemelerden mesnetlendirilerek deneyler yapılmıştır. Deneylerde 60mm x 90mm x 6mm boyutlarında PVC profil kullanılmıştır (Şekil 3.2).
PVC profil Bildem Plastik Sanayi Ticaret A.Ş. den temin edilmiştir. PVC profil ile ilgili bilgiler 2010 Bildem Ürün ve Tanıtım Kataloğundan alınmıştır.
10 ġekil 3.2. 90mmx60mmx6mm boyutlarındaki PVC profil
3.2.5. Sıva bileĢenleri ve özellikleri
1. ÇİMENTO: Çimento genel teknik şartnamesine uygun olan piyasadan temin edilen ve çalışmamızda kullanılan çimento Konya Çimento Sanayi A.Ş ’nin TS EN 197-1 Genel Çimentolar - Bileşim, Özellikler ve Uygunluk Kriterlerine uygun olarak ürettiği (CEM II/B-M 32.5N) tipi çimentodur.
2. KUM: Agrega, Taş, Harç ve Kargir Genel Teknik Şartnamesine uygun 0-6 mm granülometriye sahip standartlara uygun yıkanmış kum, sıva ve harç yapımında kullanılmıştır.
3. KİREÇ: Kireç Genel Teknik Şartnamesine uygun olarak piyasadan temin edilen torbalı sönmüş kireç sıva ve duvar harcında kullanılmıştır.
4. SU: Duvarın imalatında kullanılan harçta, normal sıva harcında ve alçı sıva harcında kullanılan su Yükselen havzasından temin edilen ve içilebilir özellikteki Selçuk Üniversitesi Alaaddin Keykubat Kampüsü şebeke suyudur.
5. SIVA ALÇISI: Alçı sıvalı deneylerde Yapı ve Sıva Alçıları Standardına uygun olarak piyasadan temin edilen torbalı sıva alçısı kullanılmıştır.
11 3.3. Deney Elemanlarının HazırlanıĢı
3.3.1. Betonarme çerçeve
Bu çalışmada kullandığımız çerçeve 1/2 ölçekli, tek açıklıklı, tek katlı betonarme çerçevedir. Deney çerçevesinin kolonlarında ve kirişlerinde boyuna donatı olarak 4Ø14, enine donatı olarak ise Ø8/15 olacak şekilde demir imalatı yapılmıştır. Donatı detayları Şekil 3.3’ de verilmiştir.
160 2000 160 400 1250 240
II
4Ø14II
4Ø14 4Ø14I
I
I - I KESITI
BETONARME KOLON 160/240 BETONARME KOLON 160/240 500/400 TEMELII - II KESITI
BETONARME KĠRĠġ 240/240ġekil 3.3. Çerçevede donatı detayı (Ölçüler mm’dir) 3.3.2. Çimento-kum harcı (Normal sıva)
Bayındırlık Ve İskan Bakanlığı 27.531/1 Pozu tarifine uygun olarak hazırlanmıştır. 1 m³ kuma 250 kg. çimento ve 0.100 m³ kireç katılarak hazırlanan harç normal sıvalı duvar deneylerinde kullanılmıştır (Şekil 3.4).
12 ġekil 3.4. Normal sıva hazırlanışı
3.3.3. Alçı harcı (Alçı sıva)
Alçı sıva ise alçı ve sudan oluşmaktadır. Yukarıda sayılan malzemeler dışında herhangi bir katkı malzemesi kullanılmamıştır. Alçı sıva tuğla duvar üzerine doğrudan uygulanmıştır. Alçı hamur kıvamına gelinceye kadar su ile karıştırılmıştır (Şekil 3.5).
ġekil 3.5. Alçı sıva
Deneylerde uygulanan sıvanın ortalama kalınlığı 6 mm dir (Şekil 3.6).
PVC profil
VĠDA
PVC profil Normal sıva ve alçı sıvanın kalınlığı ortalama ~6mm
190/190/85 TUĞLA BÖLME DUVAR Kesit GörünüĢü
13 3.3.4. Profillerin çerçeveye montajı
Betonarme çerçeve sisteme PVC profiller yan yana konularak arasına tuğla sığacak mesafede U şeklinde yerleştirilmiş ve sisteme dübel, pul ve vida yardımı ile montajı yapılmıştır. PVC profil montajı yapıldıktan sonraki sistem Şekil 3.7’de gösterilmiştir.
ġekil 3.7. PVC profilin çerçeveye montajı
3.4. Deney Evreleri
Deney evreleri;
1- Kenarlarına PVC profil ile mesnet takviyesi yapılmadan duvar örülerek çerçeve düzlem dışı yük etkisi ile denenmiştir,
2- Çerçevenin sadece kolonlarında PVC profil uygulaması yapılarak deney yapılmıştır,
3- Çerçevenin kolonlarından ve kirişten PVC profil uygulaması yapılarak deney yapılmıştır,
4- Çerçevenin kolon, kiriş ve döşemesinden PVC profil uygulaması yapılarak deney yapılmıştır.
14 Yapılan deneyler Bu deneyler her deney evresi için sıvasız, normal sıvalı ve alçı
sıvalı olmak üzere ayrı ayrı denenmiş ve sonuçlar irdelenmiştir (Çizelge 3.3). Çizelge 3.3. Deney düzenekleri
Deney Duvar PVC Profil Sıva
Türü
TD 1.
Deney 190x190x85mm Yok Sıvasız
SD 2. Deney 190x190x85mm Yok Normal Sıvalı SD-2P 3. Deney 190x190x85mm Sadece kolonlardan Normal Sıvalı SD-3P 4. Deney 190x190x85mm Kolonlar ve kirişlerden Normal Sıvalı SD-4P 5. Deney 190x190x85mm Dört taraftan PVC mesnetli Normal Sıvalı AD 6. Deney 190x190x85mm Yok Alçı Sıvalı AD-2P 7. Deney 190x190x85mm Sadece kolonlardan Alçı Sıvalı AD-3P 8. Deney 190x190x85mm Kolonlar ve kirişlerden Alçı Sıvalı AD-4P 9. Deney 190x190x85mm Dört taraftan PVC mesnetli Alçı Sıvalı
15 3.4.1. Sıvasız deneyler
Birinci deneyde betonarme çerçeve sistemde tuğla duvar imalatı yapılmıştır. Sıvasız olarak deney yapılmıştır (Şekil 3.8).
II
II
I
I
I - I KESITI II - II KESITI190/190/85 TUĞLA BÖLME DUVAR
190/190/85 TUĞLA BÖLME DUVAR
ġekil 3.8. TD deney düzeneği
1. Ülkemizde 9 Ekim 2008 tarih ve 27019 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan ve 01 Kasım 2008 tarihinde yürürlüğe giren Binalarda Isı Yalıtımı Yönetmeliği gereğince yalıtımsız ve sıvasız bina yapılmaması,
2. Yapılan ilk tuğla duvar deneyinde mesnetlerde hiçbir zorlama meydan gelmeden duvarla deney aparatının bağlandığı bölgede ezilme meydana gelmesinden dolayı profilli tuğla duvar deneyleri (TD-2P, TD-3P ve TD-4P) yapılmamıştır.
16 3.4.2. Normal sıvalı deneyler
İkinci deneyde betonarme çerçeve sistemde tuğla duvar imalatı yapılmıştır. Duvarın her iki tarafı da kum, çimento, kireç harcı ile sıvanarak deney yapılmıştır (Şekil 3.9).
II
II
I
I
I - I KESITI II - II KESITI190/190/85 TUĞLA BÖLME DUVAR NORMAL SIVALI (~6 mm)
190/190/85 TUĞLA BÖLME DUVAR
ġekil 3.9. SD deney düzeneği
Üçüncü deneyde çerçeve sistemde kolonlar ile duvar arasına iki kenardan PVC profil yerleştirilmiş ve deney sıvalı olarak yapılmıştır (Şekil 3.10).
II
II
I
I
PVC profil VĠDA PVC profil 60 90 PVC profil detayı I - I KESITI II - II KESITI190/190/85 TUĞLA BÖLME DUVAR NORMAL SIVALI (~6 mm)
190/190/85 TUĞLA BÖLME DUVAR
17 Dördüncü deneyde çerçeve sistemde kolonlar ve kiriş ile duvar arasına üç
kenardan PVC profil yerleştirilmiş ve deney sıvalı olarak yapılmıştır (Şekil 3.11).
II
II
I
I
PVC profil VĠDA PVC profil 60 90 PVC profil detayı PVC profil I - I KESITI II - II KESITI190/190/85 TUĞLA BÖLME DUVAR NORMAL SIVALI (~6 mm)
190/190/85 TUĞLA BÖLME DUVAR
ġekil 3.11. SD-3P deney düzeneği
Beşinci deneyde çerçeve sistemde kolonlar, kiriş ve temel ile duvar arasına dört kenardan PVC profil yerleştirilmiş ve deney sıvalı olarak yapılmıştır (Şekil 3.12).
II
II
I
I
PVC profil VĠDA PVC profil 60 90 PVC profil detayı PVC profil I - I KESITI II - II KESITI190/190/85 TUĞLA BÖLME DUVAR NORMAL SIVALI (~6 mm)
190/190/85 TUĞLA BÖLME DUVAR
18 3.4.3. Alçı sıvalı deneyler
Altıncı deneyde betonarme çerçeve sistemde tuğla duvar imalatı yapılmıştır. Duvarın her iki tarafı da alçı ile sıvanarak deney yapılmıştır (Şekil 3.13).
II
II
I
I
I - I KESITI II - II KESITI190/190/85 TUĞLA BÖLME DUVAR ALÇI SIVALI (~6 mm)
190/190/85 TUĞLA BÖLME DUVAR
ġekil 3.13. AD deney düzeneği
Yedinci deneyde çerçeve sistemde kolonlar ile duvar arasına iki kenardan PVC profil yerleştirilmiş ve deney alçı sıvalı olarak yapılmıştır (Şekil 3.14).
II
II
I
I
PVC profil VĠDA PVC profil 60 90 PVC profil detayı I - I KESITI II - II KESITI190/190/85 TUĞLA BÖLME DUVAR ALÇI SIVALI (~6 mm)
190/190/85 TUĞLA BÖLME DUVAR
19 Sekizinci deneyde çerçeve sistemde kolonlar ve kiriş ile duvar arasına üç
kenardan PVC profil yerleştirilmiş ve deney alçı sıvalı olarak yapılmıştır (Şekil 3.15).
II
II
I
I
PVC profil VĠDA PVC profil 60 90 PVC profil detayı PVC profil I - I KESITI II - II KESITI190/190/85 TUĞLA BÖLME DUVAR ALÇI SIVALI (~6 mm)
190/190/85 TUĞLA BÖLME DUVAR
ġekil 3.15. AD-3P deney düzeneği
Dokuzuncu deneyde çerçeve sistemde kolonlar kiriş ve temel ile duvar arasına dört kenardan PVC profil yerleştirilmiş ve deney alçı sıvalı olarak yapılmıştır (Şekil 3.16).
II
II
I
I
PVC profil VĠDA PVC profil 60 90 PVC profil detayı PVC profil I - I KESITI II - II KESITI190/190/85 TUĞLA BÖLME DUVAR ALÇI SIVALI (~6 mm)
190/190/85 TUĞLA BÖLME DUVAR
20 3.4. Kullanılan Deney Aletleri
Deneylerde duvarda meydana gelen hareketi izlemek için bir adet deplasman ölçer (LVDT) kullanılmıştır (Şekil 3.17-a) ve duvarın tam ortasından ölçüm yapacak şekilde yerleştirilmiştir. Deney duvarına sabitlenen yük krikosu, yük hücresi (Şekil 3.17-b) sayesinde deney elemanımıza itme ve çekme kuvveti uygulanmış ve veri, aktarım cihazları sayesinde deney verileri kaydedilmiştir (Şekil 3.17-c).
ġekil 3.17-a. Deplasman ölçer (LVDT)
21 ġekil 3.17-c. Veri aktarma cihazları
3.5. Deney Düzeneğinin Kurulması
Selçuk Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Deprem Laboratuvarında yapılan deneylerde çerçevemizin zemine bağlantısı bulonlar yardımı ile sağlanmıştır. Deney duvarına bağlantı bulon ve kaynak yardımı ile yapılmıştır. Deney sırasında betonarme çerçeve sitemin yatay ve düşey hareketi engellenmiştir. Deney düzeneği Şekil 3.18’ de gösterilmiştir.
22 Deney duvarına yükleme aygıtımız bulonlar ile bağlanmıştır (Şekil 3.19). LVDT
deplasman ölçme aletimiz ise deney düzeneğinin ön tarafında dolgu duvarın orta noktasından ölçüm yapacak şekilde yerleştirilmiştir (Şekil 3.20).
ġekil 3.19. Yük hücresi ve yük krikosunun deney duvarına sabitlenmesi
23 3.6. Deneylerin YapılıĢı
Bu çalışmada yapılan bütün deneylerde duvara kademeli olarak itme ve çekme olmak üzere yükleme yapılmıştır. Deney esnasında duvarda ve çerçevede meydan gelen değişiklikler duvarda oluşan çatlaklar gözlenmiş ve duvar yük taşıyamaz hale geldiğinde veya göçtüğünde deney sonlandırılmıştır.
Bilgisayara aktarılan veriler sayesinde her deney için yük-deplasman grafikleri ile zarf eğrileri çizilmiştir.
Deney sonuçları profilsiz, iki kenardan profilli, üç kenardan profilli ve dört kenardan profilli gruplar halinde karşılaştırılmıştır.
Sıvalı ve alçılı olmak üzere kendi içinde deney sonuçları irdelenmiş ve grafikleri çizilmiştir.
24 4. DENEYLER
4.1. 1. Deney (TD Deneyi)
Sıvasız duvarda yapılan deneyde basınç ve çekme bölgesinde yaklaşık 1700 kg lık yük taşıyan duvar yükleme yapılan bölgenin ezilmesi sonucu yük taşıyamaz hale gelmiş ve deney sonlandırılmıştır. Deneye ait yükleme tablosu Şekil 4.1’ de yük-deplasman grafiği Şekil 4.2’ de gösterilmiştir.
ġekil 4.1. TD için yükleme tablosu
ġekil 4.2. Sıvasız duvar için yük deplasman grafiği -2000 kg -1500 kg -1000 kg-500 kg 0 kg 500 kg 1000 kg 1500 kg 2000 kg -1,80 -1,60 -1,40 -1,20 -1,00 -0,80 -0,60 -0,40 -0,20 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 1,80 -20,0 -15,0 -10,0 -5,0 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 Deplasman (mm) Yük (ton)
25 4.2. Normal Sıvalı Deneyler
4.2.1. 2. Deney (SD deneyi)
Sıvalı olarak yapılan ilk deneyde yüklemeler 500 kg lık artışlarla yapılmıştır (Şekil 4.3).
ġekil 4.3. SD için yükleme tablosu
+1000 kg lık çevrime kadar duvarda değişim gözlenmemiştir.
Basınç bölgesinde +1000 kg lık çevrime giderken duvar kolon ve kiriş birleşimlerinden ayrılmıştır (Şekil 4.4).
ġekil 4.4. SD ’da duvarın çerçeveden ayrılması -2500 kg -2000 kg -1500 kg -1000 kg -500 kg 0 kg 500 kg 1000 kg 1500 kg 2000 kg 2500 kg
26 +1500 kg lık çevrimde duvarın üst bölümünde kirişe yakın bölümünde kılcal
çatlaklar oluşmuştur (Şekil 4.5). -1500 kg lık çevrimde kılcal çatlakların olduğu yer patlamış ve duvarın temel birleşim yeri sabit olmak üzere üst tarafı 6 mm içeriye girmiştir.
ġekil 4.5. SD’da kılcal çatlak görünüşü
+2000 kglık çevrimde duvar ortadan yatay ve düşey olmak üzere çatlamıştır (Şekil 4.6). -2000 kg lık çevrimde basınç bölgesinde gözlenen yatay ve düşey çatlakların simetrisi çekme bölgesinde de gözlenmiştir.
27 +2500 kg da basınç bölgesinde köşegen çatlaklar oluşmuş, -2500 kg lık çevrime
giderken tuğlalar ezilmiş ve duvar yük taşıyamaz hale gelmiştir (Şekil 4.7). Son olarak duvar +1200 kg da merkezde 4.11 cm kolon ve kiriş mesnetlerinde 1.5 cm deplasman yapmıştır, duvar alt birleşiminde hareket gözlenmemiştir. Sıvasız yapılan ilk deneye ait yük-deplasman grafiği Şekil 4.8. de gösterilmiştir.
ġekil 4.7. SD’da deney sonu Duvarın büyük kütleler halinde göçtüğü gözlenmiştir.
28
28
ġekil 4.8. SD için yük deplasman grafiği -2,60 -2,40 -2,20 -2,00 -1,80 -1,60 -1,40 -1,20 -1,00 -0,80 -0,60 -0,40 -0,20 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 1,80 2,00 2,20 2,40 2,60 -30,0 -25,0 -20,0 -15,0 -10,0 -5,0 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 40,0 45,0 Deplasman (mm) Yük (ton)
29 4.2.2. 3. Deney (SD-2P deneyi)
Kolonlardan PVC profille mesnetlendirilmiş sıvalı duvar deneyinde yüklemeler 500 kg olarak (Şekil 4.9) yapılmıştır.
ġekil 4.9. SD-2P için yükleme tablosu
+1000 kilograma gitmemiz gereken çevrimde basınç bölgesinde sol köşede diyagonal ve sağda yatay olmak üzere yaklaşık 1 mm genişliğinde çatlaklar oluşmuştur (Şekil 4.10).
ġekil 4.10. SD-2P’de yatay ve diyagonal çatlak görünüşü -1500 kg -1000 kg -500 kg 0 kg 500 kg 1000 kg 1500 kg
30 -1000 kg lık çevrimde basınç bölgesinde oluşan çatlakların simetrisi çekme
bölgesinde de oluşmuştur.
+1500 kg lık çevrimde daha önce oluşan çatlaklarımız büyümüş ve tuğlalar ezilmiştir ve duvar taşıyıcılığını kaybetmiştir (Şekil 4.11).
ġekil 4.11. SD-2P’de deney sonunda duvar görünüşü
-1500 kg lık çevrime giderken -240 kg da duvar kırılmış ve merkezde yaklaşık 4 cm deplasman yapmıştır. İkinci deneye ait yük-deplasman grafiği Şekil 4.12 de gösterilmiştir.
Duvar üst bölgesinin büyük kütleler halinde parçalandığı görülmüştür. Duvar kolon bağlantılarından PVC profillerden dolayı çerçeveden daha küçük parçalar halinde ayrılmıştır.
31
31
ġekil 4.12. SD-2P de yük deplasman grafiği -1,00 -0,80 -0,60 -0,40 -0,20 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 -50,0 -45,0 -40,0 -35,0 -30,0 -25,0 -20,0 -15,0 -10,0 -5,0 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 Deplasman (mm) Yük (ton)
32 4.2.3. 4. Deney (SD-3P deneyi)
Kolon ve kirişten PVC profille mesnetlendirilmiş sıvalı duvar deneyinde yüklemeler 500 kg olarak (Şekil 4.13) yapılmıştır.
ġekil 4.13. SD-3P için yükleme tablosu
+500 kg lık çevrimde duvar merkezinde yaklaşık 2.5 mm lik deplasman gözlenmiştir. -500kg lık çevrimde çekme bölgesindede yatay çatlaklar (Şekil 4.14) gözlenmiştir.
ġekil 4.14. SD-3P’de çekme bölgesinde yatay çatlak oluşumu -1500 kg -1000 kg -500 kg 0 kg 500 kg 1000 kg 1500 kg
33 +1000 kg lık çevrimde basınç bölgesinde de çekme bölgesinde oluşan yatay
çatlakların simetrisi gözlenmiştir. -1000 kg lık çevrimde çekme bölgesinde diyagonal çatlaklar gözlenmiştir.
ġekil 4.15. SD-3P’da çatlakların görünüşü ve duvarın ezilmesi
+1500 kg lık çevrime giderken +1100 kg da basınç bölgesinde de simetri diyagonal çatlaklar gözlenmiş ve ardından duvar ezilmiştrir (Şekil 4.15). -830 kg lık yüklemede deney sona erdirilmiştir. Deney sonucunda mesnetlerde herhangi bir hasar gözlenmemiştir. Üçüncü deneye ait yük-deplasman grafiği Şekil 4.16 de gösterilmiştir.
Duvar ezilmesi ve yük taşıyamaz hale gelmesinden sonra duvarın küçük parçalar halinde parçalandığı görülmüştür.
34
34
ġekil 4.16. S-3P de yük deplasman grafiği -1,20 -1,00 -0,80 -0,60 -0,40 -0,20 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 -30,0 -25,0 -20,0 -15,0 -10,0 -5,0 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 Deplasman (mm) Yük (ton)
35 4.2.4. 5. Deney (SD-4P deneyi)
Kolon, kiriş ve temelden PVC profille mesnetlendirilmiş sıvalı duvar deneyinde yüklemeler 250 kg olarak (Şekil 4.17) yapılmıştır.
ġekil 4.17. SD-4P için yükleme tablosu
+750 kilograma kadar olan çevrimlerde herhangi bir değişiklik gözlenmemiştir. Bu çevrimde 1 ve 2 numaralı yatay çatlaklar oluşmuştur (Şekil 4.18).
ġekil 4.18. SD-4P’de 1 ve 2 numaralı çatlak görünüşü -1000 kg -750 kg -500 kg -250 kg 0 kg 250 kg 500 kg 750 kg 1000 kg
36 -750 kg lık çevrimde yatay çatlakların simetrisi çekme bölgesinde de
gözlenmiştir.
+1000 kg lık çevrimde 3 ve 4 numaralı sağ ve sol alt köşeye uzanan çatlaklar oluşmuştur (Şekil 4.19).
ġekil 4.19. SD-4P’da 3 ve 4 numaralı çatlak görünüşü
-1000 kg lık çevrime giderken -700 kg da çekme bölgesinde yük sabitlenmiş ve daha fazla yük taşımamıştır.
+1250 kgda 5, 6 ve 7 numaralı çatlaklar oluşmuştur (Şekil 4.20). -700 kg da çekme bölgesinde yük tekrar sabitlenmiştir.
+1000 kgda 3 4 5 6 ve 7 numaralı çatlaklar genişlemiş ve duvar ezilmiştir (Şekil 4.21).
37 ġekil 4.20. SD-4P’da5, 6 ve 7 numaralı çatlak görünüşü
ġekil 4.21. SD-4P’da duvarın ezilmesi
Duvar küçük parçalar halinde yıkılmıştır. Deneye ait yük-deplasman grafiği Şekil 4.22’ de gösterilmiştir.
38 ġekil 4.22. SD-4P de yük deplasman grafiği
-1,00 -0,80 -0,60 -0,40 -0,20 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 -25,0 -20,0 -15,0 -10,0 -5,0 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 Deplasman (mm) Yük (ton)
39 4.3. Alçı Sıvalı Deneyler
4.3.1. 6. Deney (AD deneyi)
İlk yapılan alçı sıvalı duvar deneyinde yüklemeler 250 kg lık artışlarla (Şekil 4.23) yapılmıştır.
ġekil 4.23. AD için yükleme tablosu
+1000 kg lık çevirimde basınç bölgesinde kılcal yatay çatlaklar oluşmuştur (Şekil 4.24).
ġekil 4.24. AD’ da kılcal yatay çatlak oluşumu -1750 kg -1500 kg -1250 kg -1000 kg-750 kg -500 kg -250 kg0 kg 250 kg 500 kg 750 kg 1000 kg 1250 kg 1500 kg 1750 kg
40 -1000 kg lık çevirimde simetri yatay çatlaklar daha geniş bir şekilde gözlenmiş
ve duvar çekme bölgesine doğru deplasman yaparak çerçeve ile duvar bağlantısında hareket gözlenmiştir. +1250 kg lık çevirimde ikinci yatay çatlak oluşmuş ve çatlak genişliklerinin arttığı gözlenmiştir. Duvar çerçeveden ayrılmıştır (Şekil 4.25).
ġekil 4.25. AD’ da duvarın çerçeveden ayrılması
-1250 kg lık çevirimde çekme bölgesindeki çatlakların genişliği artarak 6 mmye ulaşmıştır (Şekil 4.26).
+1500 kglık çevirimde diyagonal çatlaklar oluşmuştur (Şekil 4.27).
-1500 kg lık çevirime giderken diyagonal çatlakların simetrisi oluşmuştur. +1750 kg lık çevrime giderken diyagonal çatlak genişlikleri artmış ve -1750 kg lık çevrime giderken duvar ezilerek taşıyıcılığını kaybetmiştir.
41 ġekil 4.26. AD’ da duvarın çerçeveden ayrılması
Resim 4.27. AD’ da yatay ve diyagonal çatlak oluşumu Deneye ait yük-deplasman grafiği Şekil 4.28’ de gösterilmiştir.
42 ġekil 4.28. AD de yük deplasman grafiği
-1,60 -1,40 -1,20 -1,00 -0,80 -0,60 -0,40 -0,20 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 1,80 2,00 -20,0 -15,0 -10,0 -5,0 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 Deplasman (mm) Yük (ton)
43 4.3.2. 7. Deney (AD-2P deneyi)
Kolonlardan PVC profille mesnetlendirilmiş alçı sıvalı duvar deneyinde yüklemeler 250 kg olarak (Şekil 4.29) yapılmıştır.
ġekil 4.29. AD-2P için yükleme tablosu
-750 kg lık çevirimde çekme bölgesinde yatay çatlaklar oluşmuştur. +1000 kg lık çevirimde basınç bölgesinde de simetri çatlaklar (Şekil 4.30 ve 4.31) oluşmuştur. -1000 kg lık çevirimde daha önce oluşan yatay çatlakların genişlediği gözlenmiştir.
ġekil 4.30. AD-2P’ da çekme bölgesinde yatay çatlak oluşumu -1500 kg -1250 kg -1000 kg-750 kg -500 kg -250 kg0 kg 250 kg 500 kg 750 kg 1000 kg 1250 kg 1500 kg
44 ġekil 4.31. AD-2P’ da yatay çatlak oluşumu
-1500 kg lık çevrime giderken diyagonal çatlaklar oluşmuştur. +1500 kg lık çevrime giderken diyagonal çatlaklar basınç bölgesinde de oluşmuştur. -1750 kg lık çevrime giderken duvar ezilmiş ve taşıyıcılığını kaybetmiştir (Şekil 4.32).
ġekil 4.32. AD-2P’ da alçı sıvalı ikinci deney sonu Deneye ait yük-deplasman grafiği Şekil 4.33 de gösterilmiştir.
45 ġekil 4.33. AD-2P de yük deplasman grafiği
-1,60 -1,40 -1,20 -1,00 -0,80 -0,60 -0,40 -0,20 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 -20,0 -15,0 -10,0 -5,0 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 Deplasman (mm) Yük (ton)
46 4.3.3. 8. Deney (AD-3P deneyi)
Kolonlardan ve kirişten PVC profille mesnetlendirilmiş alçı sıvalı duvar deneyinde yüklemeler 250 kg olarak (Şekil 4.34) yapılmıştır.
ġekil 4.34. AD-3P için yükleme tablosu
+1000 kg lık çevrimde yatay ve diyagonal çatlaklar oluşmuş ve çekme bölgesinde duvarın alt birleşim noktasından ayrıldığı gözlenmiştir (Şekil 4.35).
ġekil 4.35. AD-3P’ da çatlakların oluşumu -1250 kg -1000 kg -750 kg -500 kg -250 kg 0 kg 250 kg 500 kg 750 kg 1000 kg 1250 kg
47 -1000 kg lık çevrime giderken -900 kg da basınç bölgesinde duvar alt birleşimi
ayrıldı ve diyagonal çatlaklar çekme bölgesinde de oluşmuş, temel kısmında profil olmadığı için kirişe bağlı PVC profilin aşırı zorlandığı gözlenmiştir (Şekil 4.36).
+1250 kg lık çevrime giderken 1050 kg da duvar yük taşıma sınırına ulaşmış ve basınç bölgesinde oluşan yatay ve diyagonal çatlakların genişlediği gözlenmiştir.
ġekil 4.36. AD-3P’ da çatlakların görünümü
-1250 kg lık çevirime giderken duvar -950 kg da yük taşıma sınırına ulaşmış ve çekme bölgesinde oluşan yatay ve diyagonal çatlakların genişlediği gözlenmiştir.
+1500 kg lık çevrime giderken +800 kg da duvar kırılmış ve deney sonlandırılmıştır.
48 ġekil 4.37. AD-3P de yük deplasman grafiği
-1,20 -1,00 -0,80 -0,60 -0,40 -0,20 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 -30,0 -25,0 -20,0 -15,0 -10,0 -5,0 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 Deplasman (mm) Yük (ton)
49 4.3.4. 9. Deney (AD-4P deneyi)
Kolonlardan, kirişten ve temelden PVC profille mesnetlendirilmiş alçı sıvalı duvar deneyinde yüklemeler 250 kg olarak (Şekil 4.38) yapılmıştır.
ġekil 4.38. AD-4P için yükleme tablosu
+750 kg lık çevirimde basınç bölgesinde yatay çatlaklar oluşmuştur. -750 kg lık çevirimde basınç bölgesindeki çatlakların simetrisi ve diyagonal çatlaklar oluşmuştur. +1000 kg lık çevirimde basınç bölgesinde yeni yatay ve diyagonal çatlaklar oluşmuş ve çatlak genişliklerinin arttığı gözlenmiştir (Şekil 4.39 ve Şekil 4.40). -1250 kg lık çevirimde çekme bölgesinde ki çatlakların genişliğinin arttığı ve tuğlaların kendi arasında yaklaşık 0.5 cm lik deplasman oluştuğu gözlenmiştir ( Şekil 4.41).
ġekil 4.39. AD-4P’ de çatlakların oluşumu -1250 kg -1000 kg -750 kg -500 kg -250 kg 0 kg 250 kg 500 kg 750 kg 1000 kg 1250 kg
50 ġekil 4.40. AD-4P’ de çatlakların oluşumu
ġekil 4.41. AD-4P’ da duvarın çekme bölgesinde deplasman yapması
+1500 kg a giden çevrimde duvarın taşıyıcılığı kalmadığı gözlenmiş ve deney sonlandırılmıştır (Şekil 4.42).
51 ġekil 4.42. AD-4P’ da deney sonu
52 ġekil 4.43. AD-4P de yük deplasman grafiği
-1,40 -1,20 -1,00 -0,80 -0,60 -0,40 -0,20 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 -35,0 -30,0 -25,0 -20,0 -15,0 -10,0 -5,0 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 Deplasman (mm) Yük (ton)
53 4.4. Deneyler ile Ġlgili Grafikler Ve KarĢılaĢtırılması
4.4.1. Zarf eğrileri
Bütün deneyler için duvara uygulanan en küçük ve en büyük yükler kullanılarak zarf eğrileri (Şekil 4.44-4.52) çizilmiştir. Deneyler profilsiz, kolonlardan mesnetli, kolonlardan ve kirişten mesnetli ve kolonlar, kiriş ve temelden mesnetli olmak üzere ve normal sıvalı, alçı sıvalı kendi içerisinde karşılaştırılarak zarf eğrileri çizilmiştir.
ġekil 4.44. TD için zarf eğrisi -2,20 -2,00 -1,80 -1,60 -1,40 -1,20 -1,00 -0,80 -0,60 -0,40 -0,20 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 1,80 2,00 -20,0 -15,0 -10,0 -5,0 0,0 5,0 10,0 15,0 Deplasman (mm) Yük (ton) TD
54 ġekil 4.45. SD için zarf eğrisi
-2,20 -2,00 -1,80 -1,60 -1,40 -1,20 -1,00 -0,80 -0,60 -0,40 -0,20 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 1,80 2,00 2,20 2,40 2,60 2,80 -45,0 -40,0 -35,0 -30,0 -25,0 -20,0 -15,0 -10,0 -5,0 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 Deplasman (mm) Yük (ton) SD
55 ġekil 4.46. SD-2P için zarf eğrisi
-1,00 -0,80 -0,60 -0,40 -0,20 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 -45,0 -40,0 -35,0 -30,0 -25,0 -20,0 -15,0 -10,0 -5,0 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 Deplasman (mm) Yük (ton) SD-2P
56 ġekil 4.47. SD-3P için zarf eğrisi
-1,20 -1,00 -0,80 -0,60 -0,40 -0,20 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 -45,0 -40,0 -35,0 -30,0 -25,0 -20,0 -15,0 -10,0 -5,0 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 Deplasman (mm) Yük (ton) SD-3P
57 ġekil 4.48. SD-4P için zarf eğrisi
-1,00 -0,80 -0,60 -0,40 -0,20 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 -45,0 -40,0 -35,0 -30,0 -25,0 -20,0 -15,0 -10,0 -5,0 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 Deplasman (mm) Yük (ton) SD-4P
58 ġekil 4.49. AD için zarf eğrisi
-1,60 -1,40 -1,20 -1,00 -0,80 -0,60 -0,40 -0,20 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 1,80 2,00 -45,0 -40,0 -35,0 -30,0 -25,0 -20,0 -15,0 -10,0 -5,0 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 Deplasman (mm) Yük (ton) AD
59 ġekil 4.50. AD-2P için zarf eğrisi
-1,60 -1,40 -1,20 -1,00 -0,80 -0,60 -0,40 -0,20 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 -45,0 -40,0 -35,0 -30,0 -25,0 -20,0 -15,0 -10,0 -5,0 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 Deplasman (mm)
60 ġekil 4.51. AD-3P için zarf eğrisi
-1,20 -1,00 -0,80 -0,60 -0,40 -0,20 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 -45,0 -40,0 -35,0 -30,0 -25,0 -20,0 -15,0 -10,0 -5,0 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 Deplasman (mm)
61 ġekil 4.52. AD-4P için zarf eğrisi
-1,40 -1,20 -1,00 -0,80 -0,60 -0,40 -0,20 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 -45,0 -40,0 -35,0 -30,0 -25,0 -20,0 -15,0 -10,0 -5,0 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 Deplasman (mm)
62 4.4.2. TD-SD ve AD deney verileri ve grafikleri
Çizelge 4.1. TD-SD ve AD için taşınan maksimum yüke göre merkezde oluşan deplasmanlar
DEPLASMAN (mm) YÜK (ton)
TD 5,118 1,612
SD 12,610 2,369
AD 9,220 1,825
ġekil 4.53. TD-SD VE AD deney grafiklerinin karşılaştırılması -2,60 -2,40 -2,20 -2,00 -1,80 -1,60 -1,40 -1,20 -1,00 -0,80 -0,60 -0,40 -0,20 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 1,80 2,00 2,20 2,40 2,60 2,80 -25,0 -20,0 -15,0 -10,0 -5,0 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 Deplasman (mm) Yük (ton) TD SD AD
63 4.4.3. SD-2P ile AD-2P deney verileri ve grafikleri
Çizelge 4.2. SD-2P ve AD-2P için taşınan maksimum yüke göre merkezde oluşan deplasmanlar
DEPLASMAN (mm) YÜK (ton)
SD-2P 4,660 1,073
AD-2P 7,890 1,452
ġekil 4.54. SD-2P ve AD-2P deney grafiklerinin karşılaştırılması -2,20 -2,00 -1,80 -1,60 -1,40 -1,20 -1,00 -0,80 -0,60 -0,40 -0,20 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 1,80 -45,0 -40,0 -35,0 -30,0 -25,0 -20,0 -15,0 -10,0 -5,0 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 Deplasman (mm) Yük (ton) SD-2P AD-2P
64 4.4.4. SD-3P ile AD-3P deney verileri ve grafikleri
Çizelge 4.3. SD-3P ve AD-3P için taşınan maksimum yüke göre merkezde oluşan deplasmanlar
DEPLASMAN (mm) YÜK (ton)
SD-3P 6,620 1,081
AD-3P 9,490 1,060
ġekil 4.55. SD-3P ve AD-3P deney grafiklerinin karşılaştırılması -2,20 -2,00 -1,80 -1,60 -1,40 -1,20 -1,00 -0,80 -0,60 -0,40 -0,20 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 -45,0 -40,0 -35,0 -30,0 -25,0 -20,0 -15,0 -10,0 -5,0 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 Deplasman (mm) Yük (ton) SD-3P AD-3P
65 4.4.5. SD-4P ile AD-4P deney verileri ve grafikleri
Çizelge 4.4 SD-4P ve AD-4P için taşınan maksimum yüke göre merkezde oluşan deplasmanlar
DEPLASMAN (mm) YÜK (ton)
SD-4P 11,930 1,306
AD-4P 7,390 1,244
ġekil 4.56. SD-4P ve AD-4P deney grafiklerinin karşılaştırılması -2,20 -2,00 -1,80 -1,60 -1,40 -1,20 -1,00 -0,80 -0,60 -0,40 -0,20 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 -45,0 -40,0 -35,0 -30,0 -25,0 -20,0 -15,0 -10,0 -5,0 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0Deplasman (mm) Yük (ton) SD-4P AD-4P
66 4.4.6. SD, SD-2P, SD-3P ile SD-4P deney verileri ve grafikleri
Çizelge 4.5.SD, SD-2P, SD-3P ile SD-4Piçin taşınan maksimum yüke göre merkezde oluşan deplasmanlar
DEPLASMAN (mm) YÜK (ton)
SD 12,610 2,369
SD-2P 4,660 1,073
SD-3P 6,620 1,081
SD-4P 11,930 1,306
ġekil 4.57. Normal sıvalı deney grafiklerinin karşılaştırılması -2,20 -2,00 -1,80 -1,60 -1,40 -1,20 -1,00 -0,80 -0,60 -0,40 -0,20 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 1,80 2,00 2,20 2,40 2,60 2,80 -45,0 -40,0 -35,0 -30,0 -25,0 -20,0 -15,0 -10,0 -5,0 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 Deplasman (mm) Yük (ton) SD SD-2P SD-3P SD-4P
67 4.4.7. AD, AD-2P, AD-3P ile AD-4P deney verileri ve grafikleri
Çizelge 4.6.AD, AD-2P, AD-3P ile AD-4Piçin taşınan maksimum yüke göre merkezde oluşan deplasmanlar
DEPLASMAN (mm) YÜK (ton)
AD 9,220 1,825
AD-2P 7,890 1,452
AD-3P 9,490 1,060
AD-4P 7,390 1,244
ġekil 4.58. Alçı sıvalı deney grafiklerinin karşılaştırılması -2,20 -2,00 -1,80 -1,60 -1,40 -1,20 -1,00 -0,80 -0,60 -0,40 -0,20 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 1,80 2,00 2,20 -20,0 -15,0 -10,0 -5,0 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 Deplasman (mm) Yük (ton) AD AD-2P AD-3P AD-4P
68 5. SONUÇLAR
5.1. Yatay Yük TaĢıma Kapasitesine Göre Deney Sonuçları
Profil uygulaması yapılmayan deney sonuçları tuğla duvar (TD) ile karşılaştırıldığında, sıvalı duvarın (SD) yatay yük taşıma kapasitesi % 47, alçı sıvalı duvarın (AD) yatay yük taşıma kapasitesi % 13 artmıştır (Çizelge 5.1).
Çizelge 5.1. TD deney sonuçlarının değerlendirmesi DEPLASMAN(mm) DEPLASMANDEĞİŞİM
TD YE GÖRE YÜK (ton)
YATAY YÜK TAŞIMA KAPASİTESİ DEĞİŞİMi TD YE GÖRE
TD 5,118 --- 1,612 ---
SD 12,610 % 146 ARTMA 2,369 % 47 ARTMA
AD 9,220 % 80 ARTMA 1,825 % 13 ARTMA
Kolonlardan PVC profille mesnetlendirilerek yapılan deney sonuçları SD-2P ile karşılaştırıldığında, alçı duvarın (AD-2P) yatay yük taşıma kapasitesinin % 35 artmıştır (Çizelge 5.2).
Çizelge 5.2. SD-2P deney sonuçlarının değerlendirmesi
DEPLASMAN(mm) DEPLASMANDEĞİŞİM
SD-2P YE GÖRE YÜK (ton)
YATAY YÜK TAŞIMA KAPASİTESİ DEĞİŞİMi SD-2P YE GÖRE
SD-2P 4,66 --- 1,073 ---
AD-2P 7,89 % 70 ARTMA 1,452 % 35 ARTMA
Profil sayılarının arttırılmasının yatay yük taşıma kapasitesini artırdığı görülmüştür.
Normal sıva ve alçı sıva ile yapılan deneyler kendi içinde karşılaştırıldığında yük taşıma kapasitesinin SD ve AD için en fazla olduğu görülmektedir (Çizelge 4.5 ve Çizelge 4.6). Ancak profil uygulaması yapılmayan deneylerde duvarın çerçeveden daha erken ayrıldığı görülmüştür.
69 5.2. Deplasmana Göre Deney Sonuçları
Profilsiz deney sonuçları tuğla duvar (TD) ile karşılaştırıldığında, sıvalı duvarın (SD) duvar merkezinde yaptığı deplasman % 146, alçı sıvalı duvarın (AD) duvar merkezinde yaptığı deplasman % 80 artmıştır (Çizelge 5.1).
PVC profil uygulaması yapılan deneylerde duvarın esnekliğinin arttığı ve duvarın çerçeveden ayrılarak kırılmasını geciktirdiği belirlenmiştir. PVC profil uygulaması arttırıldığında duvarın tek parça değil küçük parçalar halinde kırılarak göçtüğü görülmüştür.
Çizelge 5.3. TD deney sonuçlarına göre değişim
DEPLASMAN (mm) DEPLASMANDEĞİŞİM TD YE GÖRE YÜK (ton)
YATAY YÜK TAŞIMA KAPASİTESİ DEĞİŞİM TD YE GÖRE TD 5,118 1,612 SD 12,61 146,39% 2,369 46,96% SD-2P 4,66 -8,95% 1,073 -33,44% SD-3P 6,62 29,35% 1,081 -32,94% SD-4P 11,93 133,10% 1,306 -18,98% AD 9,22 80,15% 1,825 13,21% AD-2P 7,89 54,16% 1,452 -9,93% AD-3P 9,49 85,42% 1,060 -34,24% AD-4P 7,39 44,39% 1,244 -22,83%
Çizelge 5.4. SD deney sonuçlarına göre değişim
DEPLASMAN (mm) DEPLASMANDEĞİŞİM TD YE GÖRE YÜK (ton)
YATAY YÜK TAŞIMA KAPASİTESİ DEĞİŞİM TD YE GÖRE SD 12,61 2,369 TD 5,118 -59,41% 1,612 -31,95% SD-2P 4,66 -63,05% 1,073 -54,71% SD-3P 6,62 -47,50% 1,081 -54,37% SD-4P 11,93 -5,39% 1,306 -44,87% AD 9,22 -26,88% 1,825 -22,96% AD-2P 7,89 -37,43% 1,452 -38,71% AD-3P 9,49 -24,74% 1,060 -55,26% AD-4P 7,39 -41,40% 1,244 -47,49%
70 Sıvalı duvarın daha çok yük taşıdığı Çizelge 5.4 te görülmektedir. Ancak en hızlı
çerçeveden ayrılan ve büyük kütleler halinde yıkılan duvar profilsiz normal sıvalı duvardır.
Göçme modları karşılaştırıldığında PVC profil uygulması yapılan kolon ve kiriş bölgelerinde duvarın çerçeveden ayrılmasını zorlaştırdığı ve duvarı daha küçük parçalar halinde yıkılmaya zorladığı görülmüştür.
Göçme mekanizması ile ilgili olarak duvarın ezilmesi ile birlikte deney sonuçlandırıldığından çerçeveden duvarın temizlenmesi sırasında profil uygulaması olan deneylerde dolgu duvarın çerçeveden zor ayrıldığı, profil olmayan deneylerde ise duvarın kütle halinde çerçeveden ayrılarak geldiği sonucuna ulaşılmıştır.
5.3. Öneriler
Bu çalışmada ulaşılmak istenen amaçlardan biri olan duvarın erken göçmesinin engellenmesi, duvarın büyük parçalar halinde değil küçük parçalar halinde daha uzun sürede göçmesidir.
Normal sıva ve alçı sıvasının daha uzun süre priz almasının duvarın yatay yük taşıma kapasitesini arttıracağı düşünülmekte bundan sonra yapılacak deneylerde bu konu üzerinde daha dikkatli bir şekilde durulması gerekmektedir.
Düzlem dışı yüklemenin geniş bir alana yapılması ve yapıya gelebilecek maksimum deprem kuvveti hesaplanarak deneylerin yapılması daha sağlıklı sonuçlar ortaya çıkaracaktır.
71 KAYNAKLAR
Atımtay, E., Kanıt, R., Erdal, M., Işık, N.S., Can, Ö., Yener, M.K., Serimer, G., Uğur, L.O., 2005, Düzlem dışı yüklenen yığma yapıların deneysel davranışı, Yığma Yapıların Deprem Güvenliğinin Arttırılması Çalıştayı.
Bildem Ürün Ve Tanıtım Kataloğu, 2010.
Ersoy, U., Altın, S., ve Tankut, T., 1989, Betonarme dolgulu çerçevelerin dayanım ve davranışı - Deneysel bir çalışma, Türkiye İnşaat Mühendisliği X. Teknik Kongre Bildiriler Kitabı, Cilt II,.
Ersoy, U., ve Uzsoy, Ş., 1971, Dolgulu çerçevelerin davranış ve mukavemeti, TÜBİTAK Araştırma Raporu, MAG-205
Govindan, P., Lakshmipathy, M. ve Santhakumar, R., 1986, Ductility of infilled frames, A.C.I. Journal, pp. 567-576.
Karabay, M.,1989, Dolgu duvarların betonarme çerçevelerin davranışı ve dayanımı üzerindeki etkileri, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Kargı, Y., 1999, Perde etkisi oluşturan bölme duvarları, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul
Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Kızıloğlu, M.Y.,2006, Deprem etkisi altında dolgu duvarların betonarme çerçeve yapılar üzerindeki etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Korkmaz, H.H., 2004, Tuğla dolgu duvarlı bant pencereli çelik çerçevelerin tersinir tekrarlanır yükler etkisi altında davranışı, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Mander, J.B., Nair, B., Wojtowski, K., and Ma, J., 1993, The seismic performance of brick ınfilled steel frames with and without retrofit, Technical Report NCEER-93-0001, National Center for Earthquake Engineering Research, Buffalo, New York, January.
Mehrabi, A., Shing, P., and others, 1996, Experimantel evaluation of masonry-ınfilled rc frames, Journal of Structural Engineering, p. 228
Negro, P., Verzeletti, G., July, 1996, Effect of infills on the global behaviour of r/c frames: energy considerations from pseudo-synamic tests, Earthquake Engineering and Structural Dynamics, Vol. 25, No. 7, pp. 753-773.
Özdemir, H., Eren İ., Bölme duvarının ve bölme duvar güçlendirilmesinin çerçeve davranışına etkisi, 2009, İTÜ Dergisi/d mühendislik Cilt:8, Sayı:6, 133-145 Aralık.
72 Sevil, T., Baran M., Canbay, E., 2010, Tuğla dolgu duvarların b/a çerçeveli yapıların
davranışına etkilerinin incelenmesi; deneysel ve kuramsal çalışmalar, International Journal of Engineering Research and Development, Vol.2, No.2, pp 35-42, June.
TS 500, Betonarme Yapıların Hesap Ve Yapım Kuralları, Türk Standartları Enstitüsü, Şubat 2000, Ankara.
TS 708 , Çelik-Betonarme İçin-Donatı Çeliği Standardı, Türk Standartları Enstitüsü, Nisan 2010, Ankara.
TS EN 197-1, Genel Çimentolar - Bileşim, Özellikler ve Uygunluk Kriterleri, Türk Standartları Enstitüsü, Mart 2002, Ankara.
TS EN 771-1, Kâgir birimler - Özellikler - Bölüm 1: Kil kâgir birimler (Tuğlalar) , Türk Standartları Enstitüsü, Nisan 2005, Ankara.
73 ÖZGEÇMĠġ
KĠġĠSEL BĠLGĠLER
Adı Soyadı : Abdullah B. CAVLAK
Uyruğu : T.C.
DoğumYeri veTarihi : BİLECİK- 11.09.1982
Telefon : -
Faks : -
e-mail : bcabdullah@mynet.com
EĞĠTĠM
Derece Adı, Ġlçe, Ġl Bitirme Yılı
Lise : Meram Gazi Lisesi, Meram, Konya 1999
Üniversite : Selçuk Üniversitesi, Selçuklu, Konya 2003 Yüksek Lisans :
Doktora :
Ġġ DENEYĠMLERĠ
Yıl Kurum Görevi
2004-2006 YAPI AKS ġANTĠYE ġEFĠ
2008-2009 GESA ĠNġAAT KONTROL MÜHENDĠSĠ
2009-2010 FULTEK MÜġAVĠRLĠK KONTROL MÜHENDĠSĠ
2010- ILGIN BELEDĠYESĠ ĠNġAAT MÜHENDĠSĠ
UZMANLIK ALANI
YABANCI DĠLLER İngilizce