A. O. Vet. Fak. Derg. 37 (2) : 435-458 1990
Iç A],;ADOLU BÖLGESI TABAN US LINNE, 1758
(DIPTERA: TA8A:'oIIDAE) TÜRLERI VE YAYlLJŞLARJ'
Şükran YüceF
The species of Tabanus Linne, i75S (Diptcra, Tabanidae) and their distribution in the Cent~al Aııatolia region, in Turkey.
Summary: The speeies of 21 Tabanus were determined by the
identifieation of 2242 specimens gathered from Ankara, Çankırı, Çorum, Eskişehir, N(ftde, Kayseri, Nevşehir, Kırşehir, Sivas ve Yozgat between
the years i984- i986. The identification keys were prepared for the
Tribe, Genero, Group and their !)pecies: alsa their distribution m'cas,
the name of-hosts and the figures of their distinctive features in the
identification keys were given.
By means of this studl the genus Tabanus, T. autumnalis, T.
bifa.rius, T. briani, T. bromius, T. cordiger, T. eggeri, T. exclusus, T. fraseri, T. glaucopis, T. indrae, T. leleani, T. lunatus, T. miki, T. oppugnator, T. quatuornotatus, T. regularis, T. simovae, T. spec-tabiiis, T. spodopterus T. tergestinus, T. unifasciatus species were determined.
Özet: i984- i986 yil/an arasmda Ankara, Çankırı, Çorum, Eskişehir, Niğde, Kayseri, Nevşehir, Kırşehir, Sivas ve Yozgat illerinden toplanan
2242 adet Tahanus örneklerinin teşhisIeri yaptlarak 21 tür saptammştır.
Tribus, Cins, Grup ve Türler için teşhis anahtarlan hazırlanmış •.
tür-/erin yayıliş alan/an, konak Çı adları ve teşhis anahtarlarmda yer alan ayiricı özeWk/erin şekilleri verilmiştir.
Bu çaltşma i/e İç Anadolu Bölgesinden Tabanus cinsine bağlı
T. autumnalis, T. bifarius, T. briani, T. bromius, T. cordiger, T. eggeri, T. cxclusus, T. fraseri, T. glaucopis, T. indrae, T. laleani, T. lunatus, T. miki, T. oppugnator, T. quatuornotatus, T. regularis, T. simovae, 1'. spectabilis, T. spodopterus, T. tergestinus, T. unifasciatus türleri saptannllştır.
i Doktora tezinin bir bölümüdür.
Giriş
Tabanid'ler kan emıcı insektlerdir. Bunların özellikle dişileri bazı virütik hastalık etkenlerinden at enfeksiyöz anemisi, vesicular stomatitis ve sığır vebasının bak teri türlerinden hanciseıla ıularensis,
Bacillus anılıracis ve Bacillus ahol'ıus'un; protozoa türlerinden Hac.
mopl'oteus metc!1I1ikovi, Trypanosoma evansi, Tl'ypanosoma
cquipcl'-dum, Trypanosoma ı!ıeilel'tnin ve helmint türlerinden Loa loa,
Dirofı-laria roemel'i, Elaeop!ıol'a sclıneidel'i, Onc!ıocel'ca gibsoni'nin taşınma-sında roloynarlar. Ayrıca evcil hayvanlar arasında et. süt ve verim düşüklüğüne de sebep olurlar. Bu özelliklerinden dolayı Tabanidae
türlerinin hayvancılık ekonomisinde sebep olduğu kayıplar
küçün-senmiyecek kadar büyüktür.
Tabanus cinsi bu familyanın en fazla türe sahip olan cinsidir. Bu cinsin sistematiği (13, 18); Romanya (30.32), Portekiz (46), fr<J.n (1,5), Filistin (7), İtalya (36), Yugoslavya (17,22) Seylan (12), Angola (45), İspanya (23, Senegal ve Gambia (38), İsviçre (I i) deki yayılış-ların; biyolojileri (42,43) ve hastalık taşıyıcı rolleri (15, 16,67) ince-lenmiştir.
Türkiye'de ise Tabanus türleri ile ilgili çalışmalar Miıııioğlu (27),
Mimioğlu ve Sayın (28), Leclercq (19,21), Parvu ve Giray (33),
Timmer (44) ve Schacht (39, 30) tarafından yapılmıştır. Bu çalışma-larla Türkiye'de Tabanus türlerinin varlığı kısmen ortaya konmuş, fakat bunlarla ilgili geniş kapsamlı bir araştırma yapılmamıştır. Hal-buki Tabanus türleri ile nakledilen bazı hastalıkların önlenmesinde öncelikle bir bölgedeki vektör türlerinin bilinmesi gereklidir.
Bu çalışma iç Anadolu Bölgesinde bulunan Tabanus türlerinin
tesbiti ve yayılış alanlarının belirlenmesi amacı ile yapılmıştır.
NIateryal ve NIetot
Çalışma materyalini
ı
984- i986 yılları arasında Ankara, Kırşehir, Çankırı, Çorum, Sivas, Eskişehir, Kayseri, Niğde, Nevşehir ve Yozgatillerinden toplanan 2242 Tabanus örneği oluşturmaktadır. Her yıl
Mayıs ayı sonunda Eylül ayı sonunda kadar yürütülen arazi
çalış-maları çeşitli biotop özelliklerine göre planlanmıştır. Örneklerin
ara-ziden toplanması ve teşhise hazır duruma getirilmesinde daha önce
saptanmış metotlar (48) uygubnmıştır. Teşhise hazır durı1ma getirilen örneklerin tanımı Rcichert 10x i, 10 x 4 büyütmdi stereo-binokülcr
Iç ANADOLU BÖLGESİ TABA!'.US
mikroskopla yapılmış, türlere aİt şekiJler Reichert'in Visopan mik-roskobu ve Camcra lucida yardımı ile çizilmiştir. Teşhis edilen türlerin
vücut uzunlukları İçin caput ve abdomen arasındaki mesafe esas
alınmıştı r.
Toplanan örneklerin Tribus, Cins, Grup ve Tür teşhisieri mevcut kaynaklardan (13, iS, 29) yararlanılarak yapılmıştır. Bıl kategorilere ait ayırıcı özellikler s<Jdece teşhis anahtarlarında; ancak bir gruba ait
tek türün ayırıcı özellikleri metin içerisinde verilmiş; herbir grubun türleri ise kendi aralarında karşılaştırılarak incelenmiştir.
Bulgıılar
Türkiye'de üç alt familya ile temsil edilen Tabanidae
familyasın-dan PANGONİNAE bu çalışmada araştırma bölgesinden tespit
ediIe-memiş; CHRYSOPSINAE daha önce çalışılmış; bu çalışmada ise
TABANİNAE alt familyası ele alınmıştır. Araştırma bölgesinde bu
ü'.milyaya air toplam 21 Tabanus türü saptanmıştır.
Alt familya: Tabaninae Lo~\V, 1860
Bu alt familyanın araştırma bölgesinde üç tribusu tespit edilmiştir. Tribus teşhis anahtarı
i. Antenler kısa ve kalın, f1agellum tabanı belirgin olarak dorsal çıkıntılı; basicosta tüysüz veya tüylü; kanatlar rozet görünümünde
lekeli değil 2.
- Antenler ince ve uzun; alın basa icallus ve bir çift kadifemsi lekeli olup oldukça geniş; basicosta seyrek tüylü; kanatlar rozet görünü-münde lekeli . . . Haematopini 2. Basicosta tüysüz; alın oldukça dar; kanatlar hafifçe koyu renkte
veya lekeli . . . Diaclılarini 1- Basicosta tüylü; alın az çok geniş veya dar; kanatlar hiç bir zaman
lekeli değil fakat bazen de hafifçe koyu renkte .. Tabanini
ı.
T ri bus Tabaniııi Enderlei n. 1922Bu tribus"tın araştırma bölgesinde dört cinsi tespit edilmiştir. Cins teşhis anah ta.rı
1- Gözler canlı örneklerde sarımsı, genellikle az belirgin veya tam olmayan bir bandlı, kuru örneklerde ise kızılımsı-kahve renkte,
alın küçük nokta (leke) şeklinde, birbirinden ayrı callus'lu; küçük veya orta büyüklükte, parlak gri renkte veya sarımsı kahveren-ginde türler . . . A ty/orus - Gözler canlı örneklerde yeşilimsi veya siyah. 1-3 bandlı veya
band-sız; alın basa i callus'lu; küçük veya büyük siy(l.hımsı ve
kahveren-ginde türler 2.
2- Vertex iyi gelişmiş oceıli veya ocel çıkıntılı; gözl~r az veya çok tüylü, canlı örneklerde bandsız veya 3 bandlı; ön tergitler belirgin olarak kırmızımsı kahverengi lateral lekeli; genellikle siyahımsı türler . . . Hybol11itra - Vertex ocel çıkıntısına sahip değil; gözler canlı örneklerde 1-3
bandlı veya bandsız 3.
3- Vertex tüylü ve gözler bandsız; 2. ve 3. çift tibialar kalın, yoğun olarak beyazımsı tüylerle örtülü; büyük siyahımsı parlak renkte, bal arısına benzer türler . . . Theriop/ectes - Gözler tüysüz, !-3 bandlı veya bandsız; 2. ve 3. çift tibialar az veya çok geniş, kısa siyah veya gri tüylede örtülü; genellikle grimsi veya kahverenginde türler . . . Tabanııs
i. I. Cins: Tabanııs Linne, 1758
Tabanııs Linne, Syst. Nat, ! 758, LO, 601. Tip tür: Tabanus
bovinus Linne, Fau, Suec., 1761: 462, des Latreille, 1810.
Bu cins araştırma bölgesinde 7 grup ile temsil edilmektedir. Tabanus cinsi grup teşhis anahtarı
1- Gözler bandsız; basal ve median callus'lar birleşik miki
2- Gözler bandsız; basal ve median caııus'lar ayrı cordiger
3- Gözler renkli i bandlı; basal ve median caııus'lar birleşik. bromius 4- Gözler renkli! bandlı; basa! ve median caııus'lar ayrı .. un(t'asciatus 5- Gözler renkli 3 bandlı; basal ve median caııus'lar birleşik tergestiııus 6- Gözler renkli 3 bandlı; median callus mevcut değil .... simovae 7- Gözler renkli 3 bandlı; basal ve median callus'lar ayrı.. glaııcopis - Araştırma bölgesinde miki grubuna aiı sekiz tür tespit edilmiştir.
iç ANADOLe BÖLGESİ TABANUS
1- Frantal band taban genişliğine oranla 3 kez daha uzun 2.
- Frontal band taban genişliğine oranla 4-5 kez daha uzun 3.
- Frontal band taban genişliğine oranla 5-5.5 kez daha uzun 5.
- Frontal band taban genişliğine oranla 3.5-4 kez daha uzun 7.
2- Antenler: basal anten segmenti siyah, 3. anten segmenti
kahve-rengi, iyi gelişmiş dorsal çıkıntılı (Şekil i c); basa i callus kare
şek-linde, frontal üçgen ve göz kenarlarından dar olarak ayrılmış
(Şekil i a) 16 mm . . . briani 3- Antenler siyah, 3. anten segmenti basa lı açık kahverengi, belirgin veya hafifçe dik dorsal çıkmtılı (Şekil 2 c); basa i callus oval şe-killi (Şekil 2 <l) i7-20 mm . . . autumna/is
- Antenler kırmızı-kahverengi; basal callLls uzun dikdörtgenimsi
veya üçgen şekiııi 4
4- Basal caııus uzun. dik?örtgenimsi veya üçgen şekilli (Şekil 3a); palplerin basal i /3'i kalın (Şekil 3e); postaküler kenarlar bir
sıra öne eğik uzun, sarı ve siyah tüylü 13-16 mm miki
- Basal callus hafifçe dikdörtgenimsi (Şekil 4a); palplerin basal yarısı kalın (Şekil 4e); postaküler kenarlar bir sıra kısa, sarı ve
veyaz tüylü 14-16 mm . . . .. indrae
5- Antenler kahverengi veya siyah, 3. anten segmenti küt olarak son-lana.n dorsal çıkınttlı (Şekil 5c); basal caııus dikdörtgen şeklinde, parlak kahverengi veya siyah renkte, tabanı frantal üçgen e bitişik
(Şekil 5a) 14-16 mm regu/aris
a. Fronlal bond C. Anlcn
9C~.J Tobanus miki
-- Antenler siyah veya açık kahverengi, 3. antcn scgmenti kahverengi; basal callus oval şekilli, parlak siyah renkte veya koyu kahverengi,
tabanı frontal üçgcne bitişik değil 6
6- Antcnler siyah, 3. anten scgmenıi koyu-kahverengi (Şekil 6 c); palpler yoğun olarak kısa siy,ı.h tüylerle örtülü (Şckil 6e); sterniıler koyu median bandı!' 19-20 mm .. . . .. .\jJodopferus
~ck.5. Tubsnus rcgul~ris
- AntenIer açık kahverengi (Şekil 7c); palpler yoğun olarak kısa beyaz tüylerle örtülü (Şekil 7e); sternitler sarı kırmızı veya kah-verenginde median bandlı. 20-21 mm . . . eggeri
-ı
\/)'?-t .! i 1\ ! / \. ~~..
-,--.."...,f~ .• ,
.
Şekil 7. Tabal1us cggeri
iç ANADOI.U BÖLGESi TABANUS Hı
7- Antenler kahverengi (Şekil 8c); palpler beyazımsı sarı renkte;
basa i i /3'j kalın (Şekil 8e); basal callus dörtgenimsi veya küre şeklinde Şekil 8a); abdomen belirgin olarak lekeli, tergiıler geniş, siyah renkte bir median şeritIe ayrılan pembe veya grimsİ renkte sublateral lekeli i8 mm . . . specıabilis
i .i .i. Tür: Tahanus hriani Lerlercq, 1962
Tah(tnus hrioni Leclercq. Rull. Inst. agron. Stas. Reach. Gem-bloux, 1962, 30: 135.
Coğrafi yayılışı: İspanya. Fransa.
i
talya, Yugoslavya. Rulgaristan(13). TÜRKİYE: Rolu (19).
Konakçı: Merkep
İncelenen materyal: 2C(<(, Ankara. Çamlıdere. 1350 m, 28.7.85.
1.1.2. Tür: Tabanus aulumnalis Linne. 1761
Tabanus auıumnalis Linne, Fau. Suec., 176i: 462.
Coğrafi yayılışı: Avrupa, Orta ve Batı Asya, Kuzey Afrika,
Avusturalya (13. 18). TÜRKİYE: Malatya, Elazığ, Diyarbakır (27),
Eskişehir (28). İzmir, Afyon, Artvin (33), Tekirdağ, Rolu, Burdur, Uşak. Erzurum (19).
Konakçı: Sığır, Merkep ve At.
İncelenen materyal: 492 -i- 17, Ankara, Çubuk. 850 m,
15-24.7.84; 7,;c?, Ankara. İlyakut köy., 850 m, 3.6.85; 19, Eskişehir,
Alpu, 750 m, 8.6.85; 94n, Ankara, Çubuk. 850 ın. 9.6.85; 3Ic
«,
Konya, 850 m, 11.6.85; 19 Niğde, Bor, 1100 m, 12.6.85; 3Q9,
Nev-şehir. Ürgüp, 900 ın, 1.6.85; 399, Ankara, Mürted. 650 ın, 18.6.85; 2«.2, Kırşehir, Kışlapınar köy., 850 ın. 29.6.85; 3n'2 --;-10~¥, Yozgat, Boğazlıyan, Höyük mev., 1000 m, 2-4.7.85; 39'0. Yozgat, Boğazlıyan, Yoğun hisar köy .. 1090 ın. 3.7.85; 19'?C;J,Yozgat. Boğazlıyan, Çarkevi
mev., 1120 m, 3.7.85; 40«9, Ankara. Çubuk, 850 m, 7.7.85; 399,
Konya, 850 m, 15.7.85; IQ, Ankara, Mürted, 650 ın, 25.6.86; 3¥C(,
Çankırı, Tüney köy., 760 ın, 7.7.86; 14CCQ,Konya, Doğanhisar,
1150 ın, 9.7.86.
ı.
1 .3. Tür: Tabanus miki Brauer, 1880Coğrafi yayılışı: Orta ve Güney Avrupa, Rusya, İsveç, han (13).
TÜRKİYE: Bolu (19), Erzurum, Kars (18).
Konakçı: Sığır, Merkep
İncelenen materyal:
ı~ı,
Nevşehir, Ürgüp, 900 m. 14.6.85; 49<2,Yozgat, Boğazlıyan, Çarkevi mev., i 120 m, 3.7.85; ICj?,Yozgat,
Boğazlıyan, Y oğunhisa r köy., 1090 m. 3. 7.85; 2W, Kayseri, Gesi, 900 ın, 10.7.85; IQ, Konya, 850 m, 15.7.85; 2<jlS;:,Ankara, Çamlı-dere, i350 m, 28.7.85; i
9,
Ankara, Hasanoğlan köy., 850 m, 22.7.84.1.1.4. Tür: Taboııus iııdrae Gauzer, 1939
Taboııus iııdrae Gauzer, Trudy, zool. Inst. Aserb. Fil. Akad.
Nauk. 1939, LO: 135.
Coğrafi yayılışı: Rusya, İran (6, 13, 18). TÜ RKİYE (26)
Konakçı: Sığır, Merkep ve .Mesken.
İncelenen materyal: ı;ı, Nevşehir, Ürgüp, 900 m, 14.6.85; 29~,
Çubuk, 850 ın, 7.7.85; 3¥'?, Ankara, Delice, 900 m, 24.7.85; 709,
Nevşehir, Ürgüp, 900 m, 17.8.85; 4S;:(~',Konya, Doğanhisar, 1150 m, 9.7.86.
i .i.5. Tür: Tabaııus reguloris Jaennicke, 1866.
Tabonus regularis Jaennicke, BerI., enI. Z., 1866, LO: 185.
Coğrafi yayılışı: İspanya (23, 46), Fransa, İtalya, Yugoslavya, Bulgaristan, Fas, Tunus, Cezayir, Kıbrıs, Irak, İsrail, han, Rusya (3,4, 13, 18,25). TÜRKİYE: İzmir (33), Antalya (20), Denizli, Aydın, İzmir, Tekirdağ (19).
Konakçı: Sığır, Merkep ve Meshn
İncelenen materyal: 3<jl,?,Ankara, Nallıhan, 700 m, 28.7.84;
1«, Yozgat, Boğazlıyan, Höyük mev., 1000 m, 2.7.85; ICj?,Ankara,
Delice, 850 m, 24.7.85; 279, Konya, Doğanhisar, i150 m, 8.7.86.
i .1.6. Tür: Tahaııus spodopıerus Meigen. 1820
TabmJus spodopıerus Meigen. Syst. Beschr., 1820, 2: 16.
Coğrafi yayılışı: Orta ve Güney Avrupa (18). TÜRKİYE: Bolu
iç ANADOLU BÖLGESi TABAN US
Konakçı: Sığır, Merkep
İncelenen materyal: ICj?Ankara, Çubuk, 850 m, 15.7.84; 1<;:
+ 57Cj?, Ankara, Çamlıdere, 1350 m, 27-28.7.85; 399, Ankara,
Çamlıdere, 1200 m, 21.7.86; ICj?,Ankara, Hasanoğlan köy., 850 m,
26.7.86.
I. 1.7. Tür: Tahaııus eggeri Schiner, 1868
Tahanus eggeri Schiner, Novara Reise, Dipt.,
ı
868: 8 i.Coğrafi yayılışı: Güney Fransa, İtalya, Yugoslavya, Arnavutluk,
Bulgaristan (13). TÜRKiYE: Sinop, Afyon, Konya, Antalya (20).
Konakçı: Sığır, Merkep
İncelenen Materyal: 4n, Ankara, Çubuk, 850 m. 15.7.84;
299, Ankara, Hasanoğlan köy., 850 m, 22.7.84; i
5n,
Ankara,Kayaş, 750 m, 22.7.94; 2<;:Cj?,Ankara, Nallıhan, 700 m, 28.7.84;
5¥¥, Ankara, Çubuk, 850 m, 9.6.85; 2Q« Yozgat, Boğazlıyan, Höyük
mev., i000 m, 2.7.85; ici Ankara, Çubuk, 850 m, 7.7.85; LS),Ankara,
Çamlıdere, i3850 m, 27-28.7.85; i84!Cj?,Ankara, Orhaniye köy.,
900 m, 3 i .7.85; 699, Konya Doğanhisar,
ı
150 m. 9.7.86; iCj?,Niğde, Bor, 1500 ın, 11.7.86; 1<;:,Nevşehir, Ürgüp, 13.7.86; 4Q9, Ankara, Çamlıdere, 1200 m, 2ı
.7.86.i .i.8. Tür: Tahaııus spectahilis Loew, 1858
Tabaııus spectahilis Loew, Verh. zool. bot. Ges. Wien, 1858,8:605.
Coğrafi yayılışı: Güney Avrupa, Fas, İran, Irak, Rusya (5, 13,
18). TÜRKiYE: Ankara (19-21, 28). Bolu. Eskişehir, Konya (20,
28), Çanakkale, Tekirdağ (19). çorum (21).
Konakçı: Sığır, Merkep ve At
İncelenen materyal:
2n,
Ankara, Nallıhan, 700 m. 28.7.84;ICj?,Çankırı, Tüney köy., 760 ın, 8.6.85; 299, Konya, 850 ın, 1.6.85; 8Cj?(~,Niğde, Bor, 1100 m, 12.6.85; 4CjJCj?,Ankara Mürted, 650 ın,
18.6.85; 49(~ +3c;2C(, Yozgat, Boğazlıyan, Höyük mev., 2-4.7.85;
4C(C(. Konya, Doğanhisar. 1150 m, 9.7.85; i(? +49'1', Konya, 850 m, 10-15.7.85; i
sı,
Kayseri, Gesi, 900 ın, 10.7.85; 29(,), Eskişehir,Beylik-ova, 750 ın, 14.7.85;
ısı,
Ankara, Kazan, 700 m, 21.7.85;ısı,
Çorum, Sungurlu, 850 ın, 23.7.85.
Cordiger grubu ıür teşhis anahtarı
1- Gözler ınce ve kısa tüylü 2.
Gözler tüysüz 3.
2- Frontal band taban genişliğine oranla 3 kez daha uzun, alın bir-birine paralel kenarlı (Şekil 9a); antenierin her iki kenan
parafa-cial bandsız (Şek il 9c). 14 mnı oppugnator
3- Fronta\ band taban genişliğine oranla 2.5-3.3 kez daha uzun. vertexe doğru hafifçe geniş (Şekil 9a); antenlerin her iki kenarı koyu kahverengi parafacia! bandlı (Şekil 9c) 12--
ı
5 mnı. cordigerŞek. 8 Tabanus spect.bilis
a. Frontal band c. Anten
Şek.lO Tabanus oppugn~tor
e. Palp yapısı
i . i .9. Tabanus oppııgnator Austen,
ı
925Tabanııs oppugnator Austen, Bull, en!. Res., 1925, 16: i Coğrafi yayılışı: İran (4). TÜRKiYE: Çanakkale (9, IR). Konakçı: Merkep
incelenen materyal: 19, Çankırı, Tüney köy .. 760 nı, 7.7.86. ı.l. 10. Tür: Tabanus cordiger Meigen, IR20
Tabanus cordiger Meigen, Sys!. 13eschr.,
ı
R20, 2: 47.Coğrafi yayılışı: Orta ve Güney Avrupa, Rusya. iran, Japonya, Çin, Kore (6, LO. 13.34). TÜRKİYE: Ankara (33), Holu. Afyon (20).
Konakçı: Merkep
İncelenen materyal: 12. Yozgat. Hoğazlıyan. Çarkevi mev.,
iç ANADOLU BÖLGESİ TABANlJS
- Araştırma Bölgesinde Bromius grubuna ait tek tür, Tabanus
bromius'dur.
i. i. i i. Tür: Talwııus hromius Li/1/le, 1758
Tabonu.\' bromius Linne, Syst. Nat., i758, LO: 602
Ayırıcı özellikler: Frontal band taban genişliğine oranla 4-4.5
kez daha uzun (Şekil i
ı
a); antenler koyu kahverengi (Şekil II c); basal callus parlak siyah renkte, dörtgenimsi şekilli ve göz kenar-larından dar olarak ayrılmış; abdomen koyu gri renkte, 3 sıra açık gri renkte lekeli, tergit II-III laterali sarımsı kırmızı renkte, vücutuzunluğu 12-16 mm dir.
Coğrafi yayIlışı: Avrupa, Fas, Ce2.ayir, Rusya, Orta Doğu (4,
12,16,25). TÜRKİYE: Afyon, Diyarbakır, Kırkiareli (29) Adapazarı,
Afyon, Antalya, Aydın, Bolu, Burdur, İzmir, Tekirdağ, Denizli,
Erzurum, Trabzon (17). Hakkari, Eskişehir (24), Malatya, Elazığ,
Diyarbakır (23).
Konakçı: Sığır, Merkep ve At
İncelenen materyal: 459? -f- 5:~y, Ankara Çubuk, 850 m,
15-24.7.84; 2099, Kırşehir, Kışlapınal' köy., 850 m, 2.7.84; 3899,
Ankara, Hasanoğlan köy., 850 m, 22.7.84; i699, Ankara, Kayaş,
750 m, 22.7.84; 397, Ankara, Çubuk, 850 m, 9.6.85; 19, Konya,
850 m. i1.6.85; ıÇ, Nevşehir, Nar, 1350 m, 13.6.85; 54~¥, Nevşehir,
Ürgüp, 900 m, 14.6.85; 29? Ankara, Mürted, 650 m, 18.6.85,4099,
Kırşehir, Kışlapınal' köy., 750 m, 29.6.85; 69c;>,Yozgat, Boğazhyan, Yoğunhisar köy., 1090 m, 3.7.85; 549:;?,Yozgat, Boğazhyan, Çarkevi
mev., 1120 m, 3.7.85; nCj.r-:, Ankara, Çubuk, 850 m, 7.7.85; 399
Kayseri, Gesi, 900 ın, 10.7.85; 19, Sivas, Gemerek, 1300 m, 10.7.85;
191 48:N, Ankara, Kaz,ın, 700 m,
ı
3-27.7.85; 19, Çorum, Sungurlu,850 m, 23.7.85; 26:;2Q, Ankara, Delice, 900 m, 24.7.85; 599
+
469e;ı,Ankara. (aınlıdere, 1350 m, 27-28.7.85; 2279. Nevşehir, Ürgüp,
900 m. 17.8.85; 2(:;?
+
4400, Konya, Doğanhisar, 1200 m, 3-9.7.86;5699, Ankara, Kalecik 1000 m, 6.7.85; 499, Çankırı, Tüney köy.,
760 ın. 7.7.86; 70':, Niğde, Bor, 1500 ın. 11.7.86; 21n, Nevşehir,
Ürgüp, 900 m. i3.7.86; 38(':) -.-39Q. Ankara, Bala, 1150 ın,
19-23.7.86; 2~;y, Ankara, Ç<ıınlıdcre, 1200 ın, 21.7.86; 21'i!9, Ankaıa,
Hasanoğlan köy .. 850 ın. 26.7.86; 79-9, Ankara, Mürted, 650 ın,
Araştırma bölgesinde Unifasciatus grubuna aİt iki tür tespit edilmiştir.
Unifasciatus grubu tür teşhis anahtarı
1- Gözler ince i bandlı; postoküler kenarlar kısa, siyah ve bcya7. tüylü; frontal band taban genişliğine oranla 3.5-4 kez daha uzun (Şekil i2a) 14-15 mm . . . unifasciatus
.~.
J
..''!-~
~i,1 .,' i j.
.i-,v'
eek.llXabanus brocius2- Gözler kalın i bandlı; postoküler kenarları uzun, öne eğik, bii'
sıra beyaz tüylü, frantcıl band taban genişliğine oranla 2.7-3.5 kez daha uzun (Şekil I3a) i3- i5 mm . . . leleani
. TAr
;lj)
-I
~ •.•. ), '
a. Eonlal band C. Anten c. P:ılp yapısı
1.i .12. Tür: Tabanus unifasciatıts Loew, 1858
Tabanıts unifasciatus Loew, Yerh. zool. bOl. G(s. Wien, 1858,8 :600 Coğrafi ycıyllıŞI: Rusya, İran, Orta Arabistan, İsrail, Suriye, Orta ve Güney Avrupa, Kuzey Afrika (5, 6, 13, 18, 31). TÜRKİYE: Afyon, Bolu, Erzurum. Bursa (19), Çorum (21), Bolu, Ankara (20).
Konakçı: Sığır, Merkep ve At
İncelenen materyal: 2S?S\ Ankara, Ayaş, 900 ın, 28.7.84; 399,
Ankara, İlyakut köy., 900 ın, 3.6.85; nQ, Ankara, Çubuk, 800 m,
9.6.85; 4~9, Nevşehir, Ürgüp, 900 m, 14.6.84; 3Cj)(;>,Kayseri, Molu
köy., 1200 m, 15.6.85; 19, Ankara, Mürted, 650 m, 18.6.85; 299,
Kırşehir, Kışlapınal' köy., 150 m, 20.6.85; 5~~ Yozgat, Boğazlıyan, Çarkevi mcv., 1120 m, 3.7.85; gc.:c;ı, Yozgat, Boğazlıyan, Yoğunhisar
köy., 1090 m, 3.7.85; 3«9, Yozgat, Boğazlıyan, Höyük mev., 1000
m, 4.7.85;
ıs;ı
Kayseri, Gesi 900 m, 10.7.85; 17, Sivas, Gemerek,İç ANADOLU BÖLGESİ TABANUS H7
ıÇ, Nevşehir, Ürgüp, 900 m, 17.8.85; 597, Konya, Doğanhisar,
1150 m, 9.7.86;
97'i!,
T 18, Niğde, Bor, 1500 m, 11-12.7.86; 4c;ıc;ı,Nevşehir, Ürgüp, 900 m, 13.7.86.
ı.
i .13. Tür: TabanılS leleani Austen, 1920Tabanus leleani Austen, Bull, Ent. Re-s., 1920, 10:123
Coğrafi yayılış:: Rusya, Orta Asya, Afganistan, İran, Irak, Filistin.
Surİye, Kıbrıs, Fas, Tunus, Cezayir, Yunanistan (4, 6, 13, 18).
TÜRKİYE: Gaziantep, Siirt, İzmir, Erzurum (19), Adıyaman, Eski.
şehir, [zmir, Kayseri (33).
Konakçı: Sığır, Merkep At ve Mesken
İncelenen materyal: iQ, Ankara, Ayaş, 900 m, 28.7.84;
2n,
Ankara, Nallıhan, 700, m, 28.7. 84; 8~çı, Ankara, İlyakut köy., 850
m, 3.6.85; 20'{~, Çankırı, Tüney köy., 760 m, 8.6.85;
8n,
Konya,850 m, i1.6.85; 2<;J'jl,Niğde, Bor, i100 m, 12.6.85; 6n, Nevşehir,
Ürgüp, 900 m, 14.6.85; 19, Kayseri, Molu köy., 1200 m, 15.6.85;
ıe;:,
Ankara, Mürted, 650 m, 18.6.85; 8n+
3Qeç+
IOn, Yozgat,Boğazlıyan, Höyük mev., 1000 m, 2-3-4.785; 169<j!,Yozgat,
Boğaz-lıyan, Çarkevi mev., 1120 m, 3.7.85; IQ, Sivas, Gemerek, 1300 m,
5.7.85; i'2, Çankırı, Tüney köy., 760 m, 7.7.85; 5c;ı~,Ankara, İlyakut köy., 950 m, 28.5.85; 3¥:;ı,Niğde, Bor, 1500 ın,'1 1.7 .85;'2n, Konya, 850 m, 15.7.85; l'jl Ankara, Kazan, 700 m, 21. 7.85; ıc;ı, çorum,
Sungurlu, 850 m, 23.7.85; 299, Ankara, Delice, 900 m, 24.7.85;
2:.ı(~,Yozgat, Boğazlıyan, Olukağzı mev., 1000 m, 19.8.85.
Araştırma bölgesinde Tergestinus grubuna ait tek tür Tabanus
fergesfinus'dur.
I. 1.14. Tür: Tabanus fergesfinus Egger, 1959
Tabanus fergesfinus Egger, Verh. zool. bOl. Ges. Wien., 1959, 9: 391.
Ayırıcı özellikler: Frontal band taban genişliğine oranla 5.5
kez daha uzun; basal callus koyu-kahverengi olup göz kenarları ve
frontal üçgene bitişik değil (Şekil 14a); tergit I-IV laterali sarı-kırmızı lekeli, vücut uzunluğu i8 mm dir.
Coğrafi yayılışı: Orta ve Güney Avrupa, Rusya,
i
ran (i 3, 18).1
,
."
Şek. 14. Tabanus tergestinu>
a. Frantal band c. Anten e. Palp yap'"
Konakçı: Merkep
İncelenen materyal: 19, Ankara, Çamlıdere, 1200 m, 21.7.86.
Araştırına Bölgesinde Simovae grubuna ait tek tür Tabmıus
simoııae'dir.
i .i .15. Tür: Tabanııs simovae Leclercq,
ı
959Tabanus simome Lcclercq, Fragınn. bakan, 1959, 2: 182.
Ayrıcı özellikler: Gözler kısa tüylü; frontal band taban genişliğine oranla 5-5.5 kez daha uzun (Şekil
ı
5 a); abdomen gri renkte, vücutuzunluğu 15-16 mm dir.
Coğrafi yayılışı: Yugoslavya (18). TÜRKİYE: Babadağ (18),
Eskişehir (20).
Konakçı: Merkep ve At
İncelenen materyal: 19, Nevşehir, Nar, 1350 m, 13.6.85; 1'2,
Nevşehir, Ürgüp, 900 m, 14.6.85; n;\ Kayseri, Molu köy., 1200 m,
le ANADOLU BÖLGESi TABAN US 449
Yoğunhisar köy., 1090 m, 3.7.85; iC2 -1-29S>Niğde; 801',1500 m,
11-12.7.86;
ıe;;,
Nevşehir, Ürgüp, 900 m, 13.7.86.- Araştırma bölgesinde Glaucopis grubuna ait 6 tür tespit edilmiştir. Glaucopis grubu tür teşhis anahtarı
1- Frontal üçgen in üst yarısı veya tamamı parlak siyah veya
kahve-rengi 2.
- Frontal üçgen gri renkte veya üst kenan küçük parlak siyah renkte
lekeli 4.
2- Gözler yoğun olarak tüylü; antenler siyah (Şekil 16 c), frontal band genişliğine oranla 3.5-4 kez daha uzun (Şekil 16 a); abdo-men parlak gri renkte 3 sıra lekeli 13-15 mm ... quatuornotatus
£8
,'( \..! \ ,;
c:_'S
,/
~ ıL :.•. ' .,.. , i.--.'
~~ç~->.- Gözler tüysüz; antenler sarı-kahverengi 3.
3- Frontal band taban genişliğine oranla 5-6 kez daha uzun (Şekil
i7a); palpler kısa ve ka.lın (Şekil i7e) . . . ji'aseri
- Frontal band taban genişliğine oranla 4-5 kez daha uzun (Şekil
18a); palpler ince ve uzun (ŞekiI18e) 15.5-18 mm ... glaucopis
rf
{j
'7 "i
i
ıı:~--r :1)'\!
~~ l' c ~_~:.;:'b
1./a. Frontal band C. Antcn c. Palp yapısı
4- Kanada ait R4 damarı kısa veya uzun uzantılı 5.
- Kanada ait R4 damarı uzantısız 6.
5- F rontal bami taban genişliğine oranla 4.5-5.5 kez daha uzun
(Şekil 18 a); antcnler sarımsı kahverengi (Şekil i9c); palpler ince, basalı hafifçe kalın ve genişliğine oranla 4 kez daha uzun (Şekil 1ge); tüm tergitler siyah tüylerle belirgin olan 2 sıra medio-Iateral
6- Frontal band taban genişliğine oranla 5 kez daha uzun (Şekil 20a); palplerin basal 1/ 3'İ kalın (Şekil 20 e). 13'--:14
mm. . ..
exclusus- Frontal band taban genişliğine oranla 4-5 kez daha uzun (Şekil
ıla); palplerin basal 2/ 3'si kalın (Şekil 21 c). 14-16 mm ... luna/us
Şek. 18 Tabonu. glaucopi. Şek. 19 Tabanu. bif.rius
i • .•.•
i
:J/
' i1
Şekil 21 Tabanus lunatus
i(: ANADOLU BÖLGESİ TABANDS 451
1.1. 16. Tür: Tabanııs quatuomatatus Meigen, 1920
Tabanus quatuomatatus Meigcn, Syst. Beschr., 1920, 2: 51.
Coğrafi yayıIışı: Orta ve Güney Avrupa, Rusya, Romanya,
Belçika, Polonya, Fas, İran (6, 13, 18). TÜRKİYE: Adana, Bolu
(19), Çorum (2 I).
Konakçı: Sığır, Merkep ve Mesken
İncelenen materyal: 5'i'9, Ankara, Çubuk, 850 m, 9.6.85; Ankara,
Çaınlıdere, 1350 m, 28.7.85; iy, Çorum, Sungurlu, 850 m, 18.6.
86; IQ, Ankara, Çaınlıdcre, 1350 m, 21.6.86; !On, Ankara, Kalecik,
1000 m, 6.7.86; 4,~C(,Niğde, Bor, 1500 m, 11.7.86, 2C(y, Ankara,
Ça.mlıdere, i200 m, 21.7.86.
1.1.17 Tür: Tabanııs jraseri Austcn, 1925
Tabanus jraseri Austen, Bull, ent. Res., 1925, 16: 17.
Coğrafi yayılışı: Bulgaristan, Arnavutluk (13). TÜRKİYE:
Çanakkale (9).
Konakçı: Merkep
incelenen materyal: 3<;:'9,Ankara, Çamııdere, 1350 m, 27.7.85; IS, Ankara, Çamııdere, 1200 m, 21.7.86.
i .i .18. Tür: Tabanus glaucopis Meigen, 1820
Tabanus glaucopis Meigen, Syst. Beschr., 1820, 2: 48.
Coğrafi yayılışı: Orta ve Güney Avrupa, iskandinavya ülkeleri,
İran (13, 18). TÜRKİYE: İzmir, Sinop (19).
Konakçı: Merkep
İncelenen materyal: 19°;) -L 152:;?~\ Ankara, Çaınlıderc, 1350
111, 27-29.7.85; 8Q';?, Ankara, Çamlıdere, 1200 111, 21.7.86. i .i .19. Tür: Tabanus exclusus Pandelle, 1883
Tabanus exclusııs Pandelle, Rev. EnL Cacn., 1883, 2: 208.
Coğrafi yayılışı: Romanya (32), İspanya (24). TÜ RKİY E:
Bursa, Antalya (20), İzmir, (19,33), Muğla (19), Denizli (21).
İncelenen materyal: 5¥¥, Nevşehir, Nar, 1350 m, 13.6.85; W9, Nevşehir, ürgüp, 900 m, 14.6.85; 4<N, Kayseri, Molu köy., 1200 ın, 15.6.85; i6¥9, Ankara, Çamlıdere, i350 m, 28.7.85; 2~¥, N evşehi r, Ürgüp, 900 m, 13.7.86.
1.i .20. Tür: Tabanus bifarius Loew,
ı
858Tahanus b(larius Loew, Yerh. zool. bOl. Gcs. Wien., 1858, 8: 595.
Coğrafi yayılışı: Orta ve Güney Avrupa, Fa.s, Tunus, Kafkas)",'.,
İran (13, 18). TÜRKİYE: Adana, Samsun, Eskişehir, Nevşehir,
Bolu (19), İzmir, Mardin, Ankara, Balıkesir (33), Bolu, Çorum,
Afyon (21).
Konakçı: Sığır, Merkep ve At
İncelenen materyal: 79-S)
+
i¥,
Ankara, Çubuk, 850 m,15-24.7.84; 3<;2Q, Kırşehir, Kışlapınar köy., 850 m. 20.7.84; 19. Anbıra, Hasanoğlan köy., 850 m, 22.7.84; i?, Ankara, Ayaş, 900 m, 28.7 84; 14<jl<jl,Konya, 850 m, i i .6.85; ı7¥~. Niğde, Bor, 1000 m. 12.6.85; 299, Nevşehir, Nar, 1350 m, 13.6.85; 34<,:u, Nevşehir, Ürgüp, 900 nı, 14.6.85; i98C;!9, Kayseri, Molu köy., 1200 m, 15.6.85; 499, Ankara, Çubuk, 850 m, 18.6.85; 55Q9, Kırşehir, Kışlapınar köy., 850 nı,
20.6.85; 6n, Yozgat, Boğazlıyan, Höyük mev., 2-4-7.85; 21';>«,
Yozgat, Boğazlıyan, Yoğunhisar köy., 1090 ın, 3.7.85; 9<,:, Yozgat. Boğazlıyan, Çarkevi mev., i 120 m, 3. 7.85; L~ Sivas, Gemerek, 1300
m, 5.7.85; 59C?, Ankara, Çubuk, 850 m, 7.7.85; Iy, Niğde, Bor,
i300 m, 16.7.85; 3Q¥, Ankara, Mürted, 650 m, 25.6.86; 4¥SJ, Çorum, Sungurlu, 850 m, 18.6.86; 39«
+
27¥:;', Niğde, Bor, 1300 m,11-12.7.86; IQ, Nevşehir, Ürgüp, 900 nı, 13.7.86 3«~, Ankara, Mürted, 650 m, 18.6.85.
i .i .21. Tür: Tabanus Iwıatu.\' Fabricius, 1794
Tabanus IU/ıatus Fabricius, EnI. Syst., 1794, 4: 370.
Coğrafi yayılışı: Rusya, Güney Avrupa, Suriye, İsrail, Lübnan,
İran, Irak, Kuzey Afrika (9, 13, 18). TÜRKİYE: İzmir, Manisa,
Mardin (33). Hakkari, Bursa, Amasya, Aydın (18). Konakçı: Sığır, Merkep
İncelenen materyal: 2e;ı;'. Ankara. Çubuk, 859 m.
ıs.
7.84; no,iç AKADOLU BÖLGESi TABANLS
1350 m, 13.6.85; 30ÇQ, Nevşehir, Ürgüp, 900 m, 14.6.85; i3(jX,L,
Kayseri, Molu köy., 1200 nı, 15.6.85; 67«, Sivas, Genıerek, 1300 nı, 28.6.85; F\ Yozgat, Boğa.zlıyan, Yoğunhiscır köy .. 1090 nı, 3.7.85;
LS), Yozgat, Boğazlıyan, Çarkevi mcv., 1120 nı, 3.7.85; I'), Ankara, Çubuk, 850 m, 7.7.85; 2<f:i?,Konya,poğanhis:ır, 1150 nı. 9.7.86; F?, Niğde, Bor, 1500 m, i
ı.
7. 86; 6~~~,Nevşehir, Ürgüp, 900 m, 13.7. 86; 3C(C(,Ankara, Çamlıdere, 1200 nı, 21.7.86.Tartl5ma ve Sonuç
Türkiye'nin çeşitli bölgelerı ve değışık iııerinden bugüne kadar
Mimioğlu (27) 4, Mimioğlu ve Sayın (28) II, Leclercq (19-21) 41,
Parvu ve Giray (33) 12, Schacht (39,40) 12 ve Tinınıer (44) i Tabanus türü kaydetmişlerdir. Bu ç:ı.lışnıa ile iç Anadolu Bölgesinde Tabanus cinsine ait 21 tür tespit edilmiştir. Bunlardan 15 tür Türkiye'nin çeşitli bölgelerinden bildirildiği halde, LO tür ,'Taştırma bölgesinde ilk kez tesbit edilmiş.
ı
i tür aynı bölgede diğer araştırıcılar (19- 21' 28) tara-fından da bulunmuştur.rabanus aututnnaıis'de antenlerin siyah, 3. anten segmenti basalının açık kahverengi; tüm tergitlerin açık gri renkte bir sıra median, iki sıra sublatera! lekeli olduğu saptanmıştır (13, 18, 37,41). Bu çalış-mada bu özellikler tespit edilmekle beraber i. anten segnıenti ile 3. anten segmenti basalının açık kahverengi; tergit I-II veya I-lll late-ralinin kahverengimsi lekeli olduğu görülmüştür. Bazı araştırıcılar (13, 18), tergit I-II veya I-IJl deki lekelerin T. autumnalis hrunnes-cens'de bulunduğunu belirtirlerse de bu çalışmada araşttrnıa bölgesinele toplanan örneklerin tünıünde bu özelliğe raslannıamıştır. Bu nedenle örnekler T. (Jutul11na!is olarak teşhis edilmiştir.
Leclercq (18), Tabanus l11iki'de postoküler kenarların uzun,
öne eğik sarı ve siyah tüylü; vücut uzunluğunun 15-/6 mnı olduğunu belirtirse de Chvala ve ark. (13), bu tüylerin uzun, beyazımsı renkte olduğunu. siyah tüylerin anc<ı.k koyu renkteki örneklerde bulunduğunu ve bu türün vücut uzunluğunu 13-
ı
7 mm olarak bildirmektedirler.Örneklerin vücut uzunluklarının 13-/6 mm, postoküler kenarlar
üzerindeki sarı ve siyah tüylerin uzun ve öne eğik bir sıra halinde bulunuşu Chvala ve ark. (13) ile Leclercq (I 8)'in bulgularına uy-maktadır.
ehvala ve ark. (13), Tahanus iııdrac'de antenlerin kırmızı-kah-verengi veya daha koyu renkte; sternitlerin iz şeklinde veya belirgin
olarak koyu median bandlı; vücut uzunluğunun i4- i6 mm; Leclercq (18), antenlerin sarı-kahverengi, sterinitlerin az belirgin median bandlı; vücut uzunluğunun i6-17 mm olduğunu bildirmektedirIer. Bu
çalış-mada T. indrae'de antenlerin sarı-kahverengi; sternitlerin az belirgin
median bandlı; vücut uzunluğ~nun 14-16 mm olduğu saptanmıştır. Bazı araştırıcılara (6, 7, 13, 18, 25, 37) göre, Tabanus regularis de antenler siyah, 3. anten segmenti basalı hafif kahverengi; basal callus siyah veya koyu kahverengi; tergit I-III laterali sarı-kahverengidir. Bu çalışmada, açık renkli T. regularis örneklerinde basa i callus'un kahverengi; koyu renkli olanlarda siyah olduğu, tergi t iii-jV la\e ra-linin kırmızı-kahverengi, diğer özelliklerin farklılık göstermediği tespit edilmişti r.
Tabaııus .\jJodopterus'da antenlerin tamamen siyah (II), 3. anten
segmentinin koyu kahverengi; basal callus'un oval, ventral kenarının düz; sternit'lerin koyu median bandlı olduğu belirtilmişse de (18, 20,41) incelenen T. spodopterus örneklerinde, 3. anten segmentinin koyu kahverengi olduğu, diğer özelliklerin bulgularla farklılık gös-termcdiği saptanmıştır.
Austen (8), Fraser'in Tabunus .\pectabilis örneklerinde sternitlerin
koyu gri renkte ve median bandsız olduğunu belirtmektedir. Bu
çalışmada sternitlerin kahverengi ve median bandlı olduğu gözlen-miştir. Bazı araştırıcılara (5, 6, 13, 41) göre, tergitler üzerindeki gri veya pembe renkteki sublateral lekeler bu çalışmada da tespit edil-miştir.
Bazı araştırıcılar (6,
ı
i, 18, 37, 41), Tabanus cordiger'de gözlerin tüysüz ve bandsız olduğunu bildirmişlerse de Philip ve ark. (36), bu tür de gözlerin bir bandlı olduğunu bildirmektedir. Bu türde, gözlerin tüysüz ve bandsız olarak bulunuşu bazı araştırıcıların (6,ll, 18.37,41) bulguları ile uygunluk sağlamaktadır.
Tabaııus unijasciatus'da gözlerin i bandlı (13, 18, 35); fıontal
bandm taban genişliğine oranını i: 4 (46); tergitlerin 3 sıra beyazımsı gri renkte sublateral lekeli (7, 18, 37); tergit ll-III lateralinin kahve-rengi olduğu bildirilmiştir (13). Bu çalışma ile, T. unijascuatus'da frontal bandın taban genişliğine oranının i: 3.5-4 olduğu, diğer özel-liklerin farklılık göstermediği saptanmıştır.
Tabuııus leleaııi'de antenler siyah, 3. anten segmenti basalı hafif
kahverengimsi (13), tüm tergitler açık gri renkte, 3 sıra lekelidir (18). Bu çalışmada incdenen bazı örneklerde Chvala ve ark. (13) ile
Lec-iç ANADOL.U BÖLGESi TAHANUS
lercq (18) tarafından bildi rilen özellikler tespi t edilmekle beraber
ı.
anten segmentinin kahverengi, tergit I-lll lateralinın sarı kırmızı olduğu da saptanmıştır. LecIercq (18), tergit I-IIJ deki sublateral lekelerin T. leleani pallidus'da bvlunduğunu bildirmişse de, buçalış-mada araştırma bölgesinden toplanan örneklerin tümünde bu
özel-liğe raslanmamıştır. Bu nedenle de örnekler T. leleani olarak tanım-lanmıştır.
Bazı araştırıcılar (5, 18, 37, 41), Tabanus fergesfinus'da [rontal bandın taban genişliğine oranının 1:6 olduğunu bildirmişlerse de bu çalışma ile T. fergesfinus'da frontal band oranı i: 5.5 olarak tespit edilmiştir.
LecIercq (18), Tabamıs simovae"de gözlerin seyrek beyazımsı
tüylü ve 3 bandlı; frontal bandın taban genişliğine oranının i :6,
vücut uzunluğunun 17-18 mm olduğunu belirtirse de Chvala ve ark.
(13) bu oranı i:5-6 olarak bildirmektedirler. Tarafımızdan bu türde gözlerin seyrek beyazımsı tüylü ve 3 bandlı; frontal band oranının
i:5-5.5, vücut uzunluğunun 15-16 mm olduğu saptanmıştır.
Bazı araştırıcılar (9, 13), Tabanus fraseri'de frontal b<ı.ndın taban genişliğine oranını 1:6; LecIercq (18) bu oranın
ı
:4-4.5 clduğunu bildirmektedirler. Bulgularıımza göre, bu türde [rontal band oranıi:5-6 dır.
Tabanus glaucopis'de R4 damarının kısa uzantılı olduğu
bildiril-ınişse de (6, 13, 14, 37,41) bu çalışmada T. glaucopis'in R4 damarının
iz şeklinde uzantılı olduğu gözlenmiştir.
Peus (34), Loew'un Tabanus bifarius örnekleri ile Enderlein'in Tabanus fenuicornis örneklerinin benzerliğini ileri sürerek T. bifarius'un tanımlama sınırlarının değişken olduğunu belirtmiştir. Aynı araştı rı-cıya (34) göre, bu türde 3. anten segmenti ve palpler şekil yönünden değişken, median callus küçük veya büyük olduğu gibi hiç bulunma-yabilir. İncelenen T. bifurius örneklerinde 3. anten segmentinin küt
yada dorsal dişli; median callus'un küçük veya daha büyük olduğu
gözlenmiştir. Buna göre tespit edilen tüm özellikler Peus'un (34)
bulgularına Ll)'maktadır.
Peus (34), Tabanus exc1usus'da tergit II lateralinin sarı-kırmızı lekeli olduğunu belirtirse de Sourcouf'a (41) göre Pandella, bu leke-lerin tergit 1-Il'de bulunduğunu, gözlerin mikroskobik tüylü olduğunu ileri sürmektedir. Tarafımızdan T. exc1usus'da gözlerin tüysüz; tergit J-I V lateralinin sarı--kırmızı olduğu saptanmıştır.
Lcclcrcq (ı8), Tabaııııs lunalus 'da frontal üçgcnin üst kenarının transversal bandlı olduğunu belirtmişse de bu çalışmada frontal üç-gcnin üst kenarının parlak siyah renkte lekeli olduğu tespit edilmiştir.
Tabanus türlerinin konakçıl,~ra göre dağılımında T. al/IUJl1na/is, T. bİj"arİus, T. bromius, T. eggeri, T. İmlme, T. leleanİ, T. Iunaıus, T. mİkİ, T. quaıuol"llolalus, T. regularİs, T. spectabİIİs, T. spodopıerus, T. uni/aseiaıus'lIn sığırlarda; T. al/luııınalis, T. bi{arİlIs, T. brİanİ, T. bromius, T. eordiger, T. eggeri, T. exclusus T. ji'aseı İ, T. glaucopİs, T. İndrae, T. leleanİ, T. lunaıus. T. mİkİ, T. oppııgnaıor, T. quaıuornola-ıus, T. regıılarİs, T. simovae, T. speelabİ/is, T. spodopıerus, T. lerges-Iİnus, T. uJlİj"ascialus'un merkeplerde; T. aulul11nalİs, T. bİ!arİııs, T. bromius, T. leleanİ, T. siıııovae. T. specıabi/is, T. unİ{ascİaıus'un atlarda; T. regıılar;s, T. quatuol"lloıaıus, T. lelenai, T. İne/me, T. bromİus'un meskenlerde bulunduğu anlaşılmıştır.
Teşekkür
Araştırmanın tamamlanması sırasında değerli uyarı ve yardım-(arını esirgemeyen Sayın Hocam Prof. Dr. Şükran Dinçer'e teşekkür ederim.
Ka)'naklar
I, Abbassian, L. (1960). Tabaııidal' (Dipıcra) ol Iraıı. IV. Horsc flil's from ı/ıc
dcma-ı'eııd dislricl iıı ıhe £Iburz mOUlılailıs. Bull. Sac. Path. cxot., 53: 819-824.
2. Abbassian, L. (1961). Tabııııidal' (/Jiptera) of' Iraıı. VI. Rl'cordl'
or
/ıO/'se ilies Foııısoııl!ıeasl lraıı (Iraııiaıı Balııc/ıi.l'taıı Iıl1d l!ıe jiroiı areo). Descriptioıı oj' Tabeıııus
ka-mııııi ii. sp. aııd Tilbelliııs lec!ercqi II.Sp. Bull. Sac. Path. exa!. 54: 128-147.
3. Abbassian, L. (1962). Tabeıııidae (Diptera) of Iraıı. VIII. A collectooıı ollıorse ilies
li'om ı!ıe prol'iııce oj' Fars (souı!ıem Irllll). BuJI. Soc. Path. exo!. 55: 443-456.
4. Abbassian, L. (1963). Tabaııidal' (Dipıera) oj' Ireııı. XI. DiL t!ıe lıorsl' ii)' iiııııııı "I
KIl/ô.ııml (Soııı!ıest Iraıı). BuJI. Sac. Path. exo!., 56: 77-88.
5. Ahbassian, L. (1964). Tabeıııidal' (/Jipıcra) oL Iraıı. IX. Horsc iLY Fom Azcrbaijcııı
(N,W. Iraıı). Bull. Suc. Path. cx()!., 57: 164-173.
6. Ahbassiaıı, L. (1%4). Tabaııidal' (Dipıew) o/lreııı. X. Lisı, kcys CIIlCldi.ııribwiolı (ıf
spccies oC('llrriııg iıı Iraıı. Ann. ('al'asi!.. 39: 285-327.
7. Auslen, E.E. (1920). A colllributioıı lo /''1101,,lee(rjeolı!ıe Tohwıidoe oj 1'"lesıilı('. Bull. Ent. R,'s .. 10: 277-.>21.
8, Austen, E.E. (192.'), Neıı' oııd Iili/e killilin Meso(Joıoıııielıı bloııcl Silekiııg /Jipıem
iç ANADOLU BÖLGESİ TABANL'S
•
9. Austen, E.E. (1925). A colllribıııioıı lo kııowledge oj' ıhe blond sııckiııg Dipıera oj' ıhe
Dardaııelles. Bull. Fnt. Res., lG: 5-22.
iO. Baez, M. and Portillo, \1. (1981). 1.0.1' Tabaııidos de las Islas Cmwrias (Dipıera:
Tabaııidae BeıI. Asoc. esp. Entonı., 5: R7 ..91.
1 I. Rouvier, G, (1945). Les Tabanides de lo Sııisse. MitL Sclıweiz, ent. Ges .. 19: rl(j9-466.
12. Burger, J.F. (198 I). A rerieıı' of ıhe lıor.\"('Ilies (Dipıera: Tabtl/ıidae) oj' Sri Laııka
(Ceyııın). Ent. Scand.. Suppl. i I: 8 i -123.
13. Chvala, M" Lyneborg, L. and Moucha, J, (I 972). The hıırse flies (lj' Fıırope (Diptera: Tabanidae). Ent. Soc. Copcnlıague, E.W. Classey Ltd. Hampton, pp. 1-502. 14. Hicpc, T. und I~egine, R. (1982). Lehrbııch der Parasilologie. Ba//{l 4. Veleriıı{//'
medi-ziııische Arachııo-rnıomolıı!:ie. Gustav Fisher Verlag Stutgard. pp: 19-26, 304 ..309.
15. Krinsky, W, and Pechuman, L.L. (1976). Aııimal disease ogenıs ıroıısnıiııed by h,ırse
Ilie.l' and deer Ilies Diptera: Tabanidae). J. Med. Ent .. 13: 225-275.
16. Leclerq, M, (I 952).lıııroducıiolı a {'eıııde des Tabaııides of rerisioıı des especes de
lJe~l?iqııe. Me;ıı. Inst. rol'. Sci. nat. Belg., 123: 1-80.
17. Leelereq, M. (I 9(0). Tabaııidae (DiDıera j Yugoslol'ie. II. Fragmcnto. Ba1cani,;a. 3: 183-188.
ı8. Leelereq, M. (1966). Rel'isiım sysıemaliqııe el biogeographique des Tabanida('
pole-orcliqııes. II. Tabaninal'. Meııı. Inst. rol'. Sci. nat. Bclg., 80: 1-237.
19. Leelereq, M. (1966). Tabanidal' (/)ıı)ı('ra) de li,rqııie Il. Diagnoses d' Aıylollls
heııd-rixi, /faemnlopoıa mo Isi, /faemaıopoıa deloZl' ii. spp. RuJl. Reach. agron. Genıbloux
N. S. 3:
463-477-20. Leelercq, M, (1967). Tabmıidae (Dipıera) de Tıırqııie. II. DiagılOs(,s d' Hybomiıra
okayi, Aırlolııs Iwııdrixi eı Ila('ıııaıııpoıa heıııwııxi ii. spp. Bull. Reach. agron.
Gem-bloux. N.S .. 2. 1: 10(,-127.
2 I. Leelen'q, M. (I %7). Tabanida(' (Dipıel'i/ j de Tıırquie lll.. Bull. Reaclı. agron. Geınhloux, N .S .• 2: 707-710.
22. Leelereq, M, (197(,). Tabaııida(' (Dipı('ra j de Yııgoslari('. Acta fntomologica Jugos-lavica. 12: 1-7.
23. Leclcrcq, M. (I 977). '[(ıhmıidae Eı'/}(ıııoles de los Proriııcias de ()I"iedo y Sall/mıder.
Graellsia. 32: 219 ..226.
24. Lerlerel]. M. (1977). Rcpar'ilioıı eli alıillide des Tabaııidae dallı'la prol"iııce de /lııesca
(Pyreııecs Cell/rales esprlf(ııole.ı). P. Cent. pil". Riol. exp .. R: 67-98.
25. Leelereq, M. (1981). Tabaııl/s dariıııoıııi lecI('fcq: preseııce eli Fmııce i Dip',
Tabaııi-de I. L'Entoınologiste. 37: 36-38.
26 Leelen',;, M. (198(,). Persoııel c(}rrespoııdeııcc.
27. Mimioğlu, M. (1962). Ai ı'e/)(ısı ('ıkaıı eliııenloğıı illerimizde SAkilCil siııekler
(Dip-,era) iizeriııde l/mşIll'llwlara dai, ilk bildiri. A.(ı. Vet. I.ak. Derg., 8: 437-439.
28. Mimioğlu, M., Sayın, F. (1963). Soıııe records of Tahaııidal' (Dipıera) iıı Turkey.
A.Ü. Vet. Fak. Derg., 10: 383-386.
29. Olsufje\', N.G. (1977). Failiw de rlJ.R.S.S .. lııseNes Dipıem Viii, 2: Tahanidae. Acad. Sci. U.R.S.S., Tl"av. Zool., iı3-1 A36.
30. Paryu, C (1981). Data 011ıhe occııreııce aııd dislribıııioıı of soıııe Tahaııids (DıiJlera) iıı Roıııanica. Trav. MlIs. His!. na!. "Grigore Antipa, 23: 155-162.
31. Panu, C (I 981). Tabanides (Dipıera) des collecıioııs diL .Mıısee de Zoolof:ie de rUııirersiıe de Zıırich. Trav. Mus. His!. na!. "Grigore Antipa". 23: 163-166. 12. Paryu, C (1982). Tahanidal' (Dipıera) Ill'I\'jôr Roıııaııia's jiıııııa. Trav. Mus. His!.
na!. "Grigore Antİpa", 24: 147-151.
13. Parvu, C and Giray, H. (1984). COliıribıııion lo ıhe knowledge of soıııe Tabanills (Dipıera) of Tıırke)'. Trav. Mus. Hist. na!. "Grİgore Antipa", 25: 217-225. 14. Peus, F. (1980). Uber Brel1lsen mıs der wesı/ickeıı Paloark ıis. I. Tabaniııal', olisser
If.vboıııiıra Iıl1d Aıyloıııs (Dipıera. TahaniJoe;. Dtsch. fn!. 2.. N.f .. 27: 221-249. 35. Philip, CI'. (1959). Soıııe records 7iilJOnidııe (DipI('fa) (rolli iraıı. Miıı. Schweiz,
en!. Ges., 12: 333-136.
36. Philip, CB. and Aıtken, T.H.G. (1958). Records of Tabııııidal' frOIll Sardııııa aııd torsica. Es!. Dalle. Mem. Dclla Sac. En!. İtaly .. 37: 87-97.
37. Portillo, \1. (1984). Clares pare Iıı ideııci{i'caıioıı de los Tabalias de Espaııe (Dip/era: Tabaııidae. Ed. Universidad de Salamanca. Imprenta Calatraya. l..ihreros. [spana.
pp. 105.
38. Raymond, H.L., Taufflieb, R., Cornet, M., Camıcas, .LL., Cattau, R. ct Dieng, P.Y.
(1980). Lisıe aııııolee des Tabaııidae (Diptera) du Senega! et de la Gambia. Bul1etin
de rı.f.A.N.T. 42, ser. A, No: 4.
39. Schacht, W. (1984). Beiırag ::11 einigeıı palaearkıischeıı Breıııseııarıeıı. l'Ol'llelıı/ich
{ıliS der Tıırkei (Dipıereı, Tahaııidae). EnlOl11ofalına. 5: 483-498.
40. Sclıacht, , ••...(1985). Dile ııeııe Brelliseııarı aııs der Tıırkei (Dipıera, Tabaııidae). Entomofauna 6: 501-508.
41. Sourcauf, F. (1924). Tabaııides de Traııce, Ed. Lechevalier., 12. rue de taurnan. 12.• Paris VI.: pp. 1-261.
42. Terterian, A.E. (I 965). Bioedological pecııliarlies ıif /llIl11alııre sıage of horse f1ies iıı ıhe u'S.S. R. (Dipıera. Tııbaııidoe). MYIA. 3: 485-51d.
43. Teskey, A. (1969). Lar\'(/e oııd Pııpae of s"OlııeEaslerıı Norıh Allierican Tııbaııidae (Dipıera). The entomological socicty of Canada Oııawa, 63: 1- 147.
44. Timmer, J. (1984). The ııeıı' horse f/ies jroııı Tıırkey (Dipıera, Tabaııidae). En!. Ber., 44: 74-79.
45. Tra\'assos Santas Dias, J.A. (1977). Noros esl//{Ios sobre os ıııbaf/ideas (Dipıera: Tabaııidae) alıgolallOs PııM. eul!. Co. Dianı. Angola, 89: 153-174.
46. Travassos Santos Dias, J.A. (1980). Nora coıılrihııieao, parao eonheciıııeıııo dos Tobaııideıı (Dipıera. Tabaııidoe) de Porıııga/. Pııb/icaçoes da Iııslilıılo de Zo%gia "f)r. Aııgusıo Nobre". Allais da facultade de Creneians do Porta; 61: 7-28, ı980. 47. Wiesenhütter, E. (i975). Research iıılo ıhe re/aıiFe iıııporıaııee of Tabaııidae (Dipıem)
iıı ıııechaııical disease ıraıısıııissioıı /. The seasoııa/ occıırreııce and relaıive ab/ıııdaııce of Taba/lil/aeiıı Dar as Solaalil doiııg {arıli. J. !'<a!. His!., 9: 377-384.
48. Yücel, Ş. (1989). irAııado/ıı B,ilgesiııde sapıaııaıı Clırysopsiııoe (Dipıcra: Tabaııidae) ııir/eri re yanliş/n,.,. ,6o..(]. Vet. rak. Derg .. 36 (I): 1-14.
