A"kara Ü"iv Vet Fak Derg 42: 413-418.1995
K/SRAKLARDA
ÖSTRUS SiKLUSU S/RAS/NDA
SERUM
PROGESTERON
VE ÖSTRADioL
17
j3 DÜZEYLERi*
Muzaffer ÇELEBİ** S. Çetin KILIÇOGLU***
Levels of Prostgesterone and Estradiol 176 Throughout the Oestrous Cycle in Mares
Summary: In this study the serum levels of progesterone and estradiol
1713during the oestrous cycle in mares were detennined by Radioimmunoassay (RIA).
The mean length of the oestrous cycle was fowıd to be 20.7 1.0 days in 10 mares. Estradiol 1713reached peak level on the third day of cycle (28.70 3.33 pg/ml). Thereafter the level decreased and the minimum level of estradiol 17J3
was obtained on the 14 th day of the cycle (8.94 1.02 pg/ml). Cradualiy in-creasing level reached to the value of 15.45 2.71 pg/ml on day 19 th.
Law serum progesterone concentratimı q{the fol/icular phase rose to peak level on day 6 during the cycle (7.89 1.86 ng/ml) and remained at high level wıtil day 14 and decreased to 2.8 0.6 and 1.4 0.4 ng/ml on days 17 and 19, re-.\pectively.
Estradiol 17 J3 and progesterone levels were estimated 23.63 4.78 pg/ml, /2.51 3.28 pg/ml for follicular phase and 0.49 0.20 ng/ml, 5.02 2.31 ng/mlfor luteal ph as e, respectively.
Özet: Bu çalışmada, kısraklarda östrus siklusu sırasında kan progesteron
ve östradiol 17}3 hormon düzeyleri radioimmUllOassay (RIA) yöntemi ile tayin edildi.
Çalı,~ılan 10 kısrakta östrus siklusu uzunluğu 20.7 1.0 gün bulundu. Östra-dial 1713 pik seviyesine östruSUlI 3. günü ulaştı (28.71 3.33 pg/ml). Daha sonra dü,\meye baş'layan östradiol17 J3seviyesi en düşük siklusun 14. günü (8.94 1.02 pg/ml) ölçüldü ve tekrar yükselmeye ba,\'layarak siklusUlI 19. gününde
15.45 2.71 pg/ml'ye ula,~tl.
Östrusun birinci gününden ovulasyona kadar olan dönemde 1ng/ml'nin al-tında olan serum progesteron düzeyi pik seviyesine ovıılasymıdan sonraki 6. günde ula,~tl (7.89 1.86 ng/ml). SikluSUlI 14. gününe kadar önemli bir dü,\'ü,\'gö-rülmeyen progesteron seviyesi siklilsun 17. günü 2.8 0.6, 19. günü de 1.4 0.4 ng/ml'ye düştü.
Östradiol 17}3 ve pmgesteron seviyesi folliküler faz ve luteal fazda sırası ile 23.63 4.78 pg/ml, 12.51 3.28 pg/ml. 0.49 0.20 ng/ml, 5.02 231 ng/ml ola-rak Öıçüldü.
Giri~
Kısraklar bazı ırkıarı yıl boyu siklus
gös-termelerine karşın, İlkbahardan Yaza kadar
dü-zenli siklus gösteren ve kışın seksüel
dinlenme-ye giren. mevsime bağlı poliöstrik hayvanlar
olarak kabul edilirler
(ı,
2, 4, 6, 8.ı
I).Kısraklar üreme mevsimine günlük ışık
alma süresinin uzadığı dönemde girmektedirler.
• Doktord tezinden özetlenmiştir.
.*Dr. Lalahan Hayvan Sağlığı Nükleer Araştırma Enstitüsü, Ankara.
414
Bu dönemde kuzey yarımkürede ilkbahar,
güney yarımkürede ise sonbahar aylarıdır (6, 8,
11). Tropikal ve subtropikal bölgelerde ya~ayan
kısraklar yıl boyunca siklus gösterme
eğilimin-dedirler (9, 12).
Evcil hayvanlar arasında östrus periyodu
en uzun hayvan olan kısrakıarda (4, 9) östrus
siklusu ortalama 21-23 gün olup, genital sistem
proöstrustan ovulasyona kadarki östrus
süresin-de östrojen etkisi, ovulasyondan metöstrus
so-nuna kadarki dönemde de korpus luteumdan
salgılanan progesteron etkisi altındadır (l, 2, 4,
7,8,9, 16).
Mantri ve ark. (9) 5 kısrakta 15 siklus
bo-yunca yaptıkları çalışmada siklusun değişik
faz-larında östradiol 17 Bmiktarını en dü~ük 5 pgl
ml, en yüksek 35 pg/ml olarak tespit ettiğini,
östradiol 17 B'nin folliküler faz boyunca
yük-seldiğini, ovulasyondan i gün önce pik
seviye-sine ula~tığını (31.76 0.52), ovulasyon günü
östradiol düzeyinin dü~tüğünü, luteal fazda
hızlı bir düşüş olduğunu bildirmektedirler ve
yine hayvanlarda östrus belirtilerinin kanda
pro-gesteron miktarının i ng/ml veya altına
dü~me-den görülmediğini belirtmektedirler.
Eraldo ve ark. (3) 3 kısrakta iki östrus
peri-yodu boyunca yaptıkları çalı~mada plasma
öst-rogen konsantrasyonunun ovulasyondan 4-5
gün önce hızla yükselmeye başladığını,
ovulas-yondan 24-48 saat önce plasmada maksimum
seviyeye (60- i
ıo
pg/ml) ula~tığını, follikülyır-tıldıktan sonraki 48 saat içinde de 20-50 pgl
ml'ye dü~tüğünü, östrogenin plasmada
yüksel-mesinin ovulasyon için ilk stimulus
olabileceği-ni belirtmektedirler.
Yuan (25), doğumdan sonraki ilk östrus
belirtilerinin görüldüğü süreyi 13.5 2.34 gün
tesbit ettiği l8 kısrakta yaptığı çalı~mada,
do-ğumdan sonra ilk östrusa kadar olan sürede
plasma östradiol l7 B seviyesini ortalama
12.22 1.92 pg/mL ovulasyondan 2 gün önce
20.41 3.27, 1 gün önce 19.48 2.16 pg/ml ve
ovulasyondan sonraki ilk günde de i 1.41 1.72
pg/ml olarak tesbit etmi~tir. Yine aynı araştırıcı
ovulasyondan sonraki 2-10 günlük süredeki
öst-radiol 17 13 konsantrasyonunun doğumdan
son-raki ilk östrusun görüldüğü süreye kadar olan
dilimdeki konsantrasyonla benzer olduğunu
bil-dirmektedir.
Kısraklarda ovulasyonu takiben östrus
be-lirtileri iki gün daha devam eder ki bu dönemde
yırtılan follikül içinde korpus luteumun (CI)
ge-lişimi görülür. Progesteron ovulasyondan 24
saat sonra plasmada ölçülebilecek miktara
yük-selir ve bu yükselme yakla~ık i hafta devanı
ederek maksimum düzeye ulaşır (2, 6).
M. ÇELEBI - S.ç.KıuÇoGlU
Östrus döneminde Ing/ml' nin altında olan
kan progesteron düzeyi, ovulasyonu takiben
olu~an siklik korpus luteumun gelişmesine
pa-ralel olarak artmaya ba~lar. Ovulasyondan
son-raki 6. günde en yüksek düzeyine ulaşır ve
sik-lusun 15-16. gününe kadar bu düzeyde kalır.
Gebe olmayan kısraklarda siklik korpus
luteu-mun dejenere olmaya ba~layan 15- i6. günden
itibaren kan progesteron düzeyi azalmaya
ba~-lar ve siklusun sonu ile onu izleyen ovulasyon
döneminde yine i ng/ml'nin altına düşer (2, 5,
6,8, 10, 13, 18).
Margaret ve ark. (I O) 23 kısrakta yaptıkları
çalışmada östrusta kan progesteron düzeyinin
0.5 ng/ml'nin altında olduğunu östrus
bitimin-den hemen sonra hızla yükselmeye başladığını,
7-10 gün sonra 5-14 ng/ml'ye ulaştığını ve
çift-leşmeden sonraki 20. günde gebe kısrakların
kan progesteron düzeylerinin 5-16 ng/ml
oldu-ğunu bildirmektedirler.
Nitschelm ve ark. (14) kan progesteron
dü-zeylerini ovulasyon günü Ingıml'nin altında,
ovulasyondan 2 gün sonra 1-8 ng/ml, 5 gün
"-sonra ise 10-24 ng/ml bildirmişlerdir. Aynı
araştırıcılar progesteronun gebeliğin 5, II ve
17. günü olmak üzere 3 pik yaptığını
belirtmek-tedirler.
Ohsaki ve ark. (15) kan serumunda
proges-teron tesbiti için ticari Enzymeimmunoassay
kit' i (preg-test) kullandıkları çalışmada östrusta
progesteron düzeyini 0.7 ng/ml luteai faz
pro-gesteron düzeyini ise ortalama 7.0 ng/ml olarak
tesbit etmişler ve çiftle~meden sonraki 18-24.
günler arasındaki progesteron düzeylerinin
gebe kısraklarda gebe olmayanlardan daha
yük-sek olduğunu bildirmektedirler.
Palmer (I 6) ovulasyondan sonraki i.
günde progesteron düzeyinin i ng/ml'nin
üstü-ne çıktığını, 5 ila iO. gün arasında 6- iO ng/nıl
olduğunu iO. günden sonra progestcron
düze-yinde bir düşme eğilimi görüldüğünü. ancak
asıl ani düşüşün luteolisisin' in başladığı
siklu-sun i4. gününde görüldüğünü belirtmektedir.
Mantri ve ark. (9) folliküler fazda
proges-teron düzeyinin yaklaşık i ng/mI olduğunu
ovu-!asyondan 6-7 gün sonra pik seviyesine (7-10
ng/ml) ula~tığını ve sonra dü~meye ba~ladığını bildirmektedirler.
Dokuz kısrakta 12 siklus boyunca yapılan
çalı~nıada folliküler hızda ve uleıal fazda
pro-gesteron değerleri ölçülmüş; folliküler fazda
Smith ve ark. 0.64 ng/ml, (22), Plotka ve ark.
0.61 ng/ml. (17) Sharp ve Black 0.58 ng/ml.
(20) iLIteal fazda aynı araştırıcılar sırası ilc 7.7
ng/nıl. 9.4 ng/ml,
ıo.9
ng/ml olarakKısRAKLARDA ÖSTRUS SIKLUSU sıRASıNDA SERUM PROGESTERON VE ÖSTRADIOL ı76 DÜZEYLERİ 415
ml'nin altına düşmeden östrus belirtilerinin gö-rülmediğini bildirmektedirler (20).
Bu çalışmada östrus siklusu sırasında
serum progesteron ve östradiol17 B düzeylerin-deki değişimlerin RIA yöntemi ile incelenmesi amaçlandı. : T NSB _0. Sıd Numune Tamoon 900 ıl 400 li ... 1°.0 i )00 "i 100 11 Numune 20 11 Standarı 20 ıl - Serum -_0._.20 ul 20 ıl 20 "i -)H- 100 ~I 100 ,ıl 100 ~I 100 ~I 100 ııl Proocsıcron Antıkor 100 i 100,0[ 100 "i Materyal ve Metot
Bu çalışma Gemlik Askeri Veteriner Araş-tırma Enstitüsü ve Eğitim Merkez Komutanlığı yetiştirmesindeki 20 adet saf ve yarım kan ingi-liz kısrakta yapıldı.
Denemeye alınan kısraklar yetiştirme ka-yıtlarındaki özgeçmişleri incelenerek, bir önce-ki yıl doğum yapmış, siklik kısriliardan seçil-di.
Tablo i.RIA ile Serumda Dırek Pnıgesteron Tayilli Table
ı.
Determination of progesterone in serum by RlA.3TC'de, i gece +4°c'de inkübe edildi. Serbest kısımlar aktif kömür ile ayrıldıktan sonra bağlı bsım beta sayacında sintilatör içinde sayıldı. Tablo i'de gösterilen progesteron tayininde so-nuçlar standart eğriden (Şekil I) okunarak he-saplandı.
- Karıştırılır
- 60 Dakika 3TC'de
- iDakıka karıştırılır
- iO Dakika buz banyosunda inkübe edilir. - IS Dakika 3000 rpm'de santrifüje edilir. - igece + 4 oC'de inkübe edilir.
Total aktivite Özgülolmayan bağlanma Relatif bağlanma Standart hormon )ml 500ei )ml 500ei )ml )ml i 500 "I i 500 "I
- B sayacında idakika sayılır T
NSB
O Std X,.loflour i )ml iAktıf KomiJr iDeney tüplerine 20' iserum veya standart, 100' i3H-Progesteron, 100o iprogesteron
anti-koru ve 300 ' i tampon kondu ve 60 dakika
Kısraklar kızgınlık göstermeye Mart,
Nisan aylarında başladı. Çalışmaya Mayıs ayı-nın ikinci yarısında başlandı. Kızgınlığın tesbiti aygır muayenesi, spekulum ile serviks uteri ve vaginanın muayenesi ve ovaryumların pal pas-yonu ile yapıldı. Kızgınlığın i. gününden başla-yarak sonuna kadar haftada üç kez jugular ve-nadan yaklaşık 3 mi. kan alındı. Alınan kan örnekleri 3 saat +4 oC'de pıhtılaşmaya bırakıl-dıktan sonra 3000 rpm'de 15 dakika santrifüje edilerek serumları ayrıldı ve hormon analizleri yapılana kadar -20T'de saklandı.
Serumda progesteron RIA yöntemiyle di-rekt olarak tayin edildi (2i). Standartlar proges-teron içermeyen at serumunda 0.3i25, 0.625, 1.25, 2.5, 5, 10, 20 ng/ml düzeyinde olacak şe-kilde hazırlandı.
- Serum Progosteron içermeyen
serum
Şekil i.Standart Eğri (RIA ile progesteron tayini) Fiıwrel
ı:
Standart Curve(Deterrni~ation of Progestenın byRIA)
1 ~OO
:C~O •
Östradiol 17 B'nın serumda RlA ile tayini direkt olarak yapıldı (24). Bu amaçla 50 '1 serum. 100 'i 3H-E2 17 B (10.000 cpm/tüp) 100' i E).17B antikoru ile 60 dakika 3TC'de ve 1 gece +4 'C' de inkübe edildi. Serbest kısmı bağlıdan ayırmak için tüplere %OA'lük aktif kömür süspansiyonundan 200 ' ikonuldu ve 10 dakika +4°C'deki inkübasyondan sonra tüpler
15 dakika 300 rpm.'de santrifüje edildi. Bağlı fraksiyon 3 mi. sintilatör kokteyli (xyloflour) ile karıştırılarak beta sayacında sayıldı. Tablo 2'de gösterilen EıI7 B tayininde sonuçlar stan-dart eğriden okunarak hesaplandı (Şekil 2).
(;,'"
:")04
'"OCJ
iı
i :~::.L __ ,.
416 M. ÇELEBI - S.ç.KıLıÇaGW
Tablo 2. RIA ile Semmda Direk E2 i7 B tayini Table 2. Determination of E217 B in serum by RIA
Sıklus boyunca kan Progesteron ( ng / ml ) Osır.dıol17 ~ (pg/ml) alınan ~nıer .4 O 71ıo.20 19 21:: 2,51 - 2 046::0_10 .. 28 71 c) )J O O Jo..=_0__12 2298%221 2 2 7S'" O 63 )7 66:t 1 54 4 4 92. i 2J IJ.16.202 6 789'186 LO 65. i 18 --9 677-109 i 8 94:t i 02 12 - 2 80 = O 6J i ıı17"2 J5 14 1 44 ,o3S LS 4Si2 71
Tablo 4. I'olliküler Lız ve Lutcal Faz I'w1!estenın Ve Ösl-radiol 17 B Hormon Düzeyleri
Table 4: Levels of progesterone and estradiol i7 B in lutc-al and foIlicular phase
.~!ikulcr Faz Luıcal faı;
Table 3. Siklusun Belirli Günlerinde Kan Progesteron ve ÖstradioI 171.\ Düzeyleri.
Table 3. Levels of progesterone and estradiol i7 B throughout the oestrous cycle.
Grafik 1'den de izleneceği gibi progesteron
seviyesi östrusun I. gününden ovulasyona
kadar olan dönemde 1 ng/ml'nin altında
bulun-du. Ovulasyondan sonraki 2. günde 2.75 0.63
ng/ml'ye yükselen progesteron miktan 6. günde
pik seviyesi olan 7.89 1.86 ng/ml'ye ulaştı.
Progesteron yoğunluğu siklusun 14. günü
6.77 1.69 ng/ml, 17. günü 2.80 0.63 ng/I).11 19.
günü de 1.44 0.35 ng/ml olarak ölçüldü.
Ostru-sun i. günü 19.2
ı
2.51 pg/ml olan östradiol 17/3, östrusun 3. günü 28.71 pg/ml'ye yükseldi.
Ovulasyon günü 22.98 2.21 pg/ml ölçülen
öst-radiol 17 /3 siklusun 14. gününe kadar
8.94 1.02 pg/ml'ye düştü. Siklusun
ı
7.günün-de i2. i7 2.35 pg/ml' ye yükselen östradiol 17 13
19. günde 15.45 2.71 pg/ml olarak ölçüldü. 1 i ::00 1.00 rı/ti!jl 1 i i 12.) :ı~ :;0 100 GO -T NSB -~- Sıd .NUIl1I;ne Tampo!!. __ ~ 400 i 300 11 }OO ııl )00 i Numune 50 L:!1 Stand~n 50 i - Serum 50 ıl 50 i SO li JH-E., 17 100 ıl 100 i ... I.QQ.l>J.... 100 ı )00 Antıkor 100.ı 100 li 100 ı i ____ 2.:...!..:.:ı 6."5
Şekil 2. Standart Eğri (RIA ile E2 i7B Tayini) Figure 2. Standart Curve
(Determination of E2i71.\ by RIA)
~--_._---- ...
__
...'o_j
'.0 i
J
- i Dakika karıştırılır
- 10 Dakika buz banyosunda inkübe edilir
- ı.s
Dakika 300 rpm' de santrifüje edilir.- Karıştınlır
- 60 Dakika 37 oC' de,
i gece+4 °C'de inkübe edilir.
r-- ...----.
----.-iAkıınomur i i 200 ei i 200 ei ,00 "I i 200 "I
i
- 13 sayacında 1 dakika sayılır
i
xvlollour i J ml Jml )ml 3ml ) ml Grafik i. Östıus Siklusu BoyuncaProgesteron ve Östradiol ı7 B Düzeyleri Fig. i.Levels of Progesterone and estradiol 17 1.\
throug-hout the oestrous cycle
Bulgular
Östrus siklusu uzunluğu ortalama 20.7 1.0
gün olarak tesbit edilen i
5
kısrağın siklusbo-)lunca kan progesteron ve östradiol 17
ı~
hor-mon seviyeleri tablo 3'de verilmiştir.': f /",
..
jl :20::y"
i \
61 ~,/ I c ~ ",J
/10. ~1 S 4 -/Y~
.,._~
i 3 : -x----,,- \~1
10. ~_ii.
...
LS o' _...:...--i ---1...--.----! __ '. . ..----L.-...l...-._~ O -4 -3 -2 -1 O 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 i ~~ Ovulasyon ~ Progesteron ~ Ostradıol 1713 TNSB
O Std - Serum Total aktivite (10.000 cpm) Özgülolmayan bağlanma Relativ bağlanma Standart Hormon E2i7 B içermeyen serum ng/ml pg/mlKısRAKLARDA ÖSTRUS SİKLUSU sıRASıNDA SERUM PROGESTERON VE ÖSTRAD10L 1711 DÜZEYLERI 417
Progesteron miktarı folliküler fazda
0.49 0.20 ng/ml, luteal fazda 5.02 2.3 Ing/ml,
östradiol i7 B miktarı folliküler fazda
23.63 4.78 pg/ml, luteal fazda 12.5i 3.28 pg/ ml ölçüldü (Tablo 4).
Tartışma ve Sonuç
Kısraklarda kızgınlık siklusu hayvanın ır-kına, yaşına, beslenme durumu ve çevresel ko-şullara bağlı olarak değişiklik göstermekle bir-likte ortalama 21-23 gün olarak kabul edilir (1, 2,4,7,8,9, 16). Bu çalışmada Lo kısrakta kız-gınlıkta kızgınlık siklusu uzunluğu ortalama 20.7 1.0 gün tesbit edildi.
Mantri ve ark. (9) siklusun değişik fazIa-nnda en düşük 5, en yüksek 35 pg/ml ölçtüğü E217B'nın folliküler faz boyunca yükseldiğini. pik seviyesine ovulasyondan i gün önce ulaştı-ğını (31.7 ng/ml), ovulasyon günü E2 i713da bir düşme görüldüğünü ve luteal fazda hızlı bir düşüş olduğunu, östrus belirtilerinin kan pro-gesteron düzeyi i ng/ml'nin altına düşmeden görülmediğini belirtmektedirler.
Yuan (25) E2i7 B seviyesini ovulasyondan 2 gün önce 20.4, igün önce i9.5 ve ovulasyon-dan sonraki 2-Lo günlük sürede de i2.2 pg/ml olarak bildirmektedir. Bu çalışmada E2 i 713se-viyesi en düşük siklusun 14. günü (8.94 1.02 pg/ml), en yüksek siklusun 3. günü (8.71 3.33 pg/ml) ölçüldü. Siklusun I. günü i9.2i 2.5i pg/ml olan E21713, 3. günde 28.71 3.33 pg/ ml'ye yükseldi. Ovulasyon günü 23 pg/ml ölçü-len E2 i7 B miktarı siklusun i4. gününe kadar 8.94 1.02 pg/ml'ye düştü ve 17. günde tekrar
yükselmeye başlayarak, 19. günde 15.5 pg/
ml'ye ulaştı. Araştırmada elde edilen ölçümler Yuan (25) ve Mantri ve ark. (9) ölçümlerine uyum gösterdi.
Kısraklarda kan progesteron düzeyi ovu-lasyondan 24 saat sonra yükselmeye başlar ve bu yükselme yaklaşık 1 hafta .. devam ederek
maksimum seviyeye ulaşır. Ostrusta i ng/
ml'nin altında olan kan progesteron düzeyi, ovulasyonu takiben oluşan siklik korpus luteu-mun gelişmesine parelelolarak artmaya başlar. Ovulasyondan sonraki 6. günde en yüksek dü-zeyine ulaşır ve siklusun i5-i6. gününe kadar bu düzeyde kalır. Gebe olmayan kısraklarda siklik korpus luteumun dejenere olmaya başla-dığı i5-i6. günden itibaren kan progesteron dü-zeyi azalmaya başlar ve siklusun sonu ile onu izleyen ovulasyon döneminde yine i ng/ml'nin altına düşer (2, 5, 6, 8, 10, i3, 18). Margaret ve ark. (10) kan progesteron düzeyinin östrusta 0.5 ng/ml' nin altında olduğunu, östrus bitiminden
hemen sonra yükselmeye başladığını 7-10 gün sonra 5-i4 ng/ml'ye ulaştığını, Nitschelm ve ark. (14) progesteronun ovulasyon günü i ng/ ml' nin altında olduğurtu ovulasyondan 2 gün sonra 1-8 ng/ml,5 gün sonra ise 10-24 ng/ml olduğunu, Terblanche ve Maree (23) östrusta i ng/ml olan progesteron düzeyinin ovulasyon-dan sonraki 3-4 gün içinde iO ng/ml' nin üstüne çıktığını bu düzeyde 5-8 gün kaldığını ve sonra 24-48 saat içinde hızla azaldığını bir sonraki östrustaki düşük seviyesine indiğini bildirmek-tedirler.
Palmer (I 6) ovulasyondan sonraki I.
günde progesteron düzeyinin ing/ml'nin üstün-de olduğunu, 5 ile 10. gün arasında 6-10 ng/ml olduğunu 10. günden sonra progesteron düze-yinde bir düşme eğilimi görüldüğünü ancak asıl ve ani düşüşün luteolisisin başladığı siklusun 14. gününde görüldüğünü, Sato ve ark. (19). progesteron düzeyinin yükselmeye siklusun 5. gününde başladığını 10. günde pik seviyeye ulaştığını (9.4 ng/ml) ve 20. günde hızla düştü-ğünü bildirmektedirler.
Bu çalışmada progesteron seviyesi östru-sun birinci gününden ovulasyona kadar olan dö-nemde i ng/ml'nin altında ölçüldü.
Ovulasyon-dan sonraki 2. günde 2.75 0.63 ng/ml'ye 6.
günde pik seviyesi olan 7.89 1.86 ng/ml'ye ulaştı. Siklusun 14. gününe kadar önemli bir düşüş gözlenmedi ve i7. günde 2.8 ng/ml'ye,
19. günde'de 1.4 ng/ml'ye düştü. Siklus sırasın-da elde edilen progesteron ölçümleri diğer araş-tıncıların (I O, 15, 22) ölçümleri ile paralellik gösterdi.
Folliküler fazda kan progesteron seviyesini Smith ve ark. 0.64 (22), Plotka ve ark. 0.61 (17), Sharp ve Black 0.58 ng/ml (20) Ohsaki ve ark. (I 5) 0.7 ng/ml, luteal fazda aynı araştıncı-lar sırası ile 7.7, 9.4, 10.9,7.0 ng/ml. bildirmek-tedirler. Bu çalışmada progesteron seviyesi fol-liküler fazda 0.49 0.20, luteal fazda 5.02 2.31 ng/ml ölçüldü.
Kaynaklar
1. Gökçen, H. (1990). Evcil Hayvaıııarda Seksiil'I Siklusla,.. 33-39. Ldi[ö,. E. Alaçam. Theriof;eııoloji £vcil Hanaıılarda Reprodüksi."oıı. Sım'i Tohumlama Ob.He[rik ve lııjeni/ile.
Nurol Mathacılık. Ankara, 1990.
2. Arthur. G.H., Noakes, D.E. and Pearson, H.
(1982). Pregı/lmcv aııd ils De[ec[iOlI iıı[he Mare. 50-55. Ve-[erilılın' ReprodllC[iolı aııd OIJSfe[rics. 5 th ed .. Bailliere, Tin-dalı, London.
3. Eraldo, S. Fanti, C. and Nannelti, G. (1974). Varia[i-OliSiııPlasma Proge.'1croııe CoııcCIı[raıiOlI Duriııg ılıe Oe.l'[-roL/S Cycle oj/he Mare. Anim. Breed. Abstr. Vol. 42. No: lL.
4. Erk, H., Doğaneli, M. ve Akkayan, C. (1980). Vc[cri-ııer Doğum Bilgisi (OIJSfe[rik) ve liııckoloji. 2. Baskı, A.U. Veteriner Fakültesi Yayınları. No: 363 Ankara.
418
5. Ganjom, V.K., Kenncy, R.M. and Flikingcr, G. (1975). P/asl1la Pro/?esta/?eııs ilı Cydic, Pregııant a;ıd Post-partum Mares. J. Reprod. Fert. Suppl. 23: 441-447.
6. Hafez, E.S.E. (1987). Reproducıion in Farm An ima/s. 5 ıh
cd., Lca x Fehiger, Philadelphia.
7. Kılıçoğlu, ç.ve Alaçam, Eo (1985). Veteriııer Doğımı
Bi/gisi ve Ureme Orgaıı/arının Hasta/ık/arı (Tlzeriogeıı%ji).
A.U. Yet. Fak. Yay. No: 403, Ankara.
8. Mc. Donaıds, L.E. (1980). Reproductioıı Patterns of Hor-ses. 399-405. Veterinary l:"1ıdocrin%/?)' aııd Reproductioıı. 3
rd. cd., Lca X Febiger, Philadelphia.
9. Mantri, A., Sardeshpande, P.D. and Mantri, M.B. (1985). Leve/ of Serum ProgesterOlıe and Oeslradio/ /7j3 Du-riııg ılle Oestrous Cycle iııMares. Ind. J. Anim. Sei. 55:
526-534.
10. Margaret,
.ı.,
Evans and Irvine, C.H.G. (1975).Serum Coııcelltrations of FSH. LH and Proge.HerOlıe Duriııg ılze Oesırous Cycle aııd Rar/)' Pre/?nancv iııılıe Mare. J.
Rep-ro<!. Fert. Suppl. 23. 193-200.
ii. Mclvin, J.S. (1979). Dukes Plıysio/gy of Domestir Aııima/. 9 th ed., Ithaea and London.
12. Morino, S. Nakaot, T. Tsunoda, N., Kawata, K., Morimoto, R. and Murai, Y.(1984). Use of Direct
l:;ıı~-ymeimmwlOassay of Milk Pro/?esterOlıe for Moııitoriııg Post-partum Ovariaıı Artivit)' iııDairy Cows. Jap. J. Anim.
Rep-rod. 30: 61 -67.
13. Nickerk, C.H.V., Morgenthal,
.ı.e.
and Gerneke,V. H. (I 975). Re/atioıısllip IJetv.eelı tlıe Morpltologv of aııd Progesteroııe Productioıı by tlıe Corpııs Lllteum oftlıe Mare.
J. Reprod. Fert. Suppl. 23. i7i-175.
14. Niteheim, D., Horst, C.J.G. and Van, D. (1979).
HomlOııa/ Patterli in tlıe B/ood of nglzt Mares Dııriııg ılıe First Week of Pregııaııc)'. Anım. Brecd. Abstr. Vol. 44. No:
5.
15. Ohsaki, K., Nozaki, N. Okuda, K. Miyazawa, K. Iwamura, T. and Sato, K. (1989). Use of WL HA Kit
(Prelı-TestJ for Determiııatioıı of ProgesterOlıe
Coııcelltrati-OLIS iıııhe Mare Serum Jap. J. Anim. Reprad. 35: 204-210.
M. ÇELEBI - S.ç.KJUÇOGLU
16. Palmer, E. (1978). Coıılro/ of ılıe Oestreus Cvcle of the Mare. J. Reprod. Fert. 54: 495-505.
17. Plotka, E.D., Wilherspoon, D.M. and Goetsch,
D.D. (1971). Periplzeral Plasma Proııesteroııe /eve/s Dııriııg the Estrous Cycle of tlZe Ma re. Fedn Proe. Fcdn Am. Socs.
Exp. Biol. 30,419.
18. Rohe rts, S.J. (1986). GestaliOlI aııd Pregııaııc)' Diagııosis
ir.ılıe Mare. 670-684 Ed. Morrow, D.A. Curren! Tlıerap)' iıı Tlıerioııeııolo/?y, 2 nd. Ed. W.B. Saunders Company, Phila-dclphia.
19. Sat o, K., Miyakc, M., Yoshikawa, T. and Kamhe-gava, A.(1975). A/leraıiollS iııSerum ProgesıerOlıe Leve/ of Preııııml/ aııd Noıı-Pregııwıı Mares. Jap. 1. Aninı. Reprod.
21,113-115.
20. Sharp, D.C. and Black, D.L. (1973). Chmı/?esiıı Perip-Iıem/ P/asma Progesıeroııe Tlıroughouı Tlıe Oestroııs Cycle ofılze POıı)' Mare. J. Reprod. Fert. 33,535-538.
21. Smith, V.G., Edgerton, H.D. and Convey, E.M. (1973). Bovine Serum Estro/?em, Progestiııs and G/ııcocorıi-coids Duriıı/? Late Pregııaııc)', ParıııraıiOlI aııd car/v
Lacwti-011. J. Anim. Sei. Yol. 36, NO.2.
22. Smith, J.D. Basset, .ı.M. and Williams, T. (1970).
I'rogesteroııe Coııcelltratioııs in the peripheral Plasnla of the Mare dııriııg the ütrus Cvcle. J. Endocr. 47, 523.
23. Terblanche, H.M.:\1. and Marce, L. (1981). PI!lsma
ProııesterOlıe levels iıı ıhe mare Duriııg the Oestroııs C"cle aııd Pregıı!lııcy. LS. Afr. Yet. Med. Ass. 52,181-185.
24. Tsang, c.P.W., Hackelt, A..J. and Turner, E.M. (1975). P/asma Le"els of EHrOlıe Sılifate, Estroııe and EHra-dio/ 17 ji iıı tlıe Cow Arouııd Parturation. Can. J. Anim. Sci.
55,509-512.
25. Yuan, W. (1984). Plasma Oestradiol 17(J. Progesteroııe. and Testesterone Le,'els Dlirili/? the Posıparıum Period aııd Duriılf? (Jestrus in Guam.llOlıg Asse.\". Acta Yet. Zooıcch. Sin.
