• Sonuç bulunamadı

Başlık: ESMER sl(;ıRLARDA SÜT VERİMİ, LAKTASYON SÜRESİ VE KURUDA KALMA SÜRESİNİN TEKRARLAMA DERECELERİYazar(lar):ULUSAN, Osman Korhan H.Cilt: 35 Sayı: 2.3 DOI: 10.1501/Vetfak_0000001160 Yayın Tarihi: 1988 PDF

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Başlık: ESMER sl(;ıRLARDA SÜT VERİMİ, LAKTASYON SÜRESİ VE KURUDA KALMA SÜRESİNİN TEKRARLAMA DERECELERİYazar(lar):ULUSAN, Osman Korhan H.Cilt: 35 Sayı: 2.3 DOI: 10.1501/Vetfak_0000001160 Yayın Tarihi: 1988 PDF"

Copied!
7
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

A. tJ. Vet. Fak. Derg.

35 (2-3) : 253-259, 1988

ESMER sl(;ıRLARDA SÜT VERİMİ, LAKTASYON SÜRESİ VE KURUDA KALMA SÜRESİNİN TEKRARLAMA DERECELERİ

H. Osman Korlıan Ulusan*

The repetabllities of milk production and lactation period and dry period in Bro~," cattle

Summary: The aim of this study was to estimate the repetability values of milk produetion and laetation period and dry period to be used in selection program and in most probable prodııcin!? abilityon Eskişehir Sugar Faetory dairy herd.

The experimental material eonsisted of the milk records of 223 Brown Austrian and 92 BrOl'vn Eskişehir eows from a total of 1445 on the farm betıveen 1972 - 1982. Eaelı of them has the minimum two laeta-tion records.

The averages milk produetioıı were obtained (l'ange 6821-1 1COkg) 3680 i:: 20 kg for Austrian and (range 6555-1255 kg) 3930 :f: 50 kg for Eskişehir Broll'n. The differenees between groups were signifieant

p < 0.01 level. The averages laetation period werefound in both gmups respeetively: 310 i::2 days (565-200 days) and 310 :f:4 days (643-200 days) The averages dry period were obtained in both groups the same respeetively: 79 :f:2 days (238- 15 days) and 77 i:: 3 days (263-5 days). The differenees between the tll'O groups were not signifieant.

The repetabilities of milk produetioıı and laetation period and dry period were found to be: 0.29 :f:0.02 and 0.13 :::: 0.03 (at P

<

0.001 level) and 0.004 :f:0.03 for Brown Austrian; 0.30 ::l::0.05 andO.2? ::!:: 0.06 and 0.19 ::l 0.03 for Brown Eskişehir respectively. These values of Brown Eskişehir are signifieant at P

<

0.001 level.

Özet: Bu çalışmailm amacı, Eskişehir Şeker Fabrikası süt sığm sürüsünde gerçek verim yeteneği ve seleksiyon proğramlarıııda yararlan-mak için süt verimi, laktasyon süresi ve kuruda kalma süresinin tekrar-lama derecesini hesaptekrar-lamaktır.

(2)

254. H. OSMAN IWRHAN ULUSAl':

Araştuma materyalini 1972-1 982 dönemindck i 233 A I'l/Slurya, 92 E~kişehir E.mıerine aiı toplam

ı

445 laktasyon kaydı oluşturmuştur. Söz konusu ineklerin herbirinin eıı az ikilak ta:ıyoııu bu!unmaktadır.

Süt verimi orlalanlası Avusturya E.mıerlerde 3680 ::ı:: 20 kg (ı 100-682 ikg); Eskişehir Esmerlerde 3930 :::!:: 50 kg (1255-6555 kg) olarak elde edilmiştir. Yaptıal! varyaııs aııalizinde gruplar arası fark. P <.: 0.0 i düzeyinde önemli bulunmuştur. Ortalama lakıasyon süresi söz konusu gruplarda sırasıyla 3 iO ol 2gün (200-565 g/in) ve3

ı

O~L:4gün (200-643 gün) olmuştur. Kuruda kalma süresi orlalama.l! ise yiııe ayl1l sıı'ayla, 79 :::!:: 2gün(15-238 güıı) ve 77 ~..:3gÜl!olarak (5-265 giin) saptanmış"r. Gruplar arası farklar önemli bulunmmmşıır.

Süt verimi, laktasyon süresi ve kuruda kalma süresiilin ıekrar/ama dereceleri sırasıyla: A vuslurya ümerlerde 0.29 :::!:: 0.02, O.i3 -1 0.03 (P < 0.00 i düzeyinde önemli) ve 0.004 i -0.03; Esk işehir Esmerlerde 0.30 ::~ 0.05, 0.27 i: 0.06 l'eO. i9 :i~0.03 (P < 0.00 i de ô'ncmli) olarak elde edilmişIir.

Giriş

Hayvan yetiştiriciliğinin temel amacı, işletmede bulunan hayvan-ların verimlerini nitelik ve nicelik olarak arttırmaktır. Bunun için de bu amaç doğrultusunda seçilmiş bir seleksiyon proğramının uygu-lanması gerekmektedir. Verimin yükseltilınesi yönünde yapılacak bir seleksiyanda elde yeter sayıda byıt bulunmalıdır. Yapılacak karşılaş-tırmalar için de eldeki kayıtların gerçek verim yeteneklerini ve damızlık değerlerini yansıtacak biçimde standardize edilmiş olmaları gereklidir. Şu halde, süt sığıı'cılığı ele alındığında, İnckleri verim yetenekleri ba-kımından karşılaştırırken yalnızca çevre koşullarmın etkisinin gideril-mesi yeterli değildir. Çünkü kontrol edilmeyen birçok etken. bir ineğin bir laktasyonun.un yukarı yada aşağı yönde etkilenmesine neden olur. Bir inek ne kadar çok sayıda laktasyana sahipse rastlantıya dayalı bu oynamaların bir diğerini değiştirmesi ve laktasyon ortalamalarının ineğin gerçek verim yeteneğini belirtmesi o denli fazla olacaktır. Bu nedenle karşılaştırma yapılırken kayıt sayısı çok olanların laktasyon ortalamasına daha fazla güven duyulacaktır. Şu halde, farklı miktarda kayıda sahip olan hayvanların karşılaştırılabilmesi için söz konusu bireylerin "Gerçek Verim Yetenek .~ Most Prolx:bIc Producing Abi-lity" (7) bilinmesi gerekir. Söz konusu formül aşağıdaki gibi bildiril-miştir:

(3)

ESMER SI(jIRLARDA SeT VERİMi 255

Gerçek Verim Yeteneği i>

-+

n.r

i

-+

(n - J) r

i>n __o II

Bu formülde, n= İneğin laktasyon sayısını, i' C."OC Süt verimİnin o

sü-rüdeki tekrarlama derecesini, P ,= Üzerinde durulan ıranın sürü or-talamasını, Pn -- Bireyin n sayıdaki kayıt ortalamasını göstermektedir. Görüldüğü gibi "Gerçek Verim Yeteneği" hesaplanmasında "Tekrar-lama Derecesi" nin bilinmesi gerekmektedir. Tekrarlama derecesi ise bir hayvanın çeşitli yıllardaki verimleri arasındaki korelasyon katsayı-sıdır.

Bugüne dek esmer sığırların. laktasyon özellikleri üzerinde yapıl-mış çalışmalardan birkaçı aşağıda özetlenmiştir. Karacabey Esnıeri ve Saf Montafonların süt verimleri 3020 kg. ve 279 i kg., laktasyon süre-leri 297 gün ve 290.2 gün (10); bir başka çalışmada Karacabey, Avus-turya, İsviçre ve Alman EsmerJerinin süt verimleri 2456 kg., 2428 kg., 2095 kg., ve 2247 kg. (13); Nijerya'da 4 esmer grubu için süt vcrimi 1608- 2539.8 kg., laktasyon süresi 297 - 3

ı

8 gün (I); Romanya'daki esmerlerde süt verimi 2580 - 3878 kg., laktasyon süresi 346 - 369 gün, kuruda kalma süresi 76 - 82 gün (2); Sovyetler Birliği'nde Latvian Esmerlerinde süt verimi 3800 kg., laktasyon sürcsi 275.4 - 294 gün, kuruda kalma sürcsi 61 - 69 gün (8) olarak bildirilmiştir.

Bazı laktasyon özelliklerinin tekrarlama dereceleri: Süt verimi için, Amerika Birleşik Devletlerindek i isviçre Esmerlerinde 0.47 (5); Sovyetler Birliği'ndeki Rus Esmerlerinde 0.51 - 0.71 (9); Bulgar Es-merleri için 0.076 - 0.893 (12); Venezuella'da 5/8 Brown Swiss x 3

i8

Zebu melezi Carora ırkı için 0.152, laktasyon süresinin 0.246 (14); Hindistan'daki Holstein Friesianlarda süt verimi, laktasyon süresi ve kunıda kalma süresinin tekrarlama dereceleri 0.34 - 0.50, 0.05 -- 0.22, O. i5 - O. i7 olarak bildirilmiştir (4).

Materyal ve Metot

Araştırma materyalini 1972 - 1982 yılları arasında Eskişehir Şe-ker Fabrikası Çiftliğinde yetiştirilen, her biri en az 2 laktasyona sahip 223 Avusturya Esmcrine ait 1060, 92 Eskişehir Esınerİne aİt 385 ol-mak üzere toplam 1445 laktasyon .kaydı oluşturmuştur.

Tüm süt verimi kayıtları yaşa ve 305 güne göre düzeltilmiştir (6). 305 günün altında kalan laktasyonlar, hastalık, zorunlu kesim ve satış

(4)

256 H. OSMAN KORHAN ULUSAN

gibi nedenlerle kesintiye uğramamışsa, 200 günden az olmamak

ko-şulu ile 305 gün olarak kabul edilmiştir. .

Tekrarlama derecesi (repetability), ineklerin tüm laktasyonlarm-dan yararlanan sınıf içi korelasyon (intra class correlation) yöntemine göre hesaplanmıştır (3). Bunun için de aşağıdaki formülden yararlanıl-mıştır.

r=

(j2a İnckler arası varyans öğesı

(j21 İnekler içi varyans öğesi

Gerek inekler arası gerekse inekler içi varyans öğesi, aynı yöntemdeki varyans analizi ile hesaplanmıştır (Tablo I).

Tablo 1. Tekrarlama Derecesinin Varsayımında Kullanılan Varyans Analizi Modeli (3). Varyans Serbestlik Kareler Kareler Kareler

Kaynallı Derecesi Toplamı Ortalaması Ortalaması Kompozisyonu Genel İnekler arası İnekler içi T- ı N- ı T-N Ex2 - Ci C2 - Ci (C2 - C,)iN - ı cr21 +kcr2a Ex' - C2 (Ex2 - C2) LT - N /l2ı

T = Toplam kayıt sayısı. N

=

İnek sayısı

k = Her ineğe düşen ortalama kayıt sayısı.

Tekrarlama derecesinin standart hatası ise

Sr

=

(I-r) [I

+

(k-I) r]

J

+

k (k-I) (N-I)

formülü ile saptanmıştır.

Diğer hesaplamalar için klasik istatistik yöntemlerinden yararla-nılmıştır (1 I).

Bulgular

Bazı laktasyon özelliklerin tekrarlama derecelerinin hesaplandığı araştırma materyelinde elde edilen en yüksek, en düşük ve ortalama

(5)

de-ESMER SIGIRLARDA SÜT VERİMİ 257

ğerler Tablo 2 de gösterilmiştir. Söz konusu değerler süt verimi için Avusturya Esmerlerinde 3680 :1: 20 kg (11()()-6821 kg); Eskişehir Esmerlerinde 3930 :1: 50 kg (1255-6555 kg); laktasyon süresi için aynı sırayla 3 iO::t: 2 gün (200-565 gün), 3iO:::!: 4 gün (200-643 gün); kuru-da kalma süresi yine aynı gruplarkuru-da sırasıyla, 79 ::l: 2 gün (15-238 gün) ve 77 ::l: 3 gün (5-265 gün) olarak saptanmıştır. Yapılan varyans ana-lizinde süt verimi ortalaması için gruplar arası fark P

<

0.01 düzeyinde önemli, laktasyon süresi ve kuruda kalma süresi ortalamaları arasındaki farklar ise önemsiz bulunmuştur (Tablo 2).

Tablo 2. Tekrarlama Dereceleri Hesaplanan Avusturya ve Eskişehir Esmer İneklerde Süt Verimi, Laktasyon Süresi ve Kuruda Kalma Süresi.

A\'usturya Esmeri Eskişeh ir Esmeri F Laktasyon Özellikleri x :l: Si< i< :!: Si

2x305 E.Ç. Süt Verimi 3680 20 3930 50"

(J100-6821) (1255-6 555)

Laktasyon Süresi 310 2 310 4

(200-565) (200-6 43)

Kuruda Kalma Süresi 79 2 77 3

(15-238) (5-2 63)

** p < 0.01 de önemli.

Süt veriminin tekrarlama derecesi: Avusturya Esmerlerinde 0.29 :.f:: 0.02, Eskişehir Esmerlerinde 0.30 :1: 0.05; laktasyon süresi ve

kuruda kalma süresinin tekrarlama dereceleri, Avusturya Esmerlerin-de 0.13 :1: 0.03, 0.004

+.

0.03, Eskişehir Esmerlerinde 0.27 ::l: 0.06 ve

0.19 :.f:: 0.03 olarak saptanmıştır. Avusturya Esmerlerinin kuruda

kalma süresinin tekrarlama derecesi dışında diğer tekrarlama derece-leri P < 0.001 de önemli görülmüştür (Tablo 3).

Tablo 3. Avusturya ve Eskişehir Esmer İneklerdc Bazı Laktasyon Özelliklerinin Tekrar-lama Dereceleri.

Avusturya Esmeri Eskişeh ir Esmcri

r :+: Sr r :l:: Sr 0.29 0.02". O.30 0.05". 0.13 0.03.>0* 0.27 0.06 ••• 0.004 0.03 0.1 9 0.03 ••• Laktasyon Özellikleri 2x305 E.ç. Süt Verimi Lakıasyon Süresi Kuruda Kalma Süresi

(6)

258 H. OSMAN KORHAN ULUSAN

Tartışına ve Sonuç

Bu çalışmada Eskişehir Esmerleri için saptanan süt verimi bulgusu bazı kaynak bilgilerdekinden oldukça yüksek görülmektedir (I, 2, 8, 10, 13). Avusturya Esmerlerinde elde edilen bulgu ise iki kaynak bilgi dışında (2, 8) diğerlerinden daha yüksektir. Bu araştırmada her iki es-mer grubunda saptanan laktasyon süresi değerleri bazı kaynaklar dı-şında (I, 2) diğerlerinden daha uzundur. Aynı şekilde kuruda kalma süresine ait araştırma bulguları da bir başka çalışmada bildirilen de-ğerden daha uzun (8), bir başkasındakinden daha kısa veya yakın nite-liktedir (2).

Süt veriminin tekrarlama derecesine ait bu araştırmada elde edi-len bulgu bazı yayınlarda bildirilenlerden daha büyük (I 2, 14), bazı-larından daha küçük (4, 5, 9) değerde görülmüştür. Laktasyon süresi-nin tekrarlama derecesine ait araştırma bulgusu değerlerinin A vustur-ya Esmerlerine ait olanı bir kaynak bilgide bildirilenden daha küçük (14), Holsteinler için bildirilenden daha büyük niteliktedir (4). Eski-şehir Esmerleri için saptanan ise incelenen kaynak bilgilerdekinden da-ha yüksek değerdedir (4, 14). Kuruda kalma süresinin tekrarlama de-recesine ait Eskişehir Esmer grubu için elde edilen sonuç Holsteinler için bildirilen değerden daha yüksektir (4).

Eskişehir Şeker Fabrikası Çiftliğinde yetiştirilen Avusturya ve Eskişehir Esmerleri süt verimi bakımından oldukça yüksek değerde görülmektedir. Bu durum hayvanların genetik kapasiteleri yanında, bunlara uygulanan bakım ve besleme koşullarının da oldukça iyi ol-duğunu göstermektedir. Söz konusu çevre koşullarının biraz daha iyi-leştirilip optimal düzeye getirilmesiyle, hayvanların kalıtsal yapıların-daki verim kapasitelerinin açığa vurulması sağlanabilir. Fakat, sürü dışı bırakılacak veya sürüye yeni katılacak düğe ve boğaların selek siyonunu bazı temellere bağlayarak genetik yapının iyileştirilmesi ve süt veriminin daha da yükseltilmesi olasıdır. Bunun için de sürüden ayıklanacak ineklerin karşılaştırılmasında herbirinin "Gerçek Verim Yeteneklerinin" bulunabilmesi için bu çalışmada elde edilen tekrar-lama derecesi bulguları büyük ölçüde yarar sağlayabilir.

Kaynaklar

1. Adeneye, J.A. ıe Adelbanjo, A.K. (198ı). Prodaclion ımiısamong Broıvıı SlViss catıle

iııWesıem Nigeria. Anİm. Breed. Abs!. 49 (7) 3755.

2. Alexoiu, A., Parahivesen, M., Murafa, E. ve Oprea, E. (1969). (Morphological

(7)

ESMER SIGIRLARDA SÜT VERİMİ

3. Arıtürı" E. ve Yalçın, B.C. (1966). "Hayraıı Yeti.ytirmede Selek.,iyoıı" Ankara Üniv.

Vet. Fak. Yay. i94, Ankara Üniv. Basımevi, Ankara.

4. Chand, L. "CNarain, P. (1983). Lactation peı/ormaııee iııdices in dairy eatfle. Anim. Brecd. Abst. 1986, 54 (6), 3635.

5. Johnson, L.A. ve Corley, E.L. (196]). Heritability aııd repetahility of lirst, second, ıhird and fourtlı records of mryiııg duration in Broll'lI Sll'iss carrle. J. Dairy Sei. 44:

535.

6. Kendrick, J.F. (1955). "Staııdardiziııg Dairy Herd Improl'emellt Association Records iıı Proriııg Sires". USDA, ARS, 52.

7. Lush, J.L. (1960). "Aııimal Bri'ediııg Plal1.l"'. 3 rd. Ed. lowa State Universitiy Press Ames lowa, USA.

8. Nagiev, S.ı. (1970). ('lcclimati:atioıı of I.atı'iaıı BrOlIil cattle iıı the Türkmeıı S.S. R).

Anim. Breed. Abs!. 1971,4410.

9. Pysheckin, N.P. (1984). (7Jıe ei/ect 0/ geııotype of hıılls 011the relafiOlıslıips amolig

dairy traits iıı tlıeir daııglıters aııd repetability o/traits.). Anim. Brecd. Abst. 1985,53 (8), 48i5.

10. Sayg~itli, S. (1962). Karacabey Moııtafon re Saf Moııtafoıı ineklerin bazı moı/olaik

ve fizyolojik vasıfları üzerinde /1/ukayeseli arl/ştml/a. Lalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü Dergisi 2 (1-2), Ankara, 74.

1I. Snedecor, G.W. ve Cochran, W.G. (1974). "Sfafistical Metlıods" The Jowa Sıate

Uni-versity Press Ames, Iowa. USA .

.12. S'rtmadzhiev, K.H. vc Videv, V.S. (1974). (First lactation persislence in dauglıtl'l's of

differeııt Bulgarian Broıl'/l bulls.). Anim. Breed. Abst. 1975, 497.

13. Uludağ, N. (I 977). Çifteler Harası değişik orijinli Esmer ırk sığlrlarll/da süt ve yav1'll

verimleri. Fırat Üniv. Vet. Fak. Yayınları. Elaztil .

.14. VaIle, A.(i98ı).(Heritability of prodaetion and reprodaction characters in Carom COIl'.I').

Şekil

Tablo 2. Tekrarlama Dereceleri Hesaplanan Avusturya ve Eskişehir Esmer İneklerde Süt Verimi, Laktasyon Süresi ve Kuruda Kalma Süresi.

Referanslar

Benzer Belgeler

Bu çalışmada Vestibüler migren, Meniere hastalığı ve migren öyküsünün olduğu Meniere hastalığı olan toplam 96 hastanın öykü özellikleri, odyolojik

Almost in all of the honey samples, Lotus corniculatus (in 99 samples), Onobrychis radiata (in 99 samples), Trifolium nigrescens (in 88 samples) from Fabaceae family and pollens

Daha Kiev’de öğrenci iken vatanına hizmet için gece-gündüz demeden çalışan Yusuf Vezir, Azerbaycan’ın Sovyet işgaline maruz kalmasıyla İstanbul’da

“Türkçe’nin Öğretim Tarihi, Türkçe’nin Eğitimi-Öğretiminde Metodoloji, Hızlı Okuma Teknikleri, Kitle İletişim Dili Olarak Türkçe, Diksiyon,

koruyucusu rolünü üzerine almıştı 7. Bunun içinde Rus işgali altında bulu- nan Doğu Anadolu vilâyetlerine çok miktarda Ermeni nakledilmiş veya göç eden Ermenilerin

Şemsettin Sami Fraşe ve diğerleri gibi Doktor Temo da kendi halkının özgürlük savaşını diğer Balkan halklarının savaşı ile birarada yürütme çabasında olan ve

When the binding ability of yoghurt cultures in PBS and reconstituted milk were compared, the binding was much greater in milk (Table 1). The principal reason of that may be due