Doğuş Üniversitesi Kütüphane ve Dokümantasyon Merkezi Müdürü Sönmez Çelik ile söyleşi

---MEDYATİKOEKLANŞÖR

n.�D

DOGUŞ ÜNİvERSİTESİ KÜTÜPHANE VE

DÖKÜMANTASYON MERKEZİ MÜDÜRÜ

SÖNMEZ ÇELİK İLE SÖYLEŞİ:

"Kütüphaneler içinde bulunduğu toplumun

gelişmesine aracılık eden önemli kurumlardır ve

toplumların gelişmişlik düzeyini temsil eder."

-- M.D : Merhabalar, Saygılar;

Yayın dünyası ile ilgili her kesimden bir örnek

bulabileceğiniz iki ayda bir yayımlanan dergimiz

Medyatik D eklanşör'den geliyoruz, yüksek şah­

sınızia söyleşi yapmak istiyoruz, kabul buyurur

musunuz efendim?

-- S.ç

: Elbette. Böyle bir fırsat verdiğiniz için teşekkür ederim.

-- M. D : ÖZ geçmişinizi öğrenmek istesek

kendi kelimelerinizle ne kadarını yansıtmak is­

tersiniz?

-- S.ç

: Sivas'ın Kangal ilçesine bağlı Alaca­ han köyünde i 972 yılında doğdum. İlk ve ortao­ kulu köyde, Iiseyi Sivas'ta tamamladım. 1995 yı­ lında Ankara Üniversitesi DTCF Kütüphanecilik Bölümü'nden dereceyle mezun oldum. Y üksek lisansımı İstanbul Üniversitesi SBE Kütüphaneci­ lik Anabilim Dalı'nda 2000 yılında tamamladım.

1994-1995 yılları arasında Türk Kütüphaneciliği dergisinin Editör Yardımcılığı görevini yürüttüm. i 995-i 997 yıllarında Boğaziçi Üniversitesi Kü­ tüphanesi Süreli Yayınlar Bölümü'nde şef olarak çalıştım. 1997-1999 yıllarında Sakarya Üniversi­ tesi Kütüphanesi'nde uzman olarak görev yaptım. i 999 yılında Doğuş Üniversitesi Kütüphanesi mü­ dürlüğüne atandım. 2002 yılından beri Doğuş Üni­ scelik@dogus.edu.tr; snmzclk@gmail.com _{versitesi Dergisi'nde editör ve yazı işleri müdürü}

olarak görev yapmaktayım. 20 i i yılında Doğuş

D:

·

�D

MEDYATİKDEKLANŞÖR ---____________________ _

Üniversitesi Yayınlan Genel Koordinatörlüğü gö­ revine getirildim. Ulusal ve uluslararası akademik dergi ve konferans kitaplannda yayımlanmış birçok çalışmamın yanında, çeşitli kitaplara editörlük yapa­ rak katkı sağladım. Open Journal Systems Türkiye gönüllüsüyüm ve bu dergi sistemi ile "DSpace" adlı kurumsal arşiv yazılımlarının Türkçeye çevirilerini yaparak dağıtım paketlerinde yer almasını sağladım. Bazı sivil toplum kuruluşlarının çeşitli kademelerde gönüllü olarak çalışmaktayım. Anadolu Üniversite Kütüphaneleri Konsorsiyumu gönüllü çalışanıyım ve Y ÖK Açık Erişim ve Kurumsal Arşiv Çalışma

Grubu ile Üniversite Kütüphaneleri Çalışma grup­ larının üyesiyim.

--MD:

Bilgi ve Belge Bölümü Yönetimi me­

zunu olmak kütüphaneclliğin olmazsa olmaz

şartları arasında mı olmalı yoksa eskilerde oldu­

ğu gibi usta-çırak ilişkisinin uygulamalı olarak

gelişen bir tecrübesinin de katkısı olmalı mı ka­

naatinizce?

-- S.ç

: _{Eğitim her işin temeli. Dolayısıyla kü­} tüphanecilik alanında eğitim almak kuşkusuz bu işin olmazsa olmazı. Ancak kütüphane personelinin tamamı ilgili bölümden mezun insanlardan oluş­ maz. Kütüphanelerde konu uzmanları ve yardımcı personele de ihtiyaç vardır. Personelin %30 kadarı konu uzmanı ve yardımcı personelden oluşmalıdır. Bu gruptaki personelin de kütüphane işlem ve hiz­ metleri için eğitilmesinde usta çırak ilişkisinden ya­ rarlanılması önemli ve gereklidir. Ayrıca yeni bölüm mezunlarının işe adaptasyonunda, teorik bilgilerinin pratiğe dönüşmesinde profesyonel kütüphanecilerin rolü büyüktür ve yetişmiş kütüphanecilerin gençlere söz konusu yöntemle katkıda bulunması kanaatirnce yararlı yöntemlerden biridir.

---•

---MEDYATİKOEKLANŞÖR

n·

�

D

--MD

: Bilgi odaklı sek­

törlere yönelik işletmeler­

deki nitelikli eleman açığı­

nın, bilgi ve belge yönetimi

programından mezun öğ­

rencilere imMn sağlayaca­

ğını düşünüyor musunuz?

-- S.ç :

Kesinlikle. Bilgi­ nin hızla elektronik ortama göç etmesi kütüphane hiz­ metlerinin de değişmesine neden olmaktadır. Gelişen bilgi teknolojileri aracılı­ ğıyla kütüphaneler kullanıcı beklentilerine uygun olarak kullanıcı odaklı hizmetler geliştirmektedir. Özellikle bilgi teknolojisi ile iç içe bü­

yüyen genç kuşaklar elektronik kütüphane hizmet­ lerinin verilmesinde büyük rol oynamakta, dolayı­ sıyla bilgi odaklı sektörler nitelikli eleman açığını kapatmak için yeni mezunları tercih etmektedir.

--M D: Herkesin yararlanması, okuması, baş­

vurması için kurulan, içinde kitaplar bulunan

binaya kütüphane denildiğini biliyoruz. Gelişen

teknoloji "içinde kitaplar bulunan" tanımına

nasıl bir ek tanım getirdi?

-- S.ç :

Gelişen bilgi teknolojisi doğrultusunda artık her yerde, zaman ve mekan kısıtlaması olma­ dan kütüphaneye, kütüphane hizmetine erişmek mümkündür. Dolayısıyla "bilgi teknolojilerini kul­ lanmasını bilen herkesin erişebileceği ortamlar" gibi bir ifade eklemek kanaatirnce doğru olur.

--M D: Bilgi ve Belge Yönetiminin Fakülte içe­

risinde bir bölüm olarak konulmasının geçmişine

bakacak olursanız, hangi yıııardan itibaren Tür­

kiye'de buna ihtiyaç duyuldu?

-- S.ç :

Aslma bakarsanız bu ihtiyaç her zaman vardı. Cumhuriyetin kurulmasıyla birlikte bu yön­ deki çalışmalar i 925 yılında kurslar düzeyinde baş­ ladı; ancak 1950'li yıllarda üniversite düzeyinde eğitime dönüşebiidi.

Kütüphane yönetimleri

ve

çalışanları konunun ehli

kişilerce yapılmalıdır.

-MD: Kütüphaneciliğin sorunlarından söz

edebilir misiniz?

-- S.ç :

Kütüphanecilik işini seven insanların ya­ pabileceği bir iştir ve eğitimli / gelişmiş toplumlarda hak ettiği yeri bulmaktadır. Kuşkusuz kütüphaneler içinde bulunduğu toplumun gelişmesine aracılık eden önemli merkezlerdir ve onların gelişmişlik se­ viyesini göstermesi bakımından da çok önemlidir. Kütüphanelerin kanaatimce en önemli sorunu ez­ berci eğitim anlayışıyla yetiştirilen bireylerin bakış açısıyla ilgili olarak yaşadığı sorunlardan ibarettir diyebiliriz. Bu bakış açısı nedeniyle kütüphane yö­ netimleri her meslekten ilgili-ilgisiz kişilere teslim edilebilmektedir. Bu yanlışın önüne mutlaka geçil­ meli, kütüphane yönetimleri ve çalışanları konunun ehli kişilerce yapılınalıdır.

--M. D: "Kütüphanecilik" denilince, aklımıza

belgeler gelir. "Bilgi Yönetimi" çağrışımına

��D

MEDYATIKDEKLANŞÖR ---_____ _ __ _ __ _ ___________ _

i

Çağdaş bir kütüphanenin

olmazsa olmazı

7/24

_hizmet

vermektir.

lendirilebilmemiz için ne şekilde bilinçlendiril­

memiz gerekiyor. Bilgilerin ne şekilde yönetildiği

hakkında bir-iki cümle ile bilgi verebilir misiniz?

- S.ç

: _{Her bilgi parçasının bir arayanı mutla­}

ka vardır. Bilgi yönetimi ile amaç ihtiyacı olan kişi ya da araştırmacıyı o bilgi parçası ile buluşturmak olmalıdır. Bu bağlaında elbette güvenilir bilgi kav­ ramını, güvenilir bilgiye nasıl ulaşılacağının yol ve yöntemi konusunda insanları eğitilmesi günümüz koşullarında kaçınılmaz bir gerçektir. Günümüzde insanlar internet aracılığıyla kaynağı belli olmayan bilgi yığınları arasında kaybolmaktadır. Aslında bu çok tehlikeli bir durumdur. Bunun önüne geçilme­ si için mutlaka güvenilir bilgi kaynaklarının neler olduğunun öğretilmesi ve sorgulayıcı birey olarak

yetiştirilmesi gerekmektedir.

-- M D: Kitaplar insanların hayatında

neleri değiştirebilir, örneğin, kitaplar ki­

şinin hayal gücünü geliştirebilir mi sizce?

- S.ç :

Yüzyıllardır kullanılan malze­

menin türü ve kalitesi değişse de şekli de­ ğişmeyen en ergonomik tasarım kitaplardır. Kitaplar varoluşundan bu yana insanlara ışık tutmuş ve tutmaya devam etmektedir. Kitap­ larla dost olanlar, onları hayatının ayrılmaz bir parçası haline getirenler daima tolumda saygın bir yer edinmişlerdir. Kitaplar birey­ lerin düşünsel gücünü her yönüyle geliştir­ melerine, hayatlarını şekillendirmelerine, dolayısıyla kazanımlarını topluma yaymala­ rına da aracılık eden değerlerdir.

--MD: Kültür gezilerinin ve müzelerin

kütüphaneye katkısı olacağı düşünülebi­

lir mi sizce?

-- S.ç

: _{Elbette. Kültür kurumları bir­}

birini tamamlayan önemli merkezlerdir. Bir sanat galerisinde gördüğünüz bir resmi veya bir müzede gördüğünüz herhangi bir sanat eseri hakkında derinlemesine bilgi arayacakların başvuru merkezi kuşkusuz kütüphaneler olacaktır.

--MD: Kütüphanedeki, "görsel ve işitsel kay­

naklar" neleri içeriyor?

-- S.ç :

Görsel işitse! kaynaklar denilince sade­ ce DVD, VCD gibi ortamlar algılanmamalıdır. Kü­ tüphane koleksiyonlarının önemli bir kısmını dijital kaynaklar oluşturmaktadır. Doğma dijital kaynaklar görsel işitsel öğeleri de içeren yapıda üretilebilmek­ tedir. Örneğin, okumakta olduğunuz bir dijital eserin içinde gömülmüş bir görsel-işitsel uygulamayı izle­ me imkanı da sunmaktadır. Öte yandan bu kaynak­ ları görme engeli bulunan kullanıcılara da bir aracı program vasıtasıyla rahatlıkla kullanabilmektedir.

-MD: Kütüphanenizde kullanılan sınıflama

sisteminden söz eder misiniz?

2014---MEDYATİKDEKLANŞÖR

l'·�D

-- S.Ç :

Kütüphanemizde, kü­ çük ve orta ölçekli kütüphaneler­ deki yayınların sınıflanması bakı­ mından uygun olan "Dewey Onlu Sınıflama Sistemi" kullanılmak­ tadır. Açık raf sistemi uygulanan kütüphanemizde alfa numerik bir kodlamaya sahip sınıflama ve yer numarası sayesinde kullanıcılar aynı konudaki eserleri raflarda bir arada bulabilmektedir.

-- M. D : Kütüphanenizde;

e-Kitaplar, e-dergiler ve e-tez­

ler bulunuyor mu?

Kütüphanenizden faydala­

nacak kişilerin, kütüphane­

nizin kaç veri tabanına abone

olduğu ve bu veri tabanıarına

nasıl ulaşılacağı hakkında bil­

giyi nereden elde edeceklerini

söyleyebilir misiniz?

-- S.Ç :

Kütüphanemizde 27 bin civarında basılı, i 20 bin ci­ varında elektronik kitap; 300

ci-Web sayfamız metin tabanlı

olarak düzenlenmiş ve elektron

i

k

kaynaklarımızdan görme engellilerin

yararlanabilmesi için

gerekli yazılım

ve araçlar hazırlanmaktadır.

varında basılı, 14 bin civarında

elektronik dergiye

erişilebilmek-tedir. Üniversiteınizde enstitülerinde yapılan tezler hem basılı hem elektronik olarak kullanıcılarımıza sunulmaktadır. Anlık olarak güncellenen kütüphane web sayfası ve kataloğu üzerinden sahip olduğumuz ve abonelik yoluyla alınan tüm kaynaklara 7/24 erişmenin yanında kullanıcıların kütüphane hizmet­ leriyle ilgili ihtiyaç duyabileceği her türlü bilgi su­ nulmaktadır.

-- M. D : Kurumunuzda e-mail aracılığıyla

abone olunan tüm elektronik kaynaklara, proxy

ayarları yapılarak ulaşılması mümkün oluyor

mu?

-- S.Ç :

Çağdaş bir kütüphanenin olmazsa olmazı 7/24 hizmet verınektir. Bu çerçevede uzaktan erişim (proxy) hizmeti vermekteyiz. Böylece kullanıcıları­ mız internet erişim imkiinı olan her yerden

kütüpha-ne kaynaklarına erişme şansına sahiptir. Bunun için yapılması gereken ayarlar web sayfamızda farklı tarayıcılara göre resimli olarak basitçe anlatılmak­ tadır.

-- M. D : Ödünç kitap hizmeti hakkında bil­

gi istesek? Ödünç alınabilen ve alınamayan bilgi

ve belge ayırımı var mıdır, varsa hangileridir?

Ödünç alınma hususunda getirilen sayı ve süre

kısıtlamalarınızdan bahseder misiniz?

-- S.Ç :

Ödünç hizmeti kullanıcı ve materyal !ürü­ ne göre farklılık gösterir. Öte yandan her an herkesin yararlanabileceği ve danışma kaynakları diye tabir ettiğimiz sözlük, ansiklapedi, almanak, yıllık gibi kaynaklar ödünç verilmemektedir. Ödünç hizmeti yönergemiz doğrultusunda şu şekilde uygulanmak­ tadır: Akademisyenler 30 gün süreyle ı O adet; idari

�·

'D

MEDYATIK DEKLANŞÖR _______________________________ _

personel 20 gün süreyle 3 adet; doktora öğrencileri 30 gün süreyle 7 adet; yüksek lisans öğrencileri ıs gün süreyle 5 adet; lisans ve ön lisans öğrencileri 15 gün süreyle 3 adet yayını ödünç alabilmektedir.

-- M D: Görme engelliler için özel bir hizme­

tiniz var mı?

-- S.ç :

Görme engellilere yönelik henüz iyi bir

hizmet verdiğimiz söylenemez; ancak bu yönde­ ki çalışmalarımız devam etmektedir. Bu çerçevede web sayfamız metin taban lı olarak düzenlenmiş ve elektronik kaynaklanmızdan görme engellilerin ya­ rarlanabilmesi için gerekli yazılım ve araçlar hazır­ lanmaktadır.

- M.D: Biraz da özel hayatınıza yönelsek;

Sap Bağlama) çalmaya kadar götürdü.

- M.U: " Aşk" denilince, -kapsama alanı ve

türünü tayin şahsınıza ait olmak üzere- nasıl ta­

nımlarsınız?

-- S.ç

: _{Aşk, bayatın anlamı. Kanaatimce yaşa­}

ma nedenlerinin, hayata bağlılığın, sorumluluk duy­ gusunun ilki. Aşk sayesinde birine tutunursunuz. Tutunduğunuz kişi size el olur, dal olur, aile olur, gelecek olur. Birlikte dünyanın en güzel varlıkları­ na, çocuklarınıza sahip olursunuz. Hayatınız çocuk­ larınızIa daha da bir anlam kazanır.

-- M. D : Şüphesiz ki kütüphaneniz hakkında

öğrenmek istediğimiz bilgiler bunlarla sınırlı de­

ğil ancak çok değerli zamanınızı almanın

farkın-mesleğinizin dışında hayatınızı renklendiren dalığı ve dergimizin sayfa sınırı söyleşimizi bura­

hobi diyebileceğimiz uğraşlarınız var mıdır? da noktalamak mecburiyetini getiriyor. Bu

dere-Müzik, spor vb.

-- S.ç

: _{Çocukken Delta marka bir radyomuz} vardı. Ralırnetli babam haber ve türkü programla­ rının olduğu saatlerde radyoyu açardı. Türkü saatle­ rinde dinlediğim nağmeler kanaatimce beni çok et­ kiledi. Bu yüzden Türk Halk Müziğine karşı özel bir ilgi var. Bu ilgim beni amatör düzeyde Çöğür (Kısa

ce zor uğraşınız için size kolaylıklar diliyor, ilim

ve bilim dolu sağlıklı ömür geçirmenizi temenni

ediyoruz. Minnet ve şükranlarımızın arzıyla.

MEDYATiK DEKLANŞÖR

LEGESYAYINLARI

T�

�

�

ı

m