Bir Eðitim ve Araþtýrma Hastanesi Psikiyatri
Kliniklerinde Agresyonun ve Kýsýtlama
Yöntemlerinin Ýncelenmesi
Investigation of Aggression and Restriction Methods in Psychiatric
Settings of a Training and Research Hospital
Ayþegül Savaþan1, Levent Mete2 1Dr., Ýzmir
2Doç.Dr., Ýzmir Katip Çelebi Üniversitesi Atatürk Eðitim ve Araþtýrma Hastanesi
SUMMARY
Objective: Aggression is a significant problem seen in
psychiatric clinics, which can cause physical and psycho-logical trauma. The aim of this study is to investigate aggression and restriction methods in psychiatric set-tings of a training and research hospital. Method: This
descriptive study was conducted in psychiatry services and the Alcohol and Substance Addiction Research Treatment and Education Center between April 1, 2014 and March 31, 2015. The data were collected retrospec-tively reviewing the completed registration forms imme-diately after the incident by the clinical nurses. Results:
The number of aggression events in the services was 554. It was found that the majority of the events were intended and actual self-harm and occured in the gener-al psychiatry service. The majority of the events were seen during shift hours in august and in summer. Examining restriction methods it was found that no restraining method was used and therapeutic interviews were conducted in the majority of events and that the most commonly used restriction methods were mechan-ical restraint and intramuscular medication used with mechanical restraint. Discussion: It is a positive result
that restriction methods were not used in the majority of events. The treatment activities must be planned outside normal working hours and in the evening to increase the interaction between patients and staff. Studies regard-ing recognition, reportregard-ing, controllregard-ing of aggression that became an important problem for safety of patient and staff in psychiatry services should be done.
Key Words: Aggression, Psychiatry, Restraint
ÖZET
Amaç: Agresyon psikiyatri kliniklerinde görülen fiziksel
ve psikolojik travmalara yol açabilen önemli bir sorundur. Bu araþtýrmanýn amacý bir eðitim ve araþtýrma has-tanesinin psikiyatri kliniklerinde görülen agresyonun ve kullanýlan kýsýtlama yöntemlerinin incelenmesidir.
Yöntem: Tanýmlayýcý bir araþtýrma olan bu çalýþma Kapalý
psikiyatri, Açýk psikiyatri, Alkol ve Madde Baðýmlýlýðý Araþtýrma Tedavi ve Eðitim Merkezi (AMATEM) kliniklerinde 1 Nisan 2014 - 31 Mart 2015 tarihleri arasýn-da yürütülmüþtür. Veriler, klinik hemþireleri tarafýnarasýn-dan olayýn hemen ardýndan doldurulan kayýt formlarýnýn geriye dönük olarak incelenmesi ile toplanmýþtýr.
Bulgular: Kliniklerde görülen agresyon olaylarýnýn sayýsý
554’tür. Olaylarýn çoðunluðunun kapalý psikiyatri kli-niðinde olduðu, en fazla kendine zarar verme niyeti ve giriþiminin görüldüðü, olaylarýn çoðunun yaz mevsi-minde, aðustos ayýnda ve nöbet saatlerinde gerçekleþtiði bulunmuþtur. Kullanýlan kontrol yöntemleri ince-lendiðinde olaylarýn çoðunda kontrol yöntemi kullanýl-madýðý ve terapötik görüþme yapýldýðý; en fazla kullanýlan kontrol yönteminin mekanik tespit ve mekanik tespitle birlikte uygulanan intramüsküler hibernasyon olduðu bulunmuþtur. Sonuç: Agresyon olaylarýnýn çoðunda
kýsýt-lama yönteminin kullanýlmamasý olumlu bir sonuçtur. Hasta ve çalýþanlar arasýndaki etkileþimi arttýrmaya yöne-lik tedavi edici ortam aktiviteleri mesai saatleri dýþýnda da düzenlenmelidir. Psikiyatri kliniklerinde hasta ve çalýþan güvenliði açýsýndan önemli bir sorun olan agresyonun tanýnmasý, kayýt altýna alýnmasý ve kontrol edilmesine yönelik çalýþmalar yapýlmalýdýr.
Anahtar Sözcükler: Agresyon, Psikiyatri, Kýsýtlama
(Klinik Psikiyatri 2018;21:130-136) DOI: 10.5505/kpd.2018.70783
GÝRÝÞ
Hasta güvenliði saðlýk hizmetlerinde kalite prog-ramlarýnýn önemli konularýndan birisidir Nitelikli saðlýk hizmetinin birincil ve vazgeçilmez koþulunu oluþturan hasta güvenliði, saðlýk kuruluþlarý ve kuruluþlardaki çalýþanlar tarafýndan alýnan önlem-lerin tamamýdýr. Hasta güvenliðinde amaç, hasta ve hasta yakýnlarýný, hastane çalýþanlarýný fiziki ve psikolojik olarak olumlu etkileyecek bir ortam yaratarak güvenliði saðlamaktýr (1).
Psikiyatri kliniklerinde görülen önemli bir sorun olan agresyon fiziksel ve psikolojik travmalara, hatta ölümle sonuçlanabilecek olaylara neden ola-bilir. Agresyon, fiziksel veya psikolojik zarara neden olan ya da zarar verme niyetiyle yapýlan, sesin yükseltilmesinden silahlý saldýrýda bulunmaya kadar birçok formda meydana gelebilen bir davranýþtýr. Genellikle kiþinin kendisine, diðer kiþilere ve çevreye yönelik hasar ve yaralanmalara neden olur (2,3,4).
Literatürde psikiyatri kliniklerinde intihar yada kendine zarar verme giriþimleri, agresyon epizotlarý ve çalýþanlara yönelik agresif sözel ve fiziksel olay-lar gibi kritik beklenmedik olayolay-larýn deðer-lendirildiði çalýþmalar görülmektedir (5,6,7). Ayrýca yapýlan bir çalýþmada, bütün ciddi beklenmedik olaylar gruplara ayrýlmýþtýr. Bu olaylar þunlardýr: kendine zarar verme niyeti yada giriþimi, klinikten kaçma giriþimi, fiziksel kýsýtlama, personele yada diðer hastalara karþý fiziksel þiddet tehdidi, fiziksel saldýrý, cinsel saldýrý, sözlü saldýrý, kargaþa, cinsel taciz ve ýrka yönelik taciz (8). Psikiyatri kliniklerinde yapýlan çalýþmalarda, hastalarýn kendine zarar verme davranýþlarý için %5.8-77 arasýnda deðiþen farklý oranlar verilmiþtir (9,10,11,12).
Psikiyatri kliniklerinde agresyon olaylarýný, tedavi reddi yada klinikten kaçma giriþimlerini önlemek amacýyla kýsýtlama yöntemleri kullanýlmaktadýr. Kullanýlan yöntemler arasýnda fiziksel ve mekanik kýsýtlama, izolasyon, oral yada intramüsküler ilaç tedavileri yer almaktadýr (13). Kliniðe kabul sonrasý birinci gün, en fazla mekanik kýsýtlama yönteminin kullanýldýðý belirtilmektedir (14). Türkiye'de en sýk kullanýlan yöntemlerin ise mekanik kýsýtlama,
izo-lasyon ve intramüsküler sedasyon olduðu belir-tilmektedir (15).
Bu araþtýrmanýn amacý bir eðitim ve araþtýrma has-tanesinin psikiyatri kliniklerinde görülen agres-yonun ve kullanýlan kýsýtlama yöntemlerinin ince-lenmesidir. Bu amaçla, kliniklerde görülen agres-yon ve beklenmedik olaylar, olaylarýn özellikleri ve kullanýlan kýsýtlama yöntemleri araþtýrýlmýþtýr.
YÖNTEM
Tanýmlayýcý nitelikte bir araþtýrma olan bu çalýþma, Ýzmir Katip Çelebi Üniversitesi Atatürk Eðitim ve Araþtýrma Hastanesi Psikiyatri kliniklerinde, 1 Nisan 2014 - 31 Mart 2015 tarihleri arasýnda yapýlmýþtýr. Bu tarihler arasýnda Kapalý psikiyatri, Açýk psikiyatri, Alkol ve Madde Baðýmlýlýðý Araþtýrma Tedavi ve Eðitim Merkezi (AMATEM) kliniklerinde görülen agresyon, beklenmedik olay-lar ve kullanýlan kýsýtlama yöntemleri incelenmiþtir. Literatürden yararlanýlarak oluþturulan bir kayýt formu kullanýlmýþtýr (3,5,6,7,8). Veriler, klinik hemþireleri tarafýndan olayýn hemen ardýndan doldurulan kayýt formlarýnýn geriye dönük olarak incelenmesi ile toplanmýþtýr.
Araþtýrmanýn yapýlabilmesi için Ýzmir Katip Çelebi Üniversitesi Atatürk Eðitim ve Araþtýrma Hastanesi Psikiyatri Kliniðinden gerekli izinler alýnmýþtýr.
Verilerin analizi sayý, yüzdelik, Pearson ki-kare ve Fisher's Exact test kullanýlarak yapýlmýþtýr.
BULGULAR
Kliniklerde toplam agresyon ve beklenmedik olay sayýsý 554 olarak bulunmuþtur. Olaylarýn en fazla kapalý psikiyatri kliniðinde gerçekleþtiði görülmek-tedir (x2=8.22, p<0.05) (Tablo 1).
Kliniklerde gerçekleþen olaylar arasýnda en fazla %26'lýk oranla kendine zarar verme niyeti ve giriþi-minin bulunduðu; bunu tehdit ve sözlü saldýrýnýn (%20.2), diðer hastalara (%11.9) ve personele
(%11.7) fiziksel þiddet tehdidinin izlediði bulun-muþtur (x2=1.8, p<0.05). Olaylarýn en fazla yaz mevsiminde (%37.5) görüldüðü, bunu sýrasýyla ilk-bahar (%28.3), sonilk-bahar (%19) ve kýþ mevsiminin (%15.2) izlediði ve olaylarýn mevsimlere göre görülme oraný arasýndaki farkýn anlamlý olduðu bulunmuþtur (x2=66.89, p<0.05) (Tablo 1). Olaylar en fazla Aðustos ayýnda (%21.8) görülmüþtür. Olaylarýn en fazla görüldüðü diðer aylar sýrasýyla Mayýs (%13.2), Nisan (%12.1), Eylül (%10.1) ve Temmuz (%8.7) aylarýdýr.
Olaylarýn çoðu nöbet saatlerinde gerçekleþmiþ olup, nöbet (%66.1) ve mesai (%33.9) saatleri arasýndaki fark anlamlýdýr (x2=57.19, p<0.05).
Olaylarýn çoðunun gece (%51.6) gerçekleþtiði fakat gündüzle (%48.4) karþýlaþtýrýldýðýnda aradaki farkýn anlamlý olmadýðý bulunmuþtur (x2=, p>0.05) (Tablo 1).
Tablo 2'de görüldüðü üzere, kapalý psikiyatri kli-niðinde en fazla kendine zarar verme niyeti ve gi-riþiminin (%26.5), AMATEM kliniðinde en fazla tehdit ve sözlü saldýrýnýn (%39.1), Açýk psikiyatri kliniðinde ise en fazla kendine zarar verme niyeti ve giriþiminin (%66.6) görüldüðü bulunmuþtur. Kullanýlan kontrol yöntemleri incelendiðinde olay-larýn çoðunda (%37.9) kontrol yöntemi kullanýl-madýðý ve terapötik görüþme yapýldýðý; en fazla kul-lanýlan kontrol yönteminin mekanik tespit (%29.1) ve mekanik tespitle birlikte uygulanan IM hiber-nasyon (%16.2) olduðu bulunmuþtur (x2=610.24, p<0.05) (Tablo 3).
Kliniklerde uygulanan kontrol yöntemleri ince-lendiðinde, açýk psikiyatri kliniðinde kontrol yönte-mi uygulanmadýðý görülmüþtür. Mekanik tespit uygulamasý kapalý psikiyatri kliniðinde (%55.6) AMATEM kliniðine (%26.1) göre daha fazla olup, aradaki fark anlamlýdýr (X2=14.71, p<0.05). Oral hibernasyon uygulama oraný kapalý psikiyatri kli-niðinde (%13.1) AMATEM kliniðine (%2.2) göre daha fazla olup, aradaki fark anlamlý bulunmuþtur (x2=4.72, p<0.05) (Tablo 4).
Tablo 1: Olaylarýn Özelliklerine Göre Daðýlýmýnýn Ýncelenmesi Olaylarýn özellikleri n % x2/p AMATEM Kapalý psikiyatri Açýk psikiyatri 46 502 6 8.3 90.6 1.1 8.22 0.00
Kendine zarar verme niyeti/giriþimi Klinikten kaçma giriþimi
Personele fiziksel þiddet tehdidi Fiziksel saldýrý
Cinsel saldýrý/cinsel taciz Eþyaya yönelik þiddet Tehdit/sözlü saldýrý
Diðer hastalara fiziksel þiddet tehdidi 144 31 65 63 10 63 112 66 26.0 5.6 11.7 11.4 1.8 11.4 20.2 11.9 1.80 0.00 Ýlkbahar Yaz Sonbahar Kýþ 157 208 105 84 28.3 37.5 19.0 15.2 66.89 0.00 Mesai Nöbet 188 366 33.9 66.1 57.19 0.00 Gündüz Gece 268 286 48.4 51.6 0.58 0.44
Tablo 2: Kliniklerdeki Agresyon Olaylarýnýn Daðýlýmý
Olay Klinikler AMATEM Kapalý psikiyatri Açýk psikiyatri Toplam n % n % n % n %
Kendine zarar verme niyeti/giriþimi 7 15.2 133 26.5 4 66.6 144 26.0 Klinikten kaçma giriþimi 4 8.7 27 5.4 0 0 31 5.6 Personele fiziksel þiddet tehdidi 5 10.9 59 11.8 1 16.7 65 11.7 Fiziksel saldýrý 4 8.7 59 11.8 0 0 63 11.4 Cinsel saldýrý/cinsel taciz 1 2.2 9 1.8 0 0 10 1.8 Eþyaya yönelik þiddet 7 15.2 55 11.0 1 16.7 63 11.4 Tehdit/sözlü saldýrý 18 39.1 94 18.7 0 0 112 20.2 Diðer hastalara fiziksel þiddet tehdidi 0 0 66 13.0 0 0 66 11.9 Toplam 46 100.0 502 100.0 6 100.0 554 100.0
TARTIÞMA
Agresyonun ve beklenmedik olaylarýn %90.6'lýk oranla, en fazla kapalý psikiyatri kliniðinde görülmüþ olmasý beklenen bir sonuçtur. Kapalý psikiyatri kliniði gerçeði deðerlendirme yetisi bozulmuþ, aktif psikotik semptomlarý olan, daha çok þizofreni hastalarýnýn yatarak tedavi gördüðü bir kliniktir. Akut psikotik dönemdeki yatan hasta-larýn daha çok saldýrgan davranýþ gösterdiði lite-ratürde belirtilmektedir (4,16,17,18,19,20). Kliniklerde gerçekleþen olaylar arasýnda en fazla oranda görülen (%26) kendine zarar verme niyeti ve giriþimi olup; bunu tehdit ve sözlü saldýrý (%20.2), diðer hastalara (%11.9) ve personele (%11.7) fiziksel þiddet tehdidi izlemiþtir. Diðer olaylar ve oranlarý ise þöyledir: Eþyaya yönelik þid-det (%11.4), fiziksel saldýrý (%11.4), klinikten kaçma giriþimi (%5.6), cinsel saldýrý/cinsel taciz (%1.8). Gordon ve ark.(2005) tarafýndan yapýlan psikiyatri kliniðinde gerçekleþen beklenmedik olay-larýn deðerlendirildiði çalýþmada bulunan fiziksel þiddet tehdidi (%10.42) ve cinsel saldýrý/cinsel taciz
(%0.83) oranýnýn bu çalýþmayla benzer olduðu söylenebilir. Þiddet oranýnýn çoðunlukla hastanýn kliniðe kabulü öncesi ve sýrasýnda olduðu ve þizofreni hastalarýnýn daha yüksek þiddet eðilimli olduðu belirtilmektedir (3).
Olaylar arasýnda kendine zarar verme niyeti ve gi-riþimi (%26) ilk sýrada yer almaktadýr. Psikiyatri kliniklerinde yapýlan çalýþmalarda hastalarda görülen kendine zarar verme davranýþý için farký oranlar verilmektedir (%5.8-%77) (9,10,11,12). Yapýlan bir çalýþmada yatarak tedavi gören psiki-yatri hastalarýnýn %44'ünün öyküsünde kendine zarar verme davranýþýnýn bulunduðu belirtilmekte-dir (21).
Kliniklerde gerçekleþen olaylar arasýnda tehdit ve sözlü saldýrý (%20.2) ikinci sýradadýr. Yapýlan bir çalýþmada hemþirelerde bir veya daha fazla kez sözel þiddete maruz kalma oraný %86 olarak sap-tanmýþ ve en fazla küfür, hakaret ve tehdidin görüldüðü belirtilmiþtir (22). Baþka bir çalýþmada psikiyatri kliniðinde yatan 522 hastanýn yarýsýnda sözel saldýrganlýk saptanmýþ olup, bu davranýþlarýn
Tablo 3: Uygulanan Kontrol Yöntemlerinin Daðýlýmý
Kontrol Yöntemi n % x2/p
Kontrol Yöntemi Kullanýlmamýþ 210 37.9
610.24
0.00
Mekanik Tespit 161 29.1
IM* Hibernasyon 26 4.7
Oral Hibernasyon 29 3.6
Mekanik Tespit + IM* Hibernasyon 90 16.2 Mekanik Tespit + Oral Hibernasyon 37 6.7
IM* + Oral Hibernasyon 7 1.3
Mekanik Tespit + IM* + Oral Hibernasyon 3 0.5
Toplam 554 100.0
*Ýntramüsküler
Tablo 4: Kliniklerde Uygulanan Kontrol Yöntemlerinin Daðýlýmý *
Kýsýtlama Yöntemi
Olay AMATEM Kapalý Psikiyatri
x2 p n % n % Mekanik tespit Evet Hayýr 12 34 26.1 73.9 279 223 55.6 44.4 14.71 0.00 Oral hibernasyon Evet Hayýr 1 45 2.2 97.8 66 436 13.1 86.9 4.72 0.03 IM** hibernasyon Evet Hayýr 13 33 28.3 71.7 113 389 22.5 77.5 0.78 0.36
* Açýk Psikiyatri kliniðinde kýsýtlama yöntemi kullanýlmamýþtýr. **Ýntramüsküler
daha fazla baðýrma ve tehdit etme þeklinde görüldüðü belirtilmiþtir (23).
Ýngiltere'de akut psikiyatri kliniklerinde yapýlan bir çalýþmada hemþirelerin bir yýl içinde 254 saldýrgan-lýk olayý saptadýklarý ve bu olaylardan 101'inin fizik-sel saldýrganlýk olduðu; bu davranýþlarýn çoðunluk-la klinikte çalýþan saðlýk personeline yönelik (n=145) olduðu belirtilmektedir (24). Bu çalýþma-da fiziksel saldýrý (n=63) ve personele fiziksel þid-det tehdidi (n=65) sözlü saldýrý ve tehdide (n=112) göre daha az görülmüþtür. Yapýlan bir çalýþmada en fazla psikiyatri kliniklerinde çalýþan hemþirelerin fiziksel þiddete maruz kaldýðý (%63.2) bulunmuþtur (22).
Bu çalýþmada bulunan eþyaya yönelik þiddet oraný %11.4'dür. Yatan psikiyatri hastalarýnda saldýrgan-lýðý belirlemeye yönelik bir çalýþmada çoðunlukla görülen saldýrganlýk türünün fiziksel saldýrý olduðu belirtilmekte olup, fiziksel saldýrý içinde en önemli grubu eþyalara yönelik saldýrýlarýn oluþturduðu bildirilmektedir (25).
Agresyon ve þiddet olaylarý ortamda bulunan herkesi etkileyebilmektedir. Psikiyatri hastalarýnýn servis ortamlarýnda yaþadýklarý travmalarla ilgili bir çalýþmada hastalarýn %63'ü travmatik olaylara tanýk olduðunu, %54'ü korkutucu ya da saldýrgan hastalardan kaynaklanan olumsuz deneyimler yaþadýklarýný ve %31'i fiziksel saldýrýya uðradýðýný belirtmiþtir (26). Bu çalýþmada diðer hastalara fizik-sel þiddet tehdidi deðerlendirilmiþ olup, klinikte görülen olaylar arasýnda diðer hastalara fiziksel þid-det tehdidi oraný %11.9'dur.
Foster ve arkadaþlarý (2007) tarafýndan akut psiki-yatri kliniklerinde yapýlan bir çalýþmada yaklaþýk 10 aylýk bir sürede toplam 254 olayýn %29.5'inde "firar etme" görüldüðü tespit edilmiþtir (24). Bu çalýþma-da farklý olarak toplam 554 olayýn %5.6'sý klinikten kaçma giriþimidir.
Bu çalýþmada cinsel taciz sözel yada fiziksel olarak ayrýlmamýþ olup, daha ziyade fiziksel olan cinsel saldýrý ve taciz deðerlendirilmiþ olup, görülme oraný %1.8'dir. Coþkun ve Öztürk (2010) tarafýndan yapýlan çalýþmada ise hemþirelerin karþýlaþtýklarý sözel (%21.5) ve fiziksel (%6.6) cinsel taciz oranlarý
deðerlendirilmiþtir (22).
Olaylar en fazla yaz mevsiminde (%37.5) ve aðus-tos ayýnda (%21.8) görülmüþtür. Yaz mevsimi ve aðustos ayýnda bakým ve tedavi ekibi üyelerinin yýl-lýk izinlerini en fazla kullandýklarý zaman olmasý nedeniyle ortamda bulunan kiþi sayýsý diðer zaman-lara göre nispeten daha az olmaktadýr. Nitekim ortamda bulunan ruh saðlýðý profesyonellerinin sayýsýyla þiddet riskinin negatif iliþkili olduðu (27) ve hastayla kurulan iliþkinin sýklýðýndan ziyade kalitesinin de önemli bir etken olduðu belirtilmek-tedir (28). Hasta ve personel arasýndaki etkileþimin düþük seviyede olmasý ve yapýlandýrýlmýþ aktivite azlýðý þiddet riskini arttýran çevresel risk faktörleri arasýndadýr (19,22).
Ayný þekilde olaylarýn mesaiye (%33.9) göre nöbet (%66.1) saatlerinde daha fazla gerçekleþtiði; anlamlý bir fark olmasa da olaylarýn gece (%51.6) gündüze (%48.4) göre daha fazla olduðu bulun-muþtur. Hasta ve personel arasýndaki etkileþimi arttýrmak amacýyla tedavi edici ortam aktivitelerinin nöbet ve akþam saatlerinde de plan-lanmasý önerilebilir. Yapýlan bir çalýþmada yatan psikiyatri hastalarýnda saldýrganlýðýn en fazla 19-20 saatleri arasýnda gerçekleþtiði belirtilmektedir (25). Ayrýca akþam ve sabah saatleri ve nöbet devir tes-lim zamanlarýnda da þiddet olaylarý meydana gelmektedir (29).
Kapalý psikiyatri (%26.5) ve açýk psikiyatri (%66.6) kliniðinde en fazla kendine zarar verme niyeti ve giriþimi; AMATEM kliniðinde ise tehdit ve sözlü saldýrý (%39.1) görülmüþtür. Psikiyatri kliniðinde yatan hastalarda saldýrganlýk potansiyelinin deðer-lendirildiði bir çalýþmada kiþilik bozukluðu ve alkol baðýmlýlýðýnýn saldýrganlýk açýsýndan birinci sýrada yer aldýðý bildirilmiþtir (30). Akut psikotik hastalar-da ve madde kötüye kullaným bozukluðu olanlarhastalar-da saldýrganlýk potansiyelinin yüksek olduðu vurgulan-maktadýr (2).
Bu çalýþmada olaylarýn çoðunda (%37.9) kontrol yöntemi uygulanmadýðý, en fazla kullanýlan kontrol yönteminin ise mekanik tespit (%29.1) ve mekanik tespitle birlikte uygulanan intramüsküler hiber-nasyon (%16.2) olduðu bulunmuþtur. Psikiyatri kliniklerinde baðlamalarý azaltma programý sonrasý
hasta baðlama uygulamasýnýn deðerlendirildiði bir çalýþmada bir ayda yatýrýlan 810 hastanýn 194 (%23.9)'ünün baðlandýðý, ilk üç baðlamada baðla-malarýn %35'ine ek ilaç tedavisi uygulandýðý, tedavi uygulananlarýn çoðunda tipik antipsikotik (haloperidol ve klorpromazin) kullanýldýðý belir-tilmektedir. Ayrýca nöroleptik malign sendrom ve baðlanmýþ hastanýn ajitasyonu nedeniyle oluþabile-cek baþka sakýncalarý önlemek amacýyla þiddeti ve saldýrgan davranýþý önlemede standart günlük tedavinin dýþýnda ek ilaç tedavisinin önerilmemesi dolayýsýyla hastalara uygulanan ek ilaç tedavisinin az olmasý olumlu olarak deðerlendirilmiþtir. Baðlamalarýn çoðunluðunun (%56) nöbet saat-lerinde olduðu ve baðlanma nedenleri içinde insana dönük etkin þiddetin (%37.1) ilk sýrada yer aldýðý bildirilmektedir (31). Bir diðer çalýþmada da mekanik tespitin agresif davranýþý yönetmede, çoðunlukla yatýþýn ilk günlerinde ve gece uygu-landýðý belirtilmektedir (14). Bu çalýþma açýsýndan da olaylarýn çoðunda kontrol yöntemi kullanýlma-masý ve mekanik tespitle birlikte uygulanan intramüsküler hibernasyonun daha az olmasý olum-lu olarak deðerlendirilebilir.
Açýk psikiyatri kliniðinde kontrol yöntemi uygulan-madýðý, mekanik tespit ve oral hibernasyon uygula-masýnýn kapalý psikiyatri kliniðinde AMATEM kliniðine göre daha fazla olduðu görülmektedir. Sercan ve Bilici'nin (2009) çalýþmasýnda baðlanan hastalarýn tanýlarýnda psikotik bozukluklarýn çoðunlukta olduðu ve duygudurum bozukluklarýnýn ikinci sýrada yer aldýðý, ancak baþka türlü adlandýrýlmayan psikozlar ayrý tutulduðunda tanýlarda ilk sýrada iki uçlu bozukluk ve ikinci sýra-da þizofreninin yer aldýðý bildirilmektedir (31).
SONUÇ
Hastalarýn tanýlarýnýn çalýþmada yer almamasý çalýþmanýn kýsýtlýlýðýný oluþturmaktadýr. Hastalarýn tanýlarýnýn da deðerlendirildiði çalýþmalarýn yapýl-masý önerilebilir.
Klinikte çalýþan sayýsýnýn daha az olduðu zamanlar-da agresyon ve beklenmedik olaylarýn zamanlar-daha fazla görülüyor olmasý psikiyatri hizmetlerinin planla-masý yapýlýrken dikkat edilmesi gereken önemli bir bulgudur. Kliniklerde saðlýk hizmetlerinin
planlan-masý ve uygulanplanlan-masýnda hem ruh saðlýðý profes-yonellerinin sayýsý hem de hasta ve çalýþanlar arasýndaki etkileþimin kalitesi göz önünde bulun-durulmalýdýr.
Psikiyatri kliniklerinde hasta ve çalýþan güvenliði açýsýndan önemli bir sorun olan agresyonun tanýn-masý, kayýt altýna alýnmasý ve kontrol edilmesine yönelik çalýþmalar yapýlmalýdýr. Saðlýk kurumlarýn-da hasta güvenliðinin saðlanmasýnýn bir kurumlarýn-davranýþ ve tutum deðiþimi ve ayrýca belli bir süreci gerektirdiði göz önünde bulundurularak, çalýþanlara yönelik birey merkezli bakým ve iþbirliðine dayalý disiplinler arasý çalýþmayý saðlayacak eðitim programlarý düzenlenmelidir.
Hastanýn personele, diðer hastalara, kendisine ya da kuruma yönelik tehlike içeren davranýþlarýnýn kontrol altýna alýnmasý amacýyla daha az kýsýtlayýcý yöntemlerin seçilmesine ve kýsýtlayýcý kontrol yön-temlerinin kullanýlmasýnýn azaltýlmasýna yönelik programlar oluþturulmalý ve uygulanmalýdýr.
Yazýþma adresi: Dr. Ayþegül Savaþan, Ankara cad. No: 201 D: 11 Bornova, Ýzmir, Türkiye aysegulsavasan@yahoo.com
KAYNAKLAR 1. Behlül S, Bayraktar Ö. Saðlýk çalýþanlarýnýn hasta güvenliði
kültürü algýlarýnýn deðerlendirilmesi: üniversite hastanesi örneði. Sað Aka Derg 2017;4:202-206.
2. Barlow K, Grenyer B, Ilkiw-Lavalle O. Prevalence and pre-cipitants of aggression in psychiatric inpatient units. Aust N Z J Psychiatry 2000;34:967-974.
3. Turgut T, Lagace D, Izmir M, Dursun S. Assessment of vio-lence and aggression in psychiatric settings: Descriptive approaches. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni 2006;16:179-194. 4. Böke Ö, Sarýsoy G, Çelik C, Aker S, Bahçe Z, Þahin AR. Physical agression and neurologic soft signs in inpatients with schizophrenia. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni 2008:18:22-30. 5. Fletcher E, Stevenson C. Launching the Tidal Model in an adult mental health programme. Nurs Stand 2001;15:33-36. 6. Stevenson C, Barker P, Fletcher E. Judgement days: develop-ing an evaluation for an innovative nursdevelop-ing model. J Psychiatr Ment Health Nurs 2002;9:271-276.
7. Barker P, Buchanan-Barker P. The Tidal Model of mental health recovery and reclamation: Application in acute care set-tings. Issues Ment Health Nurs 2010;31:171-180.
8. Gordon W, Morton T, Brooks G. Launching the Tidal Model: Evaluating the evidence. J Psychiatr Ment Health Nurs 2005;12: 703-712.
9. Aksoy A, Ögel K. Self-injurious behavior. Anadolu Psikiyatri Derg 2003;4:226-236.
10. Bresin K, Schoenleber M. Gender differences in the preva-lence of nonsuicidal self-injury: A meta-analysis. Clin Psychol Rev 2015; 38:55-64.
11. Shariatpanahi SMV, Shahverdi E, Atashani FN, Vakiloroaya Y, Konjedi MA. Self-Mutilation among patients with psychiatric disorders referred to Lavasani Hospital, 2013-2014. Jundishapur J Chronic Dis Care 2016; 5: e35189. (inpress) http://doi.org/10.17795/jjcdc-35189
12. Cipriano A, Cella S, Cotrufo P. Nonsuicidal self-injury: A systematic review. Front. Psychol 2017;8:1946.
13. Tekkaþ K, Bilgin H. Psikiyatri servislerinde kullanýlan pro-fesyonel kontrol yöntemleri: Kullaným nedenleri, türleri, uluslar arasý uygulamalar ve algýlamalar Turk Psikiyatri Derg 2010;21: 235-42.
14. Lorenzo RD, Miani F, Formicola V, Ferri P. Clinical and organizational factors related to the reduction of mechanical restraint application in an acute ward: An 8-year retrospective analysis. Clin Pract Epidemiol Ment Health. 2014;10:94-102. 15. Steinert T, Lepping P. Legal provisions and practice in the management of violent patients. A case vignette study in 16 European countries. Eur Psychiatry 2009;24:135-141.
16. Arseneault L, Moffitt TE, Caspi A, Taylor PJ, Silva PA. Mental disorders and violence in a total birth cohort: results from the Dunedin study. Arch Gen Psychiatry 2000;57: 968-979. 17. Ehmann TS, Smith GN, Yamamoto A, McCarthy N, Ross D, Au T, Flynn SW, Altman S, Honer WG. Violence in treatment resistant psychotic inpatients. J Nerv Ment Dis 2001; 189: 716-721.
18. Walsh E, Gilvarry C, Samele C, Harvey K, Manley C, Tyrer P, Creed F, Murray R, Fahy T. Reducing violence in severe men-tal illness: randomised trial of intensive case management com-pared with standard care. BMJ 2001;323:1093-1096.
19. Davison SE. The management of violence in general psychi-atry. BJPsych Advances 2005;11:362-370.
20. Shah L, Annamalai J, Aye SN, Xie H, Pavadai S, Ng W, Suppiah KS, Shah A, Manickam M. Key components and strate-gies utilized by nurses for de-escalation of aggression in psychi-atric in-patients: a systematicreview protocol. JBI Database System Rev Implement Rep 2016;14:109-118.
21. Nijman HLI, Dautzenberg M, Merckelbach HLGJ, Jung P, Wessel I, Campo J. Self-mutilating behaviour of psychiatric inpatients. Eur Psychiatry 1999;17:1-7.
22. Coþkun S, Öztürk AT. Bakýrköy Ruh Saðlýðý ve Sinir Hastalýklarý Eðitim ve Araþtýrma Hastanesi hemþirelerinde þid-dete maruz kalma durumlarýnýn incelenmesi. Maltepe Üniver-sitesi Hemþirelik Bilim ve Sanatý Dergisi 2010;3:16-23. 23. Stewart D, Bowers L. Inpatient verbal aggression: content, targets and patient characteristics. J Psychiatr Ment Health Nurs 2013;20:236-43.
24. Foster C, Bowers L, Nijman H. Aggressive behaviour on acute psychiatric wards: prevalence, severity and management. J Adv Nurs 2007;58:140-149.
25. Kýrpýnar Ý, Özer H, Coþkun Ý, Çayköylü A. Yatan psikiyatri hastalarýnda saldýrganlýk: Erzurum'da psikiyatri kliniklerinde görülen saldýrgan davranýþlar üzerine bir çalýþma. Turk Psikiyatri Derg 1995;6:285-296.
26. Frueh BC, Knapp RG, Cusack KJ, Grubaugh AL. Patients' reports of traumatic or harmful experiences within the psychi-atric setting. Psychiatr Serv 2005;56:1123-33.
27. Monahan J, Steadman HJ, Appelbaum PS, Robbins, PC, Mulvey EP, Silver E, Appelbaum PS, Grisso T, Mulvey EP, Roth LH. Developing a clinically useful actuarial tool for assessing violence risk. Br J Psychiatry 2000;176:312-319.
28.Appelbaum PS, Dimieri RJ. Protecting staff from assaults by patients: OSHA steps in. Psychiatr Serv 1995;46:333-338. 29. Bilgin H, Özcan NK. Psikiyatri Kliniklerinde Agresyon. J Psychiatric Nurs 2012;3:42-47.
30. Ata EE, Kelleci M. Psikiyatri kliniðinde yatan bir grup has-tada saldýrganlýk potansiyeli ve etkileyen bazý etkenler. NPAKADEMÝ 2012;1:7-15.
31. Sercan M, Bilici R. Türkiye'de bir ruh saðlýðý bölge has-tanesindeki hasta baðlama uygulamalarýnýn deðiþkenleri. Turk Psikiyatri Derg 2009;20:37-48.
