Beslenm e ve Diyet D ergisi / J . N u tr. and D İe t., 17 7 - 15, 1988
KIRSAL BÖLGEDE B ESL EN M E E Ğ İT İM İN İN MALNÜTRİSYONUN Ö N L E N M E S İN E V E
TED A V İSİN E E T K İL E R İ
Dr. G ü lay KOÇOĞLU* /D o ç . Dr. A yten EGEM EN** B u ça lışm a, e b e le rin b eslen m e k o n u s u n d a k i b ilg ile
rin in a r tır ılm a s ın ın ve b u n a e k o la ra k b ir d iy e tis y en ta r a f ı n d a n d e ste k le n m e s in in m a ln ü tris y o n u n ö n le n m e sin e ve te d a v is in e o la n e tk ile rin in in c e le n m esi a m a c ıy la y a p ılm ıştır. Ç o c u k la rın p eriy o d ik o la ra k iz le n d ik le ri Ç ubuk B ölgesi’n d e n seç ile n 6 köy ile ç o c u k la rın izlen m ed iğ i A ltın d ağ İlç e si’n d e n seçilen iki köyde, b ir yıl b o y u n c a s ü rd ü rü le n ç a lış m a d a b irb irin d e n fa r k lı d ö rt g ru p o lu ş tu ru lm u ş tu r. B irin c i ve ik in ci g ru p ta k i e b e le r özel o la ra k b eslenm e k o n u s u n d a e ğ itilm işle r ve a y rıc a b irin c i g ru p ta k i e b e le r d iy e tisy e n t a r a f ı n d a n yıl boyu d e s te k le n m işle rd ir. Ü çüncü g ru p ta k i eb e le r ço cu k iz le m le rin i eskisi gibi s ü rd ü rm ü ş le r, d ö rd ü n c ü g r u p t a ise çocuk izlem i y a p ılm a m ış tır. B u d ö r t g ru p ta k i 0 - 24 ay lık ç o c u k la rd a n b a ş la n g ıç ta m a ln iitris y o n u o lan 91 çocuk « ted av i ça lışm ası» , 0 - 6 a y lık sa ğ la m o lan 137 çocu k ise «önlem e ça lışm ası» k a p s a m ın a g irm iştir. B ir y ıllık ç a lış m a s o n u n d a g ru p la r m a l- n ü tris y o n p re v a la n s ın d a k i d eğ işik lik le r, m a ln ü tr is - y o n a g irm e o ra n ı, m a ln ü tr is y o n lu la n n iy ileşm e o ra n ı a ç ıla r ın d a n k a r ş ıla ş tır ılm a la r d ır . E ğ itilm iş ebe izlem i ve d iy e tisy e n d e ste ğ i o la n b irin c i g r u p ta m a ln ü tris y o n p re v a la n s ı ve m a ln iitris y o n a g irm e o ra n ı d iğ e r g ru p la r d a n ö n em li ö lçü d e az olm uş, m a ln ü tr is y o n lu la n n iy ile şm e o ra n ı d a y ü k sek o l m u ş tu r. S ad ece e ğ itilm iş eb e izlem i o la n ik in c i g ru p ta m a ln iitr is y o n a g irm e o ra m ü ç ü n c ü v e d ö r d ü n c ü g r u p ta n ö n em li ölçüde az olm u ş a n c a k , m 3 İ - n iîtris y o n p re v a la n s ı v e m a ln ü tr is y o n lu la n n iy ile ş tirilm e si a ç ıs ın d a n ö n e m li b ir b a ş a r ı e ld e e d ilm e m iştir. Ü ç ü n cü v e d ö rd ü n c ü g ru p la r a r a s ın d a İse h iç f a r k s a p ta n a m a m ış tır .
(*) C u m h u riy e t Ü. T ıp F a k . H a lk S ağ lığ ı A n a b lllm D alı B eslen m e U zm anı. (**') H. Ü. T ıp F ak . H a lk S ağ lığ ı A n a b ilim D a lı Ö ğ re tim Üyesi.
s Kı^oğlu, G., Egemen A. G İR İŞ
B u g ü n d ü nya n ü fu su n u n ü ç te ik isi açlık ve b u n u n yol açtığı so ru n la rla k a rş ık a rşıy a d ır. H e rg ü n y a k laşık 40000 çocuk, te m e lin de m a ln ü tris y o n u n y a ttığ ı n e d en le rle ölm ekte, b ir b u k a d a rı da s a k a t k a lm a k ta d ır (1). Ü lkem izde de ç o cu k la rın önem li b ir k ısm ı n ın m a ln ü trisy o n lu old u ğ u çeşitli a ra ş tırm a la rla g ö s te rilm iştir (2^
1974 y ılın d a ülk e genelinde y ap ılan a ra ş tırm a d a 0 - 5 y a şta k i ço c u k la rın % 20'si m a ln ü trisy o n lu b u lu n m u ş tu r. Ü lkenin b azı y ö rele rin d e , özellikle k ı r s a l k e s i m l e r d e b u o ra n % 40 - 50 lere çık ab ilm ek te d ir (3).
M aln ü trisy o n , o rg an izm an ın im m ü n sistem in i b o zarak en fek siyon h a sta lık la rın a zem in h a z ırla m a k ta ve seyrini a ğ ırla ştırm a k ta d ır (4). Ü lkem izdeki b e b ek ve çocuk ö lü m lerin in y a rısın d a n ço ğ u nda tem el ned en m a ln ü trisy o n d u r (5). M aln ü trisy o n u n sağlığa o lan olum suz e tk ile ri ço cu k ları ö ld ü rm ek le k a lm a m ak ta , y aşaya b ile n le rin de zihin y eten ek lerin d e b ıra k tığ ı kalıcı etk ilerle, o n ların ilerik i y a şa m la rın d a y ara tıcılık ve ü re tk e n lik le rin i sın ırla m a k ta
d ır (6).
M aln ü trisy o n u n o rta y a çık ışın ı etkileyen p ek ço k ekonom ik, sosyal, k ü ltü re l ve tıb b i fa k tö r v a rd ır. H e rb iri b irb iriy le yak ın d an ilgili ve b ir k ısır döngü zin cirin in h a lk a la rın ı o lu ş tu ra n b u fa k tö r le rin o rta d a n k a ld ırılm ası uzun sü reli ç ab a la rı g e re k tirm e k te d ir. G ecikilen h e r g ünün, so ru n u n d a h a d a a ğ ırla şm asın a ve çözüm ü g ü çleştirm esin e yol açm ası yüzünden, kısa sü red e so nuç alın ab ile cek bazı n o k ta la rd a n b u zincirin k ırılm ası g erek m ek ted ir.
Ç o cu k ların düzenli ve bilin çli b ir şekilde izlenm esi ve izlem ler s ıra sın d a a n n ele rin eğitim i b u zin cirin k ırılm asın d a ilk adım ı o lu ş tu ra b ilir. A n k ara'n ın E tim esg u t ve Ç ubuk b ö lg elerin d e y ap ı la n b ir çalışm ad a, düzenli o la ra k izlenen ç o cu k lard a m a ln ü trisy o n p rev alan sı, düzensiz ve y etersiz izlenen ço cu k lard ak in e kıyasla önem li ölçüde d ü şü k b u lu n m u ş tu r (7). Öte y an d an , an n elere b e s lenm e eğ itim i y ap m ak suretiyle, m a ln ü trisy o n u n b ü y ü k ölçüde ön lenebileceği ve tedavi edilebileceği de g ö s te rilm iştir (8).
B u m ak aled e, h izm et içi eğitim le eb elerin b eslen m e k o n u su n d ak i b ilg ile rin in a rttırılm a s ın ın ve eğitim e ek o la ra k diyetisyen ta ra fın d a n d estek len m esin in , ç o cu k la rd a m aln ü trisy o n u n ön len m esin e ve ted av isin e e tk ile rin i a ra ş tırm a k am acıyla yaptığım ız bu ç a lışm a n ın b u lg u la n ta rtış ıla c a k tır.
MALNUTRİSYON ve BESLENME EĞİTİMİ 9
ARAŞTIRMA YÖNTEM İ V E ARAÇLARI
A raştırm a, A n k ara’n ın Ç ubuk ilçesine bağlı 6 köy ile A ltındağ ilçesine bağlı 2 köyde y ap ılm ıştır. K öylerin hep si b en zer sosyo k ü ltü re l özellikler ta şım a k ta d ır. Ç ubuk ilçesindeki köylerde, so s yalleştirilm iş sağlık h izm eteri m odein d e ö n g ö rü ld ü ğ ü şekilde 0 - 6 yaş g ru b u n d a k i ço cu k lar p eriy o d ik o la ra k izlen m ek ted ir. A ltındağ ilçesine bağlı köylerden so ru m lu ebe ise gezici h izm et y a p m a m a k ta, doğum , aşı, enjeksiyon vb. h izm etlerd e h a lk a y ard ım cı olm ak ta d ır.
1 .9 .1 9 8 4 -3 0 .9 .1 9 8 5 t a r i h l e r i a r a s ı n d a y a p ı l a n b u a r a ş t ı r m a d a ik i deney, iki de k o n tro l g ru b u b u lu n m a k ta d ır. G ru p la rın özellik leri aşağ ıd a g ö sterilm iştir.
I. G rup-Ç ubuk ilçesine bağlı S aray ve T ahtayazı köyleri (De ney I). B ir diyetisyen ta ra fın d a n destek len en ve b eslen m e k o n u su n d a eğitilm iş ebenin izlediği grup.
II. G rup-Ç ubuk ilçesine bağlı Puı sa k la r ve Y u k arı Ç avundur köyleri (Denek II). B eslenm e k o n u su n d a eğ itilm iş eb elerin izlediği grup.
II I. G rup-Ç ubuk ilçesine bağlı A kyurt ve A kkuzulu köyleri (K ontrol I). B eslenm e k o n u su n d a eğ itilm em iş e b ele rin izlediği grup.
IV. G rup-A ltm dağ ilçesine bağlı K a ra p ü rç e k ve K avaklı köy leri (K o n tro l II). P eriy o d ik o la ra k izlenm eyen grup.
İlk iki g ru p ta k i ebeler, a ra ş tırm a b a şın d a , D ünya S ağ lık Ör- g ü tii'n ü n y ay ın la rın d a n da (9) y a ra rla n ıla ra k h a z ırla n a n «B eslen m e E ğ itim R eh b eri» n d ek i p ro g ra m çerçevesinde b eş gü n süreyle k u rs a a lın m ışla rd ır. Ü çüncü ve d ö rd ü n c ü g ru p ta k i ebelere özel b ir p ro g ra m u y g u la n m a m ıştır.
B irin ci g ru p ta k i eğ itilm iş e b e le r a y rıca h e r ay diy etisy en ta ra fın d a n ziy aret ed ilm iş ve a ra ş tır m a k a p sa m ın d a k i ç o cu k la rın d u ru m la rı gözden g eçirilerek gerekli d u ru m la rd a ç o c u k la r ebeye diyetisyen (b irlik te) sağlık evinde veya k en d i ev lerin d e ziy aret ed il m iş ve aileye eğ itim y a p ılm ıştır.
A ra ştırm a k a p sa m ın d a k i k ö y lerd e b u lu n a n 0 - 24 aylık ço cu k la rın tü m ü n ü n a ğ ırlık ve b o y ları ö lç ü ld ü k te n so n ra, «T ürk Ç ocuk la rı İçin G eliştirilm iş Y aşa G öre Boy ve A ğırlık S ta n d a rtla n » (10) ilg k a rş ıla ş tırıla ra k b ü y ü m e d u ru m la rı d e ğ erlen d irilm iştir. Ağırlığı s ta n d a rt değ erin % 80’in in a ltın d a b u lu n a n to p la m 91 çocuk a ra ş
10 Koçoğlu, G.( Egemen A.
tırm a n ın «tedavi çalışm ası» b ö lü m ü n e , b u ö lç ü m le rd e ağ ırlığ ı ve b o y u n o rm a l b u lu n a n to p la m 137 0-6 ay lık b e b ek d e a ra ş tır m a n ın
«önlem e çalışm ası» b ö lü m ü n e a lın m ış tır. A yrıca h e r ay, o ayki 0 - 2 4 ay lık ç o c u k la rın ö lç ü m le ri m a ln ü tris y o n p re v a la n sın ı h e sa p la m a d a d e ğ e rle n d irilm iştir.
B irinci, ikin ci ve ü ç ü n c ü g ru p la rd a n h e r ay, d ö rd ü n c ü g ru p ta n ise 4 ay d a b i r v eri to p la n m ış tır. B u a ra d a h e r ay yeni d o ğ a n lar m a ln ü tris y o n p re v a la n sın ı h e sa p la m a k için listeye ek len m iş, 24 ay ın ı d o ld u ra n la r ç ık a rılm ıştır.
T o p la n a n v e rile r b a şla n g ıç ta n itib a re n 4., 8., 12., a y lard ak i a ğ ırlık ve boy ö lçijm lerin in s ta n d a rtla rla k a rş ıla ş tırılm a sı ile d eğ er le n d irilm iştir. B oya göre m a ln ü trisy o n lu o la n la rın aynı zam a n d a ağ ırlığ a gö re de m a ln ü trisy o n lu o lm a la rın d a n ve boy ö lç ü m le rin in k ısa sü reli m a ln ü trisy o n la rı g ö sterm e açısın d an ağ ırlık ö lçü m leri k a d a r d u y a rlı olm ayacağı d ü şü n ü ld ü ğ ü n d e n g ru p la r, yalnız ağ ırlık ö lçü m leri esas a lın a ra k k ıy a slan m ışla rd ır.
BULGULAR
1. G erek ted av i, gerek se ö n lem e çalışm ası k a p sa m ın a giren ç o cu k la rın cinsiyete, ailelerin in ek o n o m ik d u ru m la rın a , an n e ve b a b a la rın ın eğitim d u ru m la rın a , an n elerin in y aşın a ve gebelik a ra lık la rın a , doğum a ğ ırlık la rın a , y aşay an ve ölen k a rd e ş say ıların a göre d ağ ılım ları incelendiğinde a ra ş tırm a g ru p la rı a ra sın d a ö n em li b ir fa rk lılık olm adığı g ö rü lm ü ştü r. Ö nlem e ç a lışm a sın d ak i ço c u k ların aile tip i ve aile genişliğine göre d ağ ılım ları in celen d iğ in
de ise b ir e r g ru p ta ö n em li fark lılık g ö rü lm ü ş, an cak b u n u n diğer b u lg u la rı fazla etkilem eyeceği d ü şü n ü lm ü ştü r.
2. A ra ştırm a b a şın d a m a ln ü trisy o n p rev alan sı açısından g ru p la r a ra sın d a önem li fa rk lılık b u lu n m a m ıştır. T a b lo 1 : A ra ş tırm a B a ş ın d a 0 - 2 4 Aylık Ç o c u k la rd a M a ln ü trisy o n P re v a la n s m ın D ağ ılım ı A r a ş t ı r m a G r u p l a r ı I. G ru p II. G ru p II I. G ru p IV. G ru p G en el 0 - 24 a y lık çocuk sa y ısı 111 179 195 94 579 M a ln ü trisy o n lu çocuk sa y ısı 22 23 29 17 91 M a ln ü tris y o n p re v a la n s ı (% ) 19.8 12.8 14.9 18.1 15.7 X-' = 2.972 S D = 3 p ;> 0.05
MALNÜTRİSYON ve BESLENME EĞİTİMİ
3. A ra ştırm a s o n u n d a (1 yıl so n ra ), m a ln ü tris y o n p re v a la n sı, diy etisy en ta ra fın d a n d e ste k le n en I. G ru p ta ö n em li ö lç ü d e d ü şü k b u lu n m u ş tu r. T a b lo 2 : A ra ş tırm a S o n u n d a 0 - 2 4 A ylık Ç o c u k la rd a M a ln ü tris y o n P re v a la n s m m D a ğ ılım ı A r a ş t ı r m a G r u p l a r ı I. G ru p II. G ru p I I I . G ru p IV. G ru p G e n e l 0 - 2 4 ay lık çocu k sa y ısı 108 167 183 86 544 M a ln ü tris y o n lu çocu k sa y ısı 4 22 44 14 84 M a ln ü tris y o n p re v a la n s ı (% ) 3.7 13.2 24.0 16.3 15.4 X;- = 22.4 SD = 3 p < 0.01
4. A ra ştırm a b a şın d a m a ln ü tris y o n u o la n 91 çocuğun % 46.2’si a ra ş tırm a so n u n a k a d a r iy ile şm iştir. İy ileşen lerin o ra n ı diy etisy e n in d estek led iğ i I. g ru p ta % 86.4 olu p d iğ er üç g ru p ta n ön em li öl çüde y ü k sek b u lu n m u ş tu r.
T ab lo 3 : A ra ş tır m a G r u p la r ın a G ö re M a ln ü tris y o n lu Ç o c u k la rın İy ileşm e D u ru m la rı
A r a ş t ı rm a S o n u n d a
İy ileşen İy ileşm ey e n T o p la m
A ra ş tır m a G ru p la rı Sayı % Sayı % S ayı %
I. g ru p 19 86.4 3 13.6 22 100 II. g ru p 11 47.8 12 52.2 23 100 III. g ru p 8 27.6 21 72.4 29 100 IV. g ru p 4 23.5 13 76.5 17 100 T o p lam 42 46.2 49 53.8 91 100 K o lm ogro v - S m irn o v te s ti y a p ılm ıştır. P < 0.01
5. A ra ştırm a b a şın d a sağ lam o lan 0 - 6 ay lık ç o c u k la rın b ir yıl b o y u n ca m a ln ü trisy o n a g irm e d u ru m la rı in celen d iğ in d e mal- n ü trisy o n a g irm e o ra n ı to p la m o la ra k '% 19 o la ra k b u lu n m u ş tu r. Bu o ra n I. g ru p ta (eğitilm iş ebe ve diy etisy en desteği o lan grup)
% 4.7 ile II. g ru p d a (eğitilm iş ebe o lan g ru p ) % 6.5 o lup d iğ e r iki g ru p ta n önem li ö lçüde d ü şü k o lm u ştu r.
1 2
Koçoğlu, G., Egemen A.
T ab lo 4 : A ra ş tırm a G ru p la rın a G öre B a ş la n g ıç ta S a ğ la n O lan Ç o cu k ların M a ln ü tris y o n a G irm e O ra n la rı
M a l n ü t r i s y o n
G ire n G irm ey e n T o p lam
A ra ş tırm a G ru p la rı Sayı % Sayı % Sayı %
I. g ru p 1 4.7 20 95.3 21 100
II. g ru p 2 6.5 29 93.5 31 100
I I I. g ru p 15 28.3 38 71.7 53 100
IV. g ru p 3 25.0 24 75.0 32 100
T o p lam 26 19.0 111 81.0 137 100
K olm ogrov - S m irn o v te s ti y a p ılm ıştır. p < 0.05 TARTIŞMA
Ü lkem izde m a ln ü trisy o n u n yaygınlığı k a lk ın m a hızım ızı y a v aşlatacak ölçüde önem li b ir so ru n o la ra k g ö rü lm ek te d ir. M alnüt- risyon o ra n ın ın d ü şü rü lm esiy le ülkem izde b eb ek ve çocuk ölüm leri azalacak, b eb ek ö lü m lerin d ek i azalm an ın b ir y a n ü rü n ü olarak, d o ğ u rg an lık hızları, dolayısıyla d a n ü fu s a rtış hızım ız y av aşlay a c ak (11), çocuklarım ız ilerik i y a şa m la rın d a d a h a zeki, y a ra tıcı ve ü re tk e n o la ca k la rd ır. B ü tü n b u n la r da k alk ın m a hızım ızı olum lu y ö nde etkileyecektir.
S o ru n u n yaygınlığını etkileyen sosyal, k ü ltü rel, tıb b i birçok fa k tö r b u lu n m a k ta d ır. B u n la rın k ısa sü red e o rta d a n k ald ırılm ası nın güç old u ğ u b ilin m e k te d ir. F ak at, gecikilen h e r g ü n ü n so ru n u d ah a çok a ğ ırla ştırd ığ ı d a b ilin m e k te d ir. Öyleyse ne y ap ılm alı d ır? Ö rneğin m am a vb. g ıda y a rd ım la rı so ru n u n çözüm lenm esinde etk ili m id ir? K aç çocuğa, han g i ço cu k la ra verileceği y eterin ce açık değildir. S ın ırlı ve bilinçsiz g ıda y ard ım ı ile so ru n u n önlenem eye ceği a ç ık tır ve bazı a ra ş tırm a la rla d a g ö ste rilm iştir (12). K anım ız ca, so ru n u n kalıcı ve en p ra tik çözüm ü so sy alleştirilm iş sağlık h izm etleri m o d elin d e ö n g ö rü len p eriy o d ik çocuk izlem lerinin e t k in le ştirilm e sin d e y a tm a k ta d ır. A n k ara'n ın E tim esg u t ve Çubuk bölgesinde y ap ılan b ir a ra ş tırm a d a düzenli ve y eterli sayıda izle n en ç o cu k la rsa m a ln ü trisy o n u n düzensiz ve yetersiz izlenen çocuk la rd a k in e k ıyasla önem li derecede az gö rü lm esi (7) kanım ızı doğru Jam a k ta d ır. N itek im bu çalışm am ızd a da, eb elerin b eslen m e k o n u la rın d a eğitilm eleriyle, çocuk izlem lerinin k a lite sin in a rttığ ı ve
MALNÜTRİSYON ve BESLENME EĞİTİMİ 13
m a ln ü trisy o n u n ö n em li ölçü d e önlen eb ild iğ i g ö rü lm ü ştü r. T ab lo 4 de b u d u ru m açıkça g ö rü lm ü ştü r.
Tablo 4'd e d ik k a ti çek en önem li b ir b u lg u d a eğ itilm em iş ebe izlem i o lan g ru p ile izlem o lm ay an g ru p a ra s ın d a m a ln ü trisy o n a g irm e o ra n la rı a ra sın d a fa rk o lm ay ışıd ır. B u d a ç o c u k la rı b ilin ç sizce izlem ekle hiç izlem em enin aynı a n lam a geldiğini g ö sterm ek ted ir.
E b elere b eslen m e eğ itim i y ap ılm ası m a ln ü trisy o n ted av isin d e de o ld u k ça etk ili o lm u ştu r. E ğ itilm iş eb elerin izlediği m a ln ü tris- yonhı ço cu k la rın y arıy a y a k ın ı iyi o lu rk en , izlenm eyen y a d a b i
linçsizce izlenen ço cu k la rın an cak d ö rtte b iri iy ile şm iştir. D iyetis y en desteği o lan g ru p ta iyileşm e o ra n ı % 86.4 o lm u ş tu r (T ablo 3). M aln ü trisy o n u n ö n len m esin d e h em en h em en «diyetisyen d estek li ebeler» k a d a r b a şa rılı olan «eğitilm iş e b e le r »in m a ln ü tris y o n te d a visin d e aynı o ra n d a b a şa rı g ö sterem em esi d o ğ ald ır, çü n k ü «önle me», «tedavi»den d a h a k o lay d ır.
H alen, 0 - 5 yaş g ru b u n d a 1.5 m ilyona y ak ın çocuğum uz mal- n ü trisy o n lu d u r. B u ço cu k la rın iy ileştirilm esi ve y e n ile rin in m al n ü trisy o n a g irm ele rin in önlen m esi açısın d an , ilçe sağlık g ru p b a ş k a n lık la rın a y eterli say ıd a diy etisy en a ta n m a sı, e b e le rin b u diye- tisy en lerce eğitilm esi ve d estek len m esi, a y rıca çocuk izlem lerinin düzenli ve b ilin çli y a p ılm a sın ın sağ lan m ası ak la ilk gelen ö n lem le rd ir.
SUMMARY
T H E IMPACTS OF N U TR ITIO N EDUCATION ON T H E PR EV E N TIO N AND TREATM ENT
OF M ALNURITION IN M JRAL AREA
K oçoğlu, G., E gem en, A.
T his stu d y w as p e rfo rm e d to in v estig ate th e im p acts of nut- ritio n e d u c a tio n a n d su p erv isio n of m idw ives by a d ietetician , on th e p re v e n tio n a n d tre a tm e n t o f m a ln u tritio n of ch ild ren . The stu d y w a sc a rrie d on in 6 villages o f Ç u b u k D istric t (A nkara) ■—W h ere c h ild re n w e re fo llo w ed u p p e rio d ic ally as a ro u tin e — an d in 2 villages o f A ltındağ D istric t (A nkara) — \v h ere child ren
14 Koçoğlu, G., Egemen A. vveren’t follovved u p by midvvives— fo r one y e ar (fro m S ep tem b er 1984 to S e p te m b e r 1985). The midvvives w ho a re in c h arg e o f ma- te m a l a n d ch ild c are in th ese villages \vere se p e ra te d in to four g ro u p s. B o th of th e m id\vives o f th e first a n d second g ro u p w ere given n u tritio n e d u ca tio n by a d ietician a t th e b eg in n in g of the stu d y . In a d d itio n to ed u catio n , th e midvvives o f th e firs t gro u p w ere su p erv ised by th e sam e d ietetician th ro u g h t th e stu d y . The midvvives o f th e th ird an d fo u rth g ro u p vvere n e ith e r given n u tr i tio n ed u ca tio n n o r supervised. The only d ifferen ce betvveen the 3rd a n d 4 th g ro u p s w as th a t th s ch ild re n in th e 3rd g ro u p w ere fol- low ed u p reg u larly by th e midvvives \vhile they vveren't in th e 4 th g roup. A fter th e c o n firm a tio n o f th e n u tritio n a l s ta tu s o f ali child ren in th e 0 - 2 4 m o n th s age group, 91 n}alnourisned c h ild ren vve re p u t in th e 'tre a tm e n t stu d y ’, an d 137 h e alth y b ab ies (0 - 6 m o n th s old) in th e ’p rev en tio n s tu d y ’. W hile th e re vvere no signifi- c an t difference betw een th e g ro u p s in ali resp ects a t th e beginning of th e study, m a ln u tritio n p rev alan ce and incidence ra te s in the first g ro u p vvere fo u n d sig n ifican tly lovver th a n th e o th e r 3 g ro u p s a t th e end of the study. Also, healing ra te of th e m aln o u rish ed c h ild ren in th e firs t gro u p \vas sig n ifican tly h ig h er th en o th e rs M aln u tritio n incidence ra te in th e second gro u p vvas significantly lovver th a n th e 3rd a n d 4th gro u p s as vvell, b u t m a ln u tritio n p rev a lance a n d healin g ra te of m a ln o u rish e d ch ild ren d id n ’t ch an g e sig nificantly. T h ere vvere no difference betvveen th e 3rd an d 4th g ro u p s a t th e en d o f study.
Findings o f th is stu d y im ply th a t n u tritio n ed u catio n of the midvvives m ay p rev en t ch ild ren fro m m a ln u tritio n an d in add itio n to ed u catio n , su p erv isio n by a n u tritio n ist m akes it extensively p o ssib le to c o n tro l m a ln u tritio n pro b lem in th e com m unity.
K A Y N A K L A R
1 — G ra n t, J. P. : D ü n y a Ç o c u k la rın ın D u ru m u , 1982 - 1983 R a p o ru n d a n Ö zetler, U n icef B ü lte n i, 5, 1982.
2 — G ü n e y li, U., A rslan, P. : B ebek ve O kul Ö ncesi Ç o cu k ların B eslen m e S o ru n la rı, B eslen m e ve D iy et D ergisi, 10 : 8, 1981.
3 — K o k sal, O. : T ü rk iy e ’de B eslenm e, T ü rk iy e 1974 B eslenm e - S ağ lık ve G ıd a T ü k e tim A ra ş tırm a s ı R ap o ru , U nicef, A n k a ra, 1977.
4 — K o k sal, O. : M a ln ü trisy o n ve E n fe k siy o n la r A ra sın d a k i İlişk iler, H a c e tte p e T ı p / C e r r a h ı B tileni, 7 : 2, 1974.
MALNÜTRİSYON v« BESLENME EĞİTİMİ 15
5 — H a c e tte p e Ü n iv e rslte si’n d e T o p lu m H e k im liğ in in İlk 15 Y ılı. H. Ü. T ıp F ak . T o p lu m H ekim liği E n s titü s ü , Y a y ın No : 16, A n k a ra , 1981. 6 — K oçoğlu, F. : 0 - 2 Y a şla rd a G e ç irile n P r o te in - E n e r ji M a ln ü tris y o n u
n u n Z ih in Y e te n e k le rin in G e lişim in e E tk ile ri, H. Ü. T ıp F ak. T o p lu m H ekim liği U z m a n lık Tezi, A n k a ra . 1971.
7 — A kşit, B. : K ırs a l A la n d a M aln ıütrisyon P re v a la n s ı ve E tk ile y e n F a k tö rle r, H. Ü. S ağ lık B ilim leri E n s titü s ü D o k to ra Tezi, A n k a ra , 1983. 8 — K u m a ri, S., e t ali. : N u tritio n E d u c a tio n , I t s Im p a c t on M a ln u tritio n ,
J o u rn a l of T ro p ic a l P e d ia tric s, 28 : 216, 1982.
9 — G u id e lln e s fo r T ra in in g C o m m u n ity H e a lth W o rk ers in N u tritio n , WHO, G e n ev a, 1981.
10 — K oksal, O. : T ü rk Ç o cu k ları İç in G e liştirilm iş S ta n d a r t A ğ ırlık C e t velleri, M im ograf.
11 — G ra n t, J. P . : D ü n y a Ç o c u k la rın ın D u ru m u , 1985. P a n e l 10. A n k a ra. 1985.
12 — M ora, O. J„ e t ali. : I h e Im p a c t of S u p p le m e n ta ry F e e d in g a n d H om e E d u c a tio n on P h y sic a l G ro w th of D isa d v a n ta g e d C h ild re n , N u tritio n R e se a rc h , 1 : 23, 1981.
