AVUSTRALYA VE EKONOMISI
ÖZET: Avustralya güney yarım kürede bulunan bir kıta ülkesidir. Yüzölçümü açısından dünyanın 6. geniş si konumundadır. Dünyada en fazla göç kabul eden ülke-ler arasında gösterilmektedir. Resmi dili İngilizcedir, fakat 300’den fazla farklı dil konuşulmaktadır. Avustralya’nın ilk sakinlerinin 40 ila 60 bin yıl önce Malay adalarından gelen Aborjinler olduğu bilinmektedir.
Bu çalışmada kıta ülkesi olan Avustralya hakkında genel bilgiler verilmiştir. Ayrıca ekonomik yapısı incelen-miştir. Çalışma neticesinde elde edilen bulgulara göre tica-ret ve yatırım açısından önemli bir ülke olduğu tespit edil-miştir.
ANAHTAR KELİMELER: Avustralya, Kanguru, Abor-jinler, Tasmanya.
ABSTRACT: Australia is a continental country located in the southern hemisphere. 6 of the world in terms of surface area. it is a country wide. It is shown to be among the countries that accept the most immigration in the world. Its official language is English, but over 300 different languages are spoken. It is known that the first inhabitants of Australia were Aborigines from the Malay islands between 40 and 60 thousand years ago.
In this study, general information about the con-tinental country of Australia is given. It also examined its economic structure. According to the findings obtained by the study, it was found to be an important country in terms of trade and investment.
KEYWORDS: Australia, Kangaroos, Aborigines, Tasmania.
1. Genel Bilgiler
Avustralya, ülke olarak (Okya-nusya) kıtaya isim veren ve kıtanın en geniş ülkesidir. Resmi adıyla “Avust-ralya Milletler Topluluğu” olarak bilin-mektedir. Aynı zamanda güney yarım kürede bulunan bir kıta ülkesi olarak da tanımlanmaktadır. Hint Okyanusu ile Büyük Okyanus arasında yer alan
ülke, Okyanusya (Avustralya) kıtası topraklarının yaklaşık olarak % 96’sını oluşturmaktadır. Avustralya’nın kom-şularını Endonezya, Papua Yeni Gine, Doğu Timor, Vanuatu, Solomon Ada-ları, Yeni Zelanda ve Yeni Kaledonya belirlemektedir. Ülkenin başkenti Kan-berra (CanKan-berra) olup, en büyük şehri
ise Sidney’dir. Diğer önemli şehirleri arasında Melbourne, Brisbane, Que-ensland, Adelaide ve Perth sayılabilir. Avustralya’nın toplam yüzölçümü 8 milyon 699 bin kilometre karelik alanı kaplamaktadır. Yüzölçümü bakımın-dan dünyanın 6. büyük ülkesini oluş-turmaktadır. Toplam sahil şeridi ise 25
bin 760 kilometreyi bulmaktadır. Aynı zamanda bir ada ülkesi olan Avustral-ya’nın hiçbir ülkeyle kara sınırı bulun-mamaktadır. Coğrafi olarak genellikle fazla yüksek olmayan yaylalar ve gü-neydoğu kesiminde verimli ovalar yer almaktadır. Ülkenin en yüksek nokta-sını 2 bin 228 metre ile Kosciuszko dağı belirlerken, en alçak kısmını ise, eksi 15 metre ile güney bölgede yer alan Eyre Gölü oluşturmaktadır.
İklim olarak; ülkenin üçte birinde tro-pik iklim yaşanırken, kalan kısımlarda ılıman ve değişik iklim türleri hüküm sürmektedir. Yıllık sıcaklık ortalama ku-zey bölgelerde 27 derece iken, güney-de ise 13 güney-dereceye kadar düşmektedir. Ülkenin en soğuk bölgesini ise güney
bölgede yer alan Tazmanya adasının yayla ve yüksek kesimleri oluşturmak-tadır.
2019 yılı verilerine göre Avust-ralya’nın nüfusu 24 milyon 200 bin civarındadır. Ülke, dünyada en fazla göç kabul eden ülkeler arasında gösterilmektedir. Nüfusun yaklaşık yüzde 44’ü göçmen asıllı ailelerden oluşmaktadır. 1945 yılı sonrası 7 milyondan fazla göç alan ülkede 270 farklı etnik yapı ve grubu oluşturan nüfus yaşamaktadır.
Ülkenin etnik dağılımı ola-rak; % 37 yerliler, % 31 İngilizler, % 9 İrlandalı, % 7,5 İskoç, % 4,2 İtalyan, % 4 Alman, % 3,3 Çinliler ve % 1,8 Yunanlılardan oluşmaktadır. Avustral-ya’nın Sidney, Canberra ve Melbourne şehirle-rinde yaklaşık olarak 200 bin kadar Türk va-tandaşı yaşamaktadır. Dünyada Yunan kökenli kişilerin Atina’dan sonra en fazla yaşadığı şehir ise Melbourne olarak bilinmektedir.
Avustralya’nın resmi dili İngiliz-cedir. Fakat 300’den fazla farklı dil ve lehçe konuşulmaktadır. Kısaca halkın % 73 gibi büyük kısmı İngilizce konu-şurken, % 27’lik kısmı ise kendi dil ve lehçelerini konuşmaktadır.
Dini inanış olarak Hristiyanlık dinine mensup olanların oranı % 52 ve herhangi bir dine mensup olmayanlar (ateist) olarak kendilerini tanımlayan-lar ise % 30 civarındadır. Avustralya resmi istatistiki verilere göre, Müslü-man nüfusun oranı ise % 2,6 olarak he-saplanmıştır.
Avustralya’nın ilk sakinlerinin 40 ila 60 bin yıl önce Malay adaların-dan gelen Avustralya Aborjin1lerinin
(yerli halk) olduğu kabul edilmektedir. Ülke, Avrupalılar tarafından ilk olarak, 1606 yılında keşfedilmiştir. 1700’lü yıl-ların sonyıl-larında sömürgeci ülke kâşif-leri ile yerli halk arasında çıkan çatışma ve sömürgecilerin getirdiği bulaşıcı hastalık nedeniyle yerli nüfusta aşırı azalmalar yaşanmıştır. 1788 ila 1868 yılları arası Avustralya adasına Birleşik Krallıktan zorunlu göçler gerçekleşti-rilmiştir. Ülkenin tamamı 19. yüzyılın
1 Avustralya kıtası yerlilerine verilen ad
Tablo: 1 Avustralya’nın Dış Ticaret Göstergeleri (Milyon $) Toplam İhracat Toplam İthalat Dış Ticaret Hacmi Dış Ticaret Dengesi 2013 255.622 233.265 488.887 22.357 2014 252.603 228.737 481.340 23.866 2015 191.193 200.793 391.986 -9.600 2016 189.555 189.308 378.863 247 2017 229.744 221.360 451.104 8.384 2018 253.828 227.284 481.112 26.544 Kaynak: ITC-Trade Map, T. C. Ekonomi Bakanlığı
ortalarında keşfedilmiştir. Bu dönemlerde Kraliyete bağlı 5 koloni kurulmuştur. 1 Ocak 1901 tarihinde 6 koloni birleşe-rek Avustralya Federal Devletini oluşturmuştur.
Avustralya I. ve II. Dünya Savaşlarında İngiltere tara-fında savaşlara katılmıştır. Japon İmparatorluğu taratara-fından
tehditlere maruz kalmasıyla ABD’nin uzun süre müttefiki olmuştur. Son 60 yılda
göçmenler-den kaynaklı olarak ülke nüfusunda 3 kat artış yaşanmıştır.
Avustralya yer altı kaynakları bakı-mından oldukça çeşitlilik ve zen-ginlik arz etmektedir. Ülkenin bü-tün eyaletlerinde maden çıkarma ve
üretim faaliyetleri yürütülmektedir. Batı Avustralya’da; Peel, Pilbara, Goldfields bölgelerinde, Güneyde
Hunter ve Victoria vadilerinde ve ülkenin diğer birçok
böl-gelerinde demir, nikel, altın boksit, bakır, kalay, gümüş, uranyum, kurşun, elmas,
petrol, doğalgaz ve çinko yatakları bulunmaktadır.
Bitki örtüsü açısından Avustralya
deği-şik ve özel bir konum arz etmektedir. İç bölgeleri kurak ve çöl olmasından dolayı çöl bitkileri ve fundalık alanlar yer almaktadır. Bu bölgelerde ağaçlık alanlar oldukça seyrektir. Yağmurun bol olduğu bölgelerde ise çalılıklar ve ormanlık alanlar çoğalmaktadır. Ülkeye has ve en meşhur ağaç türü arasında akasya ve okaliptüs ağaçları gösterilebilir. Bu ağaç türünün yüzlerce çeşidine rastlamak mümkündür. Oka-liptüs ağaçları bataklık bölgelerde, bataklıkları kurutmak amacıyla yetiştirilmektedir. Çam, palmiye ve kerestelik ağaç türlerine de yaygın olarak rastlanmaktadır. Ayrıca sa-lep bitkisinin yüzlerce çeşidi ülke topraklarında üretimi ya-pılmaktadır. Hayvan popülasyonu bakımından da Avustral-ya’nın kendine özgü tür ve çeşitleri bulunmaktadır. Kısaca bunlar arasında; Koala, Kanguru, Yalıçapkını, Emu, Lir kuşu, Tazmanya Canavarı, Keseli Sıçan ve Dingolar canlı türlerin-den bazıları olarak sayılabilir.
Avustralya denince simge olarak hayvanlardan kan-guru, bitkilerden bataklık kurutmak için yetiştirilen okalip-tüs ağacı akla gelmektedir.
2. Genel Ekonomik Durum
Avustralya ekonomisinin 2000’li yıllardan sonra is-tikrar yakaladığı söylenebilir. Ülke ekonomisinde gözlem-lenen düşük işsizlik ve enflasyon oranları, düzenli büyüme trendi, düşük kamu borcu ve güçlü finans sistemi istikrarın yakalandığını doğrulamaktadır. 2018 yılında ihraç
ürün-lerindeki küresel fiyat düşüşleri ülke ekonomisini az da olsa etkilemiştir. Dünya piyasalarında mal ve hizmet
fiyatlarındaki sert düşüşler ekonomik büyümeyi frenlemiştir. Ülke içi ekono-misinin büyük kısmını hizmet sektörü ve türevleri oluşturmaktadır. Hizmet sektörünün son zamanlarda GSYİH içindeki payı % 67 iken, toplam istih-damın yaklaşık olarak % 75’ini oluştur-maktadır.
2017 yılı Dünya Bankası ve-rilerine göre Avustralya’nın GSYH’si 1.323 trilyon ABD doları olarak ger-çekleşirken, 2019 yılında bu rakamın 1.890 trilyon dolar olarak gerçekleş-mesi beklenmektedir. 2017 yılı Dün-ya Bankası verilerine göre, kişi başı Satın Alma Gücü Paritesi (SAGP) te-mel alındığında kişi başına düşen GSMH 45.780 dolar olmuştur. Yine 2017 yılı verilerinde kişi başı GSYH’si ise 53.799 dolar iken, SAGP cinsinden ülkenin toplam GSMH’si 1.26 trilyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Ülke nüfusunun az, yüzölçümün büyük olması ekonomik büyümede pozitif etki oluşturmaktadır. Son zamanlarda küresel çapta mal ve hizmet
fiyatların-daki düşüş ekonomi büyüme oranı ise % 2,0 civarında seyretmesine neden olmuştur. Ülkenin para birimi Avust-ralya dolarıdır. İstikrarlı döviz kuru politikası izleyen Avustralya, ABD do-ları karşısında kendi parasının değerini korumaktadır. Günümüzde 1 ABD do-ları 1,52 Avustralya dodo-ları eşitliğinde işlem görmektedir.
2018 yılı IMF verilerine göre Avustralya ekonomisi dünyanın 14. büyük ekonomisi konumunda yerini almıştır. Son zamanlardaki küresel mal fiyatlarındaki yaşanan düşüşler ülke ekonomisini negatif yönde etkilemeye başlamıştır. Yine de 2015 yılı hariç dış ticaret dengesi hep artı vermiştir.
Günümüzde, Avustralya önem-li ölçüde yer altı kaynakları, gıda ürün-leri ve enerji ihracatçısı konumunda-dır. Ülkedeki zengin ve çeşitli doğal kaynaklarının varlığı yabancı yatırım-cıların ilgisini çekmektedir. Ülke, zen-gin ve çeşitli maden rezervlerine sahip olmasından dolayı, uranyum ve
yeni-lenebilir enerji kaynaklarına yapılan büyük yatırımlar ülkeyi cazibe merkezi haline getirmektedir. Yine ülkenin ge-niş mera ve otlak alana sahip olması tarım ve hayvancılık sektörleri bakı-mından ayrı bir önemi barındırmakta-dır. Ülkede sadece 80 milyondan fazla koyun yetiştiriciliği yapılmaktadır. Di-ğer büyük ve küçükbaş hayvan sayıları oldukça fazladır.
2.1. Dış Ticaret
Avustralya; dış ticaretinin büyük kısmını tarihi bağları olan İngiltere, Kanada, ADB ve Avrupa ülkeleri ile yapmaktadır. Ayrıca bölgenin gelişmiş ülkeleri olan Çin, Japonya, Güney Kore, Singapur ve Hindistan gibi ülkeler ile de stratejik olarak dış ticaret gelişmiştir.
Avustralya’nın uluslararası ti-carette en önemli partnerleri arasın-da Çin Halk Cumhuriyeti, Güney Kore, Hindistan, ABD, Yeni Zelanda, Japon-ya, Singapur, AlmanJapon-ya, Tayland ve Ma-lezya ilk sıralarda yer almaktadır.
Avustralya’nın en önemli ihra-cat kalemleri arasında; taşkömürü ve taşkömüründen elde edilmiş briket-ler, katı yakıtlar, büyükbaş ve küçük-baş canlı hayvan ve soğutulmuş etleri, petrol gazları ve diğer hidrokarbon-lar, altın, ham petrol ve bakır cevher-leri yer almaktadır. Kısacası ihracatın büyük bölümü hammaddelerden oluşmaktadır. Başlıca ithalat kalemle-rini ise; petrol yağları, mineral yağlar, telefon – telgraf makinaları, elektrikli cihazlar, eşya taşıma araçları, otoma-tik bilgi işlem makinaları, tıbbi ilaçlar, cerrahi araç ve gereçleri, dişçilik mal-zemeleri, veterinerlik alet ve cihazları. 3. Türkiye – Avustralya İlişkileri
Tarihte iki ülke arasındaki iliş-kiler ilk olarak 1915 yılı I. Dünya Sa-vaşında Çanakkale - Gelibolu’da ya-şanmıştır. Ekonomi ve ticari alandaki ilişkiler 1970 yılından sonra gelişmeye
başlamıştır. İlk olarak ekonomik ilişki-ler 1968 yılında başlatılan resmi göç programı çerçevesinde Türk vatandaş-larının ihtiyaçlarını karşılamak ama-cıyla başlamıştır. Günümüzde iki ülke arasındaki toplam ticaret hacmi iste-nilen ölçüde değildir. Avustralya’nın dış ticaretinde Türkiye’nin payı % 0,2 seviyelerinde olup, oldukça düşük se-viyelerde yer almaktadır.
Türkiye’nin Avustralya’ya belli başlı ihraç kalemleri arasında eşya şımak amacıyla kullanılan motorlu ta-şıtlar, demir – çelik çubukları, temizlik makinaları ve kurutma makinaları yer almaktadır. Türkiye’nin bu ülkeden it-halat kalemlerini ise, taşkömüründen yapılmış briketler, altın, pamuk ve
can-lı büyük ve küçükbaş hayvanlar oluş-turmaktadır.
4. Sonuç Ve Değerlendirme
Avustralya’nın topraklarının geniş, nüfusunun az, çeşitli ve zengin yer altı kaynakların olması geleceğin süper ekonomik gücü olmasına ola-nak sağlamaktadır. Pasifik bölgesinde yer alan zengin ve çok nüfuslu ülkeler-le ticaret hacmi artırılabilir.
Ülkeye daha fazla döviz girdisi sağlanmalı, öncelikle ithal ikameci po-litikalar izlenebilir. İthalat kalemlerini oluşturan mamul malların üretimi ülke içinde gerçekleştirilmelidir.
Hammad-de ihracatından ziyaHammad-de mamul mal ihracatına önem verilmelidir.
Türkiye, ülke olarak Avustral-ya pazarını iyi değerlendirmelidir. % 0,2’lik Pazar payını en az 10 kat artır-malıdır. Ülkedeki Türk nüfusu ile bir-likte ticaret üstleri kurmalıdır. Bu ül-keye düzenli ve kontrollü olarak Türk nüfusu göçlerini artırmalıdır. Bazı Avrupa ülkelerinde olduğu gibi tica-ri alanlarda da Türk nüfusu kendisini hissettirmelidir.
Kaynakça
T. C. Ekonomi Bakanlığı
T.C. Dışişleri Bakanlığı, Canberra Büyükelçiliği, Ticaret Ateşeliği
www.cografya.gen.tr › siyasi › devletler › avust-ralya (Erişim Tarihi: 21.02.2020)
www.icep.com.tr › ulkeler-rehberi › avust-ralya-rehberi › etnik-altyapi (Erişim Tarihi: 22.02.2020)
Vikipedi, özgür ansiklopedi (Erişim Tarihi: 21.02.2020)
atlasedu.com › blog › avustralya-rehberi- (Erişim Tarihi: 21.02.2020)
ticaret.gov.tr › yurtdisi-teskilati › avustural-ya › avustralavustural-ya › ulke-profili (Erişim Tarihi: 23.02.2020)
www.mfa.gov.tr › Dış Politika › Bölgeler › Asya - Pasifik › Avustralya (Erişim Tarihi: 21.02.2020) www.mto.org.tr › uploads › mto (Erişim Tarihi: 21.02.2020)
www.deik.org.tr › uploads › avustralya-ul-ke-bulteni-2014 (Erişim Tarihi: 23.02.2020) www.tetsiad.org › files › raporlar › avustralya_ ulke_raporu (Erişim Tarihi: 20.02.2020)
