Ağustos ayının son günleri

tKl

J _

II

| T A R İ H

I

B A H İ S L E R

ı

1

11

Ağustos ayının

son g ü n l e r i

Yazan: Halûk Y. Şehsuvaroğlu

Türk tarihinde Ağustos avının za ferlerle dolu h âtıraları vardır.

Selçuk T ürkleri Anadolu’nun bü­ tünlüğünü yüzelli bin k işilik bir B iıaııs ordusunu Ma’ fü-rrt o- -- smda yenerek sağlam ışlardı. 2fi Ağustos 1071 tarihinde kazanılan M alazgirt meydan r->uhare'‘,',sinde ellibeş bin k işilik Türk ordusuna Alpaslan kumanda etm ekte idi. T üzelli bin kişilik Bizans ordusu­ nun başında ise Bizans İmparato­ ru Romanos Diyo.jenos bulunuyor­ du. Az sayıdaki Türk kuvvetleri çetin bir savaştan sonra, Bizans ordusunu yenm iş, Bizans İm para­ toru y a ra lı olarak esir düşmüş ve grup saatlerinde m eydan muhare­ besinin neticesi tamamen b elli ol­ muş, Anadolu doğusundaki Bizans hâkim iyeti sona erm işti.

A sırlar sonra, Balkan yarım ada­ sı üzerinde kazandığımız başka bir meydan muharebesi İle de b ir dev­ le t istiklâlin e son verm iş ve B al­ kan lslav lığ ın ı hâkim iyetim iz a ltı­ na alm ıştık. Bu meşhur harb, 27 Ağustos 1399 da kazanılan Kosova meydan savaşıdır. Bu harb, Mu- rad I. kumandasındaki Türk ordu­ su 11« Sırb k ra lı Lazar kum anda­ sındaki m üttefik orduları arasında vukua gelm işti. T aarruza evvelâ Türk kuvvetleri başlam ış, ordu­ muzun İkinci hattını teşktl eden ve Y ıldırım Bavezid kumandasın­

da bulunan süvarilerim i* sert hfl- cum lariyle düşmanı b ir kaç defa rleata mecbur etm işlerdi. Son ve şiddetli b ir hücumumuza dayana­ n ıy s a düşman ku v v etleri, perişan bir halde geri çekilerek kaçm ağa başlam ışlar ve kaçan düşman kuv­ vetlerini Bavezid ile Yakup Çele­ bi takip etm işlerdi. Türk ordusn İçin harbin büvük kaybını Murad

l. in şehadeti teşkil etm işti. 30 Ağustos 1460 da tnebahtı’vı fethetm iştik. Burak Reisin muhte­ şem zaferi üzerin« T ürk donanma­ sı tnebahtı önlerine gelmiş ve Ve­ nedik A m irali Tonlo Orimunl F ransızların alm ış olduğu vardım kuvvetlerine rağmen T ürklere karşı koyamamış, Korfo’y a kaçmış ve neticede teslim olmak zorunda kalm ıştı.

Türk tarihinin şanlı meydan muharebelerinden biri olan Çaldı­ ranı da 23 Ağustos 1514 tarihinde kazanm ıştık. Yavuz Sultan Selim ile İran hükümdarı Şah İsm ail Sa- favî arasında vukua gelen bu mu­ harebe, gün doğarken ok ve tüfek atisiyle başlam ış, sonra Şah İs­ m ail askerim izin arkasını çevir­ mek gayesiyle ve yedi defa » t de­ ğiştirerek hücuma girişm işti. Or­ dumuz bu hücuma şiddetli b ir top ateşiyle m ukabele etmiş ve düş­ man alayların d a büyük gedikler açılm ıştı. Muharebe çok şiddetli devam etmiş, her İki taraf da y ıl­ madan savaşm ıştı. Fakat sonunda Yeniçerilerin kursun yağm u rlan , îra n lıla rı yere sermiş ’ -e merkeze hücumdan var geçerek geriye püe- kdrtülm üşlerdl. Neticede Şah İs­ m ail fira r etmiş ve ordusu tama-m. iyle dağılmış*!. T ürklerin eline geçen hazine ve ganim etler İçinde, Şahm en sevgi7! zevcelerinden bi­ ri de bulunuyordu.

Bu büyük za'erden sonra Yavuz Sultan Selim , M ısır ve Surtve Kö­ lemen Sultam Kansu Gavrl üzeri­ ne yürüm üş ye 24 Ağustos 1516 da Merc-1 Dâbık zaferi kazanılm ıştı. Bu harbin sonunda, şarkta Osman­

l I İm paratorluğuna karşı birleşen

büyük İslâm devletlerinden biri daha devrilm iş ve Osm.arlı İmpa­ ratorluğu dört asırlık b ir zaman İçin Suriye • Lübnan ve Filistin hâkim iyetini sağlam ıştı. M'-re-ij Dâbık zaferi Anadolu Türk b ir li­ ğinin devamında da âm il olmuş-l

tu r. ,

29 Ağustos 1531 de Belgrad kale-j sinf fethetıniştik. Belgradın muha­ sarası Ağustosun İlk günlerinde başlam ış, 9 Ağustosta dış hisar I- cindeki $ehir fethedilm iş, nihayet 29 Ağustosta da iç kale teslim ol­ mak zorunda kalm ıştı.

K aleye ilk önce Y eniçeriler gi­ rip bayrak çekm işler ve padişa­

hın müezzinleri su rlar üstünde ezan okum uşlardı. Ondan sonra mehter takım ları nöbet çalarak kaleye girm işler, arkadan da Ka­ nuni Sultan Süleyman Sava nehri üzerinde kurulan köprüden geçe­ rek şehre dahil olmuştu.

Belgrad'da, camie çevrilen bü­ yük kilisede, evvelâ ümera ve as­ kerlere zafer m ükâfatları dağıtıl­ mış, sonra cuma namazı kılınm ış­ tı. Kanunî ayrıca şehrin İmarı için hâzineden yirm i hin altın verdir- mişti.

Artık zaferler birbirini zincirle­ me takip ediyordu. Yavuz Sultan Selim ’in şark fütuhatından sonra, oğlu Kanunî Sultan Süleym an, garpta birbiri ardından büyük meydan m uharebeleri kazanıyor­ du.

Kanuni kumandasındaki Türk orilusu İle Macar k ralı Lui II. ara­ sında, 29 Ağustosta 1526 da vukna gelen Muhaç meydan muharebesi sç«unda, Macar kralının istik lâ li­ ne nihayet verilm işti,

22 Ağustos 1534 de Tunusu fet- hetm iştik. Bu zafer Barbaros Hay- reddinin, Akdeııizde kazandığı e- hem m lyetll zaferlerden birisi idi ve şehir Barbaros'un m ahiraııe bir plânı ile T ürklere teslim olmuştu. 19 Ağustos 1645 de, ellldört gün süren bir muhasaradan sonra, Hanya kalesini teslim alm ıştık.

27 Ağustos 1697 de, AvusturyalI­ la ra karşı harekete geçen Mustafa II. Olasch zaferini kazanmıştı.

F ilvaki artlk büyük fütuhat de- j v irleri geride kalm ış, fakat Türk 1 ordusu, kıym etli kumandanların idaresine geçtikçe, yeni zaferler kazanmaktan uzak kalm am ıştır.

•

« *

Son devir tarihim izde, bugünkü varlığım ızı, hâkim iyet ve istik lâ­ lim izi sağlıyan büyük zaferler de Ağustos ayında kazanılm ıştır.

6-7 Ağustos 1915 de Türk cephe­ sini yandan çevirmek üzere k ara­ y a çıkarılan ytizbin k işilik Kichııer ordusu, kar- sımla Mustafa Kemali

bulmuş ve Mustafa Kemal kuman­ dasındaki kuvvetler yap tıkları şiddetli taarru zlarla Kicbner ordu­ sunu mağlûp ederek A nafartalar zaferini kazanm ışlardı.

Son İstik lâl mücadelemizde de Ağustos ayının niıhim bir yeri vardır.

Yunan kralı Konstantin’in ku­ m andasındaki Yunan ordusu 13 A- ğustos 1921 de, Eskişehir • Seyid- gazi hattından ileri yürüyüşe baş­ lam ış, 23 Ağustos 1921 de Yunan ku vvetleri Türk , hatlarına taarru ­ za geçm işlerdi. S ak arya k ıy ıla rın ­ da ve ırm ağın şark tarafındaki dağ, tepe ve bayırlard a yüz kilo­ m etrelik uzun bir cephe üzerinde 22 gün 22 gece, fasılasız çarpışan Türk ku vvetleri çok kanlı ve buh­ ran lı safhalar geçirm işti. M üdafaa­ mız kısım kısım kırılm ış, frk at ye­ niden ve derhal ku rum u ştu. Çe­ tin m ukabeleler lonunna düşma­ nın taarruzu püskürtülmüş ve şid­ detli hücum larım ız! ı e kan ta ri­ hinde benzeri buiunm ıyan meydan muharebesi kazanılm ıştı.

Tarihimizin en büyük şeref sa­ hnelerinden biri 311 Ağustos Baş­ kumandan meydan muharebesidir. Gazi M ustafa Kemal, 26 Ağustos 1922 sabahı taarruz emri vermiş ve 30 Ağustosa kadar devam eden takip m uharebeleriyle Yunan or­ dusu tamamen kuşatılm ış ve 30 A- ğustos günü Başkumandanın biz­ zat İdare ettiği meydan muhare­ besiyle Yunan orduşurun kısmı kü llisi İmha edilm işti. 31 Ağus­ tos günü Başkumandan, Erkânı H arbiye! Umumiye Reisi, Garp bephesi kumandam ve ordu ku- \

inandanlariyle beraber Çalköyü ] ¿¡varında muharebe sabasını tet- t i k etmiş, kaçan kuvvetim e karşı ila derhal tedbirler itilirm iş ve «O rdular, ilk hedefiniz Akdeııiz- dir. tle ri!.,.» emrini de buradan verm iş ve 9 Eylülde Türk kuvvet­ le ri İzm ir’e girm işti.

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi