Kocat ep e Tip Derg isi(200I), 2, 29-36 The Medical Journal ofKocatepe 2001 , Afyon Kocatep e Unive rs itesi
AMELiYATHANELERDE STERiLiZASYON VE HAVALANDIRMA iLKELERi
THE PRIN CIPLES OF STERILISATION AND AIR FLO W OF OPERA TING ROOM S Mustafa ALTINDiS, Dilck KARAASLAN
Afyon Kocate pe Oniversitesi TipFakultes i KlinikMikrobiyol oji ve Anestez iyoloji- Rean.ABO.Aryan OZET: Ame liya tsonras igelise n enfek siyonlar, halen oneml ibirmo rtal ite ve morbidi te ned en id ir. Bu enfeks iyo nla r dezen fe ksiyon ve steriliz asyo n ilkel er ine uyulm asi ile onlc ne bilme kted ir. Bu yazida enfe ksiyo n kontroliinde uyulmasi gere ke n kurallar ve havalandirma siste m lerinin tem el ozellik ler i ozet hal ind e su nulrnus tur.
[Anahtar Kelimeler: Amel iyath an e, steri lizasyon, havalandirma sistem leri.]
ABSTRACT: Post op e rativ e infec tio ns are still important causes of morbidity and mo rtalit y. These infecti on s can be pre vent ed by con sid er ation of desen fecti on and sterilis atio n princ iples. We rew ie ved theprinc ipl es of infec tio ncontro landairflow patternsinoperatingrooms.
[Key words: Oper at ing room, sterilisa tio n, airflo w patt ern s. ]
GiRiS Ameliyathane Sterilizasyonu:
Ame liya tha ne lerde uygul an an katt hijyen kurall anna ragme n cerrahi enfe ks iyo n soru nu tiimiiyle ortada n kald in lab ilrnis degi ld ir, Ame liyat sonras i gelise n enfe ksiyon, halen one m li bir mort al ite ve morbid ite nedeni d ir Ame rika n NNIS (Natio nal Nasoco mial Infecti on Surve illan ce Sys tem) rapo ru na gore cerra hi mudah ale gecirmis hastalarda hastane enfek siyonlan
butun
enfe ks iyo nlan n %4 0' ml meyd an a getirmekte, bunu n da %35 ' i cerra hi yara enfeksiyo nlann da n olusmaktadir (1, 2)..Ameliyath an e enfe ksi yo nlan na seb ep olab ilecek kayn akl ann basmda , hast anm kendisi gelme kted ir(Ta b lo I). Hast a bash basma son derec e giic lti bir bakteri kayn agi olup, de ris ind e , burun ve nazo faren ks bosluklarmda patoj en stafi loko k tasiyan hast alarda cerrahi girisimden sonra enfe ksiyon gorulme srk hg r, bu ajanlan tasirnayanlara
oran la oldukca fazladir, Bu
ki
siler
ope rasyon oncesi nde tedavi ed ilmezle rse, ke ndi leri ve diger opere olacak sahis lar icin bulastmci olabilirle r(4).Ame liya tlarda kullamlan arac ve gereclerin yontemleri Bilindigi yasamm kimyasal sterilizasyon ve dezen feksiyon stirekli kontrol edi lme lid ir. gibi, ster ilizasyon mikrobiyal tiim formlarmm fizikse l veya yontemle r ile yok ed ilmesi dir. Dezenfeks iyon ise cansiz nesn eler tizerinde bulunan patojen olabilece k mikro or gan izmalan elimine eden ve gene llik le endosporlan etkilemeyen bir
is
lerndir.
Bazia
rac
ve gerec lerin sterilizasyon yon temle rini n farkh olabilecegi goz oniinde bulundurulmahdir, Ornegin toz pudra ve ben zerl erinin ster ilizasyonunda dah a yiiksek lSI , isid a bo zul acak gerec lerin sterilizasyon unda etilen oks it kullanmah , endosk oplar ise dezenfekt e edi lme lidi r (I , 4).Tablo 1. Amel iyath an e enfeks iyo nlan na ned en olabi lecek kaynak lar(3 ). • Hast anm kendisi ,
• Ame liya t aletl eri,
• Ameliyat ekib i ve ame liya tha ne personel i, • Ame liyat salonu ve cevresi.
Rutala ve ark. cerrahi aletlerin ternizligini takiben %72 ' sinde 0-10 CFU (Colony Forming Unit), %14' ilnde 11-100 CFU, %14'unde I OO'iin iizerind e ureme saptamislar, bunlann %56 ' smm koagiilaz negatif stafilokok, %22' sinin Bacillus ve %14'unun difteroidl er oldugunu bildirmislerdir. Aletlerin %4 ' ilnde ise hicbir mikroorganizma tespit edi lememis tir. Bu cahs rnada, temizlikten soma lilmensiz cerra hi aletlerde 100 CFU non patojen mikroorganizma oldugu gosterilmis, yeni dusuk isih sterilizasyon tekniklerini Iiimensiz aletlerde daha etkin bulundugu belirtilmistir (5).
Ameliyathanenin ve aletlerin temizlenmesi ve sterilizasyonu gibi enfeksiyon kaynagi olmasi bakimindan onem tasiyan gorevleri yerine getirmekle yllkurnlu olan ameliyathanc cah sanlan son derece giiclii birer bakteri kaynagiru olusturur. Hastane disinda yasayan kimselerin burunlannda stafilokok tasrrnalan ihtimali %20-50 iken, bu oran hastane personelinde %80 kadardir (I). Selcuk Oniversitesi Tip Fakiiltesi Hastanesi ameliyathane personelinde Staphylococc us aureus burun portorlugu orarn %74.0 bulunmus, bunlann %69' u metisiline direncli S. aureus (MRSA) olarak saptanmis, doktorlann %44' iinde,hernsirelerin%59 'unda, teknisyen ve hasta bakicilan n ise %57'sinde nazal tastyicih gm varhg i bildirilmistir (6). Cerrahpasa TIp Fakultesi yogun baknn ve ameliyathane personelinde S. aureus
tasiyicih gi %33. 1 oranmd a bulunrnus, suslan n %9.2'sinin MRSA oldugu gosterilmis tirf"). Vine stafilokok kaynagim arastirmak icin yapilan baska bir kiiltiir cahsmasinda, vakalan n %6' smda cerrahm, hemsirenin veya anestezist gibi ameliyat ekibinin ellerinin, %14 ' iinde ekibin burun ve bogaz mukozalannm, %50' sinde hastanm burun ve bogaz mukozasmm, %68' inde ise yaranm hemen uzerindeki havanm enfeksiyon kaynagmi teskil etmekte oldugu belirlenrnistir (I).
Hasta cildi yuzeyinde ve ameliyat ekibinin ellerinde bulunan bakteriler uygun antiseptiklerle yok edilebilir, ancak ayrn sey kil follukiillcrinde ve yag bezlerinde sakh bulunan
l
bakteriler icin soylenemez. Cerrahi gmsim sirasmda bu bakteriler cilt yiizeyine ulasip enfeksiyon kaynagi olabil irler. Bu nedenle ideal bir antiseptik cozelti hem yuzeyde bulunan hem de sozii edilen yerlcrde gizlenmis olan bakterileri aym etkinlikle ortadan kaldirmah ve etkisini operasyon siires incc devam ettirmelidir (3). Ameliyat ekibinin el ve kol temizligind e fircalarnak suretiyle kullamlabilen polivin il pirolidonun ellerdeki bakteri sayismda uygulama onces ine gore %80- 100'e kadar azalma sagladrgi gosterilrnistir (4) . Yapilan calismalar sonucunda, operasyon sirasmda giyilen eldivenlerden 1/3'unun yrrnldrgi ve delindigi, eldivenlerdeki bir igne deligind en 20 dakikada 18,960 stafilokok sizabildigi belirtilmekted ir. Bu bilgi ameliyat ekibinin ellerinin muhtemel bir enfeksiyon kaynagi olabilecegini ve temizlik kurallanna uyma geregini ortaya koymaktadir (3). Sengil ve ark. (8), 23 ameliyat ekibinin ccrrah vc hems irelerinde usuliine uygun antiseptik solusyonlarl a (Klorheksidin %1.5, Povidon iyot%7.5) el yikam a once si ve sonras i sag-sol el ilk il ~ parmakla rdan killtiir alarak, el yikama ve antiseptik soliisyon etkinligini arasnrrrnslar, sonucta preoperatif donemde ellerde asepsinin tam olarak saglanamadigim belirlemisler, ozellikle nrnak aralan ru tam temizley en etkin antiseptik yontem ve soliisyonlan n kullamlmasi gerektigini vurgulamislardrr.
Hastane enfeksiyonlanna neden olan mikroorganizmalann en onemlilerind en olan patojen gram negatif basiller, ellerde iki saatten fazla canh kalabilm ekte, bu etken hastalara ozellikle saglik personelinin eliyle gecme ktedir. Bu bakirndan hastane enfeksiyonlan rn onlemenin en onemli yolu el yikamad rr. Tarurn olarak el yikama; ellerin tiim yuzeylerinin enerj ik sekilde ovalanarak,
akan suyun altmda durulanmasidir. Hasta
•
bakimm da el yikamanm amac r, elin uzerinde
•
var olan gecici florayi, duyarh hastalarda
•
enfeks iyon meydana getirmeyecek duzeye•
indirmektir. SIVI sabun temizlik acismdan daha•
uygun olmak la birlikte, sabun azaldikca•
eklemc yapilmarnah, sabunluklar tam olaraktemizlenip kurulanmali, soma SIVI sabun
konulmalidir. Sulann yete rs iz oldugu yerle rde alko l elle rin yikanma smda kullarulabilir , Sir diger one m li nokta da, eldive n giy ilmesin in el yikamam n yer ini tutamayac agidi r (9).
Hast anm iizerin e ortiilen ortii ler ve ameliya t ekib in in giysil eri ozellikle neml i olduk lan nda bakteriler tar afmdan ist ila edi leb ilirle r. Arastirm alar kagrt ortiilerin dah a hijyenik oldugunu goste rmekte d ir (3). Cah sanl ann ozellikle belden asagi boliimlerine ait kisim lartnda n cok say Ida bakteri dokuler ek ame liya thane havasm a kansab ilm ekt ed ir. Bunu onlernek icin ameli yath an eye gire n her per son el , cild ini n miimkiin oldugu nca cok kisrmm orte ce k bicimde giyinmelidir (4). Hamilton ve ark. (10) operasyon eki bine bagh kontaminasyonu aras u rrm s lar, ek ipte n dokulen meta rye lle r ve ame liy atta giyilen giys ile r iizer ind e durmusl ar , Cihamley tarafmda n
ge
listirilen
"bo dy ex ho us t system"e uygun giysiler (cok kiic iik porlan olan kap ah orii lrniis giysiler) giyildiginde yara yeri kontam inasyond a %20 azalmao
ldugunu
belirtrnisl erdi r. Baska bir calism ada da pamu klu giyecekler de mikrotlament bariyerli polyester giyeceklere gore enfe ksiyo na daha acik bulunrnustur (II). Ayn ca Nag ai ve ark. (12), aym katt a bulunan bolgel erden ame liyat sa lonuna bakteri yel kontaminasy onu arastmrusl ar, ayaga giyilen giysil er ile tasima nm old ug unu gos te rm islerd ir.Ame liya tha ne pers on el inin kullandrgi yiiz mask el erinin en fe ks iyo n lan azaltngi, her hasta icin ayn bir ma sk e kullanmamn enfe ks iyon kontrolii nd e faydah oldugu bildirilmistir (13) . ideal bir mask en in , nazo far enksten gelen ajanl an tutab ilm es i, som a da soluk verilmesi esnas mda bunlann havaya itilmesine direnmesi isteni r. Anca k yap ilan cahsm al ar ame liyat
mask el erinin turnunun bu mtikemmellikte olmadrgmi ortaya koyrnus ve bakteri tutabil en pek az mask e cesid in in de ame liyatm uzamasi yla gecirge n hal e d onii ~tii giinii gos te rm istir (4). Fiberglas mas kelcrin siizme etkin ligi %99.7 iken, gazh bezl erl e yapilan mas kel erde etki nlik %15 'd ir. Mask el er in bu ozellig inde n dol ayi sessiz cahsan bir cerrahi eki b in dakikad a 500 0 , konusan kalabalik bir ek ibin ise 10.000 mikroorganizmayt havaya vereb ild igi kabul ed ilme kte d ir (3) .
Ulkeden ulkeye deg isrnekl e birl ikte , ope re edilecek hasta sayts i giin gectikce artma kta d ir, Bu ned enl e son yillarda bazi yerle rde ozel cerra hi klinikleri kurulm akt a , kucuk ve biiy iik cerrahi girisimler icin ayn boliimler olusturulrnaktadrr. Faka t her ame liya t salonunda gen is tekni k imkanlan gerek tire n hijyen sart lan m saglama k gitti kce guc lest igi
ici
n,
operasyon oda lan n m gru p land in lmas i dah a uygun gorulrnektedir. Buna gore Ame rika ' h yazarla r her 25 operat if yatak icin bir ame liya t sa lonu gere ktigi ni ve her salo nda giinde 2 veya 3 ope rasyon yapilab ilecegini soylernek te di rle r. Avrupa 'da ise 50 ope ra tif yat ak ic in bir ame liyat salo nun un yet erl i oldug u ve her salo nda gunde 6 operasyon yapilabilecegi goriisi; yayginlasrmsn r (14).Sir ame liyatha ne; koruyu cu , tem iz, steri l, kirli olma k uzer e 4 boliim e ayn lma h, tem iz ve steri l bol uml er c hastan e giys ileri ile girilmeme li, hicb ir kirli arac gerec veya malzem e bu bo lume soku lma m a h, bu bolu me
gecere
k
ste rilgiyi
nmis
vet
emizlenmis
do kto r ve person cl tam amen isi bitinceye kadar bu bol gen in disma crkmamahdir (Tab lo 2) (14). Ameliya tha ne hijyeni bakirrundan en onernli nok ta ameliyattan evvel ve oper asyon srras indaTablo 2. Sirame liya tha ne de bulunmasi gere ke n bolurnler , • Ame liyat salo nu,
• Anestezi odasi,
• Steril malzeme odas i (ame liyat giysileri, aletler ste ril ve pak etl enmis olma li), • Yogun bakim-de rlenme odas i,
• Kirli ve an k mal zeme odas i,
• Ameliyatakatilanl annkirl i giysiler in in topland ig r oda
31
personelin ameliyathane bolurnundeki odalar
arasmda minimum gidis gelisinin
saglanmasidrr. Septik girisirnlerden sonra ameliyathane temizlenmeden ikinci bir ameliyata baslanmamahdir.
Hastanm infeksiyon aja nlan iceren biitiin
salgi ve bosalnm maddeleri, icinde
dezenfektan soltisyonl ar bulunan kaplara alm d ikta n ve dezenfekte edildikten sonra kanalizasyona verilmelidir. Vassal ve ark. (15), az ya da 90k kontamine olmus biyolojik
srvilann tekrar kullanilan siselerd e
aspirasyonla toplanrnasmm nozokomiy al enfeksiyonlar icin ortam olusturdugunu
gostermislerdir. Olgulan n %26'smda vakum
sistemine baglanti yerinde, %59.32' side
bosaltim yerinde · kontaminasyon
belirlemislerd ir. Daha pahah olmasma ragmen daha giivenli olmast nedeniyle tek kullarnmhk sistemler onerilmektedir.
Periyodik olarak ameliyathane zemini, anestezi cihazlan , yiiz maskeleri, endotrakeal tiipler, antiseptik cozeltil er, deri kremleri , deri losyonlan ve benzerlerinden muayene maddesi almmali, hangi antiseptik veya dezenfekt anm kullamlacagma bunlann ozellikleri aynntih olarak incelenerek karar verilmelidir.
HAVALANDIRMA SiSTEMLERi
Enfeksiyonlar ameliyathane havasindaki
patojen mikroorganizmalardan da
kaynaklanabilir. Havamn enfeksiyon
tasimadaki rolii baslica 3 sekildedir (13). • Damlacrk enfeksiyonu
• Darnlacik cekirdeginden dogan enfeksiyon
• Dolayli olarak havadan kaynaklanan
enfeksiyon (toz enfeksiyonu).
Oksuruk, aksm k esnas mda degisik biiyiikliikteki darnlacikl ar havaya sacrlrr,
lri
olanlar 30-60 em uzakhga giderek yere diiser, kiiciik olanlar ise havaya sacildiktan sonra bir kisrmrn kaybederek darnlacik cekirdegi haline doniisiirler. Bunlar havada asih kalarak hava akrmlan yardnrn ile kaynaklandiklan yerindaha uzaklann a gidebilirler. Damlacik
cekirdegi birkac bakteri tasiyabilir ya da tasimaz. Damlacik cekirdegi ile bulasma, havarun gercek enfeksiyo nu kabul edilir. Bazi
arastmc ilar hastane personeli arasmdaki S.
aureus tasima orarumn %42 gibi yiiksek
duzeyde oldugunu bulmusl ardir.
Nazofarenksten yayilan bu ajan, enfekte cerrahi yaralardan en sik izole edilen mikroorganizmadir (3).
Iyi bir havalandirma planlamasi
sonrasmd a ameliyat odasi, diger bolilml erd en kirli hava akirm almamahdir. Akrrn, temiz kesimlerden i daha kirli alanlara dogru yonlendirilrnelidi r. Bunun icin de ameliyathane icindeki basmc, cevre bolumlerden daha yiiksek olmahdir. Ameliyath ane icinde siirekli hava degisimi ile poziti f basmc saglanrnasi, ameliyathane drsmda ise havarun kontrollu cikis kapaklanndan atilmasryla daha diisiik basmc alaru yaratilrnasr, amaclanan basmc farkim dogurur ve uygun hava akumm meydan a getirir. Ameliyathane icinde olusacak hava kontaminasyonunun ameliyat alamndan
ve steril malzemelerden uzaklastmlmasi
gerekir. Bunun icin de havarun yonlendirilmesi
ve icindeki bakterilerin gelen yeni hava ile
kan snnlarak diliie edilmes i saglanma hd ir. ideal olam, havanm ameliyathaneye ginneden once 0.3 urn. bilyiiklugiindeki partikiilleri tutabilme yetenegine sahip ve saatte en az 25 m3 hava degisimi saglayacak, nem oranmm %50-60, Is1010 da 18-20o
e
olmasrrn temin edebilecek filtreli klima sistemlerinden gecirilmesidir, Filtreden gecirildiginde hava esas itibariyle sterildir (4, 16).Marotte ve ark.'rnn (17), 14.000 ortopedik operasyon geciren hastada postoperatif enfeksiyonu ve hava yolu ile kontaminasyonu arastirdiklan calismalarmda, 1200 hasta saatte 425 kez vertikal hava akirm ile ameliyathane havasmm temizlendi gi odalarda, digerleri ise
klasik olarak havanm saatte 22 kez
temizlendigi odalarda opere edilmis ve ikinci gruptaki hastalarda postoperatif enfeksiyon riskinin daha az oldugunu bildirilrnistir. Bazt
arasnrmacilar ise havadaki bakteri sayisi ile
ameliyat sonras i enfeksiyon arasmda daha somut bir sayisal iliski gosterebilmislerdir. Buna gore, bir m3 havadaki S. aureus saytsi 750-1500 oldugunda bir saatlik operasyon
siiresin ce steril alanlara ve ameliyat sahasma
200-3 00 bakteri diisebilm ektedir . Ozel hava
akimlan ile bakteri saytsi azaltildigmda
enfeks iyo n orarn da azalma ktadir. Onern li
cerra hi girisimler esnasmda bakteri sayismm
35-70/m3 dtizeyin e kad ar inmesi iste nmektedi r
(3).
Damlacik cek ird eg i ile yayrlan stafil ok okl ar , yaraya oldugu kad ar
ame liya tha ne duvarlan ve zem ine de
bulasabilirl er, Yat ay yiizeyler her zama n dikey yuzey le rde n dah a fazla bakt eri bulund urur.
Ameliya t lamb al an , raflar ve zemi n buna
omektir. Ame liyat havas md aki ano rma l akimlar ve ameliyatha ne trafigi bu nIan tekrar
havaya kaldi ra bi lmektedir. Toz, zeminde k i
mikroorganizrnalann tekrar havaya
kansmasmda onemli etkendir. Ancak anormal hava ak imlan yoksa toz larla yiikselme ancak diz seviyesine kadar olabilmektedir (3).
Sta fil okok lan n, hasta sedyesi tizerind ek i
ma lzeme ile de hastanenin baska
kesimlerinden ameliyathaneye geti rilip
yayilabi ldigi saptanrmstir. Ancak bugtinkti
arasnrmacilann cogu, ameliyathane
icine
buseki lde getirilen patoj en mikroorganizma lan n havad a asih bulunmalan rnn nedeninin tasryrci kisiler oldugu na inan mak tadir (3).
Hava yoluy la tasman organiz malann
ultrav iyol e (UV) isinlarla oldurulcbildigi bildirilrnistir (3). UV ismlan hucre DNA'smda one m li degisikl iklerc ned en olara k ve hiicr c
kompon entl erin i iyon ize ede re k hticre olumune
yol acar (18). Bu yonte rnin dusuk mal iyetli
oldugu ve havadak i mikr oor gan izm a orarum 10 CFUlm3' in altma indird igi bild iril mistir,
Per son e l ve hastalann UV ismlanmn etkisinde kal acakl an yoniinde elesti ri ler yapilmrssa da
(19, 20) . UV larnbalan ameliyatlar bittikten
soma geceleri kullamldigmda calisanlann zarar
gormesi engellenebilir. Bir cok mikroorganizrnanm gorunen isikla harekete
gecen bir DNA onanrn sistemine sahi p oldugu
gozoniine almdigmda, UV lambalannm
karanhkta ve bos odalarda kullarurmrun
1ile
ste ri lizasyon acismdan daha faydah oldugu da
\ba
anlasilmaktadrr (18).
Iir.
Ame liya tha ne le rde saglanmasi gereke n
rts
ltemizlik derecesi, 0 maha llerin havas mda
lOn
buluna n VIruS, bakteri , toz, ktif vb.
rva parti kiil lerin sayrsi ile belirlen mek tedir. Bu
nedenle de havalandirma-k lima tesisatmda kullamlan filtre lerin biiyu k onerni vard ir.
Koloniler halind e bulunan bakterilerin grup
caplan bir urn.den btiy tikttir. Virtisler dah a
kucuk min i canhlar oldugu icin virus yayilma
tehlikes i olan maha llerde dah a hassas filtre ler
olan HEP A ve/veya UL PA filtre ler in kullanrlmast gere kme kted ir. Virtis ler in kimyasal sp re y lerle veya UV ismlarna ile yo k
edi lme le ri de havalandi rma tesisatmda ger ekli on lem lerin almmadigi ve zoru n lu filtrel e r
kullamlmadigi takdirde imkansiz olmaktadir.
Ameliyathane gibi hij yen ik mekanlann
olusturu lmas i su basamak larla
gerceklestirilmelidir (21):
Yer : Genis yiizeyli penceresi olmayan ve giineye cephesiz odalar sec ilrneli, gunes
kacirnlmaz ise jaluzi, folyo veya renkli
camlarla harici giincs koruyucu lar
yapilmahdrr. lcine klima cihazlan, sogutma
gruplan ve steril alanlardaki islernler icin
gerekli diger gruplan n yerlestirilebilecegi bir teknik mekanm, steril alam n rmimkiin oldugu kadar yakminda olmas ina ozen gosterilmel idi r. Hijyen kategorisi : Ameliyathane bolii mlerin in hij yen katago ris i, kullaml acak mekanm maksimum izin verilen mikrop sayisi
ve mevcut tal imatn am el e re uygun olarak
once den belirl enmel id ir.
Steril alanlarm olusturulmasi: Ytiksek
hij yen sta nda rd i icin bir cok faktoriin yam srra,
yer, duvar , tavan , kapilar, pen cerel er ve
isrklandirma icin kullarulan mal zemel er buyiik onern tasimaktadrr. Bunlar kolay dezen fekt e edilebilmeli, dez enfektanlara dayarukh olmali, toz tutmarnah , iizerind e puruz ve ara hk
olmamali, uygulanacak pozitif basmca engel
olmayacak sekilde dtizenlenmelidir.
Hava akrm sernas r: Bu asamada ilk once steril alan icinde kalan diger odalann lSI yiikii
analizi yapilmasi gerekme ktedir. Bundan sonra ameliyathane sayisma gore, doniisiimlil hava, %I 00 taze hava veya bu ikisinin kans irm
olacak bir sistem planlanmahdir .
Hava gir lsi:
Dc;
tip hava girisi altema tifi vard ir;• Turbulentli akim: Enfeksiyon tehlike sinin
yiiksek olmadigi operasyon odalarm da
kullamhr. Hava kiicuk oda larda sernsiye
33
tipi, buyuk ameliyathanelerde ise jet
destekli tavan unitesi ile ameliyat
masasma yonlendirilir. Semsiye tipi tavan iinitesi ayru zamanda tavan seviyesi diisiik olan ameliyathaneler icin de idealdir. • Direkt laminer akim : Bu sistem hava
ameliyathanedeki kritik bolgeye,
partikiillerin tammlannus olan yatay ve
diisey akis yo lunda dogrudan kritik
alandan
disan
itilmesini ongcrmektedir. • Doniisiimlii hava ile calisan laminer akim :En kritik ameliyatlar icin kullarulan
sistemdir. · Ortama verilen hava tekrar kullaruma ahnarak yiiksek debiler elde edilir.
Hava hazrrlama: Steril alarun
cahstmlmasmda gerekli olan enerji
giderlerinin
en
dusuk seviyeye indirilebilmesi icin, turn sistem prensipte cevrim havasi ile cahstmlmahdir.Ikllmlendlrme sistemi (sicakhk-nem):
Havalandirma sistemlerine iklimlendirme
fonksiyonu eklendiginde, mikropsuz hava
iifleme ve artr basinc saglanarak kirli
mekanlardan mikroplu havamn girmesinin
engellenmesi ve anestezik gazlann
uzaklastmlmasmm yam sira, odadaki lSI
ytikiiniin almmasi, saghk personeli ve
hastalann temiz hava gereksinimlerinin
karsilanmasi ile saghk personelinin rahat bir ortamda cahsip, konsantrasyonun uzun zaman korunmasi saglanir.
Klima cihazr: Cift cidarh, 2500 pa
basmca kadar sizdirmaz olmah; iyi bir dezenfeksiyon saglanmasi icin ic yiizeylerin diiz, panellerin birlesim yerlerinin
cikmnsiz
olmasi saglanmahdir, Sistemler paslanmaz celikten yapilnus olmah, emme menfezleri lif tutacak sekilde secilmelidir. Normal klima cihazlannda filtreler kirlenrnis oldugunda artan basmc, havarun cihazdan sizarak gitmesi gereken yere, yani steril alana ulasmasmi engeller. Bu da steril sahada mikrop sayisirun
artmasina, odalar arasmda arti basmcm
bozulmasma neden olmaktadir. Bu nedenle periyodik bakim programlan hazirlanmah ve yedek parca deposu olusturulmahdir. HEPA
fitrelerin dcgistirilmesi esnasmda steril
alanlann kapaulmasi, degisim sonrasi genel bir
ternizlik planlanmasi gerekmektedir.
Ameliyathane iklimlendirmesinde dikkat
edilmesi gereken kurallar Tablo 3'de
gosterilmistir.
Sonne olarak; ameliyathane
enfeksiyonlannm dezenfeksiyon-sterilizasyon ilkeleri dogrultusunda yapilan islemler ile
onlenebilecegi diisiinulmekte olup aynca
ameliyathane havalandirma sistemlerinin
kurallara uygun sekilde olusturulmasmm,
enfeksiyon kontrolii ile personel saghg: ve verimi iizerindeki etkileri vurgulamaya deger gorulmektedir.
Tablo 3: Ameliyathane iklimlendirme prensipleri (22). I. Ameliyathanede sicakhk ve nem olcer bulundurulmahdir. 2.
iy
sicakhk 17-27°C'ye ayarlanmalrdir (Bosken 17°C). 3. Relatifnem oram %45-55 arasmdaolmalrdir.
4. Ameliyat odalan cevre odalara gore %15 pozitif'basmcta tutulmadir.
5. Ameliyathane cikislan ve diger kapilar hava sizdirmaz olmah, icerideki basmc siirekli olctllmelidir.
6. Her ameliyathane icin bir klima, eger miimkiin degilse iki ameliyathane icin bir cihaz secilmeli, klima 24 saat cahsir durumda kalmahdir.
7. Hava tavandan iiflemeli olmah, en az 2 adet dosemeye yakm hava emis menfezi kullarulmahdir.
8. Nemlendiriciler buharh tipte secilmeli ve kanallar ise paslanmaz celikten yapilmahdir.
9. Klima cihazlan hijyenik tipte secilmelidir.
10. Filtrelerin kirlenip kirlenmedigi peryodik olarak kontrol edilmelidir.
pa
KAYNAKLAR
bir
1- Akman H, Giindiiz HM, Akman SD.
Ameliyathaneye bagh hastane
infeksiyonlannm kontrolu. Sanic A.(ed) "Sterilizasyon Dezenfeksiyon Hastane infeksiyonlan Sempozyumu" kitabi.
a.M.D.Tlp Fakiiltesi Samsun. 214-221, 1999.
2- Michael J, Pelcar JR, Chan ECS, et al. Nosocomial infections. Microbiology concepts and applications. Chapter 22, New York USA. pp:590-613, 1993. 3- Pittet D, Ducel G. Infections risk factors
related to operating rooms.Irrfect Control Hosp Epidemiol, 15(7):456-462, 1994. 4- Anoglu
a
.
Ameliyathane aletleri vehavasmm sterilizasyonu. Cetin ET (ed).
Dezenfeksiyon, antisepsi, sterilizasyon islemleri ve hastanede uygulamslan, 2. baski, istanbul Tip Fakiiltesi Yaymlan, Sanal rnatbaacihk , 155-161, 1982. 5- Rutala W A, Gergen MF, Jones JF, et al.
Levels of microbial contamination on surgical instruments. Am J Infect Control 26(2): 143-145, 1998.
6- Altmdis M, Ozcan M, Anbas ET, Bitirgen M. Ameliyathane personelinde metisiline direncli Staphylococcus aureus (MRSA) buron portorliigu . Kocatepe Tip Dergisi I: 25-28,1999.
7- Mert A, Koksal F, Eroglu C ve ark. Cerrahpasa Tip Fakiiltesi, yogun bakirn ve
ameliyathane personelinde
Staphylococcus aureus tasryicrhgi ve metisilin direnci. 5.Ulusal lnfeksiyon hastahklan kongresi (4-6 Eyltil 1995, istanbul) kitabi, Istanbul. Tiirk Mikrobiyoloji Cemiyeti ve KLiMiK Demegi.117,1995.
8- Sengil AZ, Altindis M, Ozmen S ve ark. Cerrahlarm ellerinde preoperatif flora kontrolii ve el yikamanm etkinligi, 8.
ANKEM Kongresi (22-28 Mayis 1993, Antalya) Kongre Kitabi, 132, 1993. 9- Kama G, Kara A. EI Yikama, Hacettepe
Tip dergisi. 30(1): 68-72, 1999.
10- Hamilton HW, Booth AD, Lone FJ. Penetration of gown material by
organisms from the surgical team. Clin Orthop 141: 237-246,1979.
11- Hubble MJ, Weale AE, Perez JV, et al. Clothing in laminar-flow operating theatres. J Hosp Infect. 32(1): 1-7, 1996. 12- Nagai I, Kadota M, Tacehi M, et al.
Studies on the 'mode of bacterial contamination of on operating theatre corridor floor. J Hosp Infect 5(1): 50-55, 1984
13- McCluskey F. Does wearing a face mask reduce bacterial wound infection? A literature review. Br J Theatre Nurs 6(5): 18-29,1996.
14- Gtiray
O
.
Hastane ve cevresi icin genel hijyen kurallan: Cetin Et (ed) .Dezenfeksiyon, sterilizasyon islemleri ve hastanede uygulanislan. 2. baski, istanbul
Tip Fakiiltesi Yaymlan, Sanal
Matbaacihk. 183-185, 1982.
15- Vassal S, Mager G, Massot J, et al:
Microbiologial aspects of nosocomial risks of suction bottles. Ann Chr 43(6):
463-468,1989.
16- Morelli MA: Hastane enfeksiyon kontrolti. Akdeniz cerrahi kongresi, istanbul, 1987.
Howarth FH: Air flow patterns in the operating theatre. Eng Med 9(2): 87-92,
1980.
17- Marotte JH, Frottier J, Lord G et al: Airborne contamination and post operative infection. Rev Chir Orthop Reperatrice Appar Mot 66(7): 409-416, 1980.
18- Unalan F. Mikrodalga ve ultraviole'nin sterilizasyondaki etkinligi. Sanic A. (ed) "Sterilizasyon Dezenfeksiyon Hastane infeksiyonlan Sempozyumu" kitabi,
a.M.D.Tlp Fakiiltesi Samsun. 12-19,
1999.
19- Waldhauber KH, Schmidt H: Sterilization Dezenfection, konservieung chemotherapi. Gerg Thiem Verlag. Stutgard, 5-21,1967.
20- Berg-Perierm, Cederbland A, Percson U: Ultraviolet radiation and Ultra-clean air enclosures in operating romms. UV protection, economy and comfort. J Arthroplas!y 7(4) : 457-463, 1992.
21- Kenter HM. Hijyenik Klima sistemleri.
Sanic
A. (cd) "Sterilizasyo n Dezenfeksiyon Hastane infeksiyonlan Sempozyumu" kitabi, a .M.D.Tlp Faktiltesi Samsun. 20-32, 1999.22- Colasan F. Hastane havalandirma-Klirna sistcmleri. Hastane infeksiyonlan Dergisi 4: 84-88, 2000.
Yazarlar:
M. ALTINDiS: Afyon Kocatepe Universitesi Tip Faktilte si Klinik Mikrobi yoloji ABD . Afyon.
D. KARA ASLAN : Afyon
Universite si Tip Fakiilte si Anestezi yoloji-Rean . ABD . Afyon.
Kocatepe Klin ik
Yazrsrna
Adresi: Dr. Dilek KaraaslanAfyon Kocatepe Universitesi Tip Fakiiltesi Klinik Anesteziyoloji -Rean . ABD. Afyon
