Volume 13/7, Winter 2018, p. 301-308
DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.13217 ISSN: 1308-2140, ANKARA-TURKEY
Research Article / Araştırma Makalesi Article Info/Makale Bilgisi
Received/Geliş: Şubat 2018 Accepted/Kabul: Mart 2018 Referees/Hakemler: Prof. Dr. Muammer ZERENLER –
Doç. Dr. Olgun KİTAPCI – Yrd. Doç. Dr.Erkan AKGÖZ – Yrd. Doç. Dr. Derya KUTLU
This article was checked by iThenticate.
NOSTALJİK ÜRÜNLERİN TÜKETİCİ SATIN ALMA NİYETİ ÜZERİNE ETKİSİ
Zührem YAMAN* ÖZET
Modern pazarlama yaklaşımlarının ortaya çıkmasıyla literatürde yeni kavramlar ortaya çıkmaya başlamıştır. Retro pazarlamada bu kavramlardan birisini oluşturmaktadır. Retro ürünler ya da hizmetler genel olarak ürün ya da hizmetlerin yeniden ele alınarak günümüz koşullarına uyarlanması olarak tanımlanabilmektedir. Küreselleşme faktörü ile birlikte tüketiciler her zaman son teknolojiye sahip ürün ya da hizmeti talep etseler de bir taraftan da geçmişe olan özlemlerini dindirmek isteyen geniş bir kitle ortaya çıkmıştır. Retro pazarlama tüketicilerin geçmiş ile geleceği birlikte deneyimleme isteği sayesinde geleneksel ve değerli olan şeylerin yeniden keşfine, elde edilmeye ve kullanılmaya imkan sağlaması ile önemli olmaktadır. Retro pazarlamanın temelinde tüketicilerin satın alma sürecinde ürün ya da hizmeti tercih ederken tüketicilerin hayatında bir şeylerin izlerini taşıyarak satın almayı gerçekleştirmesini sağlamak yatmaktadır. Bu çalışmanın amacı nostaljik ürünleri satın alan tüketicilerin davranışlarının değerlendirilerek, Retro ürünlerin tercih edilme sebepleri ve farklı demografik özelliklere sahip tüketici gruplarının Retro ürünleri satın alma davranışlarının tespit edilmesidir. Araştırma verilerini toplamak amacıyla Matveev (2006) ve Dağdaş (2013) çalışmalarında yer alan ölçeklerden yararlanılmıştır. Araştırmaya katılan kişiler Konya’da Retro ürün ya da hizmetlerin sunulduğu ortamları tercih eden toplam 234 tüketicinin görüşleri bire bir anket yöntemi kullanılarak toplanmış ve veri analizleri SPSS 22.0 programı aracılığıyla yapılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre nostaljik ürün seçiminde tüketicilerin cinsiyet, medeni durum, eğitim, meslek ve gelir gibi değişkenlerden etkilenmezken yaşa bağlı olarak retro pazarlamanın satın alma niyetinde etkisinin bulunduğu ortaya çıkmıştır.
EFFECTS OF NOSTALGIC PRODUCTS ON CONSUMER PURCHASING INTENTION
ABSTRACT
With the emergence of modern marketing approaches, new concepts have emerged in the literature. Retro marketing is one of these concepts. Retro products or services can generally be defined as the adaptation of products or services to today's conditions. Along with the globalization factor, consumers have always demanded the latest technological products or services, but a large mass that wants to relieve their longing for the past has emerged. At the core of Retro marketing is to ensure that consumers make purchases by tracing something in their life while preferring to buy products or services in the procurement process. In this study, the effects of purchasing intentions of Retro marketing based on consumers' demographic characteristics were evaluated by revealing past-related traces related to the purchasing intentions of consumers. According to the results of the research, it has been revealed that consumers are not influenced by variables such as gender, marital status, education, occupation and income in the selection of nostalgic products, but that they are affected by the intention to purchase retro marketing depending on age.
STRUCTURED ABSTRACT
With the emergence of modern marketing approaches, new concepts have emerged in the literature. Retro marketing is one of these concepts. Retro products or services can generally be defined as the adaptation of products or services to today's conditions. Along with the globalization factor, consumers have always demanded the latest technological products or services, but a large mass that wants to relieve their longing for the past has emerged. Retro marketing is important because it allows consumers to rediscover, acquire and use what is traditional and valuable, thanks to the desire to experience the past and the future together.At the core of Retro marketing is to ensure that consumers make purchases by tracing something in their life while preferring to buy products or services in the procurement process. The purpose of this study is to evaluate the behaviours of consumers who purchase nostalgic products, to determine the reasons for preferring Retro products and the Retro product purchasing behaviours of consumers with different demographic characteristics. The scales that appeared in Matveev (2006) and Dağdaş (2013) studies were used to collect the research data. Participants of the survey the opinions of a total of consumers who prefer places that offer Retro products or services in Konya were collected using individual survey method and data analyses were conducted through the SPSS 22.0 programme.
According to the research results, it has been revealed that they are affected by the intention to purchase retro marketing depending on age whereas consumers are not influenced by variables such as gender, marital status, education, occupation and income in the selection of nostalgic products, retro marketing appealing to the emotions of the
consumers in the past has contributed to revitalizing things about the past by combining nostalgia in product or service. Nostalgia has been the bridge to meet the lost and missed values that businesses have contributed to both themselves and the consumers.
As the rapid increase of globalization and technological developments both continue to increase consumption and reveals the sadness of being too far away from the past. The sadness and longing created by leaving the past have begun to be resolved by Retro marketing efforts. While retro marketing practices create economic value in terms of businesses, it also contributes to the formation of a spiritual satisfaction for consumers at the same time.
Retro marketing activities are carried out as a result of using nostalgia element interacting with marketing activities. Today, many businesses and service providers carry out retro marketing activities. The products encourages customers to buy the product by taking the consumer back to the past with its nostalgic appearance.
Retro marketing activities taking the revitalization of past emotions and the reflection of consumer's past ties into today as the basic principle are increasing. Not only consumers who prefer the product with their experiences, but also consumers who like the environment or products of the past are among the consumer group of retro marketing. According to the the research results, it is concluded that consumers under 25 years are intended more to choose nostalgic products because of their interest in nostalgia.
Keywords: Retro marketing, Nostalgia, Intention of Purchase 1.Giriş
Bireylerin geçmiş teknolojik ürün ya da hizmetlere taleplerini sürekli artarken bir taraftan da doğası gereği geçmişi ile bağını koparamamaktadır. Tüketicilerde giderek artan özlemlere yol açan bu bağın farkında olan işletmeler ise retro ürünler geliştirerek geçmişin değerlerinin günümüze yansımasına katkı sağlamaktadırlar.
Retro pazarlamanın temelinde yatan düşünce tüketicilerin satın alma süresince ürünü tercih ederken, hayatında bir şeylerin izlerini taşımasıdır. Retro pazarlamanın geçmişe duyulan özlemle bağdaştırılmasıyla tüketiciler özlem duydukları dönemin koşulları ve özelliklerini talep eder duruma gelmişlerdir. Bu durumlar neticesinde retro pazarlamanın, tüketicilerin geçmişe duydukları özlem ve bağı kullanarak en uygun maliyetle faaliyetlerin gerçekleştirilmesi sağlanmaktadır. Retro pazarlamayla, özellikle yeni marka yaratmadaki risklerin fazla olması ve yüksek reklam maliyetlerinin bulunması işletmeleri geçmişteki marka ve ürünleri yeniden tasarlayarak faydalanabilecek hale getirmiştir. İşletmelerin retro pazarlama faaliyetleriyle markaların yeniden canlandırılması, marka sürekliliğinin devamı ve tüketicilerin nostaljiye verdikleri değerlerin anlamlı hale gelmesi sağlanır.
2. Nostalji Ve Retro Pazarlama
Retro pazarlama, modern pazarlama anlayışının içerisinde geçmiş ile ilgili çağrışımlar yaratarak pazarlama faaliyetlerinin gerçekleştirilmesidir. Retro pazarlama, ürün ya da hizmetleri nostalji ile buluşturarak yeni bir sunumla ortaya çıkartırken aynı zamanda tüketicilerin geçmişe duydukları özlemden de faydalanmaktadır. Nostaljiye dayalı pazarlama markaların yeniden canlandırılması, marka mirası ve nostalji kullanımı olarak isimlendirilen unsurları kapsamaktadır
(Brown,2001:135-189). Nostalji kavramında o dönemde içerisinde bulunan sosyal çevrenin de önemi bulunmakta olup geçmişe dair ürünlerin hatırlanması bireye o çevreye ve geçmiş güzel günlerini anımsatmaktadır (Stauth ve Turner,2006:845).
Pazarlamacılar nostalji olgusunu kullanarak özellikle post modern tüketicileri hedeflemektedir(Odabaşı,2004:33). Bu da geçmişte bulunan unsurların yeniden üretilmesiyle ya da hafızalardaki sembolik temsillerin hatırlanmasıyla elde edilebilir. Teknoloji ve bilimsel ilerlemelerle geçmiş alışkanlıkların sentezi talep edilmektedir(Demir,2008:32). Retro pazarlamayla ilgili incelemeler Sherry (2003:135-140) tarafından Retro markalamanın 4A’sı olarak allegory (marka hikayesi), arcadia (idealize edilmiş marka toplumu), aura (marka özü) ve antinomy (marka paradoksu ş)eklinde kabul edilmiştir. Post modern tüketici duygusallık, tutku ve sosyal bir bağ arayışıyla tüketim deneyimlerini değerlendirmek isteyecektir (Shindler ve Holbrook,2003:275). Tüketicilerin geçmişi ile en etkin sosyal bağı kurarak, tercih edilen ürün ya da hizmetlerde duygusallık yaratan işletmeler ise Retro pazarlama faaliyetleriyle her zaman marka mirasını yaşatabilecektir.
3. Tüketici Satın Alma Davranışı Ve Satın Alma Davranışını Etkileyen Faktörler Tüketici davranışları; bireylerin kendi ihtiyaçlarını ve/veya başkalarının ihtiyaçlarını karşılayabileceklerini düşündükleri ürün ve hizmetleri değerlendirme, arama, satın alma, kullanma ve elden çıkarma gibi fiziksel faaliyetleri ve bu faaliyetleri etkileyen karar verme süreçlerini kapsar (Bozkurt,2004:92). Tüketiciler satın alma davranışlarına ilişkin karar verirken bireysel, psikolojik ve sosyal faktörlerin yanında aynı zamanda sunulan ürün ya da hizmette pazarlama faaliyetleriyle geçmişten izlerin yansıtılmasına yardımcı olur.
Tüketici davranışlarının incelenmesi pazarlamacılar açısından son derece önemli bir konudur (Khan, 2006:5). Tüketici davranışı, bir tüketicinin nasıl satın aldığından daha fazlasını ortaya koyan bir kavramdır. Tüketicinin, ürünlerden, hizmetlerden ve fikirlerden elde ettikleri kazançların, tüketimlerin ve tasarrufların yansımasından oluşan bir kararlar sürecidir (Hoyer ve Maclmmis,1997:3). Wilkie (1994:8), tüketici davranışları bireylerin istek ve ihtiyaçlarını tatmin etmek için, seçerken, satın alırken ve mal veya hizmetleri kullanırken sergilediği davranışlar şeklinde tanımlamıştır. Tüketiciler, pazarlama anlayışının temelini oluşturan en önemli aktörler arasında sayılmakla birlikte geçmişte daha dar olan tüketici rolleri günümüzdeki sınırlarını bir hayli genişletmiş hatta pazarlamanın odak noktası haline gelmiştir. Geçmişten bugüne değişim hızının da oldukça yükseldiği söylenebilmektedir. Şöyle ki, önceden alınan bir cep telefonu, bir kıyafet ya da bir müzik cd si daha uzun süre kullanılır, ya da dinlenirken artık bu süreler oldukça kısalmıştır. Yeni ürün ve hizmetlerin yaşam ömürleri eskiye oranla daha hızlı tükenmektedir (Akgün ve Ergün,2017). Ürün ya da hizmetlerin yaşam ömrü hızlanırken bir taraftan da eskiye duyulan özlemler de gün yüzüne çıkmaya başlamaktadır. Tüketiciler bir ürün ya da hizmetle ilgili satın almaya karar verirken işletmeleri de göz önünde bulundurarak karar verirler. Bu yüzden işletmeler tüketicilerin satın alma davranışlarını etkilemek için geçmişteki izleri taşıyan sunumlarıyla etkileyerek onları geçmişe götürerek tercih edilebilirliğini arttırabilmektedir. Tüketicinin satın alma davranışını etkileyen faktörleri genel olarak Kültürel Faktörler, Sosyal Faktörler, Psikolojik Faktörler ve Kişisel Faktörler halinde toplamak mümkündür (Durmaz,2008:36).
4. Nostaljik Ürünlerin Tüketici Satın Alma Niyeti Üzerine Etkisi
Bu çalışmanın amacı nostaljik ürünleri satın alan tüketicilerin davranışlarının değerlendirilerek, Retro ürünlerin tercih edilme sebepleri ve farklı demografik özelliklere sahip tüketici gruplarının Retro ürünleri satın alma davranışlarının tespit edilmesidir. Araştırma verilerini toplamak amacıyla Matveev (2006) ve Dağdaş (2013) çalışmalarında yer alan ölçeklerden yararlanılmıştır. Araştırmaya katılan kişiler Konya’da Retro ürün ya da hizmetlerin sunulduğu ortamları tercih eden toplam 234 tüketicinin görüşleri bire bir anket yöntemi kullanılarak toplanmış ve veri analizleri SPSS 22.0 programı aracılığıyla yapılmıştır.
4.1. Araştırmaya Yönelik Demografik Bulgular
Cinsiyet Sayı Yüzde Yaş Sayı Yüzde
Kadın 121 51,7 25 yaş ve altı 197 84,2
Erkek 113 48,3 25 yaş üstü 37 15,8
Toplam 234 100 Toplam 234 100
Medeni Durum
Sayı Yüzde Eğitim Sayı Yüzde
Evli 194 82,9 İlköğretim 10 4,3
Bekar 40 17,1 Lise 55 23,5
Toplam 234 100 Lisans ve
Lisansüstü
169 72,2
Meslek Sayı Yüzde Toplam 234 100
Kamu çalışanı 68 29,1 Gelir Düzeyi Sayı Yüzde
Özel çalışan 58 24,8 1500 TL ve altı 81 34,6
Çalışmıyor 108 46,1 1501-3000 TL 65 27,8
Toplam 234 100 3001 TL ve
üstü
88 37,6
Toplam 234 100
Tablo 1’de araştırmaya katılanların demografik özellikleri incelendiğinde tüketicilerin %51,7’si kadınlardan oluşurken, %48,3’ü erkeklerden oluşmaktadır. Katılımcıların %82,,9’u evli kişilerden oluşurken %72,2’si lisans ve lisansüstü eğitime sahiptir. Ayrıca katılımcıların %46,1’i çalışmadığını %53,9’luk kısmı ise herhangi bir kurumda çalıştıklarını ifade etmişlerdir. Tablo incelendiğinde tüketicilerin 25 yaş ve altı %84,2’lik orana sahipken, %15,8’i 25 yaş üstü kişi grubundan oluştuğu görülmektedir.
4.2. Tüketicilerin Nostaljik Ürün Tercih Etme Nedenleri ve Satın Alma Sıklıkları
Tablo 2: Tüketicilerin Nostaljik Ürün Tercih Etme Nedenleri
Değişkenler İfadeler 1 2 NO ST A L Jİ İ L E İ L G İL İ D E Ğ İŞK E N L E R
Bence bu ürünün taşıdığı güçlü kültürel mirası bulunmaktadır .801
Bu ürün eskiyi hatırlattığı için geçmişimle bağ kuruyor gibi geliyor .782 Çocukluğumda aldığım ürünlere benzediği için buraya gelmekten
zevk alırım
.781
Bu ürün kişiliğimle örtüşüyor .763
Bu ürün gibi eski ürünleri özlüyorum .761
Bu ürünü eskiyi hatırlattığı için diğerlerine göre tercih ediyorum. .758
Bu ürün bende iyi hatıralar uyandırıyor .750
Bu ürünün kendini anlatan hikâyesi beni etkiliyor .747
Bu ürün gibi eski ürünlerin güvenilir olduğunu düşünüyorum .743
Eskiyle bağlantısı olduğu için bu ürün beni etkilemektedir .732
Eskiyi çağrıştıran bu ürüne duygusal bir yakınlık hissediyorum .721
Bu tür eski ve yeniyi birleştiren ürün, eskinin tüm özelliklerini içlerinde barındırmaktadır
.719 Bu ürün eski güzel günlerle ilgili hayal kurmamı
sağlar.
.704
Bu ürünün dizaynı bana hitap ediyor .698
Modern tarzda düzenlenmiş ürünlerden ziyade eskiyi çağrıştıran ürünleri almaktan keyif alırım.
.695
Bu ürün gibi eski ama yeniden sunulmuş yerleri seviyorum .564
G E ÇM İŞİ H AT IR L A M A İL E İL G İL İ DE Ğ İŞK E N L E R
Geçmişten gelen ürünleri yeniden görmek beni mutlu eder .521
Yakın çevrem ile geçmişteki ürünler hakkında konuşmaktan hoşlanırım.
.563 Ailem ya da arkadaşlarımla eski ürünler hakkında konuşarak anıları
tazelemekten hoşlanırım.
.582 Üzgün olduğum zaman sıklıkla geçmişteki ürünleri düşünüp kendi
kendimi neşelendirmeye çalışırım
.431 Geçmişin bir parçasını yeniden canlandıran ya da hatırlatan bir
gruba ait olmak isterim.
.428
Tablo 2’de tüketicilerin nostaljik ürünleri tercih etme nedenlerinden nostalji ile ilgili değişkenler incelendiğinde en yüksek “Bence bu ürünün taşıdığı güçlü kültürel mirası bulunmaktadır (.801)”, “Bu ürün eskiyi hatırlattığı için geçmişimle bağ kuruyor gibi geliyor (.782)”, “Çocukluğumda aldığım ürünlere benzediği için buraya gelmekten zevk alırım (.781)”, en yüksek değerler şeklinde ifade edilirken en düşük “Bence eskiden ürünlerden hissedilen tatmin şimdikinden daha iyiydi (.549)”, “Bu ürün gibi eski ama yeniden sunulmuş yerleri seviyorum (.564)” ve “Modern tarzda düzenlenmiş ürünlerden ziyade eskiyi çağrıştıran ürünleri almaktan keyif alırım (.695)” şeklinde ifade edilmiştir.
Tüketicilerin nostaljik ürünleri tercih etme nedenlerinden geçmişi hatırlama ile ilgili değişkenler değerlendirildiğinde “Ailem ya da arkadaşlarımla eski ürünler hakkında konuşarak anıları tazelemekten hoşlanırım (.582), “Yakın çevrem ile geçmişteki ürünler hakkında konuşmaktan hoşlanırım (.563)”, “Geçmişten gelen ürünleri yeniden görmek beni mutlu eder (.521)” en yüksek değer olarak ifade edilmiştir. Sonuçlara göre değerlendirme yapıldığında tüketicilerin Retro ürünleri tercih etme nedenlerinin birbirinden farklı olarak ortaya çıktığı görüşüne ulaşılmıştır.
Tablo 3: Nostaljik Ürün İlk Defa Tercih Etme Durumu
İlk Defa Tercih Etme Durumu Sayı Yüzde
İlk Defa Tercih 148 63,2
Daha Öncesinde Tercih Etme 86 36,8
Toplam 234 100
Tablo 4: Nostaljik Ürünü İlk Defa Seçme İle İlgili Ayırma Analizi
Wilk’in Lambdası Ki-Kare Değeri Serbestlik Derecesi Anlamlılık
Düzeyi
1 .975 4.789 2 .083
Tablo 3’te nostaljik ürünleri tercih edenlerin %63,2’si ilk defa tercih etmektedir. Nostaljik ürünü ilk defa tercih etme ve daha önce tercih nedenleri arasında fark olup olmadığını anlaşılması amacıyla iki gruplu ayırma analizi yapılmış ve analiz sonuçlarına göre Tablo 4’te görüldüğü gibi ki-kare değerlerinin anlamlılık düzeyi 0,05’ten büyük olduğundan dolayı nostaljik ürünleri ilk defa tercih edenlerle ya da daha öncesinde tercih edenleri birbirinden ayıran bir fark olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Tablo 5: Tüketicilerin Nostaljik Ürünü Satın Alma Sıklığı
Satın Alma Sıklığı Sayı Yüzde
Bir Defa 185 79
İki Defa 23 9,8
Üç Defa 17 7,3
Üç Defadan fazlası 9 3,9
Toplam 234 100
Tablo 5’te tüketicilerin nostaljik ürün satın alma sıklığı değerlendirildiğinde katılımcıların %79’u ilk defa tercih ettiklerini ifade etmişlerdir.
Tablo 6: Tüketicilerin Yaş Gruplarına Göre Nostaljik Ürün Satın Alma Durumu
Wilk’in Lambdası Ki-Kare Değeri Serbestlik Derecesi Anlamlılık
Düzeyi
1 .982 11.125 2 .002
Tablo 6’da farklı yaş gruplarına bağlı olarak nostaljik ürünleri satın alma durumlarının birbirinden farklı olup olmadığını değerlendirmek amacıyla iki gruplu ayırma analizi gerçekleştirilmiştir. Analiz sonuçlarına göre anlamlılık düzeyi 0.002 olduğunda dolayı nostaljik ürünleri tercih edenlerin yaş gruplarına göre farklılık gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır.
Tablo 7: Tüketicilerin Yaş Gruplarına Göre Nostaljik Ürünleri Tercih Etmesinde Ayırma Analizi Sonuçları
Değişkenler Ortalamalar Ayırma Gücü Matris Yapısı
25 yaş ve altı 25 yaş üstü
Nostaljik 4,1532 2,1741 .787 .583
Geçmişi Hatırlama 3,786 3,0179 .086 .201
Tablo 7’de ürünü tercih etme nedeni nostalji 0,787 değeri ile 25 yaş ve altı ile 25 yaş üst birbirinden ayıran sebeptir. Tüketicilerin matris yapıda değişkenler ayırma güçlerine göre değerlendirildiğinde 25 yaş ve altı ile 25 yaş ve üstünü birbirinden ayıran sebep yine nostalji olarak ifade edilirken, geçmişi hatırlatmadan tüketiciler etkilenmemektedir.
Sonuç
Tüketicilerin geçmişteki özlemleriyle duygularına hitap eden Retro pazarlama ürün ya da hizmette nostaljiyi birleştirerek eskiye dair şeylerin yeniden canlandırılmasına katkı sağlamıştır. Nostalji, işletmelerin hem kendilerine hem de tüketicilere katkı sağlayan geçmişte kaybolan ve özlenen değerlerin birbiriyle buluşmasına köprü vazifesi görmüştür.
Küreselleşmenin hızla artması ve teknolojik gelişmeler bir taraftan tüketimi sürekli arttırırken bir taraftan da geçmişten fazlasıyla uzaklaşmanın hüznünü ortaya çıkarmıştır. Geçmişi bırakmanın yarattığı hüzün ve özlem duygusu Retro pazarlama çabalarıyla giderilmeye başlanmıştır.
Retro pazarlama uygulamaları işletmeler açısından ekonomik değer yaratırken tüketiciler açısından aynı zamanda manevi bir doyumun oluşmasına da katkı sağlamaktadır. Retro pazarlama faaliyetleri, nostalji unsurunun pazarlama faaliyetleriyle etkileşimli kullanılması sonucu gerçekleştirilmektedir. Günümüzde bir çok işletme ve hizmet sunucu Retro pazarlama faaliyetlerini yürütmektedir. Ürünler, nostaljik görüntüsü ile tüketiciyi eski zamanlara götürerek, ürünü satın almaya yöneltmektedir.
Geçmiş duyguların canlandırılması ve tüketicinin geçmişten gelen bağının günümüze yansıtılmasını temel prensip belirleyen retro pazarlama uygulamaları giderek artmaktadır. Sadece
geçmişteki yaşanmışlıklarıyla ürünü tercih eden tüketicilerin yanı sıra ayrıca geçmişin ortamı ya da ürünleri hoşuna giden tüketicilerde Retro pazarlamanın tüketici grubu arasında yer almaktadır.
Yapılan araştırma sonuçlarına göre 25 yaş altı tüketicilerinde nostaljiye karşı ilgileri sebebiyle nostaljik ürünleri tercih etme niyetlerinin daha fazla olduğu sonucuna varılmıştır.
KAYNAKÇA
Akgün, Ö. ve Ergün, G. S. (2017). Yeni Müşteri Kavramı Ve Modern Pazarlama Sürecinde Sosyal Medya Pazarlaması, International Periodical for the Languages, Literature and History of
Turkish or Turkic Volume 12/32, p. 17-32, DOI Number:
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12580.
Bozkurt, İ. (2004). İletişim odaklı pazarlama: Tüketiciden müşteri yaratmak. İstanbul: MediaCat Akademi.
Brown, S. (2001). Marketing - The Retro Revolution, Sage Publication.
Brown, S., Kozinets, R.V. ve Sherry J.F. (2003). Sell Me the Old, Old Story: Retro marketing Management. and the Art of Brand Revival. Journal of Customer Behaviors, 2/2.
Dağdaş, G. (2013). İşletmelerde Retro Pazarlama Uygulamalarının Müşteri Bağlılığına Etkileri Üzerine Bir Araştırma, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 115-120.
Demir, F. O. (2008). “Pazarlamanın Nostaljik Oyunu: Retro Markalama”, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. 33, 29-41.
Durmaz, Y. ( 2008). Tüketici Davranışı, Ankara: Detay Yayınları.
Holak, S. L., Havlena, W. J. and Matveev, A. V. (2006). Exploring Nostalgia in Russia: Testing the Index of Nostalgia-Proneness1. European Advances in Consumer Research, 7, 195 - 200. Hoyer, W.D., Maclnnıs D.J. (1997). Consumer Behaviour. Boston New York: Houghton Mıfflın
Company.
Khan, M. (2006). Consumer Behaviour and Advertising Management, New Age Internatıonal (P) Lımıted, Publıshers, New Delhi.
Odabaşı, Y. (2004). “Postmodern Pazarlama: Tüketim ve Tüketici”,
MediaCat Kitapları, İstanbul.
Schindler, R. ve Holbrook, M. (2003). “Nostalgia for Early Experience as a Determinant of Consumer Preferences”, Psychology & Marketing, 20(4),275‐302.
Stauth, G. ve Turner, B. S. (2006). “Nostalji, Postmodernizm ve Kitle Kültürü Eleştirisi” içinde Mehmet Küçük (yh) Modernite Versus Postmodernite, 405- 424