Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi

~A,,-.U~··.:...T"-!ü!!.r.ıı;ki!.Lya~t'-!:A~r'!oas....tl!!.r~m~al~ll~n-"E""n...,sti~·tü~s~Ü~D~e"-'rg.."is"'-i-"S"'a.L!yl'-'1'-'-7--'E!<!r-"zu"-'r ....u""mu2;ııO~oı'----

--=-.25-YAZIYAGEçİRME(TRANSCRIPTION) VEYAZı çEvİRİMİ (TRANSLITTERATION)

Dr. Efrasiyap GEMALMAZ'

'too dogal diller,konuşmadili olarakyapılmışlardu.Dünya üzerinde iki san varken aralarında kullandıkları bir konuşma dili oldugunu ileri sürersek pek yanılmış olmayız. Günümüzün en gelişmiş toplumlarının bile

iletişimIerindedaha çokkonuşmadilinikullanmaları, yazı dilinin çok özel ihtiyaçlar içinkullanılması, konuşmadilininyazıdiline önceliginin enaçık kanıtıdır. Kaldıki, bir konuşma dili için bir yazı diline kaynak olmak çok seyrek karşılaşılan bir durumdur. Tarih boyunca, sayısız konuşma dili bir tek çizik buakmadan başka

dillerin içerisinde eriyipgitmiştir.

Yazının bulunuşu, insanların çok sınırlı diyebilecegimiz ömürlerini ve emeklerini bir ölçüde birbirlerininkine eklemelerini saglamıştu. Böylece, insanlar edindikleri bilgi ve becerileri; oluşturduklarıkültürleri konusunda hem çagdaşlarına

hem desoylarına yeterliliği tartışılırda olsa birşeyler ulaştırmanınyollarmdan birini

açmayı başarmışlardır.

Yazı,belki, önce, resim yapmakla, yani oldukça somut birşekilde başlamış,

daha sonra günümüzden birkaç binyılönce bugünkü soyutyapısına ulaşmıştır.

Gelecekte kendimiz için kullanmak veyabaşkalarına ulaştırmak istedigimiz bilgilerden ve düşüncelerimizden gerekli gördüklerimizi yazıya geçirir veya geçirtiriz. Her yazı dilinin temelinde bir konuşma dilinin bulunduğunu daha önce

belirtmiştik. Konuşma dili,varlıklardan vebunların oluş ve kılışlarından soyutlama yoluyla edindigimiz kavramları ve kavram ilişkilerini karşılamak üzere sesli

işaretlere sahiptir. Kolayca anlaşılacagı gibi, kendileri de birer varlık oluşturanbu

işaretlerin sayısı, ulaşabildigimizkavram ve kavram ilişkisi sayısıyla sınırlıdır. İlkel

biryazı oluşturmakiçin her kavram ve kavram ilişkisinebirişaretbelirlemekyetişir.

Ancak, zamanla, insanınsoyutlama yetenegi, birervarlıkolarakkavramlaştudıgıbu sesli işaretlerden ayrıca heceleri ve daha sonra da sesleri soyutlayabilmiştir.

Böylece, hece ve giderek ses kavramına ulaşan insanoğlu her hece veya her sese birer işaret verebilmenin mümkün oldugunu görünce, hece ve ses yazılarını geliştirmiştir. Özetlersek, üççeşit yazıyageçirme yoluaçılmıştır: 1)kavram yazısı, 2) hece yazısı, 3) ses yazısı. İster kavramın, ister hecenin, ister sesin yazıda

gösterilmesindekullandıgımız işaretlerinher birine"harf'diyoruz. Şunubelirtelim

-26- E. Gemalmaz: Yanya Geçirme (Transcrintion) veYazıÇevirimi (Translltteration)

ki, gözle algıladığımızgörüntUlüişaretler, kulaklaalgıladığımızsesli işaretleribire bir göstermek zorunda değildir. Ses dünyasının şartlarıyla görüntU dünyasının şartları değişik olduğu için değişik iletişim kodları ve olukları (canal) oluşmak zorundadır. Bir heceden daha küçük anlarnlı veya görevli ses üretemediğimiz gibi, bir harften daha küçük anlamlı ve görevli bir yazı işareti de üretemeyiz. Örneklendirirsek, Türkçe'de ı. teklikkişiyi işaretetmek için"ben"l"men"f'pin"l ... vs. diyebiliriz. Bunları yazıda değişikfont, punto, stil, renk, düzen, vs. kuııanarak

"ben"l"pen"f'ben"t'ben" ... vs. şekillerinde üç hafle yazabildiğimiz gibi

"bn"t'BN"f'bn"l ... vs. şekillerinde iki harfle de yazsak okuyan için bir güçlük

çıkarmaz.Görülüyor ki,konuşma sırasında anlamı taşımak için bir dudak sesi ve bir burun sesi yeterlidir. Ancak, bu iki ünsüz ses bir ünlü ses olmadan hece

oluşturarnazlar. Yazıyı konuşmayaçevirirken, yani sesli okurken,nasılfont, punto, stil, renk, düzen, noktalama vs. dinleyen tarafından algılanamıyorsa, konuşmayı yazıya dökerken, yani yazarken de jest, mimik, tonlama, vurgu, vs. yazıya bütün

inceliğiyle aktarılarnadığıiçin okuyan tarafındantamalgılanamaz. İşe, konuşmanın

(çeşitlises uyumları, işaretsizmorfemler, vs.) veyazı yazmanın (gösterimi gereksiz görülen harf ve işaretler, okunuşsuz morfemler, vs.) kendilerine özel, dilin

yapısından, kodlamadan ve oluktan kaynaklanan tutumlulukları (economie) da

karışınca bu iki yapı birbirinden uzaklaşır. Dil yetimiz bu uzaklaşmayı bir ölçüde gidermek için araya girmekzorundadır.

Görülüyor ki, bir dilin konuşma kuraııarıyla yazım kuralları zaman zaman birbirlerineyaklaştırılmakistense de bunlar sürekli olarak birbirlerindenuzaklaşmak eğilimlerini sürdürmek zorunda kalacaklardır. Bu yüzden bir konuşmayı

iki

türlü

yazıyageçirmemiz mümkünolmaktadır:

1. Fonetik yazıya geçirme (trascription phonetique): Bunun için, bütün dikkatseslendirme/boğumlama(articulation) üzerindetoplanır. Kullanılanalfabe, ve

ayırt işaretleri, mümkün olan bütün ses ayrıntılarını göstermeye yetecek kadar zengin tutulur. Anlam en son düzeyde yerini alır. Butür yazıyageçirme daha çok yeni incelemeyealınandiller veağızlariçinkullanılır. CUmlelerin, anlambloklarının belirlenmesinden çok, duraklara, tonlama ve vurgulamalara dikkat edilir ve özellikle bunlarişaretlenir.

2. Fonolojik yazıya geçirme (transcription phonologique): Bunun için, bütün dikkat anlam üzerinde toplanır. Kullanılan alfabe, ve noktalarna işaretleri,

gerekli olan bütün anlam ayrıntılarını göstermeye oldukça yeterli olmalıdır.

Seslendirmeyle ilgili ayrıntılara girmeye gerek yoktur. Bu tür yazıyageçirme bir dilin olağan yazımı için gereklidir. Standart yazı dilleri bu anlayışla oluşur.

Cümlelerin, anlarn bloklarınınbelirlenmesi oldukça önemlidir.Anlamın gerektirdiği

duraklar, tonlarna ve vurgulama noktalarna işaretlerinin kuııanımıyla belirtilmeye

çalışılır.

Bilinen bir dilin lehçe veağızları incelenirken ya da sözlüklerde, dil bilgisiyle ilgili kitap veyazılarda dil ögelerininokunuşlarınıyanisöylenişleriniögretmek veya göstermek gerektiğindebu iki yazıya geçirme türüarasında ortaksayılabilecekbir

~A::...Ü:!ô.·.,-,T,,-!U~r.D!ki!.Lya~t:LA,...r~aş~h!!.rm~al!!!.ar!..!.ı..!<E!!!n>!.!sti~·t~Us!..l!Ü,""D~e~rgi.!>is~i --,S""aYL!ı2ı"-72E","r,",,zu!!!r..!!,u!!!m,-,\!2~OOlıJı~

-.;;-27-yolun tutulması, işaret(noktalama ve alfanümerik işaretler) kalabalıgını azaltacagı gibi,şekilve anlamilişkilerininbelirlenipkarşılaştırılmalarınıdakolaylaştırır.

Bazan bir alfabeyle yazılmış bir yazıyı başka bir alfabeyle yazmak gerekebilir. Bu işleme yazı çevirimi (traslitteration) diyoruz. Yazı çevirimini gerektiren durumlar çeşit1idir: Ya, bir metni, okumasını istediğimiz

kimseninlkimselerinalışkınoldugu bir alfabeyle yazarak ona/onlara okumakolaylıgı saglaınak; ya, degişik alfabelerle yazılmış metinleri ortak bir alfabeyle yeniden yazarak onlar arasında çeşitli karşılaştmnaların yapılmasını kolaylaştırmak; ya, bir araştmnaya yazım bütünlüğü kazandırmak gibi amaçlarla yazı çevirimine baş vururuz.Yazıçeviriminin deikitürüvardır:

ı. Yorumsuz yazı çevirimi (translitteration lettre par lettre): Önce iki alfabe arasında bire bir harf ve noktalama denklikleri oluşturulur. Yazım kurallarında kaynak metnin yazım kurallarına uyulur. Kaynak metinde yazılmayan

harfler varsa amaç metinde de bunlaryazılmaz. Kaynak metindeki ylrtılma, kopma,

aşınmasonucuoluşmuş eksiklikler amaç metindebırakılan uygunboşluklar ve (...) içerisindeki notlarla belirtilir. Oluşturulan amaç metin öyle olmalıdır ki, çevirim

kurallarını bilen bir kimse bu metni eksiksiz ve yanlışsız kaynak metne çevirebilmelidir. Bu tür yazı çevirimi daha çokyazım kurallarının araştmlmasında

ve metin kopyalarının yazım bakımından karşılaştmlarak nüsha farklarının bulunmasında kullanılır. Bu yazı çevirimi türü edebiyat çalışmaları için uygun

değildir.

2. Yorumlu yazı çevirimi (translitteration commentee): Yine iki alfabe arasındabire bir denklikleroluşturulur.Amaca göreyazım kurallarındadilçalışması yapılacaksa kaynak metne, edebiyat çalışması yapılacaksa kullanılmakta olan standart dile uyulur. Sözgelişibüyüklküçük harfayırımıyapmayan Arap harfleriyle yazılmış kaynak metinlerin Latin harflerine yazı çeviriminde, dil çalışmaları için büyükJküçUk harfaymmınagidilmez; edebiyat çalışmaları içinse bu konuda daha esnekdavranılabilir.Kaynak metinde yazılmayan harfler varsa, dil çalışmaları için bunlar eserin dil özellikleri göz önünde bulundurularak amaç ınetinde [...] içinde gösterilir; edebiyatçalışması yapılacaksa kullanılmaktaolan standart dile uygun bir

şekilde kaynak metinde varmış gibi amaç metinde yazılır. Kaynak metindeki eksiklikler, gerek dil, gerek edebiyat çalışmaları için mümkün olduğunca [...] içinde tamamlanmayaçalışılır.

-28-E. Gemalmaz:YazıyaGecirme (Transcription) veYazıCevirimi (Translitteration)

ÖRNEKLER

Türk DilleriİçinFonoJojikYazıyaGeçirmede KullanılabilecekBir Alfabc Örnegi

(Sıralamadaseslerinaçıklıkdereceleri vedönüşümleri göz önünde bulundurulmuştur)

SeslerinAçıklıkDerecesi

(Alm. Öffnungsgrad, Frn. aperture,İng. opening)

Bir dilin seslerinin; özellikle çene açısının,dilyüksekliğinin, ses kirişlerinin,

damak perdesinin vb. hareketleriyle oluşturulan ses yolundaki gerilme, açılma,

daralma ve kapanmaların nitelik ve sürelerine bağlı olarak sınıflandırılması. Aşağıdaki tabloda Türkçe'nin seslerinin açıklık sırasına göre tasnifi yapılmaya çalışılmıştır. En az enerji sam yasasınagöre, dilin (i lehçenin veyaağızın) genel fonolojik eğilimlerine bağlıkalmak şartıylave bir anlam engeli oluşmadığısürece, ünlüler ve ünsüzler bir tür aşınmaya uğrayarak birbirlerine yaklaşma ve sonuçta

~A~.~Ü.:....'T.!..!U!!.!r~ki!.!·y~atuA:!o!r,-!!a.:l!stı!!.r.!!!m!.!!.a!!!la.!..!n.-!E~n~stiil.!·t~Usa.!!ü~D~eo.!Jrg~is~i....S~aoL!Ylwl,","7....ıE~r.!:;zu!!.!r,-!!u.!!!m~2<!(OOll.ilL-

--=-29-SF,SLERINACıKLlK(A PERT1.1 RE) ,SlR;\S!)'-;/\ GORETASNİF!

tı ! 5 4 3 i 2 i 2 3 4 5

...

:t~L 'v

... :,:';L.

,

a

a

ri

!

i

cı i .. ..." . _ " _{.' " - " "}

..

.:1:.?..._

e

e

e

o

6 Ö ~ +1 L

,

;

i 1.

U

lı Li _~ ~~.---f-.0 'vv ·~1 t:ı

!

h

Y

w

t

-2 1 r :ı: f'

t

...::iL

t)

n

rı

v

!

m t

.!,-f}

.,

Z -4 9 : _.J Z

v

-5 ... . ,... ., .,"'+-"""-,..c... f -t --6 {(. x: Ş _c S

s

f 1 ..,...,.,...,'.,,' .~. " ' ' ' ' Q 1

9

ğ 9 d b

t

q

k

, _i

't

_P

..

....

::.~L

.

! -··9 01(

ı

, 222 221 212 , 21 1 122 121 112 11 1

_!

ı 22 21 12 11

__.J

i 2 !_! iı 1. çift oııdak. 121. di!-·di~. 21 (, dil-ön damah. 22). dil~artdamak. i 12. diş-dudak: 122. dil--dişeli: 2ı:2. diı-orta darnak: 222. gır/lak kapağı-gırtlak

Font'lik gcli:;;menin doğal vönü sağ taraftaki oklarfa g<iskrilnıi!jtir. rkiııcif

-30-E. Gemalmaz:YazıyaGeçirme (Transcription) veYazıCevirimi ITranslitteration)

Yukarıda rakarola gösterilen kısaltmalar: dudakların.di lin ve gırtlağın durumuna göre ses yolundaki boğumlanma bölgelerini işaret etmektedir. Görüldüğii gibi. ses yolu, kabaca sekiz veya dokuz bölgeye ayrılmıştır. STI"nin

ronolojisi. 1.2.1., 2.2.1.

ve

2.2.2.

bölgeleri Kullanınaz; diğer

bölgelerdegerçekleştirilenseslerden de birkısmını tanır.

Köktiirk. Uygur,

Arap

ve Kiril

Harfli

Metinler için

Yazı

Çeviriminde

Kullanılabilecek Alfaıle

Örnekleri

(Sıralamadaharflerin karşılık olduğu seslerinaçıklıkdereceleri ve birlikte bulunma ilişkileri göz önünde bulundurulmuştur.)

KÖKTÜRK YAZısı içİN

--,A~.u"",-,-··r.-,,-,TU=rki=·ys~tA=r=sst=lrm=s=lsr,-,-,1E=ns...,tit"."Us:!!.,!UD=er....,gi",--sj""",Ss!.U.yl~17...,E"-"rzu=ru"",,m~200=1~

--=..,31-ÖRNEK KÖKTÜRK Mln'Nİ

:J'fY~~:Fiırh:

Y»J>b

:JXtTih:fhtıih:

Xtl:th~rh: )>>6~: »~~J>: J'~xr>Ô:)h1

yy>

:~~TI'~:»

)JY>:

»rfJrf9rf'~:

>DJ>: Y

f

:JD1j~9:TY f~~t1~~Y :J9It~:» )~~>o:»

ıf~>: ıYf~:

J,lJD

>ö:Ôjp-l~

TRANSLiTERASYON ÖRNECi

; t[e]nri. t[e]g : t[e]f'ıri.de : Ilolm[t]ş : tür~ ; bilge:

q[aJğ[a]ı:ı : bu ödke : oHuJrtCu]m : ş[a]t;ı[l.]m[lJr:ı : tük[e]ti : [e]si.d g[i]l :

u!

[o]yu ;

inCi]

y[ı]gün[ü]m: 091 [a]Q[l]m : bü[i]h : oğ[uJş

[u]m : Quçl[u]ı:ı[u]m : bir[i.]ye : ş[a]çl[a]pıi; b[ejgl[e]r : Y1ı:[1]yo :

-32-E. Gemalmaz:YazıyaGeçirme (Transcrintiop) veYazıCevirimi (!ranslitteratiop)

CYGliR YAZıSı

içiN

....1!A•....ıiJd..:.·..!.T.!!!nrJ!ki!!.·ya!!!tAAUJraHşn!!!ri:!!m!l!.al!l!.arııl~E!!!ns!.!!ti!.!!tn~snwD~e.urgı~·s:!-i2ıSa!.ty~ı1~7....!E:;ı..rz~u~ru~m!!.,,2~OO~l!o....-

~-33-ÖRNEK tJYf;llR METNi

--'-"'i,fP~

,j{,P

~

y.n:.tD

~

,1..PtPÖ

- _...

~,,~..ı.ır:.u

...

'UJ

~ ~ ~

'r.~

~ ~..ıu

aa.1

~

bo.:aI

JJAJ~~~

t"3~ ~

~..J

&

~ J.~

.o.,.Y~

i~ ~ boı ~ ~{)Ç~ ~~ ::.ıt:CP

.ObV

LA.i .•

".,1

:rili

(~ ~ ~

~..'. La j \t:::ı..L~",

i

ıa1o. &~..::D...

.

'~--u '1.- fJ~'-'-J -' ı; .OSJ

~

~{P ~~

tü

(.ıt)

4-p

~

- -...

ı.«'UJ.9

...

tT-o~/~1~ ~

- - _...

"""~

fp

p

~ ~

~l.fij~~ ~~ Jf?',~~

TRANSLİTERASYON ÖRNE(Ü

quşug'öl+ürür I I t[a]qıy(l]me 'inç.f'~q[oJltı 'oot k im'1.gn~dan -ö+nıjp II Y[G}~na

'lgm:Clg

cörteyCir

1/ t[n]qı yLiJme 'fmçul,ayu q[o]ltı QUZ'1 buzoğu et'oıi. teg[i.]şil+i.p eı~slon

'0glı bor'-l "Oğll bol+'up 1/ t09 '~ar I l 'ol 'ö·;-.dGn y[a]ccno k[e]rıti.l 5ürüg'udug qoyonug 'al+q[a]nur yoq qıhH' II II t[ı)]qı'onçul+oylJ q[a]ltı

'urd'un b[a]zgan

qısgaç

ki.m k[e]ntü 'uli-'ugtemü'cn

-34-E. Gemalmaz:YazıyaGeçirme (Transcriplion) veYazıÇevirimi (Translitteration)

ARAP \'Azısı jÇiN

TRANSLiTERASVON ALFABESİ

ÖRNEK KARAHANLI TÜRKCESI METNi

/.,;:. i , _

-

-

ol / " .. j~ • .,..i , . ; - .

---

-_

..

• r ! -""" ." ".. ,.--. rı ..J~./_~_f: ~i !/?'~/', J-J~_.;

.

'"

' ~'-~ , ,"'., ~~--~

-i

~

f 1 / . " - : -~\...:--: - / . ~/ \._~.-.-

--

--

.

.'·,,_:'tL

' - .. ~ ~ ' , / ' " ~..)L..:-J~ • o·': -~~ TRANSLlTERASYON ÖRNEÜİ

'[i.]lahı <öküş ı:ıLnJmd oyurm[e]n s[o]rfga

s[e]n[i.Jng r[a.1t:ım[eJt[i]rfgH1tn'umar m[e]n 'oligo Ş[e)no mu oyugay s[eJzo bu ti.li.m

~A=.~Ü.~T~ür~kiy....,at~A>!.!!ra~stli.!...!!rm~al~an~E:<.!!!ns!!!Jtit:.!!jlÜS:l!..-'ÜD~eu;.rgı!.!!!.·si....!i!;Sa=yı~17!...E~r~zu!!...!!!ru!!!.m~20~Ol~

----=-35-KiRiL

HARFLERi

içiN

TRANSLlTERASYON ALFABESi

Kiı',

Lat,

kır. lal.

b

c b

,

A

A

.i

(1 cl

a

i

t

8

e

i

i

r:

li

J

e

j

l-E

_ı

E

e

e

ii

i .". ı 1 )

...

II

hi

i

i

ı,ı 1

o

o

o

o

ı

y

_i

_u

y

u

H

i

ö

II Ö

Y

ı

Q

y

li

ıı

y

li

_Y

J

i

y

_j

_y

iI

Ya

i

JI

ya

g

Yo

i

t~

yb

LO

i

Yu

Ki yı;

ı

ı

p

_i

f)

r

r\ rı ,

lı

;':0

JI

1

L

:1

1

H

i

N

H

n

it

i

N

~

it rı

h

H

h

h

X

i

X

_II

x

x

Kir.

La!. kil' .

lat.

K

Q

_t\,

q

f'

G

r

i

ğ

r

G

~ f

₉

K

K

K

k

K

G

i

i(

₉

j \J;t

i

j

i

ğ

II

!

ç

ıl

q

i

ç

ı.ı ( _~ C

T'

T

_i

T

t

/1

D

,cl

d

il

Ts

il

t's

C

S

C S

HI

Ş III Ş 'if(

_J

_.IK

_J

;3

z

.3 Z

M

M

ıvı

ro

fi

i

,

B

6

i

b

ı

LI

p , II

p

(i}

F

_ID

f

H

V

il V

III

ş'ç LU ş'ç

b

) h )

-36-E. Gemalmaz:YazıyaGetirme (TranerLptlon) ve YlIZI Çevirimi (Trans!iteration)

ÖRNEK TÜRKMENisTAN TÜRKÇESİ METNi

2IOfAHAhIK HEıuHPBT~Af~ MAllblMrvJlbl rblPfbl3 JlIı1JWIHAE

Ta:;ıeAHKp;e Cbpyııse waXepıH!Ac 6eııaK 'rypKMen maXblpbl heM"Ae a'KbH,lI,3pbl !vlarrbIMry.\bl.rJblpanllHbll! caİuaHan HcqMepHUHl.! H:ııı:rbnı,zı,blcbI

l'bıpn:>13 l~Hump;e ı.ıan;ı;aH 4bIl\,ı1,bL

Ey ,(

rbıpf'J:>IShlCTaıp) HemnpRTbIHbII!

TypWM:eu ;~Af6I1SlTbIHbII:! ICl<lCCbırbnıblI:!

250

UbU)U'lh IobH.\CHHHC

OOrbım.\an neflHT\:' lIblKapaH l\lua6bUIhll;! IIKHHJti,H HenıUpH)I,Up.

KHTa6bH! rJiıpnlllHHli 6e.un I'blprbI3 ınaXbIphl xeM'f1e Ter~nMe4HCH CoopoH6aH ?f5.ycyen H3bIll,:'J;blf), OH...'J,a. rVlaı'TbIMry.\hlHhll;! XCM-At' maxblpWI,! ,lI,HfJe;"'V1JW1MffuHe AyiiIlAH TacHp 8~~eH K3Kachl- 1')3 Af:lBpymU! 6<'AAH maXbfphl 11o!MeTMsMlI'H'T A3<iAhIHblij ElMpH Dt' /ı;epeAa~U.\I1TH 6apa,l'ı;a xeM ryppy'j. 6epll.~R~p. IvlalG'l,~a,l1,a fVhrTblMfy\bIllb1ıı Keu CbIJfX<iT

"AcıUlfrn, oHYli aRpaMAa, OnraHbıcTaHAa, 8.36erHcTan,ll,a 60AafL\blfbl,

OpTa

A31Ui XaAI<AapbIHbu:t AypMymbrubI OljaT 6Hc'eHAHfn anpaTblH Hhırra\ ~ıp.

TRANSLiTERASYON ÖRNEGi

OOGANLLK_~tşt[rATLABDA

MAGTIMGUlI GIRGIZ

DilİNDE

Tez~likd~ Frunz~ şex~rtnd~ b~yik tUrkm~n şaxırı h~m-d' akıldarı Magtımgull-'Plragımrı

saylclnan

eserlednin

yıgındısı gırglZ

di

lüıde

çapdan

çıkdı.

Bu

«GırglZıstan» neşıryatımn

türkmen

edebiyatının klasstgımfı

250

yıllık

ytlbHeyine

bagı Ş

Tap

yörlte

çıkaran kitabının

i

kinci.

neşiridi.r.

Kitabın girişini

belli

gırgız şaxırı

xem-de

tercimeçisi

Sooronbay Cusuf'ev

Y'anpdır.

Onda

Magtlmgullnıfı

xem-de

şaxınn

döreclici

l1gine düypli tesir eden

kakası

_. öz

dôvr-ünifi

be

II

i

şaXlrl

Dôvletmemmet

Azadımn

ömri

ve

dörediciligi.

barada

xern

gürrün

berilyer.

Makalada

Magtımgulının

kgp

51~axat

edenIigi,

onun

Eyranda

ı

Ovganıstanda,

Ozbegistanda

balonlıgı,

Orta

Aziyb

~A,-,.Ü",,',"""T""ü...,rki:::."y,-"a'"'-t""A...,ra~ştıo:.:r-,-,m""a.."la...,n,-"E"",n""sti,,",·tU=s=ü...,D=er....g...is~i-"'S::.;ay'-'-I"'-17'---"'E""rz=u...,ru""m"-""20""'O"'-1

-37-Kaynaklar:

ARAT,ReşidRahmeti, Edib Ahmed b. Mahmud Yükneki,Atabetü'I-Hakayık, İstanbul, 1951.

CAFEROGLU, A., TürkLisanıTarihi Dersleri Tatbikat Numuneleri: 1 Uygurcaya ait Metinler,İstanbul,1932.

ÇAGATAY, Dr. SaadetŞ.,Türk Lehçeleri Örnekleri, VLLI.Yüzyıldan XVIIl.

YüzyılakadarYazıDili, Ankara, 1963.

ERGİN,Prof. Dr. Muharrem, Orhun Abideleri,İstanbul,1973.

ERİMER,Kayahan, Eski Türkçe Göktürk ve UygurYazıDili, Ankara, 1969. GABA__N,A. von,Eski Türkçe, çev. Mehmet AKAL_N, TariM TürkŞiveleri,

Ankara. 1979, s.3l-72.

GABA_N, A. von, Alttürkische Gramrnatik, Wiesbaden, 1974.

GEMALMAZ, E.,ÇağdaşAzeri Türkçesi Metinleri Antolojisi, Erzurum, 1986. GEMALMAZ, E., Eski Türkçe (Köktürk-Uygur-Karahanh Türkçeleri)

Metinleri Antolojisi, Erzurum, 1986.