Ankara Vf/iv. Vel. Fak. Derg.
44: ]-3. ı997
YA~ANi BiR GÜVERCİNDE (COLUMBA LiViA)
'DİSPHARYNX NASUTA (RUDOLPHİ, 1819) OLGUSU
Yunus GICIK1
Dispharynx nasuta (Rudolphi, 1819) in a pigeon (Columba Iivia).
Summary: In the postmortem exaıııination of a male pigeon hrought to
our lahoratory as a patient from the city of Ankara, Dispharynx nasuta (Rudolphi, 1819) was found in the proventriculus.
Seventeen female and eight ma1c worms were collccted from the
proventriculus and measured a1'ter thation. No eggs were found at the fecal
examination. Due to no availahle puhlication in Turkey hefore; some
morphological features and photographs of worms were given in this article.
Key words: Dispharynx nasuta, pigeon, Turkey
Özet: Ankara merkezden hasta olarak laboratuara getirilen yahani hir erkek
güvercinin nekropsisi sonucunda, proventrikulusta Dİspharynx nasuta (Rudolphi,
i8 i9)' ya rastlanmıştır.
Proventrikulustan 17 dişi, 8 erkek olmak üzere toplam 25 parazit
toplanmıştır. Tespit edildikten sonra ölçümleri yapılan parazitlerin Dispharynx
nasuta oldukları saptanmıştır. Kloakadan alınan dışkının flotasyon yöntemi ile
yapılan muayenesinde yumurtaya rastlanınamıştır.
Daha önce Türkiye'de güvercinlerden D.nasuta bildirilmediği için, parazite
ait" morfolojik özellikler hakkında bilgi verilmiş ve önemli kısımlarının
fotoğrafları çekilerek metne eklenmiştir.
Anahtar kelimeler: Dispharynx nasuta, güvercin, Türkiye
saksağandan birinin
rastladıklarını Giriş
Dispharynx nasuta Passeriformcs,
Galliforrnes, Columbiformes ve diğer birçok
kanatlı hayvanın kursak. özefagus, kas lı ve
bezli midelerinin nmkozası altında yaşayan bir
nematod olup, erkekleri 4.5-8.3 mm, dişileri
3.7-10.2 mm uzunluğundadır
(1,2,6,10,15,16,20).
Başta Afrika, Asya ve Amerika kıtası
olmak üzere dünyada geniş bir yayılışa sahip
olan bu parazİt daha çok tavukgiller ve
serçegillerin bezli mide mukozası altına
yerleşerek şiddetli proventrikulitise sebep olur
(3,4,7,10-12,19). Bu parazite Türkiye'de
Merdivenci (I i) bir tavuğun kursak
mukozasında, Çetindağ ve Bıyıkoğlu (5)
inccledikleri iO
proventrikulusunda bildirmişlerdir.
Materyal ve Metot
Çalışma materyalini Ankara ili Altındağ
ilçesine bağlı Ulus semtinden hasta halde
laboratuara getirilen erişkin, zayıf, erkek bir
güvercin oluşturmuştur. Güvercinin ölümünden
sonra nekropsi yapılmıştır. Ayrıca dışkı
nmayenesi yapmak İçin de kloakadan direkt
olarak dlŞkl alınmıştır.
Güvercinin vücut boşluğu açıldıktan
sonra bütün organ sistem ve bölümleri ayrı ayrı
kaplara alınmış, organların içerik taşıyıp
taşımamalarına göre muayeneleri yapılmıştır.
içerikli organlar (özefagus, kursak, kas lı mide,
94 Y.GICIK
Parazite ve yumurtasına ait ölçüler Tablo I'de özetlenmiştir. 2.'i9ıım
c
,Z96 Ilm ':"""'"" .'"l~ .. ~ r ',_ .r)w
4
'll!
~1~;~~
"h •:~':';'rıımtnrrıiiTı[
iTI~llrinTfrl\
ıııiıi
3 4 5 6
Şekil i. Dispharynx na~ula laralintian provcnırikulusıa oluşturulan nodu!
Pigure i. The nodul caused by D.nasula in mucosa of ıhe provenıriculus
Şekil 2. Dispharynx nasula >umuna (A). spikulunıkr (B) ve D.nasula ön ucu (C).
Figure I.D.nasuıa egg (A). spicules (B), and anlerıor enti of D.nasula (c)
bezli mide, ince bağırsaklar ve kalın
bağırsaklar) küt uçlu bir makasla açılarak,
içerik makroskobik ve mikroskobik olarak
helmintler yönünden incelenmiştir. Bezli
mideden (proventrikulus) toplanan helmintler
70" lik kaynar alkolde tespit edildikten sonra
alkol-gliserin (6,i{; 95 70" lik alkol, % 5 gliserin)
solüsyonunda muhafaza edilmiş ve laktofenoldc
şeffaflaştırıldıktan sonra mikroskopta
incelenmiş, ölçümleri yapılmış ve önemli
kısımlarınm fotoğrafları çekilmiştir (8,13).
Dışkı muayenesi, NaCl+ZnClı çözeltisi
kullanılarak santrifüj flotasyon yöntemiyle
yapılmıştır (7,16,17). Ayrıca yumurta
özelliklerini belirlemek ıçın dişilerin utcrusu
çıkarılarak ölçüler alınmıştır.
Bulgular
Nekropside güvercinin
proventrikulusunun bağırsaklara açılan
kısmında 1.5 X 2 cm büyüklüğünde ödemli bir şişkinlik dikkati çekmiştir. Bu nodül tarzındaki
kabartı (Şekil i) yırtıldığında, ön nihayetleri ile
mukozaya gömülmüş olan i7 dişi, 8 erkek
olmak üzere toplam 25 D.nasuta toplanmıştır.
Diğer organ ve sistemlerde başka parazite
rastlanınamıştır.
Dışkı muayenesinde herhangi bir
yumurtaya rastlanaınamıştır. Ancak uterustan
çıkarılan yumurtaların kalın kabuklu, 22.4-24.0
X 33.6-41.5 !-Lın ölçülerinde, gelişmiş veya
gelişmekte olan bir eınbriyo taşıdığı
gözlenmiştir (Şekil 2.A)
Tablo I. Dispharynx nasula'nın erkek, dişi ve yumurtasına ail ölçüler (J.!1l1)
Table I. The nıeasures of male, female and egg of D.na.,ula (~ını)
10-I ının
Ölçülen kısımlar Dişi Erkek Yumurta
Uzunluk 4.95x i0'-7.68xl0' 5.88xıo'-6. 14x iO 33.6-41.5 (395)
(6.03xıo3) (5.95x103)
Genişlik 384-512 (448) 168-217 (193) 22.4-24.0 (22.7)
Özcüıgus uzunluğu 2.43x 1O'-2.55x 1O' 2.16x 1O'-2.35x 1O'
(2.48x 103) (2.24x 103)
Vulvanın arka uc<! uzaklığı 1.30x 1O'-1.77x 1O; (1.52x 10')
Spikiiliimün arka uca uzaklığı 384-499 (441)
Sağ spikülüm uzunluğu i54-i79 (163)
Sol spikülüın uzunluğu 371-524 (448)
Kordon uzunluğu 448-576 (512) 397-499 (448)
Y;V3ANİ BİR GÜVERCiNDE (COUJMBA LİVİA) UİSI'IIARY-';X '-:ASUTA (IWDOIJ'IIİ. lı<19)oı,m;su 95
Tartışma ve Sonuç
Dünyada geniş bir yayılışa sahip olan
D.nasuta'nın Türkiye'de varlığı ilk kez
Merdivenci (11 ) tarafından bir tavuğu n kursak
mukozasından bildirilmiştir. Çetindağ ve
Bıyıkoğlu (5)'nun yapmış oldukları bir başka
çalışmada ise iO saksağandan birinin
proventrikulusunda bu parazite raslandığı
kaydedilmiştir. Bu çalışma ile Türkiye'de
D.nasuta'nın güvercinlerde varlığı ilk kez
saptanmıştır.
Bu parazitin dişilerinin 3.7- 10.2 mm
uzunlukta, vulvanın vücudun posterior 1 / 4
ünde bulunduğu, erkeklerinin 4.5-8.3 mm, sol
spikülümün 400-520 /-lm uzunluğunda ve narin
yapılı, sağ spikülümün 150-200 ı-ım
uzunluğunda ve sandal şeklinde olduğu,
yumurtalarının ise 18-25 X 33-40 /-lm
ölçülerinde ve gelişmiş bir embriyo taşıdığı
bildirilmiştir (ll ,14, 16,18). Bu çalışmada tespit
edilen parazitlerin spikülümleri (Şekil 2.B) ve
yumurtalarına ait ölçüler literatürler ile uyum
içindedir.
Parazitin en karakteristik özelliği olan
kitini şeritler ağzın hemen altında dört
noktadan başladıktan sonra yanlarda kıvrımlar
yaparak geri ye doğru uzanmakta ve özefagusun
sonuna doğru tekrar öne yönelerek median
çizgide birleşmeden sonlanmaktadırlar
(7,9,11,16,19). Bu özellik de bizim
bulgularımıza (Şekil 2.C) benzerlik
göstermektedir.
Bu çalışmada güvencinlerden Türkiye'de
varlığı ilk defa bildirilen D.nasuta'nın
morfolojik tanıtımı amaçlanmıştır.
KAYNAKLAR
i. Costa, H.M.A., Lcite, A.C.R., Guimaraes, M.P.,
Uma, W.S.(l986). Distribuıion of helmiıııh parw'iles
UPOll domeslic animals in Brasil. Arq Bras Med Yet
ımı.3H. 465-579.
2. Cram, KB. (1927). New records of distribution for
variOIH nematodes. J Para~iıoı. 14. 70.
3. Cram, E.B. (1932). New hosl records for DispharyllX
Jpiralis. J Para~itoı, 18.303.
4. Cram, KB. (I 932). Addiıional observations on bird
hosı of Dispharyııx spira/is. J Para~iıoı. II!. 310.
5. Çetindağ,M, Bıyıkoğlu, G. (1997). Tilrkiye'de
saksoğan (Pica pira)'larda DisphG1ynx nasuta
(Rudolphi. 1819) ve Trirhomonas sp. bulgıısu. Eılik
Yel Mikrab Derg. 1,149- 156.
6. Goble, F.C., Chcatum, E.L. (ı 943). Disphmynf
spiralis in Rolden and rinR-necked pheasa11ls in New York. J Parasilol. 29. 230-231.
7. Goble, F.C., Kutz, H.L. (1945). The Renııs
Di.ıphGlYIIX (Nemaloda: Acuariidae) iıı Galliform
and Passerifann bird~. J Para~iıoı. 31. 323-33 I.
8. Güçlü, F. (1992). Ankara Civarıııda Tavuk, Hindi,
Onlek ve Kazıarda Ile/minI Fawlası. Ankara Üniv
Sağlık Bilim Enst, Doktora Tezi, Ankara.
9. Güralp, N. (19R 1). Helminıoloji. 2. Baskı, Ankara
Üniv Yet Fak Yayın, 368/266. Ankara Üniv
Basımevi, Ankara.
lO. Hwang, J.C., Tolgay, N., Shalkop, W.T., Jaquctte,
D.S. (1961). Case report-Disphwyııx nasıııa causinl?
severe proveıııricu/ilis in pigeons. Avian Di.,. 5.
60-65.
i I. Merdiwnci, A. (I 967). Türkiye'nin Marmara
BÖlResinde Evcil Tavı/k. Hiıııli. Ordek ve Kaz/arda
Görülen Trematod, SeslOd ve Nenıatodlam Dair
Araşıırmalar. İstanbul Univ Tıp Fak Yayın, 37.
Kutulmuş Mathaası, İstanbul.
12. Ogoegbunam, F. (1976). Beitrag zur ParasiteııjaUlıa
der Wiener Stadttaııben. Colıımba livia domesıica.
Wien tierarztl Mschr. 63, 110.
13. Özeti, N., Atatuş, M (1975). Omurgalılann
Diseksiyon Kılavuzu. Ege Univ Matbaası,
Bomova-İzmir.
14. Raggi, L.G., Baker, N.F. (1957). Case
report-Teırameres americana (Cmm, 1927) infecrion in
domeslic piReom. Avian Dis.
ı.
227-234.15. Silva, c.c., Junior, D.G.M., Ramires, P.M. (1990).
Helminth parasiıes of Columba livia (Gm) in Sao
Gonçalo. Rio de Janeiro. Brasil. Arq Bras Med Vet
1.001, 42. 391-394.
16. Soulsby, E.J.L. (19R6). Helminths. Artlıropods and
Proıozoa of Domeslicated Animals. 71h ed ..Bailliere
Tindal!, London.
17. Thienpont, D., Rochette, F., Yenparijs, D.F.L.
(1986). DiaRnosis Helminıhiasis by Caprological
Examination. 2nd ed ..Janssen Rescarch Foundation.
Belgium.
IR. Tolgay, N. (1964). t;vcil Olmayan Av Kuşlanndan
Rvci! Kanaılilara iııtikal Fdehi!en NemaıodIal'.
Ankara Oniv Yet Fak Yayın, 173/75 Sevinç
Matbaası, Ankara.
ı 9. Tolgay, N. (1973). t,"vcil ve Yahani Kaııaıldamı
Önemli Paraziıleri. Ankara Üniv Yet Fak Yayın,
294/195. Ankara Üniv Basımevi. Ankara.
20. Venard, C. (1933). Helminlhs and coccidia from
