Kurumsal Açık Erişim Arşiv
Sistemlerine Veri Giriş Eğitimi
KURUMSAL ARŞİVLERİN KAYIT EDİLECEĞİ
HARMANLAM A VE
LİSTELEME
REHBERLERİ
03.06.2014
30 Mayıs 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
Gültekin Gürdal – İYTE
Amaç
• Türkiye’de araştırma çıktılarının görünürlük ve erişilebilirliğini teşvik etmek
• Ulusal bilimsel çıktılara elektronik erişimi sağlamak • Türkiye’yi uluslararası girişimlere entegre etmek
Açık
Erişim Nedir?
“Bilimsel literatürün İnternet aracıyla finansal, yasal ve teknik bariyerler olmaksızın, erişilebilir, okunabilir, kaydedilebilir, kopyalanabilir, yazdırılabilir, taranabilir, dizinlenebilir, tam metne bağlantı verilebilir, yazılıma veri olarak aktarılabilir ve her türlü yasal amaç için kullanılabilir biçimde kamuya ücretsiz açık olmasıdır”
Neden
Açık Erişim?
Yayının:
• Erişim hızını artırır. • Görünürlüğünü artırır.
• Dünya çapında etkisini artırır.
• Keşif / Yeni araştırmaya olanak sağlar.
• Daha iyi değerlendirme, daha iyi izleme, daha iyi araştırma yönetimi sağlar.
Açık Erişim Nasıl Sağlanır?
• Kişisel arşivleme (Yeşil yol): Yazar hakemli yayınının elektronik bir kopyasını kurumsal bir arşivde ya da konu arşivinde arşivler. Bundan sonra bu yayına herkes ücretsiz erişebilir. Bir arşiv, kurumun bilimsel çıktılarını yönetme, koruma ve sergileme olanağı sağlar. Bir kurumun araştırma bilgi sisteminde ve değerlendirme sürecinde arşiv değerli bir araçtır ve bilimsel topluluk için katma değerli hizmetler sunar.
• Açık erişim yayıncılık (Altın yol): Yazarlar bilimsel eserlerini açık erişim dergilerde ya da monografi dizilerinde yayımlar. Bu yayınlara Internet’e bağlı son kullanıcılar ücretsiz olarak erişebilirler. Telif hakkı genellikle yazarlarındır. Açık erişim yayınlar ücret ödenerek erişilen yayınlarla aynı süreçleri izler (örneğin, hakemlik), ama yayınların içeriğine açık erişim sağlar. Bir yayının kalitesiyle bu yayına erişim şekli arasında bir ilişki yoktur.
Kurumsal
Arşivin Faydaları Nedir?
• Bilimsel faaliyet çıktılarını dünyaya açar • Çıktıların görünürlüğünü ve etkisi artırır • Üniversiteyi potansiyel paydaşlara tanıtır • Dijital çıktıları toplar ve yönetir
• Araştırma ve öğretim faaliyetlerini yönetir ve ölçer • İşbirliği çalışmalarını destekler
• Disiplinlerarası araştırmalar için çalışma alanı sağlar • Dijital öğretim materyallerinin geliştirilmesini ve
paylaşımını kolaylaştırır
• Öğrencilere bilimsel gelişimlerini destekleyici içerik ve çalışmalarını paylaşacak platform sunar
Kurumsal
Açık Arşivin İçeriği Nedir?
• Makaleler
• Ön baskı (pre-prints) • Son baskı (post-prints) • Tezler
• Proje çıktıları
• Kitap/kitap bölümleri
• Konferans bilidirimleri/sunumlar • Teknik dokümanlar / klavuzlar • Veri setleri
Başarı Faktörleri
• Birlikte çalışabilirlik
• Validator & Driver rehberleri
• Varolan standartların kullanılması
• Topluluk
• Yardım masaları ve eğitim
• AE savunuculuğu
• Entegrasyon
03.06.2014
DAİRE BAŞKANLIĞI/BİRİM 9
1- DSpace
DSpace yazılımı kullandığınızı DSpace
topluluğuna bildirmenizi sağlar:
Kayıt formu için:
03.06.2014
DAİRE BAŞKANLIĞI/BİRİM 10
03.06.2014
03.06.2014
03.06.2014
03.06.2014
03.06.2014
DAİRE BAŞKANLIĞI/BİRİM 15
03.06.2014
03.06.2014
03.06.2014
DAİRE BAŞKANLIĞI/BİRİM 18
2- OpenDOAR
(Directory of Open Access Repositories)
OpenDOAR
dünyadaki açık erişim arşivlerinin
listesini veren bir dizindir.
Kayıt formu:
03.06.2014
03.06.2014
03.06.2014
03.06.2014
03.06.2014
DAİRE BAŞKANLIĞI/BİRİM 23
3- ROAR
(Registry of Open Access Repositories)
Kurumsal arşivlerin içeriğini harmanlayan ve
içeriğinde toplu arama yapılmasını sağlayan bir
sistemdir.
Kayıt Formu:
03.06.2014
03.06.2014
03.06.2014
03.06.2014
03.06.2014
03.06.2014
03.06.2014
03.06.2014
03.06.2014
03.06.2014
03.06.2014
DAİRE BAŞKANLIĞI/BİRİM 34
Zorunlu arşivleme politikası olan kurumsal
arşivlerin kaydedildiği rehberdir.
Kayıt formu:
http://roarmap.eprints.org/cgi/roar_register
4- ROARMAP : Registry of Open
Access Repositories Mandatory
03.06.2014
03.06.2014
03.06.2014
03.06.2014
03.06.2014
03.06.2014
03.06.2014
03.06.2014
03.06.2014
03.06.2014
DAİRE BAŞKANLIĞI/BİRİM 44
İçeriğin etkin yayılmasını kolaylaştırmak amacıyla
açık arşiv girişimini destekler ve birlikte çalışılabilirlik
standartlarını teşvik eder.
Kayıt formu:
http://www.openarchives.org/Register/ValidateSite
03.06.2014
03.06.2014
DAİRE BAŞKANLIĞI/BİRİM 46
Veri arşivlerinin global bir rehberini oluşturmayı
amaçlayan bir rehberdir.
Kayıt formu:
http://www.re3data.org/suggest/
6-
re3dta
03.06.2014
03.06.2014
03.06.2014
03.06.2014
DAİRE BAŞKANLIĞI/BİRİM 50
7- OpenAIRE
OpenAIRE
Avrupa'daki açık erişim uygulamalarını
desteklemek amacını güder ve harmanladığı kurumsal
arşivlerin içeriğini bir arayüzden erişime sunar.
Uyarı: OpenAIRE sistemine kayıt olmak için; literatür
arşivleri için OpenDOAR, veri arşivleri için re3dta'ya
kayıt olmak gerekir. Bu kayıt onaylandıktan sonra
OpenAIRE için önce kurumsal arşivinizi
onaydan
(validator)
geçirmeli ve kaydınızı gerçekleştirmelisiniz.
OpenAire kayıt süreci ile ilgili ayrıntılı bilgi için:
http://sonmezcelik.blogspot.com.tr/2014/05/dspace-kurumsal-ack-erisim-sistemi-icin.html
TEŞEKKÜRLER…
03.06.2014 51
30 Mayıs 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
Gültekin Gürdal
İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü
Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanı
