BiLGi TOPLUMU
VAFA SAMADOVA DOKTORA ÖĞRENCİSİ
İLETİŞİM FAKÜLTESİ
ÖZET: Günümüzde bilgi, ekonomik anlamda eskiye nazaran ken-dine büyük yer edinmiş bir kavramdır. Özellikle endüstriyel dev-rim sonrası bilgi ağlarının gelişimi bilgi kaynaklarının artması ise ekonomik ve sosyal yaşamda köklü değişiklikler yaşanmıştır. Bu değişimler sonrası ise günümüzde temel ve egemen kavram bi-lim ve teknoloji olmuştur. Endüstriyel devrim sonrası sanayileş-me ile önemi artan bilim ve teknoloji ortaya yeni bir toplumsal ve ekonomik yapı çıkmasına neden olmuştur. Bu yeni toplumsal ve ekonomik yapı “sanayi ötesi toplum”, “enformasyon toplumu” ve “bilgi toplumu” gibi çeşitli adlar almıştır. Bilgi toplumunun an-laşılması için öncelikle bilgi kavramı irdelenmeli, bilgi toplumu ve bilgi toplumuna dair yaklaşımların ele alınmalıdır. Bu çalışma-da öncelikle bilgi kavramı ele alınmış, çalışma-daha sonrasınçalışma-da ise bilgi toplumu ve bilgi toplumuna dair yaklaşımların aktarılmıştır. Anahtar Kelimeler: Bilgi, Bilgi toplumu, Bilim, Teknoloji, Ekono-mik, Sosyal.
ABSTRACT: Today, information is a concept that has gained a large place in economic terms compared to the past. Especially after the industrial revolution, the development of information networks and the increase in information resources have expe-rienced radical changes in economic and social life. After these changes, the basic and dominant concept today has been scien-ce and technology. Scienscien-ce and technology, whose importanscien-ce increased with industrialization after the industrial revolution, caused a new social and economic structure to emerge. This new social and economic structure has taken various names such as “post–industrial society”, “information society” and” information society In order to understand the information society, first of all, the concept of knowledge should be examined, and approa-ches to the information society and information society should be discussed. In this study, firstly, the concept of knowledge was discussed, and then the information society and approaches to the information society were conveyed.
Keyword: Information, Information society, Science, Techno-logy, Economic, Social
GİRİŞ
Bilgi niteliği ve içeriği bakımından her geçen gün evrim geçiren bir unsurdur (Arklan ve Taşdemir, 2008: 68). İnsanlar için yemek, ekmek, su ve sağlık gibi temel ihtiyaçlar arasında yer alır. Geç-mişe nazaran ise günlük yaşamımızda eskisinden daha fazla bilgi kullanıyo-ruz. Radyo, televizyon, internet, kitap-lar, gazeteler ve dergiler yoluyla elde edilebilen bilgi hacmi hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde çok fazladır. Taraflar, bireyler ve kuruluşlar arasında artan bilgi akışı, etkileşimleri bilgi yoğun hale getirmiştir (Moore, 2004: 273). Gelişmekte olan ülkelerde bile, hizmet sektöründeki işlerde gide-rek daha fazla insan istihdam edildi-ğinden, ekonomik faaliyetlerde daha yüksek bir bilgi yoğunluğu vardır. Bu gelişmeler kısmen ekonomide ve toplumda meydana gelen yapısal de-ğişikliklerden, kısmen de teknolojik ilerlemeden kaynaklanmaktadır. Bu faktörleri birbirinden ayırmak zor olsa da, teknolojinin çok önemli bir rol oy-nadığını görmek çok da zor değil (Isa-zadeh, 2004).
Bilgi toplumu terimi bilginin çok önemli bir rol oynadığı post-endüstri-yel toplumu ifade etmek için kullanılan bir kavramdır. Net bir sınırı ve tanımı olmayan bu kavram bazı düşünürlere göre toplum hangi yönde gelişirse o yönde gelişecektir. En genel anlamı ile bilgi toplumu, bilgi ve bilgiye dayalı bir toplum olarak tanımlanmaktadır. Bilgi toplumu gelişen bir kavram olmasına karşın günümüzde genç bir kavram olarak değerlendirilebilir (Kırtay, 2020: 23; Teke, 2020: 10). Bilgi toplumlarının üç ana özelliği vardır. İlk olarak bilgi ekonomik bir kaynak olarak kullanılır. Kuruluşlar, verimliliklerini artırmak, ye-niliği teşvik etmek ve etkinliklerini ve rekabetçi konumlarını artırmak için, genellikle ürettikleri mal ve hizmetle-rin kalitesindeki iyileştirmeler yoluyla bilgiyi daha fazla kullanırlar. İkinci ola-rak, toplumun geneli arasında daha fazla bilgi kullanımını yaygındır.
İnsan-lar, vatandaş, birey ve tüketiciler olarak faaliyetlerinde bilgiyi daha yoğun bir şekilde kullanırlar. Bilgi toplumlarının üçüncü özelliği ise, ekonomi içinde bir bilgi sektörünün gelişmesidir. Bilgi sektörünün işlevi, bilgi tesisleri ve hiz-metlerine yönelik genel talebi karşıla-maktır. Neredeyse tüm bilgi toplumla-rında, bilgi sektörü genel ekonomiden çok daha hızlı büyümektedir (Moore, 2008: 71-72).
Bireysel bilgi toplumlarının yaratıl-ması, çok daha büyük, uluslararası bir değişim süreci içinde gerçekleşir. Bu-nun nedeni kısmen, gelişmekte olan bilgi sistemlerinin küresel ya da en azından uluslararası erişim alanlarında olmasıdır. Hem gelişmiş hem de geliş-mekte olan ülkeler bilgi toplumlarına dönüşmektedir (Nath, 2017: 20). Çoğu ülke, göreceli rekabet güçlerini artır-mak veya en azından giderek daha rekabetçi hale gelen küresel pazardaki konumlarını korumak için bilgiye ihti-yaç duymaktadırlar. Bilgi toplumları-nın gelişimi, daha genel ekonomik ve sosyal ilerleme elde etmeye yönelik bir dizi girişimi temsil eder. Bununla birlik-te, bilgi toplumlarına geçişin gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasında-ki uçurumu artıracağı endişesi vardır (Atasoy, 2007: 165; Aktaş, 2019: 528; Nas, 2020: 7).
1. BİLGİ KAVRAMI 1.1. Bilgi Tanımı
İnsanoğlu için bilgi vazgeçilmez bir unsurdur. Sosyal hayat içerisinde yer alan her rolün nasıl canlandırılacağı, her faaliyetin ve her görevin nasıl yeri-ne getirileceği ancak bilgi ile mümkün olabilir. Bireyler bireysel tecrübeleri ve sosyal olaylar içerisinde edindiği bilgilileri hayatları boyu tekrar-tekrar kullanır ve bu bilgilileri yeni olaylara uyarlarlar (Aktan, Vural, 2016:1). Bu yönden bakıldığında görülüyor ki “bil-gi” yaşamımızı kolaylaştıran önemli bir unsurdur.
Karasar (2014:3) insanların her zaman kendi kendilerini ve yaşadıkları çevreyi aydınlatmak, tanımak ve olayları açık-lama uğraşında olduğunu aktarmakta-dır. Yani bilginin amaçlarından birisi de yaşamı aydınlatmak, problemleri çöz-mek ve anlamaktır. Problemlerin doğ-ru çözümlenebilmesi için de doğdoğ-ru kararların alınmasına; doğru kararların alınmasının ise doğru bilginin kullanıl-masına bağlıdır (Karasar, 2014: 3). Bilginin önemini belirtmek için Zaim (2005:1) Sokrates’ten şunu aktarır “Sa-dece bir iyi vardır, bilgi; ve sa“Sa-dece bir kötü vardır, cehalet”. Aristo (2018:75) ise bütün insanların doğasında bilme arzusu olduğunu, bunun kanıtının ise duyulardan alınan zevk olduğunu sa-vunur. Zira Aristo’ya göre duyularımı-zın varoluş amacı bilmektir. Görme du-yusu ise bunun en bariz örneğidir. Zira
Tablo 1: Farklı Yaklaşımlara Göre Bilgi Tanımları (Ünlü, 2015: 2)
Rasyonalist yaklaşım Sokrates Bilgi, akıl yürütme ve düşünme yetisi ile oluşmuş inanç-lardır. Tüm bilgiye ulaşılabilir. Bunun için sadece mantı-ğın kullanılması yeterlidir. Platon Aristoteles Farabi Descartes Hegel
Ampirizm John Locke “Bilgi” ancak deneyler ve gözlemler sonucu oluşabilen fikirler olarak ele alınabilir. Bilginin kaynağı deneydir. Dogmatik bilgi insanların sahip olduğu bir bilgi biçimi değildir.
David Hume
Kritisizm Immanuel Kant “Bilgi”, mantığa uygunlaştırılmış ya da gerçeklendirilmiş fikirler/düşüncelerdir. Bilgi doğuştan da gelebilir sonra-dan da kazanılabilir.
gözlerimiz diğer duylar arasında insa-na en çok bilgi kazandıran duyudur. İnsanın bilme arzusunu konu alan bir başka bakış açısında göre, insanın me-raklı, mütecessis, tecrübe ve deneyime eğiliminin olmasıdır. Elbette insanın bilme arzusunu ve merakını yaşamı boyunca karşılaştığı olgular ve prob-lemler de tetikler. Bireyin merakı ve te-cessüsü, bir başka deyişle bireyin hay-ret etme özelliği, onu önce düşünme, daha sonra da soru sormaya iter (Dura, Atik, 2002: 138; Kırtay, 2020: 6).
“Bilgi” net bir tanıma sahip değildir. Birçok farklı yaklaşım vardır. ancak bilginin tanımını yapabilmek için ön-celikle Platon (2017:143) tarafından kaleme alınan “The aitetos” diyalogun-da yer alan ‘gerekçelendirilmiş doğru inanç’ tanımı verilebilir. “Bilgi” konu-sunda farklı düşünürler tarafından ele alınan tanımları tablo:1 de verilmiştir: Köken olarak “bilgi” sözcüğü Latince kökenlidir. Kelimenin kötü ‘informatio’ olarak gösterilmektedir. Kelime kökü şekillendirmek, biçimlendirmek, ha-berdar etmek gibi anlamlar taşır. Genel anlamda da enformasyon ve haberdar etme sözcükleri ile yakından ilişkilidir (Öğüt, 2003: 9).
TDK “bilgi” kavramını;
1. İnsan aklının erebileceği olgu, ger-çek ve ilkelerin bütünü, bili, malu-mat.
2. Öğrenme, araştırma veya gözlem yolu ile elde edilen gerçek, malu-mat, vukuf:
3. İnsan zekâsının çalışması sonucu ortaya çıkan düşünce ürünü, malu-mat, vukuf.
4. Genel olarak ve ilk sezi durumunda zihnin kavradığı temel düşünceler. 5. Doğa bilgisi.” şeklinde
tanımlar(T-DK, 2020).
Bilginin doğuş sebebi, bireyin çevre-sini, kainatı ve doğayı tanımak, onu şekillendirmek, sınıflandırmak, bi-çimlendirmek ve yorumlamak içindir. Bu niteliği ile “bilgi” birey için temel
gereksinimlerden biri olarak nitelen-dirilebilir (Özkul ve Özkul, 2018: 583). Birey, çevresinde var olan nesneleri tanımlayamazsa, adlandıramazsa ve özellikleri konusunda bir yargıya sa-hip olamaz ise onların kontrolünü de sağlayamaz. Bireyler kendilerine etki-de bulunan olgular hakkında ne kadar bilgi sahibi olursa, o olgular hakkında kendini bilgisi düzeyinde güvenceye alır, kontrol sağlar. Toplumlarda birey-lerin sahip olduğu bilginin düzeyinin artması o toplum içerisinde kontörlü de o derece arttırır (Celep, Çetin, 2003: 9akt: Gülseçen, 2014:64-64; Kırtay, 2020: 8).Bir diğer bakış açısına göre “bilgi” bireyler ve toplumun, en başta kendileri olmak üzere, çevrelerini algı-lama ve yorumalgı-lama biçimleridir (Ay-dın, 2013: 19; Teke, 2020: 19).
Uçak (2010:705-706)’a göre her bilim alanı “bilgi” kavramını kendine göre açıklar. Her tanımın birbirinden farklı olması ise “bilgi” kavramının zengin-liğinden kaynaklanmaktadır. Fark-lı-farklı tanımlarda genel olarak bilgi-nin farklı özelliklerine değinilmektedir. Birçok bilim dalı “bilgi” kavramını ön-celikle değişmez bir kavram olarak ele almaktadır. Ancak kavramın tanımı de-taylandırıldıkça bilginin farklı şartlar-da farklı şekillerde tanımlanabileceği aktarılmıştır. Bu aynı zamanda bilginin zaman içerisinde tanımlarının değiş-mesinin de ana sebebidir. Zira günü-müzde “bilgi”nin bir ürün olarak de-ğerlendirildiği sıklıkla görülmektedir.
1.2. Bilgi Toplumu
1960 yılları bilgi toplumu için başlan-gıç sayılmaktadır. Bu dönemde ağır sanayi ön planda olup 1800’lerden 1960’lara kadar geçen dönem sanayi çağı olarak adlandırılmaktadır. Günü-müzde her şey bilgi üzerine kuruludur. Bu yüzden bilgi en önemli unsurlar arasında yer almaktadır. Bilgi toplu-mu yoğun bilgi akışı sonucu üretimin temelinin bilgiye dayanmaktadır. İle-tişim teknolojilerinin ve bilgisayarla-rın bilginin işlenmesi ve depolanması toplumun temel yapısına yerleşmiştir.
Bilgi toplumu günümüzde dünyada büyük bir yer kaplamaktadır. Enforma-tik teknolojinin gelişimi ile ülkeler hat-ta kıhat-talar arası sınırlar kalkmış, dünya küçülmüştür. Aşağıda bilgi toplumu-nun doğuşu, gelişimi ve özelliklerine yer verilmiştir.
1.3. Bilgi Toplumunun Doğuşu ve Ge-lişimi
Birçok yazar insanlık ve uygarlık tarihi-ni ve uygarlık düzeyleritarihi-ni betimlemek için; ilkel çağ, tarım çağı, sanayi çağı ve bilgi çağı gibi ayrımlara başvurmuş-lardır. Bu çağları birbirinden ayıran ve kendilerine özgü yapan şey ise ekono-mik ve toplumsal nitelikler ile koşullar-dır. Bilgi çağı için en temel şekillendiri-ci unsurlar ise hızlı bir şekilde gelişmiş olan teknoloji, rekabet, ulus üstü kül-türel yapılan oluşumu ve etkileşimdir (Öğüt, 2003: 5-6; Selvi, 2012; Aktan ve Vural, 2016 a:5).
Bilgi toplumu için yapılan değerlendir-melerde genel olarak belirli özelliklere sahip dönemler ele alınmaktadır. Bu dönemler;
• 1770-1830
Mekanizasyo-nun erken dönemi
• 1830-1880 Buhar ve demir
yollarının gelişimi
• 1880-1940 Elektriğin
kulla-nımı ve ağır sanayide yaşlanan ge-lişim
• 1940-1980 Kitlesel üretim
dönemleridir.
Bu dönemlerde yaşanan gelişmeler sonucu günümüze geldiğimizde top-lum bilgi odaklı bir hal almaya başla-mıştır (Sümer, 2007:8; Arklan ve Taş-demir, 2008: 70; Sağlam, 2018: 75). Sümer (2007) yaşadığımız bu dönemi “bilgi toplumu” olarak ele almıştır. Isaev, vd., (2019) “Bilgi toplumu” kav-ramı için Tokyo Teknoloji Enstitüsü’n-de profesör olan Y. Hayashi’yi refe-rans göstermektedir. Bilgi toplumu, sürdürülebilir ve güvenli gelişimini sağlamak için entelektüel kaynakların verimli kullanımına olanak sağlayan
son derece gelişmiş bilgi ve telekomü-nikasyon altyapılarına sahip bir sosyal toplumun yeni bir post-endüstriyel sosyo-politik ve ekonomik organizas-yonudur (Isaev ve Vasilyeva, 2019: 20). Ekonomik, felsefi, toplumsal ve poli-tik yenilikler tarım toplumunun yerini sanayi toplumuna bırakmasına neden olmuştur. 1789-1799 yılları arasında yaşanan Fransız İhtilâli toplumsal, si-yasi ve kültür alanlarını derinden etki-lemiştir. Sanayi devrimi ise ekonomide büyük bir sıçramaya neden olarak üre-timin artmasını ve toplumsal katman-ların dönüşmesine ve değişmesine neden olmuştur. Gelişen teknolojinin üretim için kullanılması, iş bölümü-nün ve verimliliğin artmasına olanak tanımıştır. Sanayi devrimi beraberinde toplumsal alanın birçok kısmında yapı-sal değişimlere neden olarak gelenek-sel davranışların değişerek akılcı dav-ranışlara dönmesine neden olmuştur. Aynı zamanda yaşam tarzında da deği-şimler yaşanmış, bu yaşam tarzı ve sos-yal yapıdaki değişim de insanoğlunun yaşadığı en büyük dönüşümlerden birisi olmuştur(Erkan, 2006: 3, Selvi, 2012: 197; Kala, 2018: 69).
Birçok araştırmacı iki farklı sanayi devriminden bahsetmektedir. İlk sa-nayi devrimi 18.yüzyılda yaşanan bu-har makinesinin etkili olduğu devrim, ikincisi ise hemen-hemen 100 yıl son-ra gerçekleşen elektrik, içten yanmalı motorlar, kimyasal maddeler, çelikten dökümler ve telefon ile telekomüni-kasyon teknolojilerinin gerçekleştiği devrimler bütünüdür (Toffler2008:11; Çukur çayır ve Çelebi, 2009:60). Cas-tells (2005: 43) bu süreç içerisinde ilk sanayi devriminden günümüze kadar süreçte bilimsel bilginin önemli bir be-lirleyici olduğunu aktarmıştır.
Sanayi devrimi ile başlayan de-virlerden birisi ekonomik, teknolojik ve elektronik öğelerin etkilemişimi ile meydana gelen otomasyon devridir. Otomasyon döneminde göze çarpan ilk özellik emeğin makineleşmesidir. Otomasyon dönemi kömürlü buhar makineleri ile başlayarak demir yolla-rının gelişimini sağlamıştır. Sonrasında
elektriğin yaygınlaşması merkezi ener-ji üretimini yaygınlaştırmıştır (Özkan vd, 2018: 5). Yaşanan bu değişimler teknoloji olarak görülmüştür. Sanayi devrimi sonrası sahip olunan teknoloji birçok yeniliği ve buluşu da beraberin-de getirmiştir. Bir çok anlamda sanayi devriminin sonucu bilgi toplumudur. Sanayi devrimi sonucu meydana ge-len bu değişim sosyal değişimler ve dönüşümlere neden olmuştur (Castel-ls, 2013: 43).
Erkan (2000:205) bilgi toplumu-nun oluşma aşamalarında kendinden önceki toplumsal modellerde yaşan-mış aksaklıklara uğramadığını aktarır. Zira yenilikler bireylerin davranışları-na şekil veren bilgilere kaydavranışları-naklık eder. Yenilikler ile teknolojik gelişim ve bil-gi düzeyleri arası yığılmalı bir sebep sonuç ilişişi vardır (Selvi, 2012: 195; Yeşilorman ve Koç, 2018: 129). Diğer dönemler arası geçişe nazaran sanayi toplumu ile bilgi toplumu arası geçiş çok hızlı yaşanmıştır. Bunun sebebi ise teknolojik gelişim ile insanların buna uyum sürecinin hızlı yaşanması-dır. Bilgi toplumunun bilgi teknoloji-leri ve bilgi sistemteknoloji-lerine dayalı olarak şekillenmesi ,bilgi toplumunu sanayi toplumundan farklılaştırmıştır (Şeker, 2005: 378).
Bilgi toplumu bugüne kadar ya-şanmış olan dönemler arasında belki de en hızlı değişim gösteren ve kısa sürede gelişen toplum yapısıdır. Bilgi toplumu ile beraber gelişen teknoloji ile beraber, bilgi teknolojileri, bilgi sek-törleri, bilgi üretimi, bilgi sermayeleri ve kalifiye işgücü önem kazanmıştır. Eğitim ön plana çıkarak sürekliliğine önem atfedilmiş, iletişim teknolojisi, bilgi akış yolları, e-ticaret gibi birçok yeni gelişme ile toplumsal yapı ekono-mik, kültürel, toplumsal ve siyasi açı-dan ileri düzeylere çıkmıştır. Bilgi top-lumu bu açıdan önemli bir aşamadır. Birçok farklı şekilde isimlendirilen bilgi toplumu (bilgi ekonomisi, bilim toplu-mu, bilgi çağı, sanayi-sonrası toplum. gibi) sosyo-ekonomik gelişim süreç-lerinde öncelikle birey unsuru ve bilgi olmak üzere neredeyse tüm alanlarda
yapısal değişimi gerekli kılmaktadır (Kala, 2018: 71).
Bilgi toplumuna geçiş süreçlerinde toplum birçok değişim dalgası yaşa-mıştır. Bu dalgalar (Toffler, A ve Toffler, H, 1996: 88):
• tarım toplumu, • sanayi toplumu, • bilgi toplumudur.
Bilgi toplumunun gelişimi ile be-raber bilgi, bilgi ile çoğaltılabilme im-kanı bulmuştur. Bu durum endüstri toplumlarının bilginin çoğaltılması ve iletilmesi ise dünya küreselleşmeye doğru itilmiştir. Bu değişimle beraber daha öncesinde sanayi devleri ülkeler bilgi toplumu olma yoluna girmişler-dir. Bilgi toplumunda üretim unsur ise ön plana çıkarak, üretim çeşitliliği top-lumun güncel durumuna ve ihtiyacına göre şekillenmiştir. Bilgi toplumu ile meydana gelen yeni toplumsal yapı, üretim çeşitliliğinden dolayı çalışan iş gücünün büyük bir bölümünü bilgi ağırlıklı işlere yöneltmiştir (Balay, 2004: 64; Çelik ve Şimşek, 2013: 189; Arslan, 2020: 29)
Gelişmiş ülkelerde yaşanan yeni gelişmelerin en temel özelliği bilginin ve bilgi teknolojilerinin tarım, sana-yi ve hizmetler gibi temel sektörlerin yanı sıra eğitim, sağlık, iletişim gibi alanlarda da kullanılabilmesidir. Çün-kü bilgi toplumlarındaki gelişmeler aynı zamanda teknolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel gelişmeleri de teş-vik etmiştir. Bu teknolojiye dayalı ola-rak biçimlenen bilgi toplumlarının en önemli güçleri ya da en temel dinamik argümanları bilgi ve bilgileri işleyerek sunan bilgisayarlar ve akıllı telefonlar-dır. Bir çok araştırmacı yakın zamana kadar sadece bilgisayarları itici güç olarak görse de artık günümüzde akıl-lı telefonlar da bu işleve sahiptir. Tam da bu noktada akıllı cihazlarla bera-ber istenilen bilgileri, istenildiği kadar depolayabilen, bunları işleyen, analiz ederek bunlardan yeni bilgiler türeten bilişim teknolojileri insanlığın hizme-tine girmiştir. Bilgi toplumuna yönelik çizilen bu teorik çerçeveden de
anla-şıldığı gibi bilgi toplumu, teknoloji ve bilgi temelleri ile şekillenen, itici gücü-nü küreselleşmenin dinamik yapısın-dan alarak gelişen sanayi sonrası bir toplum yapısıdır (Yaşar, 2007: 23; ).
SONUÇ
İnsanlık tarihi boyunca dünyada birçok gelişim meydana gelmiştir. Artık gün-lük yaşamımızda eskisinden daha fazla bilgi kullanıyoruz. Radyo, televizyon, internet, kitaplar, gazeteler ve dergi-ler aracılığıyla ulaşılabilen bilgi hacmi, hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde çok sayıda artmıştır. Ülkeler, kitleler ve kuruluşlar arasında artan bilgi akışı, etkileşimleri bilgi yoğun hale getirmiştir. Gelişmekte olan ülke-lerde bile, hizmet sektöründeki işler-de giişler-derek daha fazla birey istihdam edildiğinden, ekonomik faaliyetlerde daha yüksek bir bilgi yoğunluğu var-dır. Bu gelişmeler kısmen ekonomide ve toplumda meydana gelen yapısal değişikliklerden, kısmen de teknolojik ilerlemeden kaynaklanmaktadır. Bu faktörleri birbirinden ayırmak zor olsa da, teknolojinin çok önemli bir rol oy-nadığını görmek çok da zor değil. Bilgi ve iletişim teknolojilerindeki ben-zeri görülmemiş gelişmeler, hem ge-lişmiş hem de gelişmekte olan ülkeler-deki toplumları, çok uzun zaman önce hayal bile edilemeyecek şekillerde dö-nüştürdü. Kişisel yaşamlarımızı yürüt-me şeklimiz, kişilerarası ilişkileri kurma ve sürdürme şeklimiz ve üretim ve dağıtım faaliyetlerine girme şeklimiz, genel olarak toplum ve özel olarak ekonomi için uzun vadeli etkileri olan değişikliklere uğramıştır. Dünyanın birçok her yerinde birbirimize anında bağlanabildiğimiz, alışveriş yapabildi-ğimiz, bankacılık yaptığımız işlerimizi evimizin dört duvarının rahatlığından yapabildiğimiz, eğlencenin, eğitimin, tıbbi bakımın en iyisine ulaşabildi-ğimiz için yaşam kalitemiz kesinlikle arttı. Ekonomik açıdan bakıldığında, bu teknolojik gelişmeler hayatımızı iki temel şekilde etkilemiştir. Birincisi, muazzam miktarda bilgiye erişim sağ-layarak, ekonomik birimlerin daha iyi
kararlar almasına yardımcı olmaktadır-lar.
Bilgi toplumundaki kavramının eko-nomi, toplum eğitim felsefe ve devlet gibi unsurlar üzerinde önemli etkisi vardır. Çünkü insanoğlu olduğu her yerde bilgi vardı. Yapılan araştırma sonucunda bilginin birey için gerek-li olduğu, toplumların gegerek-lişmesinde bilginin. çok önemli rol aldığı görül-mektedir. Tüm bireylerin gelişerek en nihayetinde bilgi toplumu olarak da nitelendirildiği görülmektedir.
KAYNAKÇA
• Aktan, C., C., Vural, İ., (2016a). Bilgi Çağında Bilginin Yönetimi, Yeni Türkiye, Bilim ve Tek-noloji Özel Sayısı, 88(1), 1-15.
• Aktaş, M. (2019). Bilgi ve İletişim Tekno-lojileri Yapay Zeka ve Demokrasi, Ankara International Confress on Scientific Resear-ches Social Sciences and Humanities. Tam Metinler Kitabı, 4-6 Ekim 2019 Ankara, 527-536.
• Aristo (Aristoteles), (2018). Metafizik, Gurur Sev, Y, (çev), İstanbul, Pinhan Yayıncılık. • Arklan, Ü., Taşdemir, E., (2008). Bilgi
Toplu-mu ve İletişim: Bilginin Yayılması Sürecinde Kitle İletişim Araçları ve İnternet, Selçuk İle-tişim, 5(3), 67-80.
• Atasoy, F.(2007). Kültürler Üzerinde Bilişim Devriminin Etkileri, Modern Türklük Araştır-maları Dergisi, 4/2, 163-178.
• Balay, R., (2004). Küreselleşme, Bilgi Toplu-mu ve Eğitim, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, yıl: 2004, 37(2), 61-82.
• Celep, C., Çetin, B., (2003). Bilgi Yönetimi, Ankara, Anı Yayıncılık.
• Castells, M. (2013). Enformasyon Çağı: Eko-nomi, Toplum ve Kültür, Cilt 3, No 1, Ağ top-lumunun yükselişi, (çev.) Ebru Kılıç, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yay.
• Dura, C., Atik, H., (2002).Bilgi Toplumu, Bilgi Ekonomisi ve Türkiye, İstanbul, Literatür Ya-yıncılık.
• Gülseçen, S (2014). Bir Değer Olarak Bilgi ve Bilginin Yönetimi, Türk Kütüphaneciliği 28, 1 (2014), 62-68.
• Erkan, H. (2000). Ekonomi Sosyolojisi, Barış Yayınları, Fakülteler Kitap evi.
• Isazadeh, A., (2004). Information Society: Concepts and Definitions, WSEAS Transac-tions on Systems 6 (3), 1-4.
• Isaev, A.P., Vasilyeva, T.V., (2019).The Ge-nesis of the Modern Information So-ciety and the Main World Characteristics, УПРАВЛЕНЧЕСКОЕ КОНСУЛЬТИРОВАНИЕ, 8 (1), 19-27.
• Kala, A., (2018). İktisat Tarihi, İstanbul Üni-versitesi Açık Ve Uzaktan Eğitim Fakültesi,
Erişim Tarihi: 22.11.2020, http://auzef kitap. İstanbul. edu tr/kitap/ kok/iktisat tarihi 235. pdf
• Kırtay, O., (2020). Gaziantep İli Şahinbey İlçesinde Öğrenim Gören Ortaöğretim 9.Sı-nıf Öğrencileri Özelinde Bilgi Toplumu ve Dijital Kültür Kavramı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü-sü, İstanbul.
• Karasar, N., (2014). Bilimsel Araştırma Yön-temi, Ankara, Nobel Yayınları.
• Moore, N., (2008). The information society, Chapter 20, UNESCO Publications, Erişim Tarihi: 20.11.2020, https:// files. dnb. de/ EDBI/ www .unesco. org/ web world/wi-rerpt/wirenglish/chap20.pdf
• Nath, H.H., (2017). The Information Society, Space and Culture, India 2017, 4(3), 19-28. • Nas, M., (2020). Bilgi Toplumu ve Gözetim
Teknolojileri, Yayımlanmamış Yüksek Li-sans Tezi, Muş Alparslan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muş.
• Özkul, O., Özkul, H. (2018). Kentsel dönü-şüm sürecinde sosyal sürdürülebilirlik için yeni eğitim ortamlarının önemi. Hak-İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 7(19), 574-587.
• Şeker, T. B. (2005). Bilgi Teknolojilerindeki Gelişmeler Çerçevesinde Bilgiye Erişimin Yeni Boyutları, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bi-limler Enstitüsü Dergisi, (13), 377-391. • TDK, (2020), “bilgi” maddesi, Dil Kurumu
Sözlükleri, Online Türkçe Sözlük, Erişim Ta-rihi: 17.11.2020: https://sozluk.gov.tr/Türk • Toffler, A., (2008), Üçüncü Dalga, Çeviren:
Selim Yeniçeri, Koridor Yayıncılık, İstanbul. • Toffler, A.Toffler, H., (1996). Yeni Bir Uygarlık
Yaratmak Dicleli, Z., (Çev.), İnkilap Kitapevi, İstanbul.
• Teke, D., (2020). Bilgi Toplumunda Yaşam Boyu Öğrenme ve Yetişkin Eğitimi: Öğret-menlerin Mesleki Çalışmaları Üzerine Bir Araştırma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, İşletme Enstitü-sü, Sakarya.
• Ünlü, O. (2015).Stratejik Bilgi Yönetimi Ens-trümanlarından Entelektüel Sermayenin Boyutları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Türk Prefabrik Sektörü Üzerine Bir Araş-tırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Şah Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yaşar, A.(2007). Dünya Ekonomisinde Ya-pısal Dönüşüm: Küreselleşme Sonuçları Üzerine Bir Ekonomi Denemesi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ya-yımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. • Yeşil Orman, M., Koç, F., (2014). Bilgi
Toplu-munun Teknolojik Temelleri Üzerine Eleşti-rel Bir Bakış. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilim-ler Dergisi, 24(1), 117-133.
• Zaim, H., (2005).Bilginin Artan Önemi ve Bil-gi Yönetimi, İstanbul, İşaret Yayınları.
