Fotoğraflar: S E D A T Ö Z K Ö M E Ç
Vahdettin Köşkü
E K ON OMİBostancıbaşı Abdullah Ağa Yalısı
Boğaz’ın
TEBERNÜŞ KİREÇÇİ
tebernus.kirecci@noktadergisi.coin.tr
ültür ve Turizm Bakanlığı, Boğaziçi’nin iki incisini turizm tesisi olarak kullanılmak amacıyla 49 yıllığına kiralanmak üzere ihaleye çıkartmıştı.
Birisi Çengelköy kıyısındaki Bostancı- başı Abdullah Ağa Yalısı, diğeri ise Çen gelköy sırtlarındaki Sultan Vahdettin Köşkü ve Korusu’ydu. İkisine teklif ala mayan Kültür ve Turizm Bakanlığı, te sisleri kendi kaderine bıraktı.
Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafın dan açıklanan ihale şartnamesinde, Bos- tancıbaşı Abdullah Ağa Yalısı ve Vah dettin Köşkü ile Koruluğu’nun Koruma Kurulu’nun aldığı kararlara göre restore edilmesi gerektiği vurgulanmıştı. Kapalı inşaat alanları için metrekareye bir mil yar 4 0 9 milyon lira, açık alanların met rekaresine ise en az 83 milyon 696 bin li ra harcanması gerekiyordu.
Buna göre orjinal mimarisi Boğazi çi’nin en görkemli yapılarından birisi olan Bostancıbaşı Abdullah Ağa Yalı- sı’na en az bir trilyon lira harcanması ge rekiyordu. Uzmanlar bu rakamın diğer harcamalarla iki trilyon liraya kadar yükselebileceğini söylüyordu.
Geleneksel Osmanlı bahçe anlayışının egemen olduğu Sultan Vahdettin
Koş-iki incisi unutuldu
kii’nün restorasyonu tamamlanmıştı. Bahçe düzenlemesi için harcanacak para ise en az 400 milyar lira civarındaydı.
Bostancıbaşı Abdullah Ağa Yalısı
Bin 146 metrekare arsası olan yalı 600 metrekare inşaat alanına sahip. Bos- tancıbaşı Abdullah Ağa Yalısı, on doku zuncu yüzyılın başlarında, sonradan sadrazamlık yapacak olan Bostancıbaşı Abdullah Ağa tarafından yaptırıldı. Çengelköy’ün en büyük yalısı. Uzun yıl lardır devam eden yalısı bir türlü bitirile medi.“Deli” lakabıyla da tanınan Abdullah Ağa, E. Mahmut’un sadrazamlarından- dı. Çengelköy iskelesi kayıkçılarından Safranbolulu Yalmz kürek Ali’nin oğlu oğlu olarak dünyaya geldi. 25 yaşında saraya alındı. Çengelköy’deki bu yalısı na dinlenmeye çekildi.
Hava değişikliği için gittiği İzmit’te 1823 yılında öldü. Yalısı, ölümünden sora II. Abdülhamit devrinin ünlü Baş- hafiyesi R aif Efendi’ye geçti. Kazasker Abdurrahman Paşa, Hamdullah Paşa ve Elhaç Mustafa Paşa’ya kiraya verilen ya lıyı 1911 yılında Yordan Pavlidis satın aldı. Pavlidis 1946’da ölünce yalı, ço cukları Zoi Ataroğlu, Magdelini Saha- poğlu, Doretoes Pavlidis ve Pavli Pavli- dis’e kaldı.
Vahdettin Köşkü
50 bin 723 metrekarelik özel koruya sahib olan bu köşk 1 8 0 0 ’li yılların ba şında, dönemin ünlü Ermeni ailelerin den Köçeoğulları’nın çiftliği olarak bi liniyordu. Köçeoğullarının bir de Av rupa Yakası’nda bir yalısı vardı. Bu ya lı daha sonra yıkıldı. Vahdettin Köşkü, Abdülmecit’ın padişahlığında, Şehzade burhanettin Efendi için satın alındı. 1 8 7 6 ’da Şehzadenin vefat etmesi üzeri ne Iı. Abdülhamit tarafından küçük kardeşi şehzade Vahdettin’e verildi. Padişah oluncaya kadar burada oturan Vahdettin köşke yeni ilaveler yaptırdı. Köşte birisi ana bina olmak üzere top lam beş bina bulunuyor. Ana Köşk Bo- ğaz’ın tüm Avrupa yakasına egemen bir açıda. Özellikle bahçe düzenlemesi ile ünlü olan Vahdettin Köşkü, gele neksel Osmanlı bahçe anlayışının bu güne kadar gelen nadir örneklerinden birisi oluşturuyor. Yahya adını veren Köçeoğlu ailesinin en tanınan ismi Agop Köçeoğlu, hem Ermeni Cemaati üzerinde etkili bir isim, hem de saray ile yakın ilişki içerisindeydi.
Özal’ın Başbakanlığında özel bir emir ile restorasyonu yapılan köşk, uzun yıllardır boş bir halde bekliyor. Hazine üzerine kayıtlı olan köşk Kültür ve Tu rizm Bakanlığı’na tahsis edmişti. •
N O K T A S A Y I 1112 3 3 2 5 E K İ M 2 0 0 4
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
