Müzik kitaplarında çokseslilik:Bela Bartok ve Adnan Saygun kitapları değerli birer belge niteliğinde

Bela Bartok ve Adnan Saygun kitapları değerli birer belge niteliğinde

Müzik kitaplarında çokseslilik

Ahmet Adnan Saygun: Yapıtları dinlendikçe daha İyi tanınacak.

Bela Bartok’un*Türk ezgilerini inceleyen notları uzun yıllar elyazması halinde arşivlerde kaldıktan sonra 19 7 6 ’da ortaya çıkmış. A BD ’de ortaya çıkan çalışma şimdi Bülent Aksoy’un çevirisiyle Türkçede. Gülper Refiğ ise geçen yıl yitirdiğimiz Saygun’un yaşam öyküsünü, eser listesini, konferans ve yazılarını derleyip kitaplaştırmış.

Küçük Asya’dan Türk Halk Musikisi /Bela Bartok/ Çeviren: Bülent Aksoy / Pan

Yayıncılık _ A.Adnan Saygun ve Geçmişten Geleceğe Türk Musikisi /____ Gülper Refiğ / Kültür Bakanlığı Yayınları. EVİN İLYASOĞLU

ela Bartok, çağı­ mızın ünlü Macar bestecisi. 1936 yı­

lında ülkemize

gelmiş, Adnan

Saygun ile Adana’nın Osmaniye yöresinde halk ezgilerini notaya aktar­ mış. Bartok yalnız Türk değil, Cezayir, Romanya, Bulgaristan, Yugoslavya ve Ukrayna’nın halk ez­ gileri üstüne de inceleme­ ler yapmış, bu ezgilerin toplumsal törenlerle iliş­ kisini de ele almış. Beste­ cinin T ürk ezgilerini ince­ leyen notları uzun yıllar el yazması halinde arşivler­

de kaldıktan sonra

1976’da Macaris­

tan’da ve ABD’de iki ayrı yayın halinde ortaya çıkmış.

Birincisi Bartok un

Macaristan’ı terketme-

den önce derlediği ezgile­ re ilişkin değerlendirme­ leri ve Saygun’un Bar- tok’a ilişkin düşünce ve eleştirilerini kapsar. İkin­ cisi ise Princeton Üniver- sitesi’nin bastığı ve bir süre önce Bülent Ak­ soy’un Türkçe’ye çevir­ diği Küçük Asya’dan Türk Halk Musikisi adlı çalışma.

Bülent Aksoy çevirinin önsözünde, kitaptaki diz­ gi yanlışlarını Macaris­ tan’da çıkan tıpkıbası­ mıyla karşılaştırıp belir­ gin tutarsızlıkları dipnot­ larda belirttiğini söylü­

yor. Kitaba Bartok’un biri Türkiye’deki derle­ meleri, biri de Türk halk müziğinin eğitimiyle ilgili iki makalesi eklenmiş. Ayrıca Laszlo Rasenyi ve Adnan Saygun’a yazdı­ ğı mektuplarla, Anka­ ra’da verdiği üç konfe­ ransın metni de eklen­ miş.

Çevirmen, önsözünde şunları açıklıyor: “Bar­ tok’un Türkiye’de bulun­ duğu süre, üç haftadan biraz fazladır. Derleme gezisi ise sadece on gün sürmüştür; bu da birkaç yöreyle sınırlıdır. Biz asıl Bartok’un elindeki kısıtlı malzemeden neler çıkar­ dığına ve bilimsel çalışma

yöntemine bakmalıyız.

Bütün halk musikisi der­ leyicileri için son derece eğitici, öğretici bir alan çalışması uygulandığı or­ tadadır.

Adnan Saygun (1907- 1991) basın ve yayına faz­ la açık olmayan bir beste­ ciydi. Kendini anlatmak, röportaj yapmak yerine, “Eserlerimi çaldıkça, din­ ledikçe beni daha iyi tanı­ yacaklar demeyi yeğ tut­ muştu. Gülper Refiğ, bestecinin hayat hiyâyesi- ni; eser listesini; yayınlan­ mış kitaplarının listesini; yayınlanmış konferans ve bilimsel yazılarını derle­ yip bir kitap haline getir­ miş.

“Önsöz” ve “Son

söz”ünde olduğu gibi, ya­ zar, hayat hikayesini dile getirirken de besteciye olan hayranlığını gizleme­ miş:

“Dünya müzik tarihin­ de bir başka eşine rast­ lanmayan pekçok niteliği bir arada taşıyan A. Ad­ nan Saygun hiç kuşkusuz Türk kültür tarihinin de en büyük isimlerinden biri, bu ülkenin gerçek bir gurur kaynağıdır. Türk milletinin kolektif ruhunun Saygun’da çok güçlü bir ifadesini buldu­ ğuna, onun Cumhuriyet

kültürünün en sağlam temsilcilerinden biri ol­ duğuna inancımı belirt­ mek isterim” diyor Gül­ per Refiğ.

Gönül ister ki, kitabın ikinci baskısında daha ay­ rıntılı bir özgeçmişle, da­ ha net bilgilerle (örneğin

unvanlar, nişanlar ve

ödüllerinin adları) do­ nanmış, anılarıyla renk­ lenmiş ve anısal resimler­ le süslenmiş, özetle daha genişletilmiş bir çalışma olanağı bulabilsin yazar.

Türk çoksesli müziğini

zenginleştirmek için

onun öncülerine ait yapı­ lacak her çalışma yarınki kuşaklara ışık tutacaktır. Gerek Bartok çevirisi, ge­ rek Saygun kitabı son günlerde müzik tarihimi­ ze katılmış değerli belge­ lerdir. O K İ T A P L 1 K K A M İ L M A S A R A C I

h

mmm

\

&

\

fi

»

m

Taha Toros Arşivi