A . O. Vet. Fak. Derg. 36 (1): 123-128, 1989
AlLARDA E"iFEKSIYOZ A"iEMI'NjN SEROLO.ıiK OL.\RAK ARAşTm ı LMAsı
İbrahim Burgııl Yılmaz Akça~ Asuman Tüker:;
Scnılogical suncy of iııfel'ıious anernia iıı horses
Feray Alkan4
SUffimary: A serolog imI ilıl'e.11igaiioıı of 294 /ıorse sera (8
ı
samples Foııı Karacahey, 100 samples Foııı Sult(//ısuyıı. 97 saıııplcs FOIIIAııadolıı state farm and
ı
6 samples Folil t/ıe c!inics01
Veteriııary Fa-cl/lty in Aııkara) IFas pel/oJ"J}led lIsiııg the agar gel imml/1I0diflilsioil ( ACı D) test agahıst to el/ııiııe iıılel'tioııs aneıııia virus. For this pıırpose the radııg horse h/ood samples ıvere collected ııııder the ,\.terile coııcli-tiol1 iııto kaoliıı tııhes aııd sera IFere seperated. All serum samples seemed to he ııegatire accordiııg to the ACID test resıılts. This shows th::ıt thethree farms II'hich have race horse hreediııg uııits are Fee Foııı the eqııiııe iıılectioııs aııemia.
Özet: At la/"lıı eııleks(vii:: aııemi vim.llIIlO k arşı 294 at serıımıı
agar jel imlııU/lodiffil::yolı (ACl D) tesfi ile sNolojik olarak koııtrol edildi. Bıı a/llaçla yarış atla/"lıı/ll kaııları steril şartlar allmda kaoliıı/i tüplere toplallCll ve senllJıları aynıdı. Karacabey Tm iili işletmesilideli 81, Sııltaıısııyıı Tarım işletmesilideli i 00, Aııadolu Tarı/ll işletmesindeli 97 ve A.Ü. Veteriııer Fak ılltesi k iili ik leriııe ge/eli atlardaıı
ı
6 ader kaıı seni/llU sağlaııdı. A Gl D test soııııçlamw göre koııl rol edileıı serumlarııı hepsi negatil hııluııdıı. Bıı dumm yarış 011 yeıiştiriciliği yapı/aıı üç .tarııııiş le Imesiıı iıı, allal'll1 ('ııfeksiyö:: aııemi virusıı Yılllüııdeıı teıııi:: olduğıııııı orta.va koymaktadır.
Giriş
Atların enfcksiyöz ancmisi (equine infcctious ancmia-EIA)
ilk defa bağımsız bir hastalık olarak i843 yılında Fransa'cia
bildiriI-i Prof. Dr.. AÜ Vetcriner Fakültcsi. Viroloji Bilim Dalı. Ankara. 2 Yrd. Doç., Dr. AÜ Veteriner Fakültesi. Viroloji Bilim Dalı. Ankara. 3 Do~'. Dr.. AÜ Vcterincr fakültcsi, Viroloji Bilim Dalı, Ankara. 4 Araş. Gör., AÜ Veteriner Fakülte,i. Viroloji Bilim Dalı, Ankara.
ı~ı i. RlJRGU -- Y. AK(A -- A. TOKER - F. ALKAN
miş ve etkcnin virus olduğu 1904 yılında saptanmıştır (14). Hastalık
daha sonraki yıllarda hemen hemen dünyanın bütün ülkelerinde
bil-dirilmiştir (5, 8, iI). Özellikle 1960'1ı yıllarda Amerika Birleşik
Dev-letlerinde yarış atı ve hobi amacıyla at yetiştiriciliği hızla artmış ve
buna bağlı olarakta hastalık yarış atları arasında dikkati çekecek
de-recede yaygınlık göstermiştir (6). Bu hastalık çevresel ve coğrafi
koşullara bağlı olarak kan emen sineklerle nakledilen
tektırnakh-ların, özellikle atların akut veya kronik seyirli, sikluslu, ateşli bir
enfeksiyon hastalığıdır (5, 6, 14). Etken ribonükleik asit kapsayan
viruslardan Retroviruslar grubunun Lentiviruslar alt grubuna
dahil-dir (4, 9). Lentiviruslar grubu enfeksiyonlar, çok uzun inkubasyon
süresine sahip olmaları nedeniyle yavaş seyirli virus enfeksiyonları
grubu (slow virus infections) olarak da isimlendirilmektedir.
Özel-likle insanların AIDS (acquired immun deficiency syndrom)'ine
neden olan human immundeficiency virus (HIV) unun izole
edil-mesi ve gerek yapısal ve gerekse biyolojik özellikleri ile Lentiviruslar
grubu içinde yer alması (3) bu grup viruslar üzerine araştırıcıların
dikkatlerini daha çok çekmiştir (9).
Vinısun organizmada yaşam boyu etkili olması hastalığın önemli
özelliklerinden biridir. Atlar EIA virusu ile enfekte olduktan sonra
hastalığın taşıyıcısı olarak kalır ve herhangi bir klinik belirti
oluş-turmasalar dahi tüm yaşamları boyunca diğer tektımaklılar için bir
enfeksiyon kaynağı durumuna geçerler (4, i5). Hastalığa saf kan
atlar özellikle yarış atları daha duyarlı olup, Atienza (2), yarış
atlarının performansları üzerinde yaptığı bir çalışmada, serolojik
olarak EIA virusu ile enfekte olduğu saptanan yarış atlarının
per-formanslarını negatif olanlara oranla çok daha düşük bulmuştur.
Hastalık, Türkiye'de ilk defa Akçay (I) tarafından Ankara
Üni-versitesi Veteriner Fakültesi Patoloji Enstitüsünde yapılan bir at
otopsisinde (!\io 432/ 2-7-940) hastalığa aİt patolojik bozuklukların
görülmesi ile bildirilmiştir.
Türkiye'de hastalığın dikkati çekecek kadar toplu halde
görül-mesi ise o zamanki adı ile Sultansuyu harasında yetiştirilen arap
at-larında ve i952 yılında olmuştur (i2). Hakioğlu (lO) ise, 1955 yılında
farklı yerlerden sağlanan toplam 90 atın histopatolojik kontrolleri
sonucunda EIA nın o tarihlerde büyük bir olasılıkla Türkiye'deki
varlığı hakkında görüş bildirmiştir. Gerekli önlemlerin zamanında
alınması hastalığın daha fazla yayılmasını önlemiş ve daha sonraki
ATLARDA ENFEKSiYÖZ ANEMİ'NİN SEROLOJİK OLARAK 125
yıllardaki teşhisi tümüyle klinik patolojik ve hematolojik verilere
dayandırılmıştır.
Bu araştırma ile Türkiye'de yarış atı yetiştiriciliği yapılan üç
tarım işletmesinde (Karacabey-Anadolu-Sultansuyu) mevcut atlar
ile A. Ü. Veteriner Fakültesi kliniklerine 1988 yılı içinde Ankara
ci-varından getirilen bazı atlarda EIA yönünden seroepidemiyolojik
araştırma yapmak amaçlanmıştır. Bu araştırma Türkiye'de EIA'nın.
serolojisi ile ilgili ilk çalışmadır.
Materyal ve Metot
Virus: Araştırmada kullanılan EIA virus ile pozitif ve negatif
serumlar Hannover Veteriner Yüksek Okulu Viroloji Enstitüsünden
sağlandı.
Serum numune/eri: Serolojik kontrol amacıyla Tarım Orman
ve Köyişleri Bakanlığı Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğüne bağlı
Karacabey Tarım İşletmesinden 81, Anadolu Tarım İşletmesinden
97, Sultansuyu Tarım İşletmesinden 100 ve
A.
Ü. Veteriner Fakültesikliniklerine i988 yılı içinde getirilen atların 16 adedinden olmak
üzere toplam 294 at serumu kullanıldı. Steril şartlarda kaolinli tüplerc
alınan kan numunelerinden santrifüj edilmek suretiyle serumları
ayrıldı ve serumlar kullanılıncaya kadar -20'C de saklandı.
Agar ge/ immunodijjiızyon feSfİ: Atların anemi enfeksiyözünde
klinik ve hematolojik belirtilerin yanında en çok kullanılan serolojik'
testlerden biri agar jel immunodiffüzyon (AGID) testidir. Bu
araş-tırmada da toplanan kan serumları Coggins ve Norcross'un (7) bil-'
dirdikleri AGID testi ile kontrol edildi. '
Bulgular
Üç ayrı Tarım İşletmesi ile Fakültemiz Kliniklerine 1988 yılı
içinde getirilen atlardan sağlanan toplam 294 at serumu üzerinde EIA
virusuna karşı presipitan antikorlar yönünden yapılan AGID testi
sonunda pozitif seruma rastlanmamıştır. Kontrol amacıyla kullanılan
pozitif ve negatif serumlar EIA antijeni ile pozitif ve negatif sonuç
vermişlerdir.
Tartışma ve Sonuç
Atların enfeksiyöz anemisi son zamanlarda dünyanın pek çok
AI-12/i i. BURGU. - Y. AK(A -- A. TOKER - F. ALKAN
Almanya'da 500 at serul11u üzerinde AGID testi ile yaptıkları
sero-lojik kontrol sonunda i i serumda presipitan antikorlara
rastlamış-lar ve ii jJozitif hayvandan 5'inin lökositlerinden fötal al deri hücre
kültürlerine yaptıkları inokulasyonlarda EIA virusunu izole
etmiş-lerdir. Motie (I i) ise, 16 çiftlikte 678 at üzerinde yaptığı çalışmada
JLO at da klinik belirtileri saptamış ve AGID testi ilc kontrol ettiği
92 at serumundan 67 sinde presipitan antikorların varlığını tespit
etmiştir. Türkiye'de ise klinik veriler ve patolojik bulgulara göre
varlığı saptanan hastalık (10,12) o tarihten bu yana klinik olarak
görülmemiştir. Hastalığın bulaşmasında kan emen sinekler rol
oy-namakta ve bu tür sineklerin sınır tal1lmamasl nedeniyle, hastalığın
görülmediği ülkelere de kolayhkla taşınabileceği hususu önemli
ol-maktadır. Ayrıca etkenin yavaş seyirli virus hastalıkları grubuna dahil
olması; yani inkubasyon süresinin çok uzun sürmesi uzun süre
görül-memiş olan hastalığın yeniden ortaya çıkabileceği olasılığının gözden
uzak tutulmaması gerektiğine dikkat çekmektedir.
Pearson ve Gipson.( 13), Amerika Birleşik Devletlerinde AG iD
testi ile elde edilen verilere göre EIA insidensinin 1972 de
%
3,9iken, J986 da
%
0,4 e düştüğünü bildirmektedirler. Yine aynıaraş-tıncılar (i 3), Amerika Birleşik Devletlerinde EIA yönünden yılda
775000 serolojik test uygulandığını ve bu yüksek sayıdaki serum
kontrolları için daha pratik bir test olan komptratif Elisa sisteminin
(CELISA) 1983 te geliştirildiğini bildirmekte, fakat AGID ile CELlSA
testi arasında duyarlılık yönünden bir fark olmadığını da
vurgulamakta-dıriar. Buna karşılık Sugiura ve ark. (16), ELlSA testinin EIA nın
sero-lojik teşhisinde AG iD testinden daha duyarlı olduğunu ve bu konuda
Amerikalı araştırıcılarla görüş ayrılığına sahip olduklarını
bildir-mektedirIer. Frenzel ve ark. (8), AGID testi ile yaptıkları serolojik
kontrol sonunda, 500 serumdan kesin olarak saptadıklaı"ı pozitif
ve negatiflerin dışında yalnızca 4 serumda şüpheli reaksiyon almışlar
ve şüpheli serumların durumı'nu kesinleştirmek amacı ile de ikinci
bir test olan antikomplementer immunfloresans (AKIF) testini
uy-gulamışlar ve 4 şüpheli serumdan yalnızca i'ini pozitif olarak
değer-lendirmişlerdir. Ayrıca bu araştırıcılar (8), bir karşılaştırma amacıyla
da AGID testi ile pozitif ve negatif buldukları serumları AK iF testi
ilc kontrol etmişler ve AGID testi ile aldıkları sonucu almışlardır.
Aynı araştırıcılar (8), aldıkları bu sonuca göre yalnızca AG iD
testin-de şüpheli çıkan serumlar için AK iF testinin uygulanmasının yararlı
sap-ATLARDA ENFEKSivöz ANEMI'NIN SEROLOJiK OLARAK 127
tanmasında AGID testine oranla daha duyarlı olduğunu
bildirmişler-dir.
Bu araştırmada ise kontrol edilen 294 at serumunun tümünün
negatif olması ve şüpheli herhangi bir seruma rastlanmaması Frenzel
ve ark.'nın (8), bildirdiği gibi ayrı bir test uygulanmasına gerek
olma-dığını ortaya koymuştur.
Bu çalışmada üzerinde durulması gerekli bir diğer önemli nokta
da Türkiye'de yaklaşık 35 sene önce Sultansuyu harasında klinik
ola-rak görülen ve Hakioğlu'nun (10), yaptığı çalışma ile Türkiye'de varlığı
muhtemel olan EIA hastalığının tümüyle eradike edildiği ve yetiştiri.
len yarış atlarının enfeksiyonu taşımamış olmalarıdır. Ayrıca at
yetiş-tiriciliği yapılan diğer Tarım İşletmeleri de EtA yönünden negatif
durumdadırIar. Bu durum diğer dünya ülkeleri ile karşılaştırıldığında
Türkiye açısından olumlu yönde büyük bir önem taşımaktadır.
Kaynaklar
1. Akçay, S. {i953): Yıırdıınıuz at/anııda anemi eıı/eksiyözüıı zuhuru ve aııatomo-his-topat%jik teşhisiniıı değeri. Türk. Yet. Hek. Dem. Derg .• (76-77): 479-505. 2. Alienza, Y. (1987): Obsenatioıı 011the racing performance ofequine iıı/ectiuo!> anemia
(ElA) seropositil'e horses. Centaur, 4 (2): 83-8i7.
3. Bouillant, A.M.P. (1986): AIIlI/ogy betweeıı /ympllOtropic /ıııman retrovirııs'es and large lIııinlil/ retl'Ol'irlıses. Can. Yet. J .• 27: 448-454.
4. Cheevers, W.P. and Me Guire, T.C. (1985): Eqııiııe in/ectious anemia virııs: Immun-patlıogeııesis (/nd persistence. Rew. of Infect. Disease, 7(i): 83-88.
5. Coggins, Lo (1981): Eqııiııe ln/ectioııs AIIDemia. p. 719-730. Ed. E.P.J. Gibbs. In "Yirus diseases of food animals". Yol. II., Academic Press, Oxford.
6. Coggins, Lo (1986): Eqııiııe retrovirııs in/ection. P. 203-211. Ed. L.A. Salzman. In "Animals model s of retrovirus infection and their relationship to AIDS." Academic Press, Orlando.
7. Coggins, L. and Noreross, N.Lo (1970): Immunodıf/ıısiontest reaetion in equine iıı/eetion nnemin. Cornell. Yet., 60: 330--335.
8. Frenzel, B.. Irmer, S., Kaaden, O.R. und Walzel, Lo (1988): Verg/eicheııde Ulltersııe-hungen ıur ser%gisclıeıı Diagnose del' in/ectioseıı Anemia der Einlııı/er. Dtsch. tierartI. Wschr.. 4: 128-130.
9. Haas, L. (1987): Aspektc ıııl' (mo/ekıı/areıı) pathogenese von Retrovirus-in/ektionen. J. Yet. Med., 37: 749-762.
lO. Hakioğlu F. (1955): Yıırdumıız at/arında aııaemia iıı/ectiöse hastalığının teşlıisi için karaciğerde histopatolojik araştırma/ar. A.Ü. Yet. Fak. Vay., No: 61.. A.Ü. Basımevi, Ankara.
128 i. BURGU ... Y. AKÇA .- A. TOKER .- F. ALKAN
1i. Motie A. (1986): Aıı aıııbreak ai sııspeeıed eqııiııe ilı/eClioııs aııeıııie iıı (lııyoııa. Brit. Vet. J., 142 (I): 3640.
12. Noyan A.(ı958): Aııeıııia iııl'eeliosa eqııorulıı'lıı s(!/'kaıı a/'{fp ailol'lııda !leıııaıolojik "raş-lIrıııa. A.Ü. Vet. Fak. Derg., 5 (3-.4): 209 241.
ı3. Pearson J.E. and Gipson C.A. (1988): SI{///(/ardi::aıioıı of eqııiııe iııfectioııs (l/1eıııia iııımllflodiffllSiolı aııd EL/SA lesls (ii/d (heir applicalioıı lo eoıılrol ol' ıhe disease iıı ıhe Vııiled Sıales. J. of Equinc Vet. Scic., 8 (i): 60..-61.
14. I~olle M. und Mayr A. (1978):Mikl'Obiologie. Iıı/eklioııs Iıl1d Selı('I1elılel1re. 4. AufJage. Ferdinand Enke Verlag, Stuttgart.
15. Stein C.D., MolI L.O. and Gates D.W. (1955).SOIlI/' "bsenaıioııs 011eCIITiN.I'o/eqııiııe injc'cliom' aııemicı. JAVMA., 126: 277 .287.
16. Sugiura T., Matsumara T. and Fukunaga Y.(i986): Diogııosis ol' eqııiııl! iııfalioııs anemia by 'eıı::yme-liııked iııııııııııosorbellf assay "'iıh riral aliıigeli pııriji'ed by {lf/iııily chl'Ol/lnfography. BuH. Equine Res. lnsı.. 23: 42-48.
