Tanpınar'ın mektupları

K itap lar

. - v

.

---

f f

f y *-/ *Ç

Tanpınar’m Mektupları

Rauf M UTLU AY

S

öz u ç a r, k a lır y azı. Z a m a n a , m esafe y e, u n u tu lm a y a bile

cfayanır y a z ı; y e te r k i v a r o lsu n b ir Kez. A m a g ittik ç e az y a zışm ay a alışıy o r, m e k tu b u h e r g ü n b iraz d ah a u n u tu y o ­ ru z. Ç ağ d aş te k n ik a ra ç la rın g e tird iğ i k o la y lık la bazen b ir y o lc u lu k , p u llu b ir m e k tu p ta n d a h a ç a b u k g e rç e k le ş tirile b ili­ y o r. V e d o ğ allık la e d e b iy a tta da m e k tu p tü r ü g ittik ç e g e çe rli­ ğ in i y itiriy o r.

O n y ıl ö n cek i «T ercüm e» d e rg is in in b ir özel sayısı m e k tu ­ b a a y rılm ış tı (77 • 8Ü, 1964). E s k i Y u n an m e k tu p la rın d a n y o la ç ık ıp L â tin d ü n y a s ın a g e ç iy o r; İ ta ly a n - Ş a rk - İs lâ m , A lm an , F ra n s ız , İn g iliz v e A m e rik a n m e k tu p la r ın d a n bizim ç e v re m i­ ze d ö n ü y o rd u . O c ild in son s a y fa s ın d a k i ö rn e k le rin ü ç m e k ­ tu b u T a n p m a r ’ın d ı.

T ü rk D ili d e rg is in in te m m u z 1974 sa y ısı d a m e k tu b a a y r ıl­ m ış tı (274). T ü rk E d e b iy a tın ın ü r ü n le r in e d a h a ço k a ğ ırlık v e re n b u özel say ı A t a tü r k ’te n b a ş la y a ra k İ n ö n ü ’y e, o ra d a n m e k tu p tü r ü n ü n bizd ek i geçm işin i d e ğ e rle n d ire n y a z ıla ra g e­ ç iy o r, ta rih s e l b elg e d e ğ eri ta ş ıy a n ö r n e k le re d e y e r v e riy o r­ d u , O c ild in 300 - 304. s a y fa la rı a ra s ın d a d a T a n p ın a r ’ın d ö rt m e k tu b u y e r a lm ıştı.

Ş im d i e lim izd e b a m b a şk a b ir k ita p v a r . D ah a ö n ce T a n - p m a r ’ın « E d eb iy at Ü z erin e M a k a le le r in i d e rle y e n (M illi E ği­ tim B a sım e v i, 1969, 628 s. 36 L .) D r. Z ey n e p K e rm a n , bu kez özel d o st m e k tu p la rın ı b ir a r a y a g e tirm e k d ik k a tin i g ö s te r­ m iş. A h m et H am d i T a n p m a r ’ın A hm et K u tsi T e c e r’e (18 M ek­ tu p , 1931 - 1959), C e v a t D u rs u n o ğ lu ’na (4 M e k tu p , 1943 • 1961), A d a le t v e M eh m et A li C im coz’a (34 M e k tu p , 1953 - 1960), T a ­ r ık T e m e l’e (13 M e k tu p , 1957 - 1960), P ro fe s ö r M eh m et K ap- la n ’a (10 M e k tu p , 1943 - 1960), S a b a h a ttin E y u b o ğ lu ’n a (3 M ek­ tu p , 1953), S a lo r aile sin e (3 M ek tu p , 1959), N iyazi A k ı’y a (1 M e k tu p , 1960), H ü s a m e ttin B ozok’a (2 M ek tu p , 1959 - 1960), H a şa n Âli Y ü cel’e (1 M ek tu p , 1961) yazıp g ö n d e rd ik le ri b ir a ra d a . «A n taly alI G enç K ıza M ektup», hem M eh m et K a p la n ’ın « T a n p ın a r’m Ş iir D ü n y asl» n d a, h em « E d eb iy at Ü z erin e M a­ k a l e l e r i n d e y a y ım la n d ığ ı için b u k ita p ta d o ğ allık la y e r al­ m ıy o r.

E n e sk i a ta sö z le rim iz d e n b ir id ir : « E v d e b u zağ ı ö k ü z ol­ m az». D o s tla rı, T a n p m a r ’a « K ırtıp il H am di» d e rle rm iş . E d e ­ b iy a t ta r ih in i, d e n e m e le rin i, ro m a n la rın ı, h ik â y e le rin i, ş iirle ­ rin i... o k u d u k ç a k e n d is in e n e k a d a r h a k sız lık e d ild ifin i, za­ m a n ın d a sa n a t u f k u n u n g e reğ in ce a n la ş ılm a d ığ ın ı g ittik çe d a ­ h a iy i a n lıy o ru z . E d e b iy a ta a d a n a n b ir y e te n e k v e ç a b a ; za­ m a n ın ı a la n çeşitli işle r a ra s ın d a , b e k â rlığ ın ın , y a ln ız lığ ın ın , ira d e s iy le ç a tış a n te m b e llik iç g ü d ü le rin in , m u tlu lu k u m u tla ­ rıy la e v lilik d ü ş le rin in , d o st m ec lis le rin d e h a rc a d ığ ı s a a tle rle işin e a y ırm a y ı d ü şü n d ü ğ ü em eğ in in a ra sın d a p a ra m p a rç a d ır. D irlik v e d ü z en y o l-tu r p e k ; a şk v e m u tlu lu k da R esim ve m ü zik s a n a tla r ın a da en az şiir v e e d e b iy a t k a d a r ö nem ve­ re n b u d u y a rlık . B atı d ü n y a s ın ın d e ğ e rle rin i y e rin d e g ö rm ek v e ö z g ü r y a şa m a k d ü şle ri a ra s ın d a g id er g elir. G ü n o lu r ş iir ­ den v a zg eçer, gün o lu r şiirin y a şa m ın ın te k d e ğ eri o ld u ğ u n u d ü ş ü n ü r. H ocası Y ah y a K em al B e y a tlı’d a n a k ta rd ığ ı ( İ ş r e tin gecesi, p e rh iz in sa b a h ı g ü z e ld ir) cü m le n in çok g ü z e lle ş tiril­ m iş biçim in i m e k tu p la rın d a bile a n a r : «R akı, g ecey i a y d ın la ­ t ır , sa b a h ı yıkar». S a n ırım b irço k g ecen in sa b a h ın d a n ed en bu y e n ilg iy e b o y u n e ğ d iğ in i o da u zu n s ü re d ü şü n m ü ş , d u rm u ş ­ tu r . B izim e d e b iy a tç ıla rım ız ın hem en hem en o rta k yazgısı.

A hm et H a m d i T a n p ın a r ’ın m e k tu p la rın d a , d ü n y a y a s a n a t­ çı o la ra k b ak an ve g ö rd ü k le rin i e d eb iy atç a a n la ta n b ir u sta k a le m in b ü tü n içten liğ in i ve ö zelliğini g ö rü y o ru z . G ü n e şli b ir n isan b a h çe sin d e hem en ç o ğ u n lu ğ u n u çiz ere k b ir so lu k ta o k u ­ d u m h o cam ın m e k tu p la rın ı. Ü s tü n d e d u r u p d ü şü n e c e k ne çok şey v a r y a z d ık la rın d a . B azen yazıp da g ö n d e re m e d ik le rin d e bile. B u hazzı kolay kolay b u lam azsın ız b aşk a k ita p la rd a . B ir de şu v a r. Ö m rü n ü n çizgisi g eliştik çe y a z g ıla rın ın , sö y le d ik le ­ r in in d e ö nem k azan m ası. G e n ellik le —o n u n Ş a r k d ed iğ i— D oğu, ö z ellik ten , İç te n lik te n k a ç ın ır, s a k ın ır. Bu b a k ım d a n şu d o st m e k tu p la rın ın bize a ç tığ ı in sa n ı ta n ım a k g erçek b ir de­ ğ e r k a za n ıy o r. T ü r k a y d ın ın ın s o ru n la rın ı ö ğ re n m e k , bilm ek is te rs e n iz m u h a k k a k o k u m an ız g e rek e n , ü s tü n d e d ü şü n m e n iz g e re k e n çok d e ğ erli b ir k a y n a k . ( K ü ltü r B a k an lığ ı, K ü ltü r Y a y ın la rı, 330 s. 15 L.)

KÜLTÜR

VE

SANAT

K ü ltü r B a k an lığ ın ın d ö rt a y d a b ir y ay ım lam ay ı p la n la d ı­ ğı d e rg in in 3. sa y ısın ı b eğ en d im . Ç ok da ucuz b u ld u m (b ü y ü k boy 128 s. 20 L. R enkli v e ö zenli b a sk ı). D eğerli y a zılar y a ­ n ın d a b u lu n m a z g ü z e llik te re sim le r. G özden k a ç ırm a y ın . E d i­ n in h e m e n . Ç ok ö z g ü n değilse de seçk in b ir içe riğ i ve güzel s u n u s u v a r .

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi