KENTYAŞAM
tt
- 6
c
?
jl
2 9 3
21 A Ğ U ST O S 1990
Turizme açılmalı mı açılmamalı mı tartışması sürüyor
Kızkulesi kimin olacak?
İSTANBUL’UN SİMGESİ — Haydarpaşa Garı ndan sonra Kızkulesi de İstanbul’un simgesi. (Fotoğraf: Cumhuriyet)
Üsküdar Belediyesi
Kızkulesi’ni restore
edip turistik tesise
dönüştürmeyi istiyor.
Bu amaçla geçen yıl
bir dizi girişimde
bulundu. Hâlâ bir
sonuç alabilmiş
değil... Kuzey Deniz
Saha Komutanlığı
kulenin turistik
amaçla kullanılmasını
‘sakıncalı’ buluyor.
BERAT GÜNÇ1KAN
İstanbul’la ilgili tüm tanıtımlar da vazgeçilmez unsurlardan biri si Kız Kulesi. Salacak sahilinin yüz metre açığında beyaz görün tüsü sanki yalnızlığın simgesi. Kendi haline bırakılmışlığı fotoğ raf karelerinde belgeleniyor. Ana dolu’dan göçenler için Haydarpa şa G an’ndan sonra “ İstanbul’da
yız artık’’ dedirten ikinci simge
oluyor. Türk filmlerinin neredey se tümünün jeneriğinden, İstan bul’u anlatan şarkıların sözlerin den Kız Kulesi eksik olmuyor.
T ürkiye D enizcilik İşletmeleri’nce yüz yılı aşkın bir süredir Boğaz geçişlerinde güven lik amacıyla gözlem istasyonu olarak kullanılan Kız Kulesi turiz me açılmalı mı, açılmamalı mı? Bu tartışma aylardır Üsküdar Be lediyesi ile Denizcilik İşletmeleri, Kuzey Deniz Saha Komutanlığı arasında yazışmalarla sonuçlandı rılmaya çalışıyor. Tartışmanın başlangıcı ise Üsküdar Belediye- si’nin Kız Kulesi’ni restore edip,
turistik bir tesise dönüştürme is teğine dayanıyor.
Üsküdar Belediye Başkanı Ni
yazi Yurtseven, 4 Tem m uz
1989’da Türkiye Denizcilik İşlet meleri Genel Müdürlüğü’ne bir yazıyla başvurarak Kız Kulesi’ni turistik amaçla kullanmak istedik lerini, bu arada işletmenin de ku lede personel bulundurarak çalış malarım sürdürebileceğini bildir di. Denizcilik İşletmeleri Emlak Daire Başkanlığı 12 temmuzda bu başvuruyu yanıtladı. Yanıtta Kız Kulesi’nin maliye hâzinesine ait olduğu anımsatılarak işletmenin dokuz metrekarelik görev sahası na sahip bulunduğu, ara sahanın sorumluluğunu ise Kuzey Deniz Saha Komutanlığı ile Maliye Ba kanlığının taşıdığı açıklandı.
Denizcilik İşletmeleri’nin yanı tından sonra İstanbul Defterdar
lığı ve Kuzey Deniz Saha Komu tanlığı ’na başvurularım yineleyen Üsküdar Belediye Başkanı Niya zi Yurtseven, Kız Kulesi’nin bele diyeye devrinin gerçekleşmemesi halinde irtifak hakkı tanınmasını önerdi. Kuzey Deniz Saha Komu tanlığı bu öneriyi geri çevirirken kulenin turistik amaçla kullanımı nı da “ sakıncalı" buldu. Kuzey Deniz Saha Komutanı Koramiral Yılmaz Doğrusöz imzasıyla Yurt- seven’e iletilen başvuru yanıtında,
“ Anılan kule sulh şartlarında as keri amaçla kullanılmamaktadır. Ancak kulenin bölgedeki kuvvetli akımda seyir emniyeti ve yetersiz alan gibi hidrografik ve fiziki şart lar nedeniyle turistik amaçlı kul lanılmasının sakıncalı olduğu ve belediyeye devrinin uygun görül mediği” vurgulandı.
Tüm bu girişimler sürerken Kız
Kulesi’nin siyanür deposu haline dönüştürüldüğü, Denizcilik İşlet- meleri’nin iki personelinin bu si yanürden zehirlendiği savları da sorunu daha da karmaşıklandır- dı. Bedrettin Dalan’m İstanbul Belediye Başkanlığı döneminde Kasımpaşa’da depoların yıkımı sı rasında İ 5 ton kadar siyanürün burada depolandığı, tepkiler üze rine kuleden alınarak Maltepe’ye sevk edildiği öne sürüldü.
Üsküdar Belediyesi’nin Kız Ku lesi’nin turistik tesis olarak değer lendirilmesi girişimleri sürerken
“ gönüllüler" tarafından da aynı
amaç doğrultusunda imza kam panyası açıldı. Toplanan 20 bin imza Ulaştırma Bakanhğı’na, De niz Kuvvetleri Kom utanlığına ve Başbakanlığa iletildi. 26 Mart ye rel seçimleri öncesinde seçmenle
re “ Kız K ulesi’ni turizme
açacağız” sözü veren Üsküdar
Belediye Başkam Yurtseven gö rüşmelerin olumsuz sonuçlanma sını “ Hükümetin SHP’li beledi
yelere bakışının bir uzantısı" ola
rak değerlendirirken kulenin stra tejik ve lojistik bir önem taşıma dığım belirtiyor.
Silahlı Kuvvetler’in Kız Kulesi’ ni “ stratejik” bir yer olarak gör mesi nedeniyle isteklerine ulaşa madıklarını belirten Üsküdar Be lediye Başkan Yardımcısı Rıdvan
Yurtseven, imza kampanyasının
sürdüğünü söyledi. Kuzey Deniz Saha Komutanlığı yetkilileri ise konuyla ilgili bilgiyi “ hiyerarşi” nedeniyle vermekten kaçınırken Denizcilik İşletmeleri yetkilileri Kız Kulesi’nin işletmece gözlem kulesi olarak kullanıldığını açık ladılar.
Öyküsü
Kulede
tarih
Kızkulesi İsa’dan önce 410
yılında Boğaz girişini
elinde tutmak isteyen
Alkibades tarafından
karakol olarak inşa
edilmişti. Günümüze kadar
gelen Kızkulesi bu süre
içinde çeşitli amaçlarla
kullanıldı.
Yaklaşık 18 metre
yüksekliğindeki Kız Kulesi, İstanbul Boğaz girişini elinde tutmak isteyen Alkibiades tarafından Isa’dan önce 410 yılında karakol olarak inşa edildi. Bizans İmparatoru 1.
Manuel Komnenos 12. yüzyılda
aym yerde bir kule kurdurdu. Komnenos Sarayburnu’nda da bir başka kule yaptırarak araya gerdirdiği zincirle Boğaz’ı kapattı. Fatih Sultan Mehmet ise İstanbul’a girişinin ertesinde buraya bir nöbetçi birliği yerleştirdi. 1509 yılında bir depremle yıkılan kule,
onarımdan sonra 172Tde de bir yangın geçirdi. 1763 yılında kâgirden yeniden yapıldı. 1829’da karantina istasyonu olarak kullanılmaya başlandı.
1832’de yeniden onarım geçirdikten sonra 1857 yılında Fenerler İdaresi’ne devredildi.
1945 yılında onarılan Kız Kulesi bazı kaynaklarda askeri amaçlı kullanım alanı olarak gösteriliyor.
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Ta h a T o ro s Arşivi
