S.0. fen-Edebiyat.Fakülte.si Ed.eblyat Dergisi 1994. -·1995, 9. 10. Sayı
BATILI ANLAMDA ii..K
NESİR
ANTOLÖJIMIZ:
NÜMUNE-1 EDE
.
BiYYAT-1 OSMANIYYE
' .. .
Türk Edeb~y~tında anto'lojl sayılabilecek. ~rünle~ öteden beri görülürse de, batılı anlamdaki tik örnekleri Tanzlmattan sonra veriİ.ir.{1 )
-
. . . .Bellrleyeblldlğlrniz kadarıyla ·Tanzimat döneminde· antolojlk. nitelikli
ça~
. .
lışmalara en çok önem veren şahsiyetlerden biri E.bUzzlya Tevfik.
Pey
olmuştur. :. .. Ebüzzlya :Tevfik,. özellikle uygulama planında .9erlemedliğe yakın ilgi
gö~te~lş, başta Reşit Paşa, Şlnasl,
Namik
i<.em~I
oh~ak
üzere .devri:ntar:,.ınm;ş
yazarlanndan seçerek bir arayagetirdiği
eserleriyayımlamış,
bu yolla da hizmet· etmeye 'çalışmıştır:
Onun. bu tür
yayınlan
içerisindeNümQne~ı
Edeblyyatıse:
.
aynca üzerinde·. •. . . .
dunnayı
gerektirecek kadar
farklı
özellikleresahiptir.
Herşeyden
önce bu an~ toloji,s.adece
derlemelerideğı,.
eserlerin.den örnekleralınan
n_esir \istalanylail~
gmbirtakım
"mülAhazalar"ı
da
içermektedir.Aynta
Türk nesrinin tekamülünü gö~terme~ gibi özel b~r maksa( için dehazulanmıştır.
ijiltün bunlardan dolayı · bu · yazımızda · söz konusu eseri. tanıtıp· de-. . ğerleridirmekte yarar görüy~ruz. ·
Ebüzziy~ T~vflk,
batılı
anlam~.a11
.
k
edebiyat ve nesir antol~Jlmlz oian. bu . eseri, H.1292 / M.1875 . yılında. . · Rodos zindanında iken . . h~ırlamıştır.(2) .. · . Antolojinin
hazırlanmasmda
.
Namık
J(emal'lnteşvik
.
ve
tavsiyeleri birioti -derecede . .roloynamıştır.
Bir:baştça deylşle,
·
"Llsan-ı ÖSmAntntn
.Edebiyatı
H·ak-. : · 1) Geniş bllgl için bkz. Glo~annl Sc.ognamnıo-~IN
.
Ö~erdım: ·~toıojr, TOrl<'D/11ve
EdebiyatıAns
.
,
DergahYay.
,
c;. 1, lst, 1977, ş. 145 vd, . · ·· 2) Zly~d
EbOızlya;n,r.
benzer ifadeleri için bkz. YeniOsman
İ
ıtar
Tarihi, c. 3, lst .. t 974: s. 42, dip not:i. Yine . ·bkz. lbrahlm Olgun, 'Anı TOrü
ve
TOık Ediblyatınd~. An!",Tark
Dİi/, (A~ı Öze.l Sayısı), C. XXV, nu.0
246
,
ıMart 1972, s. 416. Aynca eserin 1292'de Roc:los Adasİndayazİldığı . . . kaydı . lc;Jn·b~.. . Nılmune-1 Edebiyat, lst ..
kında Bazı MülahazAt~ Şamildir" adlı.makaleslncie, dil ve edebiyatımızın ısl4hı
. için Namık Kemal'in öngördüğü _maddelerden dördüncüsU ·. NümOne-i
Ede-.
blyy~t'ın düzenlenmesine yol açmışttr.(3) Nitekl~ bunu, ~em Ebüzziya T~vfik,hem de Namık Kemal
dile
getim:ılştir.(4) ,Hatta Namtk Kemal'in NümQne-i Edebiyya.t' a da.lr mektuplanndan
an-.
laşıldığı
kadariyla EbOzzlya,yine
~stasının
(avslyelerl vekısmen
fllltyardı~ları
ile bu eserin.şiir kısmını da hazırlamak istemiş, fakat bu düşünceni!).meyyesl or-taya ·çıkmamıştır.(5). Nesir antolojisinin . 1879-1912 yıl fan arasında toplam altı baskısı
ya-. . .
pılmıştır.(6) Hem
devrin
şartlan·, h~m ~e Ebüzziya'nın eserini geliştirme ' dü-şüncesi antolojinin baskıları arasında farklar doğmasına yol açmıştır.NümOne-i EdeblyyAt'ın muhtevAsıiıı· eserin
iç
kapağında yer alan-şu ifa-. . .
deler ,özetlemektedir: "Sekizinci asr-ı hicriden zamanımıza kadar en meşhQr ·
' . . . . . .
üdeb&nızın· AsAnnı c:Arr:ıl' ve· her biri hak.kında mü!Ahaut-ı edeblyyeyi
şamildir." (7)
3) Tasvir-! Efl<ar. nu. 417, 19 ~ ~. ı 283. (s. 1). Aynca aynı metnin E. Tevfik tarafi11dan yayı~lanıp, dıp·.notta..Nü
munıH Edeblyat'ın 'esasen·bu mütalaaya mebni lntlhab ve tedv[n·ofunduğunun "Ll't-tabı· ımzasıyla bellrtlllsl için bkz. Kemal, MOtabahat-ı Ta.svlr-1 Efl<ar(lçüncü kısım:Edeblyat), ıst., 1304, s. 22, dip not: 1 .'
4) Matbacı IbOulya, (başlıksız), Te,:cOman-ı Hakikat, nu. 1402; 13 Şubat 18:83.: 'NOmune-1 Ed~blyat'a Dair Kemal Bey'ln . . ıklnd Mektubu. .. -. Mecıı,ua-1 EbüzzJya, nu. ı ı, 15 Safer 1).98, s. 321-327. ·
. .
5) 'Kemal Beyin Bir Mektubu', Mecrnu~-i Ebüulya, nu. 10, 1 Saf'cr 12:98, s. 289-300.; "Nilmune-1 Edeblyyat'a Dair Kemal Bey'.ln ikinci Mektubu', Mecmua-i Ebüzzlya, nu. ·ı 1, IS Safer 1298, s. 321-327. ·
6) Bu makaleyi yazarken bU1ncJ baskı· esas alınmış, gerektikçe son baskıya da başvun.ılmuştur. Eserin gö-rClle),llen bOti.ln baskılannı~ künyeleri şöyledlr:NOmune-1 Edeblyyat, 1. bsk., (.eb KOtOphanesl :6, .Mihran
Matbası, ıst., 1296, 512+7s. (KOçOk bçy).; NOmunc-1 Edeblyyat-ı Osmanıyye, 2. bsk .• Matbaad Ebüu.lya
(Matb. E. ), ıst., 1302. 504+3s.; 3. bsk., Matb. E., ıst., 1306. 3+493s.': 4. bsk., Matb. E .. 1308, ·3+500 S.;
(5. baskı götOlemedl. Anc.ak 1308 tarlhll bazJ nüshalann iç kapaklannda ·temsll-1 rabi' ·, dİş kapaklannda ise ;d~fa-1 hamlse· kayıtlannın bulunuşu dikkat çekici bir husustur. Seyfettin Özege de 5. baskıyı gönnedlğinl
ifade etmektedir. Bk:ı. Eski Harflerle Basılmış Türkçe Eserler Kataloğu, c. 3, ıst., 1975, s. 1339. ); 6: bsk.,
Matb. E .• ıst.. 1330.
S44s
:
(Orta boy olan son baskısı rcslmlldlr. EbUızlya'nın değişik NUmune-ı Edeblyyat'ı Osmanlyye baskılannda ulaştığı· basım ı:nuke~mellyetl ile resim basımcıh!lndakl öncülük ve başanları için b~. Zl~ad E.bOulya, 'NOmune-1 Edeblyyat'ı Osmaniye•, TOrkDUi
ve Edebiyatı Ansiklopedisi, Dergah Yay., c. 7,ıst.. 1990, sn. 93-94.)Bazı kaynakklarda eserin baskı sayısı eksik veya ·razıa ver11mlşttr. Mesela yedi kaydı için bk:ı. ıbrahlm Necmi, ,:arth-1 Edeblyyat Dersleİ1,
c
:
ı, ıst., 1338, s. 224. Hayatında dört defa basıl~ığı ifadesi için bkz. Şabap Nazmi . Coşkunlar, 'Eb!lulya Tevfik, Hayatı ve Eserleri", TOrk Kütilphanecller Derneği 81,lltenl, c. VI, nu. 4, 1957, s.67·.
. .
7) Göreblldlğlmi:ı bas!<Jlann baıdannda yer alan bu ifadelerden "sekl:ılnd·ıbareslnl, "dokuzuncu· olarak dü
-zeltmek gerekiyor. Çünkü bütün baskılar. H. 9. /M. ·ıs. yüz.yılda ya.şayan Sinan Paşa ile başlamaktadır. Ni
-tekim
bu yanlış, altıncı J:ıaskıd~
·dOzeltllmlştlr. · · ·EbQ.zzlyaTevflk aritolojlriln
görebildlğlmiz
bUtUnb~kılanna,
."
A~hab-ı
MUtala'.aya"
başlıklı
blr "mukaddime"koymuştur
.
İlk b~kının
3.-8.sayfaları
ara-·
sıriqa.
ye~ alan bukısmind
a
yazar:.~ncetİkle
güzel. ifade,· güzeldüş
_
ünme
v~ ·· ·.yazma··
hususlarinı
ele ..almış;
bunla~m neyebağlı
'
olduğunu
~
nasıl
gerc-çe~~ştlrllebileceğlnl açı
.
klamara
·
Qltışm
.
ıştır
.. Edebiyatta· kaideni~~
kadar :yararsağlan;ıadığı~ı
·söyleyerek, gü~ldüşü
r
1ip
de güzel yaz,anlan·n eserlerini örnek.almak gerektiği mesajını iletmeyi· ·hedeflemiştir. ·Bu ·bakımdan mllletln_
ede-biyatına
hizmet lçln ·~nüm O·~~ "leri i.çeren bir·. kitap. qUzenle~eyi her. türlü te--.
şebbU~U~
en önemlisi.saydığı
.
nı
,
bui eserle "maziden· hal~" bakma yol~nutut-.
tuğunu
J:>ellrten
·
.
~büzzlya,izlediği yolun
doğ~
ol':1Polmadığını
ise
,
derlediği
·
. . . .
eserlert11· gö~tereceğlni dile getirmiştir. "~cdadımı~· bakmalı da ne · ~1- .
maklığ~m
-
12:
lAitm
geldiğtr:ıi
o~dan anlamali." (s.5)diye
_
ıi
Ebüzziya-Te~Hk,.Veyst : . 1· gibi
ağdal;
bir d_ll ve üslOplayazanların
ölçUalınmasr
hallnd~.edebiyatımızın
geleceğinin
emin olamaya~ğını ifad.e ed.er,. .. . . .. EskH~deblyatımızda süslü nesir üslÇİbLinu ye~eye devam eden yazar,
.
Harrıse-t'
Nergist vey~ SJyer-i· V~yst'.lerln· öm~kah~amaya~ğını
anlatmaya ~ '."·. . . ' .,
lışm
. Altı yüz senelik Osmanlı. toplumu içinde binlerce edip geldiği halde bu•
..
antoİojiye
.
b~nlardan .. sadece .yirmisinin~lı~dığınl hatırlatan
'Ebüzzlya, ·b~·du
~
. ' .
rıımun
söz.$Öşterlsinden
'
hoşlananlarca
'iyi.karşıl
.
~n
·
mayacağırı
ta,hmln etmekte,gele~ilecek itlr~lara · kıymet vermemektedir. Zira o, edebiyat denilen yüksek
keyftyett; ;;mliammA"
glbİ
görenle~dendeğll~lr
.
·
Bu~dandolayı
da,· e.skinin,ağır
·
·ve dili çetrefilll eserlerini misal olarak seÇ;111lştlr.
·
.
.
Öte.
yandan, ·~eçtikleridışında
,,
k~ndlk:am~nında
.
da nesiryazarları
:bu-lunduğunu
inkar etmeyen Ebüzzİya·
Tevfik,onların hepsini
"
Udeba-yı
ma~hOdeAsAnm
mukailld".saydığı
için: eserlerini antolojiyealmadığıriı
bildirir: .Nerglstlerln ve ·bent.eri tarzda
yazanların
·
eserlerindenisteyerıl~ıin
se911e·
yap~bneceğını
:
·.böyt~ıikte
·k~ndı iddiasının
dadoğrulanmış
.
olacağını
belirten·. Ebüzziya; sözlerl~i' .
şu
·
camı~
ile
b~ğlar
:
"(.:.)ma~dımız üdebA
~
y
ı
salifenln
ka
;
.
. . . .
· . : blliyet ve marifetlerini inkar değil mesleklerinin
maksad~ı haktkate
mut.Abık
.ol- ··t ,. . . ·,. . . . .
madığını ihtardır." (s. 7~8)· ·
·. · .. · Burada. antolojiyi niçin
h~ı
.
rladığırn
;
_
hai.ıtlar~en
ha'ngi -esaslara.uyduğunu
' · anlatan yazar, eşe.rin · bir başka
·
baskısında, prenslplerlnL. Şinasive
Namık. . . .
.
Keı:nal'e bile uyg~ladığını yani onların da "por:tuinturak ve hoş-ed!" yazıl~rını,
1 •
. '
m
.
aksadına
tersdüştuğ~ içJn
.
almadığını açıklar.
Aynca
es~rin gayesinoktasında
da şünları söyler: "fülhusOs·bu mecellede ittihaz oluna~ meslek zaten ötekiniı\beriWnin · şahsıyla uğraşmak· değil, 35Ar-ı kalemlyyeslni~ maksad-ı marifet
ve
.
hakikate
mutA.bık
olup~lmadıği(nı)
göstennekten ibArettlr." (8) •·: Ebüzziya Tevfik, eserinin.
altuıc; baskısına koyduğu
"LAhlka'~da (s.9~f2) ·kitabın
ilkbaskı~ından
b~ ya.na.33
.
yıı°geçtlğlnl,
bu zaman.za
·
~fınc:la,
yabancı
zevk ve. duygulan taklit yoluyla dil, edebiyat v~
söyleyişimizde değişiklikler
meydana geldiğlı.,I hatırlatır. Bunlarla ilgili olarak gör_üşlerlnl beyan eder.
Yazar
.· . . .
temelde, milletin duygu, ~vk ve alışkanlıklarına ters
dilşen taklide karşı çıka
·
r.
Bu·
~çıdan
yeniedeblyatçılarır\
tercihlerinekatılmaz
.. Onlara yol gösterir.·.·' . .
Herkesin zama.nıyla düşünüp hissedeceğini, zamanla . her. şeyin
ye-.
nlleneceğİni, dolayısıyla
insanlarla beraber zevk veçhJygularİ~
dadeğlşeçeğini
·kabul
~d.
e~
Ebüzzlya Tevfik, ·budeğişikÜğiri
mill~te·r~ğ111en yapılmasını doğru
bul.maz.
pıi,
edebiyat ve üslQpnoktasındaki değişikJfkJerde
.nelere dikkat edil_-· .. . . '
mesl gerektiğini anlatır. Bu ölçülere: uyulmaması hAllnde, ne gibi. olumsuz
so-nuçlar
d~ğabi)eceğinl göst~mı~ye çalışır.
.
EbU.zziya, ilk
baskıdan
.
sonra 3·3yıl
geçmesine,yaklaşık
300 kadarkalem
' .
. erbabı yetişmesine rağmen, eserine yeni bir şey ekJeyemeyişlnin derin ~zün-·
tüsil'
lçerisln~e,·
"Uhlka';yı şöyle tamamlamıştır:
·
"Gönül·ısterdl
ki, Kemal'i,yahut
Sadullah'ı, ZlyA'yı
gölged~
bırakac.ak
birkaç
dühAt-ı n:ıarifet,
veya·riiü
~
·
ceddid-1 edeb, zuhQr etmiş've teçeddüdAt~ı ıiıs-nüvAzAn·eıerlyle hUsn-1 tasawµr
. . .
ve lütf-ı if4d~lerl müştAkAn-ı terakk1yi hayrAn: eylemiş ol.sun. Ne çare ki gö.
-reme.dlk. tfalbuki
f~
.
ve'. marlfetçeKemaİlerlri, ZlyAların
fevkinde pek . çokerbab-ı şebAba maııkiz. "(9)
. Antofojiniri birinci
baskİsında
·
.
·sıras
.
ıyla şu
· 1s
.
nesirustasına
· eserleriyle ... . .
.
. .birlikte .yer verilmiştir: Sin~n P~. Fuzalt, Koçl Bey, NAhnA, Nedim, KAnt, Hakkı
Paşa, İsmet
Bey, . Kcx:a Sekban .Baş{'Asım,
Akif
Paşa; Reşit-Paşa,
FuatPaşa,
Cev-. . .
det Paşa, Pertev Paşa, şınası. Ziya Paşa, Kemal.
. .
- Eserin farklı baskılarındaki yazılar
ve
şahıslarda bl~kım değişikliklerya-
·
pılmışt;r,(10)
Nitekim
sonbaskıda
ismet BeyHe
CevdetPaşa çıkanhp
Sad~llah. . . .
8) E. Te~tık, Nümune-1 Edeblyyat~ı O~m·anı~. 3. b.sk., ıst., t 306, s. 2.43,
2.44.
. .
.9) ~. Tevfik, NOmune-1 Edeblyyat;ı Osmanlyye. 6. bsk .• l:St., 1329,
s.
12.10) Son.baskıda 17 edipten 79.ömck metin verildiğini bellı1cyen ZJyad Ebuzzlya,. farklı ba.skıla.rdakl şahıs ve
ya-zılarda yapılan değişikliklere İşaret. . ettikten . sonra, bazı yazılann . sonraki . baskılardan çıkanlış gerekçesi olarak '
şunlan ·söyler:. ·
340·
• •r
Paşa ~klend,lği
için,·
anılan şahısların sayısı
17qlmuştur.
Ylne l>ubaskıda,
seçilen·
·
şahıslar
kendi adl~naltında
'
öricedeğerlend\rllmlş,
sonra eserlerinden örn~kJ~r:aktarılmıştır. İlk baskıda t~aıiıen
aksi bir uygulamagöıillm~mtedlr
.
Yani ön~e.
..
. .. . seçile~
parçaiar,
·sonra "MülAhaza"lar verilmiştir. Ebüzziya Tevftk'lnsöz
.
ko~usu.
şaıi
'
slyetlerle
llglll"moıahaza"lannda nasıl
bir yoltuttuğunu,
genel olarak tesblt etm~ye·çaliştık.
Bl
_
rlnd
baskıyı ~
almakkaydıyla
·
,
bunlan m:add~le; liallndeşöyle sıralamak
mUmkün~ür:·. · 1. Yazarlar genelde örnek
~tulablllrİtk a<;1sıridan
·
d
.
eğerİendirllmlştlr.
·Daha. çok·tertlp,
tasvir;
.
tasawur, muh,teva;
şekli, dil, .pstQp ve .~zelllkle"mes-lek-1. hakt~at"e uy~urUuk yönl~rl· ~erinde_ durulmu~tur. Ebüzzly~
T~vtlk
bünlarıise
hem genel dilve
edebiyatgörüşleri,
·
h~m
.
de NümOn~ltdebiyyAt'ın
ba-
·
:
şındakl açıklamaları
.
çerçevesinde
.
değerl~ndİrmlştlr
(s.23 vd., .210 v~.). ·2 ..
~ne
a~nı
ölçülerden hareketleyazarlanı:1 başan
veb~nsızhklari,
.se-~plerfyle birlikte bellrle~meye çahşıl~ış, ··ıtk ger~kleştlrdlklerlrıe işAret
edll-mlştlr (s.44-45, ·1~?),
.
·
i
..
Art_tqtoJiyeatı~an şahsiyetler; kimı
zama~
cta
Jçtnd~y~dığ,
·
toplum.şartları
ve dön~m göz önünde tutularakdeğerl~ndirtlmtştir.
· An~k~ıstan
söz..
edilen
y~rle~~e
·bHeeser
ihmal edllrriemlştlr_.(s. 99-101}.4. Ki.mi yazarlann. g~rek .
-
asrındaki,
·
gerekse. ·Türk .~de
_
~lyatınd~kl
. yerleri.·.· 'tAyin edilmi_ştlr (s.53). ·
' 5._ l'J_esir.
u~ta1arının
r~i
~e~cü~e,er.l vee~e~,~~
.
hakkında
~~riellikle -~·sa. . bllgller verilmiştir (s.60). .
· . 6;
·
ver
.
yer yazartai~rasında
. ~u~yeseleryapılmışttr·
(s.37) . .. . . .
7
..
Osmanlı
..
nesır
·
ust~lannd~n
·
söz
-~,Ulirken,kimi
·
ooan
.yabanqya-zarlarlc\.
aral~rındakl
·
ben~rlikJe~~de
işaret ~dil~iştlr.
Y~rleri, .ligialanİarı
~e ba- .' . . .
:
şan durumlarıbu
yolla da ortaya çıkanl!'"ıştır (s:58). ·8. ~nellll9e
tanmmış şahsiyetlere
yer
~.erilen ese~de, biriki
tanede
pek·.• . ı·
tanı~maniış yazar görOlmekt~dlr (s.62 vd.). . · , .
.
.
.9 . .Yazarlara farklı oranlarda yer verilmiştir. Bunda, antoloji sahlQinin ilgi
'
.
. . .al~nı
ve ölçüleriyanı sıra, şahsiyetlerin tanınmİşlık
d·e.reçeleri de rol·
oynamıştır
.. .• . . . . . ·. .
(s.22-24, 62-63, 125':'1,28,162,167}.
'ilk. baskıl~röa olup.da, sonradan çıkanlan yazılar, kısmen AbdUlhamld sansOıilnOn endişesiyle, kısmen
de
esereaiınan edibi') ilk seçilen parçasına kıyasla daha önemiı bir örneğinin tercih. edilmiş olmasındandır. Sansür en
-dtşesıyte ilk !>askıda alınmış iken, sonra çıkanla!'\ yazJ, Nalma'dan seçllmlş"Hal-1 Sultan t
t:
Osman·parçasıdır. 'Bkz. .10.'
Şahsiyetlerdensöz
edili
_
rken
bazen,
yaşadıldarı zamanın _hükümdarları,.
.
. .saltanat dönemleriyle birlikte gene.l. olarak değerlendirilmiştir {s. ı 62-163). ·
. · ·. 11. ~azeri antolojiye h~ngl eserin
nı'çin al~ndığın~
dairaçıklamalar
da ya-·.· pılmıştır (s.'185). ·
. .
12. Yer y~r y~rlarla ilgili rivAyetler
de a~tarılmış
·vedeşerİendlrilmlştlr
(s.197).
13. Çok yönlü şahsiyetlerin; h~m değişik ligi alani~rı üzerinde durulmuş,
hem de e~
başarılı yanları
.
f?elirleh~lştir
(s:210-21 ·1).14. Yazarlar hakkında yapılan değerlendirmeler . ve verilen h(lkümler,
' . . ..
Ebüzzlya
'
nın
ôlçülerl ·çerçevesinde genelllkletutarlı
ve lsabetlldir. .. 1_5 .. '.'Mqı_ahaza"la,çla Ebüzziya Tevfik'ln
dil
ve üslOb~ yer yer değlş~eklebhi*te,
g~nel~e k~ndl ifadesiyle . "fl'.leslek-.i ha~at" e · uygun, a.nlaşıhr ve dev..'.rine göre hayli
sadedir
. A
.ncak az da olsa bu tür dddf değerlendirmelere uygun' . . . . . . . .
düş_~eyen şu gibi ifadelere de _rastlanmaktadır: "Alıştık ayine tekrAr ederiz:
. .
tezkirenip bir takltdi gQstetllsl~ •. . . katlblnln elini öpelim ... " (s·.166).
' .
Bu ·arada belirtmek gerekir
ki,
''AsAr-ı KemAı,
.
t)akkıyl
e
_
ta~lıd
<;>lunur iseedebJyat
i
ıruzın
lkbAl-1 i~tlkbali·
bu
sAyede temi~edilmiş
o~ur."{11) diyen Ebüz-· .ziya, N.
~~ı:nal
'e ve-e~erleri-~e-· antolojisinin·
aşağı
-
yukarı
·
yarıya yakın kısmını
\
ayırmıştır.,
su
sübJektıf' değerıendtmıesi
·ve t.avn·
bır
yana,kanaatımızce
Eb<lzziya
Teyflk'ln -onca·mezlyetlere
sahip
NümOn~-1 Edebiyyat'Jyla ·ilgili ot.arak-:, .asılye-. ..
rile~eksöz ve uygu!aması antolojinin son baskısında karşımıza çıkmaktadır. Ha- ·
. .
tı_rlanacağı gibi'yazar, "Lahl~a"da N.Kemaller'den sonra maksadına uygun şah- .
-slyet . göremediğini söylemiş. , uygulamasını da bu doğrultuda yapmışti.
.
. Halbukionlardan sonra gelen R.M.Eki'em, Abdülhak Hamid, . . . .Sül.eyman Nazif, Cenap. ·
Şe-habettiıi, · Ahmet Rasim gibi daha birçok sö.z ustasının·
bu
antolojiye· girebilecek. . . .
.
örnek yazılan bulunduğu her halde inkar edilemez. ·
.
.Bı,ı
g~nel .tanıtma
. ve .tesbltlerden . ·şonra
eserincİeğerlendlrmes
.
ine
ge-. . . .
çilebllir.
~erşeyden önce altı baskı yapmış· olması, eserin gördüğü. ilgiyi. yan -sıtmaktadır.
. . . .
. .
-ı t) Prof. Kenan AkyUz, ·"Yeni Türk Edebiyatı", Türk Ans., c. _xxxıı. Ank., 1983, s. 141 .
,
.
Ayrıca bir edel;>iyat tarihçimizin de isabetle· bellrttiği gibi, ''.( ... ) şair 'te~-..
~relerinin· çerçevesini .çot< .aşan" bu antolojideki Ebüi:zlya Tevflk'in ."( ... )yazarlar
hakkında verdiği'
oldukçageniş
bilgi; e~ederini'.. edebt .özeİllklerını
.. : ve ·hiz-metlerini açıklayış ve tahlfl tarzı · da o .devir için. tamamlyle
yeril''.(l2)
sa-yılmalıdır .
.
:
Diğer
taraftankıymetlhi
·korumaya devam ede~: (13)NümOne-İ
Ede-blyyAt,
"birçok
yöolerlyleNamık Keı:nal'ln
.. tavslyelertnebağlansa
bile, bugünhAIAyerine yenisi . . .getirilmemiş . olan. bir kitaptır. "(1-4) ·.
•. .
Bütün bun.lardan golayıdır ki, öteden beri, yerli ve yabancı birçok yazar.
bu
antoıo;ının
üzerinded~nnuş, geneıiıkte
deonu
övmüştUr.(15>
. . . .
Kısacası meziyeti ~u.surlarınd~n ·çok fazla· 9lan, birtakım yenilikleri içeren
. . . ·. '
ve devrinde ha~ günümüzde büyük blr. boşl~ğu d9lduran bu t:ser, her ·halde.
bundan sonra
da
kıymetini korumaya devam edecektir.· ·12) J>~f. Kenan·Akyüz; Modem TOrk Edebiyatının Ana Çizgileri, 4. bsk., Mas Matbaaalık. (Baskİ yılı yok.}, s. 69.
· 1 ~) Cemil Meriç, Bu ilke,. 4. bsk., ıst., 1979, s, 243. . . .
14) Prof. Dr. M. Kaya Bllgegll, Yakın Çağ TOrk Kµit<lr ve ~eblyatı· lzetlr:ıde Ar~bmıalar ·11, Eı:zuıi.ım. 1980, s. · J 63 ..
. 15) ~reblldlğlmiz kadanyla.Nümul)e-1 Edeblyyat Qı.erinde en geniş duran: . M. CI. Huart adlı bir yabancı yazar
olmuştur. Bu yazar yer yer değertendlrmeler yapmakla birlikte daha çok eseri, tanıtma yolunu tutmuş, ge,.
· nelde de·. E .. Tevftk'ı ·ve antolojisini takdir etmiştir.' Bkz. M. CI. Huart, ·Ncimune-1 Edeblyyat (Modtle de
Ll~tratur~ ~rque)", Jouinal Asıatıque. Seı>~~e Stne, Tome
XVIII,
Parls'. ~out-Septeriıbre 1881. s.i~7-279,
Bu uzun inceleme ve· yukanda anılanlar dışında antolojlyl öven pek c;.ok kaynaktan sadece birkaçı için bkz.
AbdUlhallm Memduh; Tarlh-1 Edeblyyat-ı Osmanlyye, ıst.. 1306. s. 58.; Abdüihak Hamit, Mektuplar ı
KOl-liyat-ı Asar. ıst.'. fa~. s. 46, (dip ndt:2'. Bu dip not Süleyman· Nazif'e alt olmaİıdır).; Fuat KöptOlü, "EbOzılya
Tevfik. Bey". Servet-1 Fünun·. nu. 1140, ·
is
Mart 1329, s.507.; M. Nihat ô.zön, Son Asır Türk Edeblyatı·Ta-.rlhf, ıst., 1,941, s.
m
:
;
Ziyad Ebüzzlya. 'Nl.lmurie-! Edebiyat-, Osmaniye·. Türk DIII ye EdebiyatıAn-siklopedisi, Dergah Yay .• C. 7. ıst., · ~ · sfl. 93-94 ..
· Eserl·yerenler veY.a ond~kl ~atalara_lşaret edenler c;.ok azdır. Mesela bkz. Süleyman Şc:v\cet Tanlı. Tarih
Bo-yunca Güzel Yazilar 111, ıst,, 1950. s. 15~.;, · Namık Kemal'ln Mektı.İplari c. I, haz. f. Abdullah Tansel, Ani
1.967. s. 425-426.; ô. Fan.ık Akü~. Namık ~emal'°lri Mektuplan. ıst.. 1972., s. 276.; A ·H. Tanpınar. '.Akif