HAYAT ANSİKLOPEDİSİ
17
TT-olmuştu. İlki 721, İkincisi 728 de olmaküzere ordulariyle Pirene Dağlarını aşarak şim diki Fransanın bulunduğu Goller ülkesine gir di, Bordeaux şehrini aldı. Hişman'ın halifeliği zamanında, Endülüs genel valisi Ubeyde ta rafından 730 yılında Endülüs valisi tâyin edilmiştir. 732 de Goller ülkesine yaptığı yeni hücumda, komutanlarının arasındaki geçimsizlik yüzünden Charles-Martel'in or dusuna yenildi. Avrupalı tarihçiler bu mağlû biyet sayesinde, Avrupanın Endülüs hâkimi yeti altına girmekten kurtulduğunu söylerler. Abdurrahman Gafikî o zamanlar Batı Avru- pada bir masal kahramanı tesiri bırakmış, hattâ adı Fransızları yıllarca titretmiştir. Fransız kadınlarının haşarı çocuklarını yıl larca «Abdâreme geliyor!» diye korkut tukları söylenir.
ABDURRAHMAN GAZİ (Ö . 1329) Osmanlı Devleti'nin kuruluşu sırasında kah ramanlığı ile tanınmış komutanlarımızdandır. Kendisine Abdurrahman Alp denildiği de var dır. Daha Ertuğrul Bey zamanında tanınmaya başlamış, Osman.ve Orhan devrindeki muha rebelerde bulunmuştur. Aydos Kalesi fâti- hi olarak tanınır. Arkadaşı Akça Koca ile Kocaeli'nin alınmasında bulunduğu gibi, Ya- lakabâd (Yalova) muharebesinde de bulun muştur.
Onun Aydos Kalesi fethine ait rivayet ha linde bir aşk macerası da vardır: Aydos Ka lesi kuşatıldığı zaman, kale komutanının kızı uzaktan Abdurrahman'ı görüp âşık olmuş, ona üzerinde mektup sarıli bir taş atmış. Bu mektupta kaleye gece ne şekilde girmek lâzımgeldiği yazılı imiş. Abdurrahman gece seksen kişilik bir kuvvetle girip kaleyi zap tetmiş. Bir iki gün sonra da kuşatma komu tanı Konuralp tarafındaıl, kale komutanının kıziyle birlikte kalenin zaptı haberini Or han'a götürmeye memur edilmiş. Orhan da kalenin alınmasına yardım eden kızı mükâfat olarak Abdurrahman'a' vermiş.
ABDURRAHMAN ŞEREF ( 1832-1925) Tanınmış tarihçile rimizden ve siyaset a- damlarımızdandır. İm paratorluk vakanüvis- lerinin sonuncusudur. Aslen Safranbolu'lu olup İstanbul'da doğ muştur. Galatasaray Lisesinde okuduktan sortra bir zaman muh telif okullarda dersler vermiş, sonra Mülki/e Mektebinde 16, Gala tasaray Lisesinde de 14 yıl müdürlük et miştir. 1908 inkılâbından sonra Defteri Hakani Nazırı,1 Evkşf Nâzırı, Şûrayı Devlet Reisi oldu. Saltanat hükümetinin kaldırıl masına kadar Ayan Meclisinde de bulundu. 1923 te, Türkiye Büyük Millet Meclisi ikin ci devresine İstanbul milletvekili olarak gir di. 1925 te İstanbul'da öldü.
A bdurrahm an Ş eref
Siyasi hayatında büyük bir varlık göster miş değildir. Onun memlekete asıl hizmeti, verdiği dersler ve yazdığı yazılarla olmuştur. Osmanlı tarihi üzerinde büyük bir ihtisası vardı. Meşrutiyetten biraz sonra devlete
vakanüvis tâyin edildi. Aynı zamanda ilk de fa teşkil edilen Tarihi Osmani Encümeni baş kanı oldu. Eserlerinin en önemlisi iki cilt lik «Tarih-i Devlet-i Osmaniye» dir. Gene ta rihe ait hazırldığı gayet büyük bir eseri Gala tasaray yangınında yanmıştır. Vakanüvis tarih lerinin sekizinci cildinde yazıları vardır. Meşrutiyetin ilânından Mehmet Reşat'ın ölü müne kadar olan vakaları yazmışsa da bun lar neşrolunmamıştır.
E s er le r i:
Fezleke-i Tarih-i Düvel-i İslâmiye (1883), Coğrafya-i Umumî (1884-98), Tarih-i Devlet-i Osmaniye, 2 cilt (1891- 94), İstatistik ve Coğrafya-i Ümranı (1899) İlm -i Ahlak (1893-1903), Harb-i hârızın Menşei (1916), Tarih Musahebe- leri.
B ib liy o g r a fy a :
Abdurrahman Şeref Efendi (Miikrimin Halil Y inanç «Türk Tarih Encümeni Mecmuası», sayı 6-86, 1923), Abdurrah man Şeref Efendi (Efdalettin Tekiner, 1927).
İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Taha Toros Arşivi
