puant deðerlerimiz de
MEVCUT DURUMUMUZ
düþtü ve beklendiði Bir vatandaþ veya bir kurum elektrik
gibi daha büyük çapta enerjisinden ne bekler?
kesintilerle durumun 1- Ýstediði zaman bulunabilir olmasýný, idare edilmesine gerek 2- Kesintisiz olmasýný, kalmadý. 2009-2010 3- Kaliteli olmasýný, en azýndan düzgün yýllarýnda, bu yýl da
frekans ve voltaj deðerine sahip dâhil, yeni devreye olmasýný ve tabii alýnan özellikle doðal 4- Uygun bir fiyatta olmasýný. gazla elektrik üretim
santralleriyle, üst üste Artýk hepimiz biliyoruz: Türkiye'nin
yaþanan son iki sulak kalkýnmakta olan bir ülke olarak hem
yýlda barajlarýmýzýn toplam elektrik enerjisi tüketimi hem de
tabir yerinde ise kiþi baþý elektrik enerjisi tüketimi
aðzýna kadar düzenli ve ciddi bir þekilde artýyor. Artýþ
dolmasýyla krizi hýzý zaman zaman yaþanan ekonomik
geleceðe kýsaca deðirmenin suyu takiben tüketim artýþýmýz yine eski
krizlere raðmen son 30 yýla
itibarýyla bakalým: hýzýna kavuþmuþ olsa da en azýndan bu
baktýðýmýzda son derece istikrarlý:
sene puant tüketimin karþýlanabilir
Elektrik tüketimimiz ortalama her yýl Doðal gazla elektrik üretimi:
durumda olduðunu anlýyoruz.
yaklaþýk yüzde 8 artýyor. Tabii elektrik Türkiye'nin elektrik tüketiminin yarýsý üretimi de bu oranda artmýþ demektir. 1980'de elektrik tüketimimiz yaklaþýk doðal gazla karþýlanýyor. Bu oran
önümüzdeki 10 yýlda ya yüzde 70-23 TWh olmuþ, bunun yüzde 8'i 1,84
2007-2008 yýllarýnda maksimum puant
80'lere çýkacak veya yüzde 20-30'lara TWh eder. 2010'daki tüketimimiz ise
tabir ettiðimiz, ülkede bir anda çekilen
indirilebilecektir. Doðal gazýn ise 209 TWh, bunun yüzde 8'i ise 16,7
maksimum elektrik enerjisi seviyesini
neredeyse yüzde 100'ü yurt dýþýndan TWh. 20 yýlda ayný artýþ hýzýnýn
karþýlayamaz duruma geldiðimizi fark
tedarik ediliyor. Elektrik üretiminde getirdiði miktar farký; 1,84'e karþýlýk
ettik. Puant ne zaman gerçekleþir?
kullanýlan gazýn büyük bir çoðunluðu 16,7 TWh. 1981'de sadece 1,84 TWh
Ülkede elektrik enerjisi kullanýmý en Rusya'dan tedarik ediliyor. Diyelim ki
daha fazla elektrik üretmemiz yüksek seviyelere geldiðinde. Örneðin;
yarýn bir gün uluslararasý siyasi ortam gerekirken 2011'de 16,7 TWh daha
yazýn aþýrý sýcaklarda soðutma deðiþti ve gazý çok yüksek fiyatlarla
fazla üretmemiz gerekmiþ.
sistemlerine yüklenildiðinde olaðan ve/veya zaman zaman hiç alamýyoruz.
tüketim saatler seviyesinde aþýrý Peki iki sene sonra bizi ne bekliyor? Ya Üzerinde oturduðumuz risk,
yükseldiðinde. Puantýn 10 sene sonra, 20-30-40 sene sonra? tükettiðimiz elektriðin yarýsýný zaman karþýlanamadýðýný bilfiil pratik ederek Hesapladýðýnýzda önümüze gelen zaman dahi olsa tüketemeyecek fark ettiðimizde eldeki üretim deðerlerin ürkütücü olduðu olmamýzdýr. Yazýnýn baþýnda belirttiðim kapasitesini hemen arttýramadýðýmýz anlaþýlacaktýr. 1,2 ve 4 nolu temel gereklerin üç
için kýsa süreli pratik çözüm bölgesel tanesinin karþýlanamadýðý bir durum.
Türkiye'nin kalkýnmaya devam
elektrik kesintileriyle talebin Kýþýn büyük þehirlerimizde elektriðin
edeceðini öngörürsek, kýsaca artýk bu
azaltýlmasýydý. birkaç gün de olsa yarý yarýya
deðirmenin suyunun kýsa, orta ve uzun
kesildiðini düþünün, yazýn ortasýnda Yakýn zamandaki durumumuza vadelerde nereden geleceði bugüne
kesildiðini düþünün. bakarsak, 2008 yýlý son çeyreðinde kadar hiç olmadýðý kadar önemlidir.
global krizle birlikte özellikle sanayi Burada okuyucuyu sayýsal deðerlere Kömürle elektrik üretimi: Türkiye'nin
tüketimimiz çok sert bir þekilde azaldý, boðmak istemiyorum; ancak bugüne ve elektrik tüketiminin yaklaþýk yüzde
GÜNEÞ ENERJÝSÝNDEN ELEKTRÝK ÜRETÝMÝ
Þenol TUNÇ
senol@superonline.com
Endüstri Mühendisi, Bilgisayar Y. Mühendisi,
Mühendis ve Makina • Cilt: 52 Sayý: 617
70
20'si kömürle karþýlanýyor. Bunun da çýkýþ fiyatý ise 12,5 ABD cent/kWh'tir. elektrik üretiminde kullanýlabilecektir. üçte biri ithal kömürle. Ülkemizin yerli Bugünkü ortalama elektrik fiyatlarý
Güneþ enerjisi, lokal ve ufak ölçeklerde kömür kaynaklarý zamanla tümüyle santral çýkýþýnda yaklaþýk 8-9 evlerimizde, sitelerde veya sanayi devreye alýnsa bile gerek temiz kömür kuruþ/kWh'tir. 2012'den itibaren ticaret alanlarýnda, kýsaca tüketim santrallerinin maliyetli olmasý gerekse muhtemelen 12-13 cent/kWh'lere noktasýnda, o noktaya herhangi bir toplam içindeki payý sebebiyle kömür geleceðini de vurgulayalým. Ýlerleyen enerji kaynaðý nakli yapýlmasýna gerek Türkiye'nin mutlaka kullanmasý gereken yýllarda santral çýkýþýnda elektrik kalmadan elektrik üretilmesine olanak bir kaynaðý olmakla birlikte, aðýrlýklý fiyatýnýn en az 10, muhtemelen 12-13 saðlayan yegane kaynaktýr. Kýsaca çatý olarak sarýlabileceði bir kaynak deðildir. cent/kWh olmasýný beklemekteyiz. ve bahçe alanlarýnýn deðerlendirilmesi Kömürün bu oraný kýsa, orta ve uzun Fiyat riskinin yüksek olmadýðýný ile tüketim noktasýnda üretim, ayný vadede korumasýný bekleyebiliriz. düþünsek dahi nükleer enerjinin, zamanda merkezi elektrik üretim
ürkütücü riskleri ve toplum tepkisi, sistemlerinin gerektirdiði iletim
Su-Hidroelektrik: Barajlý veya barajsýz
turizme etkileri gibi dolaylý ek þebekesi ihtiyaçlarýný da ortadan hidroelektrik santralleriyle bugün
maliyetleri hem karmaþýk teknolojisinde kaldýrmaktadýr. Çatý uygulamalarýn tüketimimizin yaklaþýk dörtte birini
hem de yakýtta dýþa baðýmlýlýk, yatýrým artmasýyla her bölge güneþ enerjisiyle karþýlýyoruz. Kurak yýllarda bu oran
süresinin uzunluðu, en azýndan on yýl kendi içindeki tüketimi de dengeler hale yüzde 10'lara kadar inebileceði gibi, son
gelebilecektir. sonradan itibaren ve Türkiye'nin
2-3 yýlda yapýlan, yapýlmakta olan ve
ihtiyacýnýn en fazla yüzde 5-7'lerini
ilerde de yapýlabilecek diðer tüm hidro Güneþ enerjisiyle fotovoltaik panellerle
karþýlayabileceði gibi sebeplerle önemli
santrallerle birlikte ülkemizin elektrik üretim santralleri, diðer
bir çare olmadýðýný öngörebiliriz.
hidroelektrik üretiminin elektrik enerjisi kaynaklara göre oldukça büyük alanlara tüketimimizin yüzde 25'leri civarýnýn Bu manzaradan normal olarak ihtiyaç duymaktadýr. Fotovoltaik üzerinde bir oranda karþýlamasý önümüzdeki kýsa, orta ve uzun vadede teknolojiyle çalýþan GES'ler, kendi beklenmemektedir. mevcut elektrik üretiminde deðirmenin içerisindeki teknoloji türlerine göre 1
MW kurulu güç baþýna 10 ila 30 dönüm suyunun yine aðýrlýklý olarak doðal
Diðer: Mevcut üretimimizin geriye
(1 dönüm 1.000 metrekare tanýmýyla) gazdan karþýlanmaya devam edileceði
kalan yaklaþýk yüzde 2-3'lük üretim
araziye yerleþtirilmektedir. sonucuna varabiliriz. Daha da uzun
payý ise fuel-oil, motorin, asfaltit, nafta,
vadelerde ise sanýyorum mevcut plansýz
LPG, atýk, rüzgâr ve jeotermal GES'ler konusunda Türkiye'nin dikkat
ve belirsiz duruma bakarak bir
kaynaklarla gerçekleþiyor. Özellikle edeceði yegane konu, uzun dönemde
öngörüde bulunmak çok zor olacaktýr.
halen yýllýk üretimin yaklaþýk yüzde verimli tarým arazilerinin tüketilmemesi
hususudur. Tarým alanlarý ve GES'lerin 1,5'ini oluþturan rüzgâr enerjisi için
GÜNEÞ ENERJÝSÝ
ortak özelliði, her ikisinin de büyük, önümüzdeki yýllarda yüzde 15-20 gibieðimi az ve güneþ alan arazilere ihtiyaç Yukarýda bahsedilen kapsamda büyük
hedefler konmakla birlikte, teknik ve
duyulmasýdýr. Bununla birlikte, Elektrik bir eksik vardýr. Bu eksiklik, Türkiye
ekonomik sebeplerle rüzgârýn
Ýþleri Etüt Ýdaresi'nin (EÝE) de için çok önemli bir kaynak olan güneþ
Türkiye'de yüzde 10'lar seviyesine dahi
yayýnladýðý çalýþmalara göre ülkemizin enerjisidir. Halen güneþ enerjisiyle
çýkabileceðini düþünmemekteyim.
tam ortasýndan güneye bir çizgi elektrik üretimimiz yoktur. Mevcut ufak
Peki Türkiye elindeki kaynaklarla çatý bahçe kurulumlarý ise toplam 5 çekilirse, güney yarýsýnda yaklaþýk
2
birlikte hangi kaynaklarý ne oranda MW desek, milyonda 0,3-0,4 gibi bir 12.000 km vasýfsýz, niteliksiz arazi kullanacak, doðru hedefler nelerdir, deðere karþýlýk gelmektedir. bulunmaktadýr. Bugünkü teknolojilerle,
neden doðrudur ve bu hedefleri þebeke kýsýtlarý göz ardý edilirse bu
Buna mukabil güneþ enerjisi her yerde
gerçekleþtirmek için neler yapýlmalýdýr? miktar yaklaþýk 500.000 MW
vardýr. Güneþin ne zaman doðacaðý ve (Türkiye'nin mevcut kurulu gücünün 6-Bu soruya yanýt olarak bugün maalesef batacaðý bellidir, güvenilir ve süreklidir.
8 katý) kurulu güçte santral kapasitesine organize bir çalýþma yapýldýðýný veya Güneþ'in sahibi yoktur, üretilen enerji
karþýlýk gelmektedir. Bu büyük yapýlmakta olduðunu görememekteyiz. deðerlerinde yýl bazýnda yüzde 5'ten kapasitenin çok kýsa sürelerde
fazla deðiþiklikler gözlenmez. Ülkemiz kurulmasý söz konusu deðildir. Ancak Çare olarak gündeme getirilen nükleer
dünyanýn çöl bölgeleri kadar olmasa da bu gücün bir kýsmý dahi, Türkiye'nin
santraller, bugün inþaatýna baþlansa en
güneþ enerjisi potansiyeli oldukça elektrik ihtiyacýnýn büyük bir kýsmýný erken 2020-2021'de devreye
yüksek bir coðrafi kuþaktadýr. karþýlayabilecektir. girebilecektir. Bahsedilen 5.000 MW'lýk
kurulu güç ise o yýllarda Türkiye'nin Önümüzdeki yýllarda ýsý depolama Avrupa, Amerika, Çin baþta olmak elektrik üretiminin yaklaþýk yüzde 5-8 sistemlerinin yaygýnlaþmasýyla gündüz üzere, son 5-6 yýldýr tüm dünyada civarýný karþýlayabilecektir. Bugünden ýsý olarak depolanabilen güneþ enerjisi, kurulan GES'ler, gerek üretim alým ve fiyat garantisi verilen santral güneþin olmadýðý gece saatlerinde de büyüklüðü olarak gerekse teknik
25
71
verimlilik olarak çok hýzlý bir geliþme
HER ZAMANKÝ SORUN: MEVZUAT
yatýrýmlar, HES'lerde yaþanandan çok göstermiþtir. Bu büyümenin tüm Yatýrýmcýlarýn mevzuatla ilgili bugüne daha fazla sorunlara ve belirsizliklere dünyada daha da artarak devam etmesi kadar tecrübe ettikleri durum, yol açacak, özellikle GES lisanslama, beklenmekte, beklentilerin ötesinde beklenenden çok daha uzun sürelerde, iþletmeye alma süreçlerini yýllarca devletlerin planlamalarýnda yer eksik, kendi içinde ve diðer yasa, uzatabilecektir. Büyük hacimlerde almaktadýr. Türkiye'nin de benzer bir yönetmeliklerle çeliþkiler içeren, vasýfsýz sahalar varken, öncelikle büyümeyi yakalamasý durumunda bu uygulamalarda büyük belirsizlikler ve vasýfsýz sahalarýn kullanýlmasý yerine bu zengin kaynaðý öncelikle en uygun kargaþaya kapý açan, zaman içinde de tür arazilerin kullanýlmasýna izin vasýfsýz, niteliksiz arazilerinde kurallarý sürekli tadilatlarla deðiþtirilen verilmesine bir anlam vermek zordur. kurulacak santrallerle deðerlendirmesi yasa ve ilgili mevzuat olmuþtur. Þu ankiBu ifadeler ayný zamanda lisanslama ve gerekmektedir. HES'lerde olduðu gibi durumumuza bakarak, bu hususun
iþletmeye alma süreçlerinde de sýkýntýya yeterli planlama ve düzenlemeler maalesef GES baþvuru, baðlantý
yol açacaktýr. Þöyle ki, Tarým yapýlmadan baþlanýlacak GES verilmesi ve lisanslama süreçlerinde de
Arazilerinin Korunmasý, Kullanýlmasý kurulumlarý uzun dönemde Türkiye'nin yaþanmasý beklenmektedir.
ve Arazi Toplulaþtýrmasýna Ýliþkin tarým arazilerinin talan edilmesine yol
2010 Aralýk ayý sonunda TBMM'de Tüzük'te (Bakanlar Kurulu karar tarihi - açacaktýr.
kabul edilen 5346 sayýlý Kanun'un No: 29/06/2009 - 2009/15154, Resmi Güneþ enerjisi, gerek teknik gerekse revizyonuyla 2013 yýlý sonuna kadar Gazete tarihi: 24/07/2009, Resmi mali performans olarak son 5-6 yýlda kurulacak GES'lerin üreteceði elektriðe Gazete sayýsý: 27298), madde 9'da: müthiþ bir hýzla geliþme göstermiþtir. Bu 10 yýl boyunca 133 dolar/MWh tavan
“(1) Mutlak tarým arazileri, özel ürün büyük geliþimdeki en büyük etkenler, fiyatla alým garantisi getirilmiþtir.
arazileri, dikili tarým arazileri, sulu ayný dönemde fosil yakýtlarýn iklim Ancak yine ayný Yasa'yla, 2013 yýlýna
tarým arazileri alternatif alan deðiþikliðine yol açmasý, enerji kadar þebekeye toplam en fazla 600
bulunmamasý ve kurulun uygun fiyatlarýnýn yükselmesi ve karbon MW GES baðlantý oluru kýsýt olarak
görmesi þartýyla; salýným kotalarýnýn yoðun bir þekilde getirilmiþtir. 2013 sonrasýnda ne
gündeme gelmesidir. Güneþ enerjisiyle yapýlacaðý konusunda ise Bakanlar a) Savunmaya yönelik stratejik üretilen elektriðin maliyetleri de Kuruluna yetki verilmiþtir. 600 MW, ihtiyaçlar,
Türkiye gibi bir ülke için çok küçük bir
bölgesel olarak farklýlýklar göstermekle b) Doðal afet sonrasý ortaya çýkan
deðerdir. Türkiye'nin güney alt
birlikte bugün Türkiye'nin bulunduðu geçici yerleþim yeri ihtiyacý,
yarýsýnda GES baðlantýlarýnýn coðrafi bölgelerde yaklaþýk 13-14 ABD
c) Petrol ve doðal gaz arama ve yapýlabileceði trafo merkezi ™ sayýsý
cent/kWh civarýndadýr. 5-10 MW ve
iþletme faaliyetleri, yaklaþýk 400'dür. Bu trafolarýn sadece
üzerindeki kurulu güçte bir fotovoltaik
ç) Ýlgili bakanlýk tarafýndan kamu yarýsý dahi öncelikle deðerlendirmeye
GES'in bugün anahtar teslim maliyeti
yararý kararý alýnmýþ madencilik alýnsa TM baþýna 3 MW gibi çok çok az
yaklaþýk 2,5 – 2,7 milyon dolar
faaliyetleri, bir baðlantý imkâný doðacaktýr. Yasa'da
civarýndadýr. Van, Antalya, Muðla gibi
belirtilen 2013 yýlýnýn ise þimdiden d) Bakanlýklarca kamu yararý kararý güney bölgelerimizde 1 MW GES,
2014 sonu olarak uzatýlacaðý alýnmýþ plan ve yatýrýmlar, teknoloji türüne göre farklýlýk
beklenmektedir.
göstermekle birlikte, ortalama olarak e) Kamu yararý gözetilerek yol, altyapý
yýlda 1.500-2.000 MWh elektrik enerjisi Yenilenebilir enerji yatýrýmlarýnda ve üstyapý faaliyetlerinde bulunacak yatýrýmlar,
üretebilmektedir. 2011 yýlý itibarýyla öncelikle vasýfsýz arazilerin
yasayla getirilen alým garantisinde deðerlendirilmesine yönelik hükümler f) Enerji Piyasasý Düzenleme
verilen 133 dolar/MWh fiyatla, bugün beklenirken, 5346 sayýlý Yasa'da milli Kurulunun talebi üzerine 20/2/2001 kurulacak GES'ler kendisini 13-16 yýlda park, tabiat parký, tabiat anýtý ile tabiatý tarih ve 4628 sayýlý Elektrik geri ödeyebilmektedir. koruma alanlarýnda, muhafaza Piyasasý Kanunu uyarýnca
ormanlarýnda, yaban hayatý geliþtirme yenilenebilir enerji kaynak Ýlk yatýrým bedelinin 2012'de en az
alanlarýnýn kullanýmýyla ilgili sahalarýnda, özel çevre koruma
yüzde 20 azalmasý, takip edecek yýllarda
yatýrýmlar, bölgelerinde ilgili bakanlýðýn, doðal sit
ise örneðin; 2020 yýlý civarýnda ise MW
alanlarýnda ise ilgili koruma bölge g) Jeotermal kaynaklý teknolojik sera baþýna 1 milyon dolar ve altýna inmesi
kurulunun olumlu görüþü alýnmak yatýrýmlarý, beklenmektedir. Yatýrým maliyetlerinde
kaydýyla yenilenebilir enerji
beklenen düþüþ ve verimliliklerde için bu arazilerin amaç dýþý kullaným
kaynaklarýna dayalý elektrik üretim
beklenen artýþla özellikle 2014-2015 taleplerine, toprak koruma projesine
tesislerinin kurulmasýna izin
yýllarýndan itibaren GES elektriðinin en uyulmasý kaydýyla Bakanlýk tarafýndan
getirilmiþtir.
ucuz elektrik üretim fiyatýna sahip izin verilebilir. Bakanlýk bu yetkisini
Bu tür arazilere yapýlabilecek
olmasý beklenmektedir. valiliklere devredebilir.”
Güneþ
Mühendis ve Makina • Cilt: 52 Sayý: 617
25
73
Mühendis ve Makina • Cilt: 52 Sayý: 617
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
73
7
77
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
M M M M M M M M M M M M Mü Müüü Müüh Müh Mühühühühühhhh Mühh Mühhhh M M Müü Mühühühhhhh M M M Müühühh Mühh Müüühüh Müh Müh Müh Mühühh Müh Müh Mühüüh M h M hhh M M M Müü Mühhh M M M M Mü Mühhhh Mü Müü Müüh Mühhhh Mühhhhh Müh Mühühhhhh Müh M Müüühühühhh M M Mühühhh Müh M M M Müühüühühühhhh M M M M M M M M M Mühühühhhh M M M M M M M M M M M Müühüühhhhh M M M M M M M M M M M hhh M M M M M M M M M M M M M M M Mühüü M M M M M M M M M M M Müüüüühhhh M M M M M M M M MMüüüüüüühüühhehheneeeeeeeeeeeeeeeeeeneeeeeeeeeeeeeeeeeneeeeeeeneeeeeeeeeendeendendendeeeneendendeneneeeeeeendenendeeendeeeeeeeeneeendeeendndndddddddddisisisisisssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssss ssssssssssssssssssssvvevvvvvevvvvvvvvvvvvvvvvvevvvevvvevvvvvevvvvvvvvvvevevevevevvevve vevvvvevvevvve ve vee MMaMakMakMaMaMaMaMaMaMMaMaMaMaMaMaMakMaMaMMaMakMaMMaMaMakMMMaMakMakMakMaMakMMMakMMakMMMMaakakakakakakaaaaaaakaaaaakaaaakakakaakakaakaakaakakaakaakaaaaaakakakaakakkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkinakkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkinainiinininininininininainainainainaiininiiinainainaiininininiininaiinainaininaininiinaiiniininainainaininainainiinininainaiininininainaiiiniiininainainainainnannnnannanannnannnannnnannannnnnannnannnnanannnnnnnnnnnnanannnnnnnnnnnnnnnnnnnnnannnannnnnannannnnnnnnannnanannanannnnannannnannnnnananannnanananannnnanannnannnnanannnanananannnannannnnannananannannnannanannanannaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••CCCCCCCilCCCilCCCCCilCilCCCilCCCCCCCCCCiCCCCCCCilCCCCCiCiCCilCilCilCilCiCCilCCCCCCCiCiCilCilCCilCCiCiCCCilCCilCCCCilCCiliililt:t:ttt:tt:t:ttt:tt:t:tt:ttt:tt:ttttt:t:t:t:ttt:t:t:525252 52552 555525525252525555252 5252 5252525252525252552222 22222222222222 22222 SSSSSSSSSaSaSaSSSSaSSaSaSSSSSSSSaSSSSSSSSSSSSSaSaSaSSSSSSSaSaSaSSSSaSSaSaSSSSSSSaSaSaSaSSSSSSaSSSSSSaSaSSaSSSSSSaSSSSaSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSaSSSSaSSaSSSSSSSSSSSaSSSSSSSSSaSSSSSSSaSaSSSSSSSaSaSaSSaSSSSSSaSSaSaSaSaSSSaSSaSSaSaSaSaSaSSSaSSSSSSSaSaSSaSSSSSSSaSSaSSSaSSSSSaSSaSaSSaSSSaSaSSaSaSaSSSSaSSSSaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaayýyýyyý:yyý:yyý:yyyyýyyyyyyýyyýyý:yý:yyyyýyyýyý:yý:yyyyyýyý:yý:yýyýyyýyýyýyyýyyyyyyý:yý:yyý:yýyyyyý:yý:yyyyyyyyyyý:yý:yyý:yyyý:yý:yyý:yý:yý:yyý:yý:yyyý:yý:yýyýyýyyý:yyýyýyyýyyý:yý:yyyyý:yý:yýyý:ý:ý:ý:ýýý::::6161766666616616161616161616177777777777
lisans alabileceðimi düþündüm. Bununla ifadesi yer almaktadýr. Burada dikkat birlikte, bu tarihin de Ekim 2011'e
birlikte önümüzdeki 10 yýlda zaten çekmek istenilen, baþtaki “alternatif alan sarkmasý beklenmektedir.
gündüz saatlerinde elektrik fiyatlarýnýn bulunmamasý” ifadesidir. Þunu
600 MW gibi Türkiye geneli inanýlmaz örneðin 12 cent/kW'in altýna belirteyim ki, yaptýðýmýz çalýþmalarda
düþük bir toplam kapasitenin, GES'lere inmeyeceðini öngördüm diyelim. Yasa'da her bir TM'ye teknik olarak baðlanabilir
hangi TM'lerde ve ne miktarda verilen alým garantisinden hiçbir zaman vasýfsýz/niteliksiz arazi, bazý TM onlarca,
daðýtýldýðý, izlenilen yöntem ve uygulana faydalanmak istemiyorum; yarýþmada birçok TM'de yüzlerce, hatta bazýlarýnda
kriterlerle birlikte mutlaka sýfýr cent /kWh teklif ettim ve lisans da binlerce MW GES baðlanabilecek
yayýnlanmalýdýr. Bu süreç ne kadar þeffaf aldým. Hatta (-) eksi 1.000 cent teklif araziler mevcuttur. Eðer herhangi bir
ve adil olursa, Türkiye heba olmakta ettim ve lisans alabilirim. Bu maddeye vatandaþ veya sivil toplum örgütü
olan güneþ enerjisinden faydalanmaya o göre Yasa'dan faydalanmayý düþünmeyen alternatif olarak vasýfsýz arazi göstererek,
kadar erken baþlayacaktýr. Aksi takdirde her GES yatýrýmcýsý için teklif tarým arazisinden verilmiþ bir GES
TM bazýnda kapasite tahsisatlarý dahil, edebileceði yarýþma fiyatýnýn “eksi lisansýna karþý dava açarsa ne olur?
sürekli deðiþen bir mevzuatla rüzgârda sonsuz”a kadar yolu var. Zaten Mevzuattaki potansiyel sýkýntý geçen üç yýldan çok daha fazla bir faydalanmayacaðým bir fiyata sýfýr konularýna bakmaya devam edelim. zaman geçirilmesi sürpriz olmayacaktýr. desem ne fark edecek, eksi bir milyon
5346 sayýlý Yasa'da, “Geçici madde 5 – cent / kWh desem ne fark edecek ? Bu
Yasa'da yer alan pek çok belirsizlik
(Ek: 29/12/2010-6094/7 md.) (1) Bu hususun Yasa'da tadil edilmesi
içinde önemli olan bir baþka husus da
Kanun'un 6, 6/A, 6/B ve 6/C gerekmektedir.
TM bazýnda yapýlacak olandýr. maddelerinde çýkarýlmasý öngörülen
Yasa'da ve yönetmeliklerde buna benzer yönetmelikler, bu maddenin yürürlüðe Madde 6/C, paragraf 4'te “Ayný bölge
daha pek çok konunun yer aldýðýný ve/veya ayný trafo merkezi için birden
girdiði tarihten itibaren 3 ay içerisinde
vurgulamak gerekir. Büyük miktarlarda fazla baþvurunun bulunmasý halinde,
yayýmlanýr.” ifadesi yer almaktadýr.
yatýrým gerektiren, ülkenin en önemli baþvurular arasýndan ilan edilen kapasite
Yasa'nýn Resmi Gazete yayýn tarihi 8
konularýndan birisi olan elektrik enerjisi kadar sisteme baðlanacak olaný
Ocak 2011'dir. Ancak beklenen
yatýrýmlarýnýn, özellikle güneþ enerjisine belirlemek için TEÝAÞ tarafýndan bu
yönetmeliklerin sadece bir kýsmý Yasa'da
yatýrým ve iþletme mevzuatýnýn eðer Kanunda belirlenen süreler boyunca
verilen süreden yaklaþýk 2,5 ay sonra
ülkemizin büyük imkânýndan hem teknik uygulanmak üzere, I sayýlý Cetvelde
kýsmen yayýnlanmýþ, özellikle 500 kW'a
hem de mali olarak doðru düzgün öngörülen fiyatlarýn eksiltilmesi usulü ile
kadar olan lisanssýz elektrik üretimine
faydalanmasý isteniyorsa, çok geç yarýþma yapýlýr. Yarýþma ile ilgili usul ve
iliþkin yönetmelikler bugün (27 Haziran
yayýnlanan ve yýllara yayýlarak yapboz esaslar Bakanlýk, EPDK ve E.Ý.E.
2011) itibarýyla yayýmlanmamýþtýr.
þeklinde deðiþtirilen bir mevzuat yerine Ýdaresi'nin görüþleri alýnarak TEÝAÞ
5346 sayýlý Yasa'da madde 6/C'de “Bu tarafýndan çýkarýlacak yönetmelikte zamanýnda, dayanaklý, çeliþkisiz, adil ve Kanun'un yürürlüðe girdiði tarihten düzenlenir” ifadesi yer almaktadýr. þeffaf bir mevzuatla ele alýnmasý itibaren altý ay içerisinde, 31/12/2015 Rüzgâr lisanslarýndan esinlenerek gerekmektedir.
tarihine kadar her yýl güneþ enerjisine konulan bu maddede rüzgârda izlenen
Kýsaca, Türkiye'nin en büyük, kimseye dayalý üretim tesislerinin baðlanabileceði yarýþma usulüne göre çok farklý bir þekil
baðýmlý olmadýðý, sürekli ve her yerde trafo merkezleri ve baðlantý kapasiteleri, belirtilmiþtir. Rüzgâr lisanslarýnda, her
olan yegâne enerji kaynaðý güneþ, mali E.Ý.E. Ýdaresi'nin ve TEÝAÞ'ýn teknik bir RES'in üreteceði elektrik enerjisinden
veya teknik konulara deðil; þimdiden görüþleri alýnarak Bakanlýk tarafýndan kWh baþýna bir bedelin ödenmesi
mevzuata takýlmýþtýr. Hiçbir alým belirlenir ve yayýmlanýr.” ifadesi yer esasýna göre yarýþma düzenlenmiþtir.
garantisi ve fiyat verilmese dahi binlerce almaktadýr. Özellikle GES Ancak GES'lerde, Yasa'da verilen alým
MW kapasitede kurulum yapmak için yatýrýmcýlarýnýn beklediði ve çok önemli garantisinden eksiltme yapýlarak lisans
özellikle 2012'den itibaren Türkiye'de olan hangi TM'lere ne miktarda baðlantý verileceði belirtilmektedir. Kýsaca en
büyük miktarda yatýrým isteði gelmesi düþük “garantili alým fiyatý”na razý olan
kapasitesi verileceði ve lisanslama
beklenen bu kaynaða siyasi otoritenin ve yatýrýmcý lisans alacaktýr. Ancak diyelim
sürecinin kurallarýna iliþkin
ki ben yarýþmada zaten 9-10 cent/kWh bürokratlarýmýzýn biraz daha insaflý ve yönetmeliklerinse 8 Temmuz 2011
veya daha düþük bir alým garantili fiyatla sýcak davranmalarýný temenni ediyorum. tarihine kadar yayýnlanmasý beklenmekle
