TARIM BILIMLERI DERGISI 2002, 8 (3) 204-207
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesinin Yurtta Kalan K
ı
z ve
Erkek Ö
ğ
rencilerinin Süt ve Süt Ürünleri Tüketim S
ı
kl
ığı
Üzerinde Bir Ara
ş
t
ı
rma
Seniha HASİPEK1 Nimet KALELİ SEVENAY 1
Geliş Tarihi : 30.10.2001
Özet: Bu araştırma Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesinin yurtta kalan kız ve erkek öğrencilerinin süt ve süt ürünleri tüketim sıklığını belirlemek amacıyla toplam 200 öğrenci üzerinde yapılmıştır. Araştırma bulgularına göre; öğrencilerin % 50.00'si kız, % 50.00'si erkektir. Öğrencilerin % 97.50 gibi büyük bir çoğunluğu süt tüketmektedir ve % 36.51'i sütü soğuk ve şekersiz olarak tükettiklerini belirtmişlerdir. Öğrencilerin en çok tercih ettikleri sütlü tatlılardan muhallebi (211 puan), yoğurt çeşitlerinden tam yağlı yoğurt (382 puan), peynir çeşitlerinden tam yağlı beyaz peynir (418 puan) ilk sırada yer almaktadır. Okul döneminde öğrenciler en yüksek oranda hergün peynir (% 50.00), haftada 2-3 kez süt (% 45.13) ve yoğurt (% 48.50) tüketmekte olup peynir tüketimi ile cinsiyetler arasındaki ilişki istatistiksel olarak önemlidir (P<0.05). Okul dışı dönemde ise en yüksek oranda hergün yoğurt (% 49.00) ve peynir (% 81.50), haftada 2-3 kez süt (% 37.95) tüketilmektedir ve istatistiksel olarak süt, yoğurt, peynir tüketimi ile cinsiyetler arasındaki fark önemli (P<0.05) bulunmuştur.
Anahtar Kelimeler: beslenme, beslenme alışkanlıkları, süt ve süt ürünleri
A Research on Consumption Frequency of Milk and Milk Products
by Male and Female Students Living in Dormitory of Ankara University
Faculty of Agriculture
Abstract: This survey was conducted on 200 male and female students staying in dormitory of Ankara University
Faculty of Agriculture to detemnine the consumption frequency of milk and milk products. 50 % of the population was female and 50 % was male. Research results revealed that a high ratio of 97.50 % were milk consumers, of which 54.36 % declared they drink it cold and without sugar. Of the milk products most preferred dessert prepared with milk was rice pudding (211 points) yogurt of full fat (382 points) and cheese of again full fat (418 points). In the school period these students were consuming cheese mostly (50.00 %), milk (45.13 %) and yogurt (48.50 %) 2 to 3 times a week and consumption rates of cheese differs significantly in the two sexes (P<0.05). In the out of school period yogurt being taken everyday (49.00 %) was fallowed by cheese (81.50 °A) and milk which is taken 2 to 3 times a week (37.95 %). In this group milk, yogurt, cheese consumption rates were statistically significant according to two sexes (P<0.05).
Key Words: nutrition, nutritional habits, milk and milk products
Giriş
Süt, bitkisel ve hayvansal besinler arasında özel bir
öneme sahip olup memeli hayvanlarda ve insanlarda ilk
yaşam süreci içinde gerekli olan tek besin maddesi olma
görevini üstlenmiştir. Doğduğu andan başlayarak insanın
tüm yaşamında önemli yeri olan süt ve sütten yapılmış
ürünlerin, tüketimi yaşam boyunca sayısız yararlar
sağlamaktadır. Birçok gıda maddesi canlıların gereksinimi olan besin elementlerinin, sadece bir bölümünü
karşılayabilmelerine, yani tek yönlü besin olmalarına
karşın süt kendine özgü bileşimiyle beslemenin ve
gelişmenin bütün faktörlerin', yani protein, yağ,
karbonhidrat ve mineral maddeleri, enzimleri, antikorları,
vitaminleri dengeli bir şekilde ve yeterli bir miktarda içeren tek besin maddesidir (Demirci ve Gündüz 1998).
Sütten tam olarak faydalanabilmek için sütün
devamlı olarak içilmesi gerekir. Süt ve süt ürünlerini
düzenli olarak tüketmek sağlık açısından çok önemlidir.
Süt kolay hazmedililir, bağırsak faaliyetlerini ve florasını
düzenler, sinir sistemi üzerine önemli etkileri vardır
(Metin 1977).
' Ankara Üniv. Ev Ekonomisi Yüksekokulu-Ankara
Fermente olmuş süt ürünlerinden çok yaygın olarak
kullanılan yoğurt ise bileşimi yönünden süte en fazla
benzeyen bir süt ürünüdür. Diğer süt ürünlerinde sütün
bileşimine katılan maddelerin miktarında süte nazaran
büyük bir değişiklik görülür. Oysa ki yoğurttaki değişiklik pek fazla değildir (Yetişmeyen 1995).
Yoğurt günlük beslenmemizin önemli bir gıdası olup,
aynı zamanda bir diyet yiyeceğidir ve besin değeri sütten farksızdır. Özellikle vitamin ve minerallerce zengin olması,
proteinlerinin sindiriminin kolay olması besin değerini
arttırmaktadır (Demirci ve Şimşek 1997).
Yoğurt çeşitli hastalıklarda kolaylıkla kullanılabilecek bir besindir. Özellikle karaciğer hastalıklarında önemli bir
etkiye sahiptir (Yaygın 1981, Renner ve Saldamlı 1983,
Alpan 1992, Gönç 1996).
Bazı beslenme uzmanları süte alerjisi olanlara
yoğurdu tavsiye etmektedir. Çünkü sütte alerjiye sebep
olduğu sanılan bazı protein molekülleri yoğurt bakterileri
HASİPEK, S. ve N. KALELİ SEVENAY, "Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesinin yurtta kalan kız ve erkek öğrencilerinin süt ve süt
ürünleri tüketim sıklığı üzerinde bir araştırma" 205
Süt ürünleri içinde önemli bir yere sahip olan peynir de protein, mineral maddeler, vitaminler yönünden zengin bir kaynaktır. Olgunlaşması sırasında proteinleri hidrolizi nedeniyle sindirilebilme oranı artmakta ve diğer besinlerin sindirilmesine yardımcı olmaktadır. Peynirin bileşiminde insan vücudu için gerekli olan bütün maddeler mevcuttur.
Bunların en önemlileri azotlu maddeler ile karbonhidratlar
ve vitaminlerdir. Bu maddeler peynirde diğer gıdalardakine
nazaran fazla bulunmaktadır. Beyaz peynir, kaşar, tulum
hangisi olursa olsun, tekniğe uygun yapılırsa sütün ihtiva
ettiği bütün besin maddelerini ve yine sütte mevcut suda
ve yağda eriyen vitaminleri ve fermentleri de ihtiva ederler
(Demirci 1990).
Bu çalışmada Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi'nin
yurtta kalan kız ve erkek öğrencilerinin süt ve süt ürünleri tüketim sıklığını belirlemek annaçlanmıştır.
Materyal ve Yöntem
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesinin yurtta kalan
tesadüfi örnekleme yöntemi ile seçilmiş 100 kız, 100
erkek toplam 200 öğrenci araştırmanın örneklemini
oluşturmuştur.
Araştırma verilen karşılıklı görüşme tekniği kullanılarak anket formlarıyla toplanmıştır. Araştırma
sonucunda elde edilen veriler için mutlak ve % değerleri
gösteren çizelgeler hazırlanmış ve bazı sorulara G testi
uygulanmıştır. Önem sırasına göre tercih belirtilmesi
istenen bazı soruların değerlendirilmesinde karşılaştı
rma-nın daha belirgin olması için T=3-1.1+2T2+T3 formülünden
yararlanılmıştır (Şahinkaya 1983). Tercih derecelerinin
değerlendirilmesi için birinci tercihe 3, ikinci tercihe 2,
üçüncü tercihe 1 puan verilmiş, cevap sayıları bu
puanlarla çarpılarak sembolik T değerleri elde edilmiştir.
Bulgular ve Tartışma
Araştırma kapsamına alınan öğrencilerin
% 50.00'si kız ve % 50.00'si erkektir. Öğrencilerin
% 37.50'sinin annesinin eğitim durumu ilkokul,
27.00'sinin babasının eğitim durumu yüksek okuldur.
Öğrencilerin % 62.50'sinin aylık geliri 51-100 milyon
arasındadır ve aylık gelirlerinin en fazla 4-5 milyonunu süt ve süt ürünlerinin tüketimine ayırmaktadırlar.
Süt-yoğurt-peynir tüketim alışkanlıkları: Araştırma kapsamına alınan kız öğrencilerin % 1.0 (1 kişi) erkeklerin ise % 4.0 (4 kişi) hiç süt tüketmediklerini belirtmişlerdir.
Öğrencilerin süt tüketim şekli Çizelge 1'den
incelendiğinde görüleceği gibi genel örneklem dahilinde
sütün en yüksek oranda (% 54.36) soğuk ve şekersiz
olarak tüketildiği; bu oranı % 18.46 ile farketmez deyip
sütü kakao, kahve, sıcak, soğuk vb şekilde tüketenlerin
izlediği belirlenmiştir. Durum cinsiyete göre incelendiğinde,
genel örnekleme benzer olarak kızların % 60.61'i,
erkeklerin ise % 47.92'si en yüksek oranda sütü soğuk ve
şekersiz olarak tüketmektedirler.
Çizelge 2'de araştırma kapsamına alınan
öğrencilerin en çok tercih ettikleri sütlü tatlılar verilmiştir.
Çizelgeden anlaşılacağı gibi en çok tercih edilen sütlü
tatlılann içinde ilk sırayı muhallebi (211 puan), ikinci
sırayı sütlaç (168 puan) ve üçüncü sırayı dondurma (158 puan) almıştır. En az tercih edilen tatlılar arasında keşkül ve sütlü irmik tatlısının sırasıyla 52, 57 puan ağırlığında olduğu aynı çizelgeden görülebilmektedir.
Özçelik ve Çakıroğlu'nun yaptıkları çalışmada ise en
çok tercih edilen sütlü tatlılann dondurma ve sütlaç olduğu
saptanmıştır.
Çizelge 3 ve 4'de öğrencilerin tercih ettikleri yoğurt
çeşitleri ve yoğurt tüketim şekilleri verilmiştir. Çizelge
3'den görüldüğü gibi ilk sırada tercih eden yoğurt tam
yağlı yoğurttur (382 puan) ve bunu ev yapımı (336 puan) ve yarım yağlı (227 puan) yoğurtlar izlemektedir.
Çizelge 4'den görüldüğü gibi yoğurdu sade olarak
tüketen öğrencilerin puanı (422) en yüksek olup, bunu
yemeklerin yanında (349 puan) ve ayran olarak (207
puan) tüketmeyi tercih edenler izlemektedir.
Çizelge 1. Cinsiyete göre süt tüketim şeklinin dağılımı Tüketim şekli Kız Erkek Toplam
S % S % S % Soğuk ve şekersiz 60 60.61 46 47.92 106 54.36 Sıcak ve şekerli 10 10.10 8 8.33 18 9.23 Kahve, kakao vb 13 13.13 22 22.92 35 17.95 Farketmez (kahve, kakao, sıcak, soğuk vb) 16 16.16 20 20.83 36 18.46 Toplam 99 100.00 96 100.00 195 100.00 G= 4.81 SD=3 P>0.05
Çizelge 2. Öğrencilerin tercih ettikleri sütlü tatlı çeşitleri Tatlı çeşitleri 1T 2T 3T Toplam Puan
Sütlaç 39 20 11 70 168 Muhallebi 42 30 25 97 211 Kazandibi 23 32 23 78 156 Tavukgöğsü 19 25 33 77 140 Keşkül 5 13 11 29 52 Sütlü irmik 6 16 7 29 57 Dondurma 34 14 28 76 158 Sup 20 24 32 76 140 Profiterol 3 22 25 50 78
Çizelge 3. Öğrencilerin tercih ettikleri yoğurt çeşitleri
Yoğurt çeşitleri 1T 2T 3T Toplam Puan Tam yağlı 109 19 17 145 382 Yarım yağlı 17 46 84 147 227 Ev yapımı 36 96 36 168 336
Diyet 21 18 4 43 103
206 TARIM BILIMLERI DERGISI 2002, Cilt 8, Sayı 3
Özçelik ve Çakıroğlu (1999) Kamu Kuruluşunda Çalışanların süt-yoğurt-peynir tüketim alışkanlıklarını belirlemek üzere yaptıkları çalışmada en çok tercih edilen yoğurt tüketim şeklinin yemeklerin yanında (381), tek başına (354) ve cacık (254) olduğunu belirlemişlerdir.
Araştırma kapsamına alınan öğrencilerin tercih ettikleri peynir çeşitleri Çizelge 5'de verilmiştir. Çizelge 5'den görüldüğü gibi en çok tercih edilen peynir, tam yağlı beyaz peynirdir (418 puan). Bunu yarım yağlı peynir (332 puan) ve kaşar (147 puan) takip etmektedir.
Hasipek ve ark. (1988) Konya Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi'nde okuyan kız-erkek öğrenciler üzerinde yaptıkları çalışmada en çok tüketilen peynir çeşidinin beyaz peynir olduğunu saptamışlardır.
Öğrencilerin süt-yoğurt-peynir tüketim sıklığının okul döneminde ve okul dışı dönemde ne gibi değişiklikler gösterdiği Çizelge 6 ve 7'de görülmektedir.
Çizelge 6'dan da görüldüğü gibi genel örneklemde okul döneminde öğrencilerin % 45.13'ü haftada 2-3 kez süt tüketmektedir. Bunu % 21.54 oran ile hergün, % 17.95 ile haftada 1 kez tüketenler izlemektedir. Cinsiyete göre süt tüketimi sıklığına bakıldığında ise en sık süt tüketiminin her 2 cinsiyetle de haftada 2-3 kez olduğu görülmektedir (kız % 48.49, erkek % 41.67).
Aynı çizelgeye bakıldığında görüleceği gibi yoğurt tüketim sıklığı sütte olduğu gibi en fazla oranda haftada 2-3 kezdir (% 48.50). Durum cinsiyete göre incelendiğinde ise haftada 2-3 kez yoğurt tüketme durumu kızlarda % 54.00, erkeklerde % 43.00'tür. Araştırma kapsamında hiç yoğurt tüketmeyen kız öğrenciye rastlanılmazken, sadece 1 erkek öğrenci hiç yoğurt tüketmediğini belirtmiştir.
Genel örneklemde peynir tüketiminin en fazla oranda hergün tüketildiği (% 50.00) bunu yakın bir oran ile haftada 2-3 kez tüketenlerin izlediği (% 42.00) Çizelge 6'dan görülmektedir. Cinsiyete göre hergün peynir tüketimi erkeklerde (% 59.00) kızlardan (% 41.00) daha yüksektir.
Araştırma dahilinde hiç peynir tüketmeyen öğrenciye rastlanmamıştır. Peynir tüketim sıklığı ile cinsiyet arasındaki ilişki de istatistiksel olarak önemli bulunmuştur (P<0.05).
Çizelge 7'de okul dışı dönemde öğrencilerin süt, yoğurt, peynir tüketim sıklıkları verilmiştir. Genel örneklem dikkate alınarak Çizelgeye bakıldığında okul dışı dönemdeki süt tüketim sıklığı= en fazla haftada 2-3 kez olduğu (% 37.95) görülmektedir. Bu tüketim sıklığı okul dönemindekiyle aynıdır. Haftada 2-3 kez süt tüketimi erkeklerde (% 42.71) kızlardan (% 33.33) daha fazladır.
Yoğurt tüketim sıklığı okul dışı dönemde daha iyi olup, en yüksek oran hergün tüketenlerdedir (% 49.00) ve bunu haftada 2-3 kez tüketenler izlemektedir (% 36.00). Hergün yoğurt tüketen kızların oranı (% 56.00) bu dönemde erkeklerden (% 42.00) daha yüksektir ve hiç yoğurt tüketmeyen kız öğrenciye rastlanılmamıştır.
Çizelge 4. Öğrencilerin tercih ettikleri yoğurt tüketim şekilleri Yoğurt tüketim
şekli 1T 2T 3T Toplam Puan
Sade 119 22 21 162 422
Yemek yanında 47 95 18 160 349 Cacık olarak 12 42 54 108 174
Şeker,reçel vb ile 3 6 14 23 35 Ayran olarak 19 41 68 128 207
Çorbalarda 24 4 10 38 90
Çizelge 5. Öğrencilerin tercih ettikleri peynir çeşitleri
Peynir çeşitleri 1T 2T 3T Toplam Puan Tam yağlı beyaz 122 20 12 154 418 Yarım yağlı beyaz 37 100 21 158 332 Urfa 7 18 58 83 115 Lor 9 9 21 39 66 Çökelek 7 17 39 63 94 Otlu 2 12 15 29 45 Kaşar 19 26 38 83 147
Çizelge 6. Cinsiyete göre okul döneminde süt, yoğurt, peynir tüketim sıklığı dağılımı
Hergün Haftada 2-3 kez
Haftada 1 kez
15 günde 1
kez Seyrek Tüketmez Toplam
S % S % S % S % S % S % S SÜT TÜKET. Kız 15 15.15 48 48.49 21 21.21 3 3.03 11 11.11 1 1.01 99 100.00 Erkek 27 28.12 40 41.67 14 14.58 4 4.17 7 7.29 4 4.17 96 100.00 Toplam 42 21.54 88 45.13 35 17.95 7 3.59 18 9.23 5 2.56 195 100.00 G= 8.53 SD= 5 P>0.05 YOĞURT TÜKET. Kız 16 16.00 54 54.00 14 14.00 9 9.00 7 7.00 - - 100 100.00 Erkek 12 12.00 43 43.00 •24 24.00 8 8.00 12 12.00 1 1.00 100 100.00 Toplam 28 14.00 97 48.50 38 19.00 17 8.50 19 9.50 1 0.50 200 100.00 G= 7.26 SD= 4 P>0.05 PEYNIR TÜKET. Kız 41 41.00 47 47.00 5 5.00 3 3.00 4 4.00 - - 100 100.00 Erkek 59 59.00 37 37.00 2 2.00 1 1.00 1 1.00 - 100 100.00 Toplam 100 50.00 84 42.00 7 3.50 4 2.00 5 2.50 - 200 100.00 G= 8.75 SD= 3 P<0.05
HASIPEK, S. ve N. KALELİ SEVENAY, "Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi yurtta kalan kız ve erkek öğrencilerinin süt ve süt
ürünleri tüketim sıklığı üzerinde bir araştırma" 207
Çizelge 7. Cinsiyete göre okul dışı dönemde süt, yoğurt, peynir tüketim sıklığı dağılımı Hergün Haftada 2-3
kez
Haftada 1 kez
15 günde 1
kez Seyrek Tüketmez Toplam
S % S % S% S %S %S % S % SÜT TÜKET. Kız 47 47.48 33 33.33 17 17.17 1 1.01 - - 1 1.01 99 100.00 Erkek 4 4.17 41 42.71 31 32.29 8 8.33 8 8.33 4 4.17 96 100.00 Toplam 51 26.15 74 37.95 48 24.62 9 4.62 8 4.10 5 2.56 195 100.00 G= 66.83 SD= 4 P<0.05 YOĞURT TÜKET. Kız 56 , 56.00 35 35.00 4 4.00 2 2.00 3 3.00 - - 100 100.00 Erkek 42 42.00 37 37.00 8 8.00 2 2.00 8 8.00 3 3.00 100 100.00 Toplam 98 49.00 72 36.00 12 6.00 4 2.00 11 5.50 3 1.50 200 200.00 G= 9.93 SD= 4 P<0.05 PEYNIR TÜKET. Kız 81 81.00 15 15.00 - - 3 3.00 1 1.00 - - 100 100.00 Erkek 82 82.00 15 15.00 1 1.00 - - 2 2.00 - - 100 100.00 Toplam 163 81.50 30 15.00 1 0.50 3 1.50 3 1.50 - - 200 100.00 G= 5.89 SD= 1 P<0.05
Çizelge 7'den peynir tüketim sıklığı incelendiğinde
ise okul dönemindeki gibi en fazla peynir tüketimi % 81.50
oranı ile hergün tüketim sıklığındadır. Hergün peynir
tüketen kız (% 81.00) ve erkek (% 82.00) öğrencilerin
oranı birbirine oldukça yakındır. Hiçbir zaman
peynir tüketmediğini belirten kız ve erkek öğrenciye
rastlanmamıştır.
Yapılan G testi ile süt, peynir, yoğurt tüketim sıklıkları ile cinsiyet arasındaki ilişkinin istatistiksel olarak önemli olduğu bulunmuştur (P<0.05).
Sağlam ve Yürükçü'nün (1996) Ankara Üniversitesi
Eğitim Bilimleri Fakültesindeki kız-erkek öğrenciler
üzerinde yaptıkları çalışmada bizim bulgularımıza benzer nitelikte öğrencilerin % 85.7'sinin peyniri hergün tükettikleri belirlenmiştir.
Sonuç
Araştırmanın sonucunda, yurtta kalan kız-erkek
öğrencilerin okul döneminde ve okul dışı dönemde
süt-yoğurt-peynir tüketimlerinin çok fazla değişiklik
göstermediği ancak her iki dönemde de. peynir
tüketimlerinin süt-yoğurda göre daha iyi olduğu
bulunmuştur. Dolayısıyla peynir de süt ve yoğurt ile aynı
grupta olduğundan eksiklik peynir ile telafı
edilebilmektedir. Ancak sütün de sağlık açısından çok
önemli bir yeri olduğu unutulmayacak kemik yoğunluğunun
üst düzeye çıkarılması, diş sağlığı ve yaşlılıkta kemik kayıplarının en aza indirilmesi için gençlik çağında yeterli düzeyde tüketilmesine özen gösterilmelidir.
Ayrıca çocukluktan başlayarak süt ve süt ürünleri
tüketimi bir alışkanlık haline getirilmeli, yaşamın her
döneminde süt ve ürünlerinin vücut için ne kadar önemli olduğu unutulmamalıdır.
Kaynaklar
Alpan, E. 1992. Yoğurdun beslenmedeki yeri. PTT Hastanesi Tıp Dergisi, 14 (2) 229/234.
Demir, M. ve O. Şimşek, 1997. Süt Işletme Teknolojisi. Hasat Yayıncılık, Istanbul.
Demirci, M. 1990. Peynirin beslenmedeki yeri ve önemi. Gıda, 15 (5) 285-289.
Demirci, M. ve H. Gündüz, 1998. Içme Sütü. İhlas Yayıncılık, İstanbul.
Gönç, S., A. S. Akalın ve S. Kılıç, 1996. Fermante süt mamulleri ve kolesterol arasındaki ilişkiye ait bir değerlendirme. Gıda, 21 (2) 89-94.
Hasipek, S., N. Aktaş, M. S. Sürücüoğlu ve N. Akın, 1988. Konya Selçuk Üniv. Ziraat Fak. öğrencilerinin süt ve süt ürünleri tüketim sıklığı ve bunu etkileyen faktörler. Gıda, 13 (2) 99- 106.
Metin, M. 1977. Süt ve Süt Mamüllerinde Kalite Kontrolü. Ankara Ticaret Borsası Yayınları, No: 1, Ankara.
Özçelik, A. O. ve F. P. Çakıroğlu, 1999. Çalışanların süt, yoğurt, peynir tüketim alışkanlıkları. Standart Dergisi, 38 (448) 35-38.
Renner, E. ve İ. Saldamlı, 1983. Beslenme açısından fermante süt ürünleri. Gıda, 8 (6) 297-311.
Sağlam, F. ve S. Yürükçü, 1996. Ankara Üniv. Eğitim Bilimleri Fak. Yüksekokul öğrencilerinin besin tüketim durumu, beslenme alışkanlıkları ve beslenme bilgi düzeylerinin saptanması. Beslenme ve Diyet Dergisi, 25 (2) 16-24. Şahinkaya, R. 1983. Diyarbakır İli Merkez Köylerinde Ailelerin
Kültürel ve Ekonomik Durumları. Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yayınları: 889, Bilimsel Araştırma ve Incelemeler: 524, Ankara.
Yaygın, H. 1981. Yoğurdun beslenme değeri ve sağlıkla ilgili özellikleri. Gıda, 6 (5) 17-22.
Yöney, Z. 1965. Süt Teknolojisi (Genel Sütçülük). Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yayınlar No: 249, Ankara Üniv. Basımevi, Ankara.
Yetişmeyen, A. 1995. Süt Teknolojisi. Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yayınları: 1420, Ankara Üniv. Basımevi, Ankara.
