Cumhuriyet Üniversitesi
Dişhekimliği Fakültesi Dergisi Cilt 2, Sayı 1, 1999
(Görünür Işık Cihazları ve Işık Şiddetleri)
GÖRÜNÜR IŞIK CİHAZLARININ IŞIK ŞİDDETLERİNİN TESPİTİ VE
DEĞERLENDİRİLMESİ
Doç. Dr. Hişam Demirköprülü* Dr. Handan Yılmaz ** Dt. Bilge Turhan*** Yrd. Doç. Dr. Feridun Hürmüzlü****
ÖZET
Görünür ışıkla polimerize olan kompozit rezinlerin geniş olarak kullanım alanı bulmasından beri, görünür ışık cihazları-nın sayılarında da artış meydana gelmiştir. Araştırmamızın amacı, klinik olarak kullanımda olan 80 adet görünür ışık ciha-zının ışık şiddetlerinin , kullanım sürelerinin ve cihazlarla poli-merize edilen örneklerin bükülme dayanıklılarının tespiti ve değerlendirilmesidir. Cihazların ışık şiddetleri ışık metresi kulla-nılarak ölçülmüştür. Ölçüm sonunda, cihazlardan sadece % 35’inin uygun ışık şiddetine sahip olduğu tespit edilirken, % 65'inin ya elverişli ışık şiddetine sahip olmadığı yada kesinlikle klinik olarak kullanılmaması gerektiği saptanmıştır. Araştırma-da, istatistiksel analız sonuçlarına göre, ışık şiddetinin artma-sıyla cihazların kullanım yıllarının azaldığı ve kompozit rezinin bükülme dayanıklılığının arttığı belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Işık şiddeti, Görünür ışık cihazı.
Gö-rünür ışıkla polimerize olan kompozit rezin.
ABSTRACT
Since visible-light activated composite materials became widely available, there has been a rapid expansion in the num-ber of light-activation units. The aim of this study was 1. To sur-vey the light intensity from 80 visible light-curing units in clinical use, 2. to determine the age of the unit, 3. to assess the effect of the light intensity on the flexural strength of composite resin. The İight intensity was measured using Hilux-Hand Held light meter. Sixty-five per cent of the curing lights surveyed in this study produced light intensity below the İight meter manufactu-rer's recommendation, which is not recommended to use in the clinic. The intensity above 300 mW/cm2 adequate for the light meter manufacturer recommendation, was third-five percent. The intensity of the light is inversely proportional to the age of the unit and proportional to the flexural strength of the compo-site resin.
Key Words: Light intensity, Visible-light activation unit
light activated composite resin.
GİRİŞ
Işıkla polimerize olan kompozit rezinler, 20 aşkın süreden beri restoratif diş hekimliğinde artan bir şekilde kullanım alanı bulmuş-tur.1,2,3,4,5,6 Bununla birlikte, görünür ışık cihazlarının sayılarında hızlı bir artış oluşmuştur.2 Işıkla polimerize olan kompozit rezinlerin, piyasaya giriş-lerinden sonra materyal ve teknikteki gelişmeler, fi-ziksel özelliklerini arttırmış ve klinik kullanımlarını genişletmiştir.3 Bu rezinler, simantasyon için kulla-nıldığı gibi, hem konservatif hemde restoratif ola-rak kullanılmaktadır.1,3
Işıkla polimerize olan kompozit rezinler, kim-yasal olarak polimerize olan rezinlerden sadece aktivatör ve initiatör bakımından farklılık göster-mektedir.7 Görünür ışık polimerizasyon bileşikleri, genellikle tersiyer amin gibi indirgeyici ajanlarla bir-likte kullanılan diketonlar ve kamforokinon ve bia-setil gibi aromatik ketonlardır.7,8,9 Kamforokinon, görünür spekturumun mavi bölgesinde yer alan
400-500 nm. dalga boyu arasında aktive olmakta-dır.7,8,9,10,11 Görünür ışıkla polimerize olan kompozit rezinlerin, kimyasal olarak sertleşenlere göre en önemli avantajı, dişhekiminin çalışma süresini istediği gibi kontrol edebilmesidir.3,8
Polimerizasyonun tam olarak tamamlanması halinde ışıkla ve kimyasal olarak polimerize olan kompozit rezinler arasında, özellikleri açısından büyük bir fark bulunmamaktadır.3
Işıkla polimerize olan kompozit rezinlerin ba-şarısı, polimerizasyon derecesine ve buna bağlı olarak kullanılan ışığın şiddetine bağlıdır. Işık veri-minin şiddetinin başarısı, doğru dalga boyu (400-520 nanometre arası) ve uygun polimerizasyon za-manı, materyalin içeriği, kompozit rezinlerin maxı-mum polimerizasyonu için önemli değişkenlerdir. Eğer bu faktörlerden bir tanesi uygun değilse, ma-teryalin sadece bir bölümü polimerize olacak-tır.1,12 Polimerizasyonun yeterli olmaması ise, su emilimini ve kompozit materyalin çözünürlüğünü
* Gazi Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi. Protetik Diş Tedavisi Anabilim Dalı, Öğretim Üyesi. **Gazi Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi, Protetik Diş Tedavisi Anabilim Dalı, Araştırma Görevlisi.
*** Gazi Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi, Protetik Diş Tedavisi Anabilim Dalı, Doktora Öğrencisi. ****Cumhuriyet Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi, Konservatif Diş Tedavisi Bilim Dalı, Öğretim Üyesi.
arttıracak, restorasyonun estetiğini ve herşeyden önemlisi materyalin klinik performansını etkileye-cektir.1,3
Görünür ışık cihazları genellikle, ışık kayna-ğı, yayılan dalga boyunun sınırını seçen fitre ve uygulama alanına ışık demetinin dağılımını sağla-yan ışık tübünden oluşmaktadır. Görünür ışık ci-hazları, genellikle 400 ila 500 nanometre arasında dalga boyu yaymaktadır. Görünür ışık cihazlarının arasında spectral dağılım, aydınlanma şiddeti ve radyasyon (ışınım) şiddeti açılarından birçok farklı-lıklar mevcuttur.7 Ünit modelleri arasındaki tüm ışık şiddeti farklılıkları, test edilen cihazların en dü-şük ve en yüksek şiddetleri arasında 4,16 ve 59 kere daha fazla olacak şekilde bildirilmiştir. Sonuç-lar, ölçüm metodlarının ve kullanılan aletlerin fark-lılıklarından etkilenmektedir.3,7
Polimerizasyon cihazı, ışığın maximum veri-minden, voltajın gücündeki değişikliklerden, za-manlamanın doğruluğundan ve ampulün bozulma-sından, reflektörden, filtreden, optik fiberin kırılma-sından ve aletin ucuna takılan başlıktan etkilen-mektedir.1'3 Ayrıca ışık şiddeti, polimerizasyon ci-hazının artan kullanım yılı ile azalmaktadır. Neya-zık ki aletin basitçe göz ile muayenesi, dişhekimi için polimerizasyon cihazının şiddetinin kabul edi-lebilir düzeyde olup olmamasının tespitinde yeterli olmamaktadır. Örneğin ışığın parlak olması dalga boyunun doğru olduğunu göstermemektedir.Bu nedenle birçok dişhekimi polimerizasyon cihazları-nın doğru olarak çalışıp çalışmadığından emin ola-mamaktadırlar. Bu problemin çözümü için, muaye-nehanelerde kullanılmak üzere, görünür ışık cihaz-larının ışık şiddetini ölçen ışık test metreleri bulun-maktadır.3
Bu çalışmanın amacı, dişhekimi muayene-hanelerinde klinik olarak kullanımda olan 80 adet görünür ışık cihazının ışık şiddetlerinin, kullanım sürelerinin ve cihazlar ile hazırlanan örneklerin bü-külme dayanıklılıklarının tespit edilmesi ve değer-lendirilmesidir.
MATERYAL VE METOD
Araştırmada, ziyareti yapılan dişhekimi mua-yenehanelerinde klinik olarak kullanımda olan gö-rünür ışık cihazlarının ışık şiddetlerinin ve kullanım sürelerinin belirlenerek, cihazların kullanıma uygun olup olmadıklarının tespit edilmesi ve cihazların ışık şiddetlerinin materyalin bükülme dayanıklılığı-na etkisinin saptanması amaçlanmıştır. Bu amaç-la, ünitelerin ışık şiddetlerinin tespiti, Hilux Hand-Held sertleştirme ışık metresi (Benlioğlu Dental Inc.) kullanılarak yapılmıştır. Cihazların ışık şiddet-leri ışık şiddetşiddet-leri, mW/cm2. olarak belirlenmiştir.
Saptanan ışık şiddeti değerleri üretici firmanın ge-liştirdiği skala kullanılarak sınıflandırılmıştır (Tablo I)
Gruplar Işık şiddeti
(mW/cm.2 )
Skala
Grup A 300 ve yukarısı Cihazın ışık şiddeti uygundur
Grup B 200-300 arası Daha fazla polimerizasyon
Grup C 100-200 arası Zamanına ihtiyacı var
Grup D 0-100 arası Cihazın bakıma ihtiyacı var
Tablo I. Işık şiddeti değerlerine ait skala
Görünür ışık cihazlarının kullanım süreleri tespit edilmiş ve gruplandırılmıştır. Cihazların ışık şiddetleri ile kullanım süreleri arasındaki ilişkinin tespiti Pearson'nun istatistiksel analizi (p<0.01) uy-gulanarak yapılmıştır.
Her bir ışık cihazından, 40 saniye sertleştir-me süresi uygulanarak DIN EN 2404913 'a göre hazırlanan 25+2mm., 2+0.1 mm., 2+0.1 mm. bo-yutlarında bir metal kalıp yardımıyla hazırlanan üç nokta bükülme testi örnekleri elde edilmiştir. Bu amaçla,Express-lite marka (USA) kompozit rezin kullanılmıştır. Tüm deney örnekleri (80 adet), aynı araştırmacı tarafından hazırlanmıştır. Araştırma sonunda, distile su içinde bekletilen örneklerin bü-külme dayanıklılıkları (MPa), yine DIN EN 24049 13'a uygun olarak Hounsfield tensometresinde (USA) tespit edilmiş ve sonuçlar, Student t testi kullanılarak istatistiksel olarak (p<0.01) değerlendi-rilmiştir.
BULGULAR
Klinik kullanımda olan, 80 adet görünür ışık cihazından elde edilen ışık şiddet değerleri (mW/cm.2 ) Tablo ll'de belirtilmektedir.
Gruplar Işık şiddeti
(mW/cm2 ) Değerlendir me (Toplam 80) Cihaz sayısı Yüzde olarak (%) Grup A 300 ve
yukarısı Uygun 28 % 35.0 Grup B 200-300 arası Daha fazla
polimerizas-yon zamanına
21 % 26.25 Grup C 100-200 arası Bakıma
ihtiyacı var 11 %13.75 Grup D 0-100 arası Bakıma
ihtiyacı var 20 % 25.0
Tablo II. Tespit edilen ışık şiddet değerlen (mW/cm.2 )'nin sınıflandırılması
En yüksek ışık şiddeti değeri 944 mW/cm.2 (Grup A) iken, en düşük ışık şiddeti değeri ise 15 mW/cm.2 (Grup D) olarak saptanmıştır. Işık şiddet değerleri tespit edilen 80 adet cihazın, 31 adedinin 38
C.Ü. DİŞHEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ DERGİSİ 1999 CİLT: 2, SAYI: 1
(%38.75) bakıma ihtiyacı olduğu ve klinik kullanım için uygun olmadığı saptanmıştır. 21 adet cihazın (%26.25) ek polimerizasyon zamanına ihtiyacı olduğu belirlenirken, 28 adet cihazın (% 35) ise klinik kullanıma uygun ışık şiddetine sahip olduğu tespit edilmiştir. Işık şiddetlerine göre sınıflandırılan cihazların kullanım sürelerine göre dağılımı ise, Tablo III ve Tablo IV'de görülmektedir.
Kullanım
süresi 0-4 yıl arası 5 yıl ve yukarısı
Grup A 18 cihaz 5 cihaz
Grup B 10 cihaz 9 cihaz
GrupC 1 cihaz 8 cihaz
Grup D 0 cihaz 19 cihaz
Tablo III. Cihazların kullanım sürelerine göre dağılımı.
Kullanım
süresi 0-4 yıl arası 5 yıl ve yukarısı
Grup A 78.26 21.74
GrupB 52.63 47.37
GrupC 11.11 88.89
Grup D 0.00 100.00
Tablo IV.Cihazların kullanım sürelerinin yüzde değerleri.
Ziyareti yapılan 80 dişhekiminden 10 adedi cihazların kullanım süreleri hakkında sağlıklı bir cevap veremedikleri için değerlendirmeye katılmamış, değerlendirme 70 adet diş hekimi ünitesi üzerinden yapılmıştır. Cihazların ışık şiddetlerinin kullanım süreleri ile ilişkileri Pearson'un istatistiksel analizine göre değerlendirilmiş ve p<0.01 düzeyinde Pearson'un ilişki katsayısı cc: 0.7808 olarak tespit edilmiştir. Cihazların ışık şiddetleri ve kullanım süreleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Tablo'lardan da görüldüğü gibi, cihazların kullanım süreleri arttıkça, ışık şiddetle-rinde azalma görülmektedir.
Sonuçlardan da görüleceği gibi, dişhekimleri ünitelerinin bakımlarını belli periodlarla (özelllikle 5 yaş ve üzeri) yaptırmaları gerekmektedir.
Cihazların ışık şiddetlerinin kullanılan mater-yalin bükülme dayanıklılığına etkisi üç nokta bü-külme testi kullanılarak tespit edilmiştir. Aynı araş-tırmacı tarafından hazırlanan örneklerin bükülme dayanıklılık değerleri Grafik 1' de görülmektedir.
Grup D'ye ait 20 adet örnekte ışığın uygu-lanma sonrası ışık şiddetinin çok düşük olmasın-dan dolayı herhangibir polimerizasyon tespit edilememiş ve bu gruptan örnek hazırlanamamıştır.
Grup C'ye ait 11 adet örneğin bükülme dayanıklılık değerleri ise çok küçük olduğu için değerlendirmeye katılmamıştır. Grup A ve B'ye ait bükülme da-yanıklılık değerleri arasında ise, Student t testi is-tastistiksel analizine göre (p<0.01) anlamlı bir fark tespit edilmiştir. Grup A'nın ortalama bükülme da-yanıklılık değeri 61.07+12.19 MPa iken, Grup B'nin 23.92+8.39 MPa'dır. En yüksek bükülme dayanık-lılık değeri Grup A'da 82.5 MPa olarak belirlenirken, en düşük bükülme dayanıklılık değeri Grup B'de 11.25 MPa olarak saptanmıştır.
Grafik 1. Örneklerin bükülme dayanıklılık değerleri (MPa).
Araştırma sonunda, ışık şiddet değerleri tespit edilen 80 adet cihazın 31 adedinin aslında kul-lanılmaması gerektiği, 21 cihazın kullanımında ise daha fazla polimerizasyon zamanına ihtiyaç olduğu belirlenmiştir. Klinik olarak kullanımları uygun olmayan cihazların kullanım sürelerinin de fazla ol-duğu saptanmıştır. Kullanılan kompozitin bükülme dayanıklılık değerleri ışık şiddeti uygun olan cihaz-larla polimerize edidiklerinde normal iken, ışık şid-deti yeterli olmayan ünitelerle polimerize edildikle-rinde önemli bir miktarda azalmaktadır.
TARTIŞMA
Görünür ışık, 400 nm'den başlayan 700 nmm'ye kadar uzanan bir spekturuma sahiptir. Bu spektrumun içerisinde değişik renkleri temsil eden dalga boyları mevcuttur.5 Tüm görünür ışıkla poli-merize olan kompozit rezinler, sertleşme reaksiyo-nunu başlatan ışığa hassas maddeler içerdikleri için, cihazların ışık şiddetleri polimerizasyonunda çok önemli bir rol oynamaktadırlar.5,12 Bu molekül-ler, zinciri etkilemek için minimum ışık şiddetine gerek duymaktadırlar ve polimerizasyonu başlatan serbest radikalleri oluşturmaktadırlar. Eğer ışık şid-deti çok düşük ise, zincir için gerekli olan enerji hiçbir zaman meydana gelemeyecektir.5
Bugüne kadar, görünür ışık cihazlarının dalga boylarının ve ışık şiddetlerinin tespit edildiği birçok
çok çalışma mevcuttur.1,3,5,6,9,10,14,15,16,17 Yapılan ve bildirilen çalışma sonuçları, Tablo V'den de görüleceği gibi birbirlerinden oldukça büyük bir oranda büyük değişiklikler göstermektedir.
Ünite Cook15 (ıııW/cm2 O'Brien* (ıııW/cm2 Blankenau 5 (ıııW/cm2 Moseley14 (ıııW/cm2 De Backer 12 (ıııW/cm2) Fan 9 (ıııW/cm2 Ellingson17 (ıııW/cm2 Command --- —— 7.0 --- 3.5 126.6 --- Elipar 528 53 16.0 10.1 3.0 --- 240 Fotofil Aktivator --- 46 --- --- --- --- --- Heliomat 348 141 14.0 4.2 35 114.7 882 Kulzer Translux 746 20 20.5 5.6 5.5 8.3 390 Pnsına-Lite 638 36 7.4 8.2-9.6 --- 143.4 230 Vısar — - --- 10.5 --- --- --- --- Visar 11 --- --- 66 --- --- --- 210 Ultra-novar --- --- --- 0.52 --- Tablo V. Görünür ışık cihazlarının bildirilen ışık
şiddeti değerleri(mW/cm.2 )
Blankenau ve arkadaşları5, değişik ünitelerin Sekonic ışık metre ölçeri ile ışık şiddetlerini tespit ettikleri bir çalışmada,görünür ışık cihazlarının şid-detlerinin önemine dikkat çekmişler ve literatürdeki çeşitli ışık şiddeti sonuçlarının değişik ölçüm me-tod ve aletlerinin kullanılmasından oluşabileceğini bildirmişlerdir.
Cihazların ışık şiddetlerinin tespiti için, bu-gün birçok ışık metre ölçeri bulunmaktadır. Seko-nic, Candela+lux, Macam, Demetron, The Lamp Checker, Efos Cure Rite, Hilux Hand-Held ışık metre ölçerleri bunlardan birkaç tanesidir. Bizde araştırmamızda, ışık şiddeti ölçerlerden Hilux Hand-Held ışık metresini kullanarak, ziyaret ettiği-miz 80 adet dişhekimi muayenehanesinde, cihaz-ların ışık şiddetlerini ve kullanım sürelerini tespit ettik.
Muayenehanelerde hazırlanan üç nokta bü-külme testi örnekleri ile ise, ışık şiddetinin bübü-külme dayanıklılığına etkisini saptadık.Araştırma sonun-da, kontrol edilen ünitelerin % 65'i üretici firmanın uygun olarak önerdiği ışık şiddeti değerlerinden düşük bulunmuştur. Cihazların sadece % 35'i uy-gun ışık şiddeti değerlerine sahiptir.
Dunne ve arkadaşları3, İngiltere'de klinik kul-lanımda olan 49 cihazın Lamp Checker ışık metre ölçeri kullanarak ışık şiddetlerini ölçmüşler ve ci-hazların % 63'nün üreticilerin uygun olarak önerdi-ği değerlerden düşük olduğunu, % 18'nin ise çok düşük ışık şiddet değerleri gösterdiğini bildirmişler-dir.
Barghi ve arkadaşları1 ise, Amerika'da yap-tıkarı bir araştırmada, klinik kullanımda olan 209 görünür ışık cihazının ışık şiddet değerlerini ölç-müşler ve ışık metre olarak Demetron Radyomet-resini kullanmışlardır. Işık şiddet değerlerini 300 ve yukarısı, 200-299 arası ve 0-199 mW/cm.2 olarak
3 gruba ayıran Barghi ve arkadaşları, % 54.5 uy-gun ışık şiddet değerleri saptarken, % 45.5 cihazın uygun olmayan ışık şiddet değerlerine sahip oldu-ğunu bildirmişlerdir. 200 mW/cm.2 ışık şiddetinin altında olan cihazların ise % 29.7'lik bir yüzdeye sahip olduğunu belirtmişlerdir. Bizim araştırmada tespit ettiğimiz ışık şiddet değerleri, Dunne ve arkadaşlarının3 bildirdikleri değerlerle benzerlik gösterirken, Barghi ve arkadaşlarının1 saptadıkları şiddet değerlerinden yüksektir.
Barghi ve arkadaşlarının belirttiği gibi, Ru-eggeberg ve arkadaşları 200 mW/cm.2'nin altında-ki ışık şiddet değerlerine sahip cihazların kullanıl-maması gerektiğini bildirmişlerdir.1
Yearn18, 300 mW/cm.2'nin altındaki ışık şid-detinin 10 sn. ışınlama süresine sahip 2 mm. kalın-lığındaki kompozit rezin yeterli olarak sertleştirme-diğini saptamıştır. Artan ışınlama süresinin, kom-pozit rezinin polimerizasyon derinliğini de arttırdı-ğını bildirmiştir. Bu sonuçlar, Dunne ve arkadaşlarının3 bulgularını da desteklemektedir.
Barghi ve arkadaşları1 aynı çalışmada, ci-hazların ışık şiddetleri ile kullanım süreleri arasın-da ters orantılı bir ilişki bulunduğunu bildirmişlerdir. Bizde araştırmamızda, ışık şiddetinin azalması ile ünitin yaşının arttığını tespit ettik. Bulgularımız, Barghi ve arkadaşlarını desteklemektedir. 300 ve yukarısı mW/cm.2 ışık şiddetine sahip cihazların kullanım süreleri 0-4 yaş arasında çoğunlukta iken (18 cihaz), 5 yaş ve yukarısında daha azdır (5 ci-haz). 200-300 mW/cm.2 ışık şiddetine sahip cihaz-larda kullanım süreleri arasında bir eşitlik mevcut iken, 200 mW/cm.2 altındaki cihazlarda, bir cihaz dışında tüm cihazların (27 cihaz) 5 yıl ve yukarısı-na ait olduğu gözlenmiştir.
Fan ve arkadaşları9, 450-500 nm. dalga bo-yuna sahip ışık cihazlarının, ışık şiddetlerini deği-şik voltajlarla ölçmüşler, ışık şiddetlerinin 8.3 ila 192.7 mW/cm.2 arasında değiştiğini ve düşük vol-tajda ışık şiddetinin azaldığını ve kompozit rezin restorasyonun fiziksel özelliklerini olumsuz yönde etkilediğini saptamışlardır. Bizde araştırmamızda, ışık şiddetinin kullanılan kompozit rezinin fiziksel özelliklerine etkisi olup olmadığının tespit edilmesi amacıyla, materyalin kırılmaya karşı dayanıklılığı-nın ölçüldüğü üç nokta bükülme testini uyguladık. Araştırma sonunda ise, ışık şiddetinin artmasıyla bükülme dayanıklılığınında arttığı, ışık şiddeti çok düşük olan ünitelerle polimerize olan örneklerin ise bir kısmının hiç polimerize olmadığı, bir kısmının ise dayanıklılıklarının çok düşük olduğu tespit edil-di.
Tüm bulgular incelendiğinde, klinik kullanım-da olan 80 adet cihazkullanım-dan sadece % 35'i ışık metre
C.Ü. DİŞHEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ DERGİSİ 1999 CİLT: 2, SAYI: 1
ölçer üreticilerinin önerdiği skala değerlendirmesi-ne göre uygundur. % 26.25'nin ise daha fazla poli-merizasyon zamanına ihtiyacı vardır. Ancak, diş-hekimlerinin cihazlarının ışık şiddetlerinden haber-siz olması, klinik kullanımda, kompozit rezinlerin sertleştirme sürelerini arttırıp attırmadıklarına dair şüpheler uyandırmaktadır. Cihazların % 38.75 gibi önemli bir kısmı ise, klinikte-kesinlikle kullanılma-malı, cihazların bakımlarının en kısa sürede yaptı-rılmaları gerekmektedir. Aksi takdirde, kompozit materyali tam olarak polimerize olamayacak, fizik-sel özellikleri bozulacak ve böylece klinik başarı-sızlık söz konusu olacaktır.
Sonuç olarak, hekimin çıplak gözle cihazın ışık şiddetini değerlendirebilmesi mümkün olama-yacağı için, neyazık ki birçok dişhekimimiz cihazla-rının performanslarından habersizdirler. Bu amaç-la, hekimlerimizin belli sürelerde cihazlarının ba-kımlarını yaptırmaları gerekmektedir.
KAYNAKLAR
1. Barghi N, Berry T. Hatton C. Evaluating intensity out- put of curing lights in private dental offices. J Am Dent Assoc 125:992-96; 1994.
2. Mc Cabe JF, Carrick, TE. Output (rom visible-light ac- tivation units and depth of cure of light-activated composites. J DentRes 68(11): 1534-39: 1989.
3. Dunne SM, Davies BR. Millar BJ. A survey of the ef- fectiveness of dental light-curing units and a comparison of light testing devices. Br Dent J 180(11): 411-16: 1996.
4. Watts DC. Amer O. Combe EC. Characteristics of vi- sible-light-activated composite systems. Br Dent J 156(24): 209-15; 1984.
5. Biankenau RJ, Cavel WT. Kelsey WP, Blankenau P. Wavelenght and intensity of seven systems for visible light-cu- ring composite resins: a comparison study J Am Dent Assoc 106(4): 471-74; 1983.
6. O'Brien WJO, Stefanskı R. Yee J. Yee WJ; Dennison
JB. Fanian F, Jonston WM. The application of blue polymer cu- ring lights for diagnostıc transilluminatıon. J Am Dent Assoc 106(6): 839-42; 1983.
7. Council on Dental Materials. Instruments and Equıp- ment. Visible light cured composites and activating units. J Am Dent Assoc 110. 100-103: 1985.
8. Zaimoğlu A. Can G, Ersoy E, Aksu L. Dişhekimliğin- de maddeler bilgisi. Ankara: Ankara Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Basımevi. 1993.
9. Fan PL, Wozniak WT, Reyes WD. Stanford JW. Irra- diance of visible light-curing units and voltage variation effects. J Am Dent Assoc 115(9): 442-45: 1987.
10. Satrom KD, Morris MA, Crigger LP. Potential retinal hazards of visible-light photopolymerization units. J Dent Res 66(3): 731-36; 1987.
11. Council on Dental Materials, Instruments and Equıp- ment J Am Dent Assoc 112(4): 533-35; 1986.
12. De Backer J. Dermaut L. Bruynooghe W. The depth of polymerization of visible- light-cured composite resins. Quin- tessence Int. 10: 693-701; 1985.
13. DIN EN 24049. Deutsche Norm, Füllungskunststoffe :1-11: 1993
14. Moseley H. Strang R, Stephen W. An assessment of visible light polymerising sources. J Oral Rehabıl 13 215-24: 1986.
15. Cook WD. Spectral distributions of dental photo polymerization sources. J Dent Res 61(12): 1436-38; 1982.
1 6. Fowler CS, Swartz ML, Moore BK. Efficacy testing of visible-light-curing units. Oper Dent 19: 47-52; 1994.
17. Ellingson OL, Landry RJ, Bostrom RG. An evaluati- on of optical radiation emissions from dental visible photopoly merization devices. J Am Dent Assoc 112(1): 67-70; 1986.
18. Yearn JA. Factors effecting cure of visible light acti- vated composites. Int Dent J 35: 218-25; 1985.
41
Yazışma Adresi
Dr. Handan YILMAZ G. Ü. Dişhekimliğı Fak. Protetik Diş Tedavisi A.D. 8. Cadde, 82. Sokak, Emek-ANKARA.
