• Sonuç bulunamadı

SOSYAL SERMAYE – GÜVEN İLIŞKISI

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "SOSYAL SERMAYE – GÜVEN İLIŞKISI"

Copied!
4
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

ÖZET: Ekonomik ve sosyal bakımdan gelişmekte olan dünyamızda sosyal sermaye kavramı ayrı bir boyut ve inceleme alanı kazanmaktadır. Ülkelerin ekonomik ve sos-yal açıdan gelişme süreçlerine en önemli katkıyı somut ve soyut ilişkilerinin sağlaması gibi, bireyler ve kurumlar ara-sındaki bağları güçlendiren faktörün sosyal sermaye oldu-ğu kabul edilmektedir. Ekonomik açıdan ilerleme ve geliş-meyi sadece fiziki sermaye stokçuluğuna bağlamak doğru olmayan bir yaklaşımdır. Gelişmiş ülkelerle az gelişmiş ül-keler arasındaki her türlü ekonomik ve sosyal farkların ka-patılmasında sosyal sermayenin gerekliliği her geçen gün artmaya devam etmektedir.

Bu çalışma kısa olmasına rağmen iki kısımdan oluş-maktadır. Birinci kısımda sosyal sermaye kavramları ele alınmış ve tanımlamalar yapılmıştır. İkinci kısımda ise, sos-yal sermaye içinde yer alan ve sossos-yal sermayenin özünü oluşturan güven ve inanç konularına değinilmiştir. Fakat sosyal sermaye ve güven konuları geniş olarak daha detaylı incelenmelidir.

ANAHTAR KELİMELER: Sosyal sermaye, Güven, Eko-nomik Büyüme

ABSTRACT: The concept of social capital is a diffe-rent dimension and field of study in the developing world in terms of economic and social aspects. It is accepted that social capital is the factor that strengthens the bonds between individuals and institutions, as well as the conc-rete and abstract relationships that make the most im-portant contribution to the economic and social develop-ment processes of countries. From an economic point of view, linking progress and development only to physical capital stockpiling is not the right approach. The necessity of social capital in closing all kinds of economic and social differences between developed and underdeveloped countries continues to increase day by day.

Although this work is short, it consists of two parts. In the first part, the concepts of social capital are discussed and definitions are made. In the second part, the issues of trust and belief, which are the core of social capital, are addressed. But the issues of social capital and trust need to be examined in greater detail.

KEY WORDS: Social Capital, Confidence, economic growth

SOSYAL SERMAYE – GÜVEN İLİŞKİSİ

SOCIAL CAPITAL - TRUST RELATIONSHIP

(2)

1. Giriş

Günümüz iktisadi düzende ka-bul gören, üretimi gerçekleştiren fak-törlerinden emek, sermaye ve doğal kaynaklar; ülkelerin ve toplumların ekonomik açıdan büyüme ve geliş-melerin temelini oluşturmaktadır.

Bu-nun yanında fiziksel, beşeri, sosyal ve manevi sermayenin yanı sıra bilgi ve teknolojinin de üretime büyük katkılar sağladığı bilinen bir gerçektir. Yukarı-da sayılan sermaye türleri dış ticaret-te, uluslararası ekonomik ilişkilerde ve ülke içi sosyo - ekonomik büyümenin sağlanmasında ve sürdürülebilme-sinde büyük rol oynamaktadır. Büyü-menin dış görünüşünü maddi olarak adlandırabileceğimiz fiziki ve beşeri sermaye tipleri oluştururken içyapısını ise güven, emniyet ve fedakârlık gibi soyut kavramlar oluşturmaktadır.

2. Sosyal Sermaye Kavramı

Sosyal sermaye son zamanlar-da önem arz eden bir kavram olmakla birlikte geniş yelpazesi olan araştırma ve çalışma alanı haline gelmiştir. Sos-yal bilimler alanında derinleşen sosSos-yal sermaye kavramı, iktisat ve işletme li-teratüründe üzerinde titizlikle durulan popüler bir konu halindedir.

Karagüle göre, sosyal sermaye; ...en az iki taraf arasında kurulabilen ve

kar-şılıklı güvene dayalı her türlü sosyal değerin, ilişkilerin ve yapıların iktisadi sahada sağladığı pozitif etkiler bütü-nüdür, şeklinde tanımlanabilir (Kara-gül, 2012: 92 – 94)

Bir başka tanıma göre sosyal sermaye kavramı, toplumsal güven düzeyi ile üretim faktörlerden olan sermaye sözcüklerinin birlikte kulla-nılarak toplumsal ve ekonomik değeri ifade eden bir kavramdır.

Sosyal sermaye kavramının ta-mamlayıcısı durumunda olan güven, toplumsal ilişkilerin uygulanmasın-da önemli bir rehber konumunuygulanmasın-dadır. İnanç ve ahlaki ritüeller güven indeks-lerini sağlamlaştıran ve sosyal serma-yenin önemli bir boyutunu oluştur-maktadır.

1776 yılında Adam Smith ile iktisadın bir bilim haline gelmesiyle başlayan Klasik iktisadın sanayi kapita-lizmini ve sanayi inkılabına hız verdiği görülmektedir. 1800’lü yıllardan sonra üretim teknolojisinde icatların ve yeni

(3)

buluşlardaki artışlar dünya ekonomisi-ne yön vermiştir. İktisat tarihiekonomisi-ne kısaca bakıldığında sermaye stoku ve bilgi birikim gücünün sürekli arttığı görül-mektedir. Netice itibarıyla üretimin toplumsal kalkınmaya olan katkı pay-larının arttığı görülmektedir.

Mal ve hizmet üretiminde kul-lanılan sermaye kavramını açıklarken iki ana özelliğine vurgu yapmak gerek-mektedir. Bunlardan birincisi; serma-yenin bir takım fedakârlıklar sonucu elde edilen tasarruflar olması; ikincisi ise, üretim faktörlerinden toprak ve emek gibi üretimde kullanılan ve ve-rimliği arttıran bir faktör olmasıdır (Bu-lut, 2015: 441).

Belirlenen hedef noktasına ulaşmak için, sosyal sermayenin alt birimleri olan bu güç kaynaklarının her birinin teker teker incelenip araş-tırılması, günümüz toplumunun re-faha ulaşması için kaçınılmazdır. Yine bu sosyal kaynakları başka açılardan ve değişik şekillerle sınıflara ayırmak mümkündür. Kısaca bunlar;

• Maddi ve fiziki sermaye • Akıl ve bilgi sermayesi • Manevi ve ahlaki sermaye

• Fırsatların bilincinde olma serma-yesi

Son zamanlarda milletlerin ve toplumların ilerlemesinde ve kalkın-masında zenginlik ve güç kaynağı ola-rak “sosyal sermaye” kavramı oldukça dikkat çekmektedir. Az gelişmiş ve ge-lişmekte olan ülkelerin sosyal sermaye bakımından Batı ülkelerinin kalkınma standartlarını yakalayamadıkları ve ekonomik olarak büyümeyi gerçekleş-tiremedikleri bilinmektedir. Dolayısıy-la ekonomik kalkınma ve ilerlemede, toplumun beyin tabakasını oluşturan sosyal sermayeye verilen önem ile o toplumdaki kalkınma ve ilerleme dü-zeyi net bir şekilde analiz edilebilir. (Bulut, 2015: 441).

Liberal kapitalist sistemde ise sermaye kavramını; ekonomik

ye, entelektüel sermaye, beşeri serma-ye ve sosyal sermaserma-ye olarak sınıflandı-rılmak mümkündür.

3. Sosyal Sermaye – Güven İlişkisi

Sosyal sermaye ilgili çalışma yapan birçok ilim adamları sosyal ser-mayeyi, beşeri sermaye ile karşılaştır-ma yaparak izah etmeye çalışmışlardır. Bunlardan biri olan Coleman (1999: 98) ise, sosyal sermayeyi norm, gü-ven ve benzeri ağlardan oluşan sosyal yapının içinde yer alan eylem olarak tanımlamaktadır. Putnam ise, “sosyal sermaye güven, normlar ve ağlar gibi özelliklerle, koordineli eylemlerin des-teklenmesiyle toplumun yeterliliğini artırmaktır”. Şekilde ifade etmektedir. Bu tür tanımlama ve anlatımları kısaca incelediğimizde sosyal sermaye içinde güvenin önemli yer teşkil ettiği ortaya çıkmaktadır.

Sosyal sermayenin ve güvenin ekono-mik, sosyal ve örgütsel yapılanmalara etkisinin olduğu araştırmacılar tara-fından test edilmiştir. Sosyal sermaye; sermaye kelimesinden hareket edile-rek maddi anlamdan ziyade manevi ve motive yönlerini ele almak daha isabetli olacaktır. Rus iktisatçı Alek-sey Sergiyeviç ORLOV tesislerin işle-tilmesinde dört önemli faktöre riayet edilmesini önemle vurgulamaktadır. Bunlar; planlama, organizasyon, mo-tivasyon ve denetlemedir. Buradaki motivasyon olgusu sosyal sermayenin etik (başta dinsel ve güven) yönünü

ele almaktadır. Çünkü eski Sovyet top-lumunda işverenler işçilerini özellikle dini gün ve bayramlarda hediyelerle motive etmektedirler.

Erhan Tecim (2011: 36- 43) doktora tezi çalışmalarında ise, Knack ve Keefer (1997) den alıntılar yaparak çalışmalarında “Soysal sermayenin ekonomik faydası var mı?” sorusuna sosyal güvenin ekonomik boyutu iti-bariyle sosyal sermayeye olan katkısı-nı incelemiştir. Bu çalışmada “güven, dayanışma normları ve sosyal birlikte-likler” ele alınmış ve çalışmada üç ana sonuca ulaşmıştır. Bunlar;

Birincisi, güven ve vatandaş-lık dayanışmalarının güçlü ekonomik performanslarla birleştirilmesi.

İkincisi, güven ve vatandaşlık dayanışma normları ile etkili bir şe-kilde sözleşme haklarını, mülkiyeti koruma, sınıf veya etnik çizgilerde az kutuplaşmış ülkelerde güçlü olması. Şeklinde yorumlanmıştır.

Üçüncüsü, işbirliği aktivitele-rinin, sadece ekonomik performansla alakalı olmayıp güven ve normların ön plana çıkmasıdır (Tecim, 2011: 36- 43).

3.1. İnanç (Din) Perspektifinde Güven

Ana ilkeleriyle tüm semavi din-ler ve inanç türdin-leri iyilikdin-leri, doğruları, emniyeti (güven), hak ve hukuku em-Göller Bölgesi Aylık Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı Cilt 8 Sayı 89 Ağustos 2020/ 73

(4)

retmektedir. Fenalıkları ve azgınlıkları ise yasaklamaktadır.

Sosyal sermaye içinde güven ile birlikte dinsel inançlar da toplumsal yapıları düzenleyici aktör konumun-dadır. Güven duygusunun sosyo – ekonomik hayat içinde önemli işlevleri arasında inanmadır. Kısaca emin olma-dır. Emin; kelime olarak güven vermek, güvende olmak ve tehlikeye maruz bırakmamak anlamlarını taşımaktadır. Hz. Muhammed (S.A.V) İslamiyet ön-cesi ve sonrası “Muhammed- ül Emin” lakabı ile meşhur olmuştur. Cahiliye döneminde en azılı müşrikler ve düş-manları bile uzun seyahatlere çıktık-ları zaman en değerli eşyaçıktık-larını Hz. Muhammed (S.A.V.)’e teslim etmeleri güvenin derecesini ispat etmektedir.

Güven bir bakıma sosyal serma-yenin özünü ve temelini oluştur-maktadır.

Toplum ve kişiler arası sosyal güvenin sağlanması ekonomik gelişmeye, suç oranlarında dü-şüşe ve refah düzeyinin sağlan-masına neden olmaktadır. Anthony Giddens’ın de belirtti-ği gibi din ve inanç olgusu, pek çok anlamda güven düzenleyici bir araç olarak anlatılmaktadır. Dini inançlar, gelişen ekonomik ve sosyal olaylara karşı birey-lere güvenilirlik enjekte etmektedir. Manevi bağlamda güvenilirlik desteği sadece İlahi ve dinsel güçler değil, din görevlileri şerh etmektedir.

4. Sonuç

Toplumların ve ülkelerin kal-kınmasında sadece fiziki ve finansal sermaye olarak adlandırılan maddi kazanımların yeterli olmadığı anlaşıl-maktadır. Ekonomide karar vericiler, sadece hukuki düzenlemelere bağlı kalmamalı güven ortamının oluşu-munda rol alan sosyal sermayeyi reh-ber edinmelidir.

Sermayenin çok çeşitli kısımla-ra ayrıldığı ve her birinin iktisadi

kal-kınmada önemli rol oynadığı kabul edilmektedir. Fakat sosyal sermayenin kalkınmanın ve büyümenin motoru veya beyni olduğu kanısına varılmıştır. Çeşitli şekilde sınıflandırılan sosyal ser-maye kavramı içinde; insan serser-mayesi, kültür sermayesi, entelektüel sermaye, ahlaki ve dini sermaye ve gönül serma-yesi ayrı ayrı incelenmeli ve genç nesil-lere aktarılmalıdır.

Sosyal sermayeye yeterli yatırı-mının yapılmadığı ülkelerde; adaletin, emniyetin, hukukun ve güvenin ol-madığı görülmektedir. Aksine kutup-laşmanın, nefretin ve terörün olduğu görülmektedir. Bu tür toplumların geri kaldığı bilinmektedir. Ülkelerin ve top-lumların kalkınması sosyal sermaye-ye verilen değere bağlıdır. Ekonomik istikrarın yakalanması, yolsuzlukların ve yoksullukların sona ermesi ve terör olaylarının bitmesi sosyal sermayenin zenginleştirilmesiyle mümkün olacak-tır. Bundan dolayı da her ülke ve top-lum sosyal sermayeye gerektiği ölçü-de ölçü-değer vermelidir (Bulut, 2015: 445).

Kaynakça

1. Bulut, R. (2015), Toplumun Ekono-mik ve Sosyal Açıdan Kalkınmasın-daki Güç Kaynağı Olarak; Sosyal Sermaye, 1. Uygulamalı Bilimler Kongresi, “Sosyal Sermaye”, Nec-mettin Erbakan üniversitesi, 2015, KONYA

2. Karagül, M. (2012), Dünya Ekono-misi (Tehdit ve Fırsatlarıyla), Nobel Yayınları, 1. Baskı, Ankara.

3. Karagül, M. (2012), Sosyal Sermaye (Kapitalizmin Kör Noktası), Nobel Yayınları, 1. Baskı, Ankara.

4. Karagül, M., MASCA, M. (2005), Sosyal Sermaye Üzerine Bir İncele-me, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı: 1 s. 40-42

5. Tecim, E. (2011) Sosyal Güven Olu-şumunda Dinin Etkisi, T.C. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü-sü, Felsefe ve Din Sosyolojisi Ana-bilim Dalı (Yayınlanmamış Doktora Tezi) 2011, KONYA

Referanslar

Benzer Belgeler

Çay sırasında Beyti Güler, Mahir Uçar’la Sanayi ve Ticaret eski Bakanı Cahit Aral’la sohbet eden Koç, bir soruya Türkiye’nin çok güzel bir ülke olduğunu

The fact that the cumulative abnormal return curve obtained from the abnormal returns of bank, holding and industry indexes declined on the days following S&P’s

[r]

Tablo l ’de de görüldüğü gibi yapılan t testi sonuçlan, kızlann lehine anlamlı fark göstererek sosyalleşme sürecinin bir sonucu olarak kızlann iletişim

Bu bağlamda öğrencilerin interneti ve sosyal medyayı kullanma sıklıkları, internete bağlandıkları mekanlar, sosyal medya araçlarından en fazla hangisini

Öğretmenlerin mezun oldukları “Eğitim Fakültesi”, “Fen-Edebiyat Fakültesi” ve alan dışı fakültelerin gerek sosyal sermaye düzeyleri gerekse sosyal sermaye

Kûndâk es-Sâkî, el-Melik el- Mansûr Kalavun’un memlûku Baybars el-Mansûrî, Sultan Berkûk’un memlûku Baybars ez-Zâhiri tibâka girmeyen ve haremde sultanın