T.C.
FIRAT ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANA BİLİM DALI ESKİ TÜRK DİLİ BİLİM DALI
TÜRKÇE SÖZLÜK’TEKİ BİRLEŞİK
KELİMELER ÜZERİNE İNCELEME
YÜKSEK LİSANS TEZİ
DANIŞMAN HAZIRLAYAN Dr. Öğr. Üyesi Birol İPEK Atilla SÖNMEZ
ÖZET Yüksek Lisans Tezi
TÜRKÇE SÖZLÜK’TEKİ BİRLEŞİK KELİMELER ÜZERİNE İNCELEME
Atilla SÖNMEZ
Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı
Elazığ-2018, Sayfa: IX+ 243
Birleşik kelimeler, dilimiz söz varlığında yer alan ve söz varlığını zenginleştiren unsurlar arasında yer alır. Birleşik kelimeler, farklı mana veya yapı özelliklerine sahip en az iki kelimenin dilimizin gramer özelliklerine uygun olarak bir araya gelmesiyle meydana gelirler.
Dilimize farklı anlamlar kazandıran ve zengin bir anlatım olanağı sunan birleşik kelimelerin nasıl oluştuğu, kelimelerin birleşmesi esnasında meydana gelen ses olayları, birleşik sözcüğü oluşturan kelimelerin kökeni, hangi kelime türü gurubu içinde bir araya geldiği ve birleşme esnasında kelimelerde varsa anlam olayları gibi konuların bilinmesi özellikle dil alanında birleşik kelimeler hakkında araştırma yapan araştırmacılara büyük kolaylık sağlar.
Bu çalışmada Türk Dil Kurumu’na ait Türkçe sözlükte bulunan birleşik kelimeler teker teker taranarak birleşik kelimeyi oluşturan kelimelerin türü ve kelimelerin birleşme esnasında meydana gelen ses ve anlam olayları araştırılmıştır.
Sonuç olarak birleşik kelimeyi oluşturan kelimeler olduğu gibi bir araya gelen belirli kural ve kalıplar dahilinde birleşirler. Araştırma kapsamında incelenen birleşik kelimelerde birleşme olayı sırasında görülen ses olayları ve birleşik kelimelerin türü belirtilerek bu kelimelerin hangi söz gruplarına bağlı kalınarak bir araya geldiği
aktarılmıştır. Yapılan bu çalışmayla birleşik kelime üzerine araştırma yapan dilcilere yol gösterilmesi amaçlanmıştır.
ABSTRACT Master Thesis
REVIEW ON UNIFIED TERMS IN TURKISH DICTIONARY
Firat University Institute of Social Sciences
Department Of Turkish Language and Literature Elazig-2018; Page: IX + 243
Compound words are among the elements in our language that enrich the word presence. Compound words come into being by bringing together at least two lambs of different senses or structures in accordance with the grammatical features of our language.
It is important to know the topics such as how vocabulary that gives different meanings and offers a rich expression possibility, sound events that occur during the unification of the words, root of the words that make up the compound word, what kind of word group they come together in, It is a great convenience for researchers who are researching compound words.
In this study, the vocabulary of the words, origin, root and words forming the compound word were searched by combining the words in the Turkish dictionary of the Turkish Language Institute.
As a result, they do not come together as if they are words that make up a unified word. They merge within certain rules and patterns. In our study, the origin and type of the words that make up the conjunctive word are mentioned and it is conveyed to which word groups these words come together. The words have been classified according to the sound events they were involved in. In addition, during the formation
of the compound word, the meaning of the words in the compound word is transferred. It is aimed that this study will guide the students who research on compound word. Key Words: Compound words, noun phrase, compound verbs, adjective, adverb
İÇİNDEKİLER Sayfa No ÖZET ...II ABSTRACT ... IV İÇİNDEKİLER ... VI ÖN SÖZ ... VIII KISALTMALAR ... IX GİRİŞ ... 1 I. Kelime Nedir? ... 3 II. Söz Grupları... 4
III. Ses Olayları ... 5
IV. Basit Kelime... 6
V. Türemiş Kelime ... 6
VI. Birleşik Kelime ... 6
BİRİNCİ BÖLÜM 1. BİRLEŞİK KELİMELERDE SES OLAYLARI ... 8
1.1. Ünlü Düşmesi ... 8
1.2. Ünsüz Türemesi ... 12
1.3. Ünsüz Yumuşaması ... 13
İKİNCİ BÖLÜM 2. BİRLEŞİK KELİMELERİN KURULUŞU... 14
2.1. İsim+ İsim Şeklinde Oluşan Birleşik Kelimeler ... 14
2.1.1.1. Belirtili İsim Tamlaması Şeklinde Oluşan Birleşik Kelimeler ... 14
2.1.1.2. Belirtisiz İsim Tamlaması Şeklinde Oluşturulan Birleşik Kelimeler. 15 2.1.2. Eksiz Birleşen Birleşik Kelimeler ... 117
2.1.2.1. Unvan Grubu Şeklinde Oluşan Birleşik Kelimeler ... 117
2.2. Sıfat Tamlaması Şeklinde Oluşan Birleşik Kelimeler ... 118
2.3. İsim + Fiil Şeklinde Oluşan Birleşik Kelimeler ... 191
2.3.1. İsim + Yardımcı Fiil Şeklinde Oluşan Birleşik Kelimeler ... 192
2.4. Fiil + Fiil Şeklinde Oluşan Birleşik Kelimeler ... 201
2.4.1. Fiil + Yardımcı Fiil Şeklinde Oluşan Birleşik Kelimeler... 202
2.5. Kısaltma Grubu Şeklinde Oluşan Birleşik Kelimeler ... 202
2.5.1. Yönelme Grubu Şeklinde Oluşan Birleşik Kelimeler ... 203
2.5.2. Bulunma Grubu Şeklinde Oluşan Birleşik Kelimeler ... 204
2.5.3. Ayrılma Grubu Şeklinde Oluşan Birleşik Kelimeler ... 205
2.5.4. İsnat Grubu Şeklinde Oluşan Birleşik Kelimeler ... 206
2.6. İsim + Fiilimsi Şeklinde Oluşan Birleşik Kelimeler ... 210
2.6.1. İsim + İsim-Fiil Şeklinde Oluşan Birleşik Kelimeler ... 210
2.6.2. İsim + Sıfat-Fiil Şeklinde Oluşan Birleşik Kelimeler ... 212
2.7. Sıfat + Sıfat veya Zarf + Zarf Şeklinde Oluşan Birleşik Kelimeler ... 217
2.7.1. İkileme Şeklinde Oluşan Birleşik Kelimeler ... 217
SONUÇ ... 237
KAYNAKLAR ... 242
EKLER ... 244
Ek-1: Tez Orijinallik Raporu ... 244
ÖN SÖZ
Birleşik kelimeler, günlük konuşmalarda cumhurbaşkanından işçisine, gencinden yaşlısına, öğretmeninden öğrencisine olmak üzere toplumun herkesiminde oldukça sık kullanılan dil unsurlarıdır. Literatürde var olan çalışmalar incelendiğinde birleşik kelimeler ile ilgili birçok çalışmanın var olduğu tespit edilmiş olmasına rağmen bir sınıflandırma çalışmasına rastlanmamıştır. Genellikle birleşik kelimelerin yazımı üzerine yapılan çalışmalarda yapılan tasniflerde sadece belli gramer gruplarına birkaç cümle örneği ele alınmıştır.
“Türkçe Sözlük’teki Birleşik Kelimeler Üzerine İnceleme” adlı bu çalışmada birleşik kelimelerin gramer özelliklerine göre tasnifinin yapıldığı ilk detaylı çalışmadır. Bu sebepten dolayı çalışmada birtakım eksikliklerin bulunması söz konusu olabilir. Çalışma, birleşik kelimelerle ilgili yapılacak çalışmalara kaynaklık edeceği düşünülmektedir.
Bu çalışmanın hazırlanmasında bilgi birikimi ve tecrübeleriyle bana destek olan, anlayışıyla ve güler yüzlülüğüyle çalışma azmimi arttıran değerli hocam Sayın Dr. Öğr. Üyesi Birol İPEK’e, araştırma sürecinde desteğini gördüğüm Sayın Prof. Dr. Ahat ÜSTÜNER’e ve saygıdeğer arkadaşım Sunay DENİZ’e teşekkür ederim.
Atilla SÖNMEZ ELAZIĞ-2018
KISALTMALAR
a.g.e. : Adı Geçen Eser M.Ö. : Milattan Önce M.S. : Milattan Sonra
s. : Sayfa
TDK. : Türk Dil Kurumu yy. : Yüz yıl
GİRİŞ
Dil insanlar arasında anlaşmayı sağlayan tabii bir vasıta, kendisine mahsus kanunları olan ve ancak bu kanunlar çerçevesinde gelişen canlı bir varlık, temeli bilinmeyen zamanlarda atılmış bir gizli antlaşmalar sistemi, seslerden örülmüş içtimai bir müessesedir (Ergin, 2013:3). Muharrem Ergin’in tanımladığı gibi dil kişi iletişimini ve kişiler arası antlaşmayı sağlayan canlı bir varlıktır. Canlı varlık olan dil, bu canlılığın vermiş olduğu bir özellik olarak sürekli kendini yenileme ve bir değişim içindedir. Bu değişim gerek yeni kelimelerin dile katılması gerekse az kullanılan kelimelerin çıkarılması ile yaşanır. Dilde kullanılan kelime sayısı arttığı oranda dilin zenginleşmesi gerçekleşir. Dilde meydana gelen zenginlik ise dili kullanan bireylerin düşüncelerini daha rahat ifade etmesinde kolaylık sağlar.
Dil zenginliği içinde yer alan kelimeler yapılarına göre basit, türemiş ve birleşik kelime olarak üç kısma ayrılır. Dilimiz sondan eklemeli bir özelliğe sahiptir. Yeni kelime oluşturulacaksa kelime sonuna dahil olan eklerden yararlanılır. Dilimizde yer alan ekler ise eklendiği sözcüğün anlamını değiştiren ve türemiş kelime oluşumunda faydalanılan yapım eki ile sözcüğe cümle içinde kullanım kolaylığı sağlayan çekim ekidir. Türemiş kelime bir önceki cümlede de belirtildiği gibi sözcüğün yapım eki almış halidir. Basit kelime sözcüğün yapım eki almamış şekli olarak karşımıza çıkar.
Türkçede yapılarına göre kelimelerden üçüncüsü olan birleşik kelimeler, dilimizde yer alan söz dizimi kurallarına bağlı kalarak kelimelerin bir takım belirli kalıplara girmeleriyle meydana gelir. Birleşik kelimeyi oluşturan kelimelerin tümü Türkçe olmak zorunda değildir. Köken bakımından farklı dillerdeki kelimeler de bir araya gelerek birleşik kelimeyi oluşturur.
Birleşik kelime oluşumu esnasında iki kelime sadece olduğu gibi yalın haliyle bir araya gelmez. İyelik eki gibi bazı ekleri alarak bir araya gelen isimler tamlama oluşturarak birleşik sözcüğü meydana getirir. İki kelime birleşirken gerek isim tamlaması gerekse sıfat tamlaması formunda bir araya gelir. Bu da kelimelerin söz grupları şeklinde birleşik kelimeyi oluşturduğunu gösterir.
Kelimeler bir araya gelirken Türkçenin grameri içinde yer alan bazı ses değişikliklerine de uğrarlar. Bu durum, kelimelerin tamamen bağımsız olarak bir araya
gelemeyeceğini ses bilgisi kuralları dahilinde gerek ses düşmesi gerekse ses değişikliği şeklinde bir araya geleceğinin göstergesidir.
Birleşik kelimeler üzerine yapılan çalışmamızda bulunan birleşik kelimeler hakkında birleşik kelimelerin yapısı, oluşumu ve oluşumu esnasında meydana gelen ses ile anlam olaylarını sağlıklı bir şekilde belirlemek amacıyla Dicle Üniversitesi, Fırat Üniversitesi Kütüphanesi ve konuyla alakalı kaynakların mevcut bulunduğu kütüphanelerde çalışmamızla alakalı olan dergi, makale, gramer kitabı ve etimolojik sözlükler taranmıştır. Bunun yanında konuyla alakalı web sitelerden çalışmamızla ilgili bulunan bölümler hakkında alıntılar yapılmıştır.
Çalışmamızın giriş bölümünde, sözcüğün tanımı yapıldı ve genel itibariye sözcüğün ne olduğu üzerinde durularak yapılarına göre basit, türemiş ve birleşik kelimeler hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca birleşik kelimelerin kurulumunda etkili olan ve araştırmamızda yararlanacağımız söz grupları ile ses olaylarının oluşumuyla alakalı bilgilendirme yapılmıştır.
Birinci bölümde birleşik kelimeler oluşurken meydana gelen ses olayları üzerinde durulmuştur. Birleşik kelime kurulumunda etkili olan ses olayları gramer kitaplarından da faydalanılarak tespit edilecek ve ses olayları başlıklar halinde verilerek hangi ses olayının hangi birleşik kelimede bulunduğu ilgili ses olayı başlığı altında belirtilmiştir.
İkinci bölümde birleşik kelimeleri oluşturan sözcüklerin kuruluş şekilleri araştırılmıştır. inceleme sırasında birleşik kelimede etkili olan kelime türleri birleşik kelimelerle birlikte verilmiştir. İsim + isim şeklinde oluşan birleşik kelimeler grubunda belirtili isim tamlaması, belirtisiz isim tamlaması ve unvan grubu şeklinde oluşan birleşik kelimeler incelenmiştir. Sıfat tamlaması şeklinde oluşan birleşik kelimeler grubunda ise bir isim unsurunun önüne gelen sıfat unsuruyla oluşan birleşik kelimeler incelenmiştir. İsim + fiil şeklinde oluşan birleşik kelime grubunda isim unsuru ile fiil unsurunun bir araya gelerek oluşturduğu birleşik kelimeler ve isim unsuru ile yardımcı eylemden oluşan birleşik kelimeler incelenmiştir. Fiil + fiil şeklinde oluşan birleşik kelimeler grubunda iki fiilin bir araya gelmesiyle oluşan birleşik kelimeler ve fiil ile yardımcı eylemin bir araya gelerek oluşturduğu birleşik kelimeler incelenmiştir. Kısaltma grubu şeklinde oluşan birleşik kelimeler grubunda yönelme grubu, bulunma
grubu, ayrılma grubu ve isnat grubu şeklinde oluşan birleşik kelimeler incelenmiştir. İsim + fiilimsi şeklinde oluşan birleşik kelimeler grubunda isim ile isim fiil unsurundan oluşan birleşik kelimeler ile isim + sıfat fiil unsurundan oluşan birleşik kelimeler incelenmiştir. Sıfat + sıfat veya zarf + zarf şeklinde oluşan birleşik kelimeler şeklinde oluşan birleşik kelimeler grubunda ise ikileme şeklinde oluşan birleşik kelimeler incelenmiştir.
Çalışmamızın sonuç kısmında ise genel bir çıkarım yapılarak bu çalışmadan neler elde edildiği ortaya konmuştur. Ayrıca çalışmamızda ulaşılan bilgiler grafiklerle somut hale getirilerek sunulmuştur.
I. Kelime Nedir?
Tek veya çok heceli ses öbeklerinden meydana gelen, aynı dili kullananlar arasında somut kavramları karşılayan veya somut kavramlar ile soyut kavramlar arasında ilişki kurulmasını sağlayan dil birimi kelime olarak tanımlanmıştır (Korkmaz, 1992:144). Bir başka tanımda da kelime, anlamlı ses ya da ses grupları olarak nitelendirilmektedir (TDK, 2005:1130). Bir başka tanımda da kelimele eş anlamlı olan kelime kavramı bir ya da birden fazla hecenin bir araya gelmesiyle oluşan anlamlı söz şeklinde tanımlanmıştır (Ayverdi, 2005:2/1636).
Türk Dil Kurumu’nun sözcüğü “söz” olarak nitelendirmesi dikkat çekicidir. Bu tanımlamayla “söz” kavramı “kelime” ile özdeşleştirilerek kelime kavramının anlamı genişletilmiştir. Bu durum bir anlam taşıyan ya da taşımayan sözlerin kelime olarak nitelendirilmesine neden olmuştur.
Kelimeleri, anlamlı kelimeler ve bir anlam taşımamasına rağmen kelimeler arasında ilişki kurulmasını sağlayan kelimeler olmak üzere iki grupta inceleyebiliriz.
KELİME
Anlamlı Kelimeler (defter, kalem, araba, ağa
ç)
Görevli Kelimeler (ile, ve, iken, gibi...)
II. Söz Grupları
Cümle içerisinde bulunan kavramlar arasında bağlantı kurulmasını sağlamak amacıyla belli kurallara göre bir araya getirilen kelimelerin, yapı ve anlam olarak bir bütünlük sağlayarak cümledeki tek bir eylemi veya nesneyi karşılayan ve yargı bildirmeyen kelime birliktelikleri, kelime grubu olarak tanımlanmıştır (Korkmaz, 1992:100). Çünkü sözcük grupları cümlede bir sözcük gibi bütün olarak işlev görür.
Kelime grupları, Leylâ Karahan’ın “Türkçede Söz Dizimi” adlı kitabında varlıkları, kavramları, olayları ve olguları ifade etmek, pekiştirmek ya da nitelemek amacıyla belli kurallara göre bir araya getirilen yargısız dil birimleri söz grubu olarak tanımlanmıştır (Karahan, 2014:39).
Söz grupları “Türkçe Sözdizimi” adlı eserde Halil İbrahim Delice tarafından “Birden çok kelimeden oluşan, yapısında ve anlamında bir bütünlük bulunan, cümle veya cümlemsi içinde tek cümle öğesi; söz öbeği içinde bütün hâlinde yardımcı veya temel öğe olarak işlem gören ve bir kelime türü (isim, sıfat, zamir, edat vb.) yerine kullanılan söz dizileridir” şeklinde tanımlanmıştır (Delice, 2012:17).
Söz grupları, “Türkiye Türkçesinin Söz Dizimi” adlı eserde Bilal Aktan tarafından, cümle içerisinde bulunan kavramlar arasındaki bağlantıyı kurmak amacıyla belli kurallar göz önünde bulundurularak bir araya getirilen, yapı ve anlam bakımından bir bütünlük sağlayarak cümledeki eylem veya olguları karşılayan, yargısız söz birliktelikleri olarak tanımlanmıştır (Aktan, 2009:2).
“Türkçe Cümle Bilgisi-1” adlı eserinde Enfel Doğan, cümle içerisinde kelimelerin tek başına karşılayamadığı olay, olgu ve nesnelerin birden fazla kelimenin belirli kurallar çerçevesinde bir araya getirilerek olay, olgu ve nesneleri ifade etmek amacıyla oluşan kelime birlikteliklerini söz grupları olarak tanımlamıştır (Doğan, 2012:3).
Söz grupları, Günay Karaağaç’ın “Türkçenin Söz Dizimi” adlı eserinde cümle oluşturmaya söz dizimi birimleri olarak tanımlanmıştır. Söz öbekleri birden fazla sözcüğün bir araya gelmesiyle oluşur. Söz öbekleri, bütün dillerde bulunan bir yapı olup varlıkları niteleyen yapılardır. Kavramları, olayları ve olguları nitelemek üzere belli
kurallar dahilinde bir araya gelen söz birliktelikleri söz öbeği olarak tanımlanır (Karaağaç, 2012:159).
Kelime grupları, Sezai Güneş’in “Türk Dil Bilgisi” adlı eserinde yapı ve anlam bakımından bir bütünlük taşıyan, birden fazla kelimenin bir araya gelmesiyle oluşan yapılar olarak tanımlanmıştır (Güneş, 2004:325).
Kelime Grupları “Türk Dil Bilgisi” adlı eserde Muharrem Ergin tarafından yapısal ve anlamsal olarak bir bütünlük taşıyan ve birden fazla kelimeyi ihtiva eden ve tüm dillerde bir bütün halinde görülen dil birliği olarak tanımlanmıştır (Ergin, 2013:374).
“Türkçenin Grameri” adlı kitapta Tahsin Banguoğlu söz gruplarına belirtme öbekleri ifadesini kullanmış ve şu şekilde tanımlamıştır: “Sözü geliştirmek üzere kelimeler öbeklenirler, kavramlar arasında derece derece ilişkiler meydana getirirler. Böylece tek kavramdan anlatmaya doğru giderler. Bunlara söz öbekleri diyoruz” (Banguoğlu, 2011:496).
“Temel Dil Bilgisi Terimleri Sözlüğü” adlı eserinde Engin Yılmaz, kelime gruplarını kelime öbeği olarak nitelendirmiş ve şu şekilde tanımlanmıştır: “Her dilin kendi yapısal karakteristiğine uygun olarak aynı veya farklı kelimelerden oluşturulmuş; kelimeler arasındaki anlam ve yapı bağı kalıplaşmaya uğrayarak genellikle konum ve çekim itibarıyla değiştirilemez ve dilde kalıcı nitelikteki ya da anlam ve yapı bağı zayıflayarak (dilsel anlamda özgürleşerek) genellikle konum ve çekim itibarıyla değiştirilebilir, geçici nitelikteki yeni kavramları karşılamaya yarayan kelime birliklerine denir” (Yılmaz, 2014:90).
Tamlayan ve tamlanan ilişkisi, dilin doğal kurallarından biri olup, söz dizimlerinde varlıkları daha kuvvetli biçimde hissedilmektedir. Söz dizimlerinde kelime grupları da kelimeye bir zenginlik kazandırmaktadır. Kelime gruplarını oluşturan öğelerin, kendi içerisinde bir tamlayan ve tamlanan ilişkisi söz konusudur (Baydar Ertane ve Baydar, 2001:27).
III. Ses Olayları
Ünlü ve ünsüz seslerin farklı özelliklere sahip olması ses olaylarının oluşmasına neden olmaktadır. Kelime içerisinde bulunan seslerin birbirinden etkilenmesi ile
kelimelerin ses yapılarında farklılıklar meydana gelmesi ses olayı olarak tanımlanabilir. Kelime içerisinde bir araya gelen bazı seslerin konuşma organlarında farklı hareketlerin ortaya çıkmasına neden olması ve ağız yapısının bu duruma uygun olmaması ses olaylarının oluşmasına neden olan sebeplerdir (Güneş, 2004:74). Dünyada konuşulan tüm dillerde en az çaba gösterilerek kelimelerin en doğru şekilde çıkarılması gereklidir. Ancak bazı durumlarda seslerde farklı etkenlerin neden olduğu ses olayları görülebilmektedir.
Dilimizde ünlü ve ünsüz seslerin sahip olduğu özellikler, çeşitli ses olaylarının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Dilimizdeki ses olaylarını ünlü türemesi, ünlü düşmesi, ünlü değişmesi, ünlü daralması, ünsüz benzeşmesi, ünsüz türemesi, ünsüz yumuşaması, ünsüz düşmesi, n-m değişimi ve ulama olmak üzere on başlık altında inceleyebiliriz.
IV. Basit Kelime
Dilimizde kök halinde bulunan, yapım eki alarak gövde haline dönüşmeyen ve bir başka kelime birleşerek söz öbeği oluşturmamış kelimeler basit kelime olarak tanımlanır (Korkmaz, 2009:219). Basit kelimelerin isim ya da fiil soylu olabilir. Örneğin; gel-, oku-, ver-, sat-, beş, el, bal, taş, yıl, dam…
V. Türemiş Kelime
Yapım eki alarak tamamıyla farklı ve yeni bir anlama bürünen kök ve gövde halindeki kelimelere türemiş kelime adı verilir (Aksan, 2009:24). Örneğin; Yolcu, dertli, yoksul, başla-, pişir-, ekle-,…
VI. Birleşik Kelime
Birden fazla kelimenin belli kurallar çerçevesinde bir araya gelmesiyle oluşan yeni kelimeler birleşik kelimeler olarak adlandırılırlar. Farklı bir tanımda da birleşik kelimeler, birden fazla sözcüğün dilin belli kurallarına göre bir araya gelerek farklı bir kavramı karşılayan yeni söz grupları olarak tanımlanmıştır (Korkmaz, 1992:47).
Hem yapı hem de anlam bütünlüğü oluşturan birleşik kelimeler, bir başka tanımda da içerisinde farklı kelimeler bulundurarak yapısal ve anlamsal olarak bir bütünlük gösteren, dilde ortak kullanılan kelime grupları şeklinde nitelendirilmiştir
(Ergin, 2013:372). Bir başka tanımda birleşik kelimeler, birden fazla sözcüğün anlamca, sesçe ve hem anlamca hem de sesçe birleşerek kaynaşması ile oluşan söz birliktelikleridir (Eker, 2003:311).
BİRİNCİ BÖLÜM
1. BİRLEŞİK KELİMELERDE SES OLAYLARI 1.1. Ünlü Düşmesi
Kelime içerisinde vurgulu olarak söylenmeyen ya da vurgusunu yitiren ünlülerin düşmesi olayıdır. Son hecesinde dar ünlü bulunan en az iki heceli kelimelere ünlü ile başlayan bir ekin eklenmesi sonucu, son hecedeki ünlünün vurgusu zayıflar ve düşer (Coşkun, 2008:58). Kelimelere yapım ve çekim eklerinin eklenmesi ile birleşik kelimelerin yapımı esnasında orta hecedeki ünlünün kaybolması ünlü düşmesi olarak tanımlanır (Hengirmen, 1998:74).
Araştırma kapsamında incelenen Türk Dil Kurumu’na ait Türkçe sözlükte 267 adet ünlü düşmesi şeklinde oluşan birleşik kelime varlığı tespit edilmiştir.
Ahdetme (42) Ahdetmek (42) Ahzetme (45) Ahzetmek (45) Ahzüita (45) Ahzükabz (45) Akdedilme (48) Akdedilmek (48) Akdetme (49) Akdetmek (49) Akla yakın (55) Akla yakınlık (55) Akla yatkın (55) Akla yatkınlık (55) Akla zarar (55) Akla ziyan (55) Aklı başında (55) Aklıevvel (55) Aklıevvellik (55) Aklı karalı (55) Aklıselim (55) Aklı selimlik (55) Aksetme (58) Aksetmek (58) Aksettirme (58) Aksettirmek (58) Atfetme (143) Atfetmek (143) Azletme (168) Azletmek (168) Azlolunma (168) Azlolunmak (168) Azmetme (168) Azmetmek (168) Azmettirme (168) Azmettirmek (168) Bahsetme (184) Bahsetmek (184) Bahşetme (184) Bahşetmek (184) Buğzetme (320) Buğzetmek (320) Cebretme (354) Cebretmek (354) Cevretme (363)
Cevretmek (363) Cumartesi(375) Dahletme (462) Dahletmek (462) Dehletme (487) Dehletmek (487) Defnedilme (482) Defnedilmek (482) Defnetme (482) Defnetmek (482) Defnolunma (482) Defnolunmak (482) Dercetme (503) Dercetmek (503) Devretme (516) Devretmek (516) Doksan(551) Ehlibeyît (608) Ehlidil (608) Ehlihibre (608) Ehlikeyif (608) Ehlikitap (608) Ehlisalip (608) Ehlisünnet (608) Ehlivukuf (608) Ehlizevk (608) Emretme (634) Emretmek (634) Emreyleme (634) Emreylemek (634) Emrihak (635) Emrivaki (635) Fasletme (682) Fasletmek (682) Fehmetme (686) Fehmetmek (686) Feshetme (692) Feshetmek (692) Fethetme (692) Fethetmek (692) Fikrisabit (701) Gadretme (722) Gadretmek (722) Gadrolma (722) Gadrolmak (722) Gadrolunma (722) Gadrolunmak (722) Garsetmek (728) Gasletme (728) Gasletmek (728) Gusletme (807) Gusletmek (807) Haczetme (826) Haczetmek (826) Hamletme (840) Hamletmek (840) Hapsetme (844) Hapsetmek (844) Hapsettirme (845) Hapsettirmek (845) Hapsolma (845) Hapsolmak (845) Harcetme (847) Harcetmek (847) Hazmetme (872) Hazmetmek (872) Hıfzetme (884) Hıfzetmek (884) Hıfzısıhha (884) Hicvetme (888) Hicvetmek (888) Hükmetme (906) Hükmetmek (906) Hükmolunma (906) Hükmolunmak (906)
Kahretme (1036) Kahretmek (1036) Kahreyleme (1036) Kahreylemek (1036) Kahreyleyiş (1036) Kahrolası (1036) Kahrolmak (1036) Kahrolsun (1036) Kahroluş (1036) Kahvaltı (1036) Kahvaltıcı (1036) Kahvaltılık (1036) Kastetme (1100) Kastetmek (1100) Katletme (1106) Katletmek (1106) Kavletme (1110) Kavletmek (1110) Kaybetme (1114) Kaybetmek (1114) Kaybolma (1114) Kaybolmak (1114) Kayboluş (1114) Kaydedilme (1116) Kaydedilmek (1116) Kaydetme (1116) Kaydetmek (1116) Kaydettirme (1116) Kaydettirmek (1116) Kaydıhayat (1116) Kaydıihtiyat (1116) Kaydolma (1116) Kaydolmak (1116) Kaynana (1119) Kaynata (1119) Kaynatalık (1120) Kesbetme (1140) Kesbetmek (1140) Keşfetme (1148) Keşfetmek (1148) Keşfettirme (1148) Keşfettirmek (1148) Keyfetme (1150) Keyfetmek (1150) Küfretme (1279) Küfretmek (1279) Lağvetme (1294) Lağvetmek (1294) Lütfetme (1317) Lütfetmek (1317) Lütfeyleme (1317) Lütfeylemek (1317) Meyletme (1387) Meyletmek (1387) Meylettirme (1387) Meylettirmek (1387) Mührüsüleyman (1431) Nakdî ceza (1451) Nakdî kıymet (1451) Nakdî teminat (1451) Nakdî vergi (1451) Nakdî yardım (1451) Nakledilme (1452) Nakledilmek (1452) Nakletme (1452) Nakletmek (1452) Naklettirme (1452) Naklettirmek (1452) Nakşetme (1453) Nakşetmek (1453) Nakşolma (1453) Nakşolmak (1453) Nakşolunma (1453) Nakşolunmak (1453) Nasıl(1457)
Nakzetme (1453) Nakzetmek (1453) Nazmetme (1461) Nazmetmek (1461) Nefsi müdafa (1465) Nefyedilme (1466) Nefyedilmek (1466) Nefyetme (1466) Nefyetmek (1466) Neşretme (1470) Neşretmek (1470) Neşrolunma (1470) Neşrolunmak (1470) Nezretme (1473) Nezretmek (1473) Nüksetme (1485) Nüksetmek (1485) Ömrübillah (1541) Ömrühayat (1541) Pazartesi(1589) Recmetme (1647) Recmetmek (1647) Rekzetme (1651) Rekzetmek (1651) Resmetme (1654) Resmetmek (1654) Sabretme (1672) Sabretmek (1672) Seksen(1723) Selbetme (1726) Selbetmek (1726) Serdetme (1733) Serdetmek (1733) Setretme (1741) Setriavret (1741) Seyretme (1745) Seyretmek (1745) Seyreyleme (1745) Seyreylemek (1745) Seyrisefain (1745) Seyrüsefer (1745) Sütlaç(1836) Şehremaneti (1856) Şehremini (1856) Şükretme (1875) Şükretmek (1875) Şükreyleme (1875) Şükreylemek (1875) Tabetme (1879) Tabetmek (1879) Vakfetme (2075) Vakfetmek (2075) Vakfıkebir (2075) Vahyetmek (2074) Vahyolunma (2074) Vahyolunmak (2074) Vazetme (2083) Vazetmek (2083) Vehmetme (2085) Vehmetmek (2085) Zehretme (2228) Zehretmek (2228) Zehrolma (2228) Zehrolmak (2228) Zemmetmek (2229) Zikredilme (2237) Zikredilmek (2237) Zikretme (2237) Zikretmek (2237) Zikrolunma (2237) Zikrolunmak (2237) Zulmetme (2243) Zulmetmek (2243)
1.2. Ünsüz Türemesi
Kelimelerin akıcılığını sağlamak ve kelimelerin kalıcılığını sağlamak amacıyla ünsüz türemesi gerçekleştirilir (Coşkun, 2008:98). Dilimize yabancı dillerden giren bazı kelimeler ünlü ile başlayan bir ek aldığında orijinal halindeki çift ünsüz açığa çıkar. Bu durum ünsüz türemesi olarak adlandırılır (Coşkun, 2008:99).
Araştırma kapsamında incelenen Türk Dil Kurumu’na ait Türkçe sözlükte 62 adet ünsüz türemesi şeklinde oluşan birleşik kelime varlığı tespit edilmiştir.
Addedilme (21) Addedilmek (21) Addetme (21) Addetmek (21) Addolunma (21) Addolunmak (21) Affedilme (25) Affedilmek (25) Affetme (25) Affetmek (25) Affettirme (25) Affettirmek (25) Affeyleme (25) Affeylemek (25) Affolunma (25) Affolunmak (25) Halletme (837) Halletmek (837) Haccetme (825) Haccetmek (825) Hakketme (832) Hakketmek (832) Hazzetme (872) Hazzetmek (872) Hissetmek (895) Hissettirme (895) Hissettirmek (895) Hissiselim (895) Leffetme (1303) Leffetmek (1303) Leffüneşir (1303) Massetme (1351) Massetmek (1351) Reddedilme (1648) Reddedilmek (1648) Reddediş (1648) Reddetme (1648) Reddetmek (1648) Reddeyleme (1648) Reddeylemek (1648) Reddolunma (1648) Reddolunmak (1648) Sırretme (1759) Sırretmek (1759) Sırrolma (1759) Sırrolmak (1759) Şakketme (1845) Şakketmek (1845) Tayyetme (1925) Tayyetmek (1925) Zammetme (2223) Zammetmek (2223) Zannedilme (2223) Zannedilmek (2223) Zannetme (2223) Zannetmek (2223) Zanneyleme (2223)
Zanneylemek (2223) Zannolunma (2223) Zannolunmak (2223) Zemmetme (2229) Zemmetmek (2229) 1.3. Ünsüz Yumuşaması
Dilimizde “p, ç, t, k” gibi sert ve süreksiz ünsüzler olarak adlandırılan ünsüzlerle biten kelimeler, ünlü ile başlayan ekler aldıklarında “b, c, d, g, ğ” ünsüzlerine dönüşürler. Bu durum ünsüz yumuşaması olarak adlandırılır (Coşkun, 2008:95).
Araştırma kapsamında incelenen Türk Dil Kurumu’na ait Türkçe sözlükte 30 adet ünsüz yumuşaması şeklinde oluşan birleşik kelime varlığı tespit edilmiştir.
Celbetme (356) Celbetmek (356) Dercetme (503) Dercetmek (503) Gasbetme (729) Gasbetmek (729) Harbetmek (854) Kalbiselim (1041) Kaybedilme (1114) Kaybedilmek (1114) Kaybetme (1114) Kaybetmek (1114) Kaybolma (1114) Kaybolmak (1114) Kayboluş (1114) Kayda değer (1114) Kayda değerlik (1114) Kaydedilme (1114) Kaydedilmek (1114) Kaydetme (1114) Kaydetmek (1114) Kaydettirme (1114) Kaydettirmek (1114) Kaydıhayat (1114) Kaydolma (1114) Kaydolmak (1114) Nasbetme (1457) Nasbetmek (1457) Vadetme (2073) Vadetmek (2073) Vadolunma (2074) Vadolunmak (2074)
İKİNCİ BÖLÜM
2. BİRLEŞİK KELİMELERİN KURULUŞU 2.1. İsim+ İsim Şeklinde Oluşan Birleşik Kelimeler
Dilimizde yer alan birleşik kelimelerin bir kısmı iki ismin bir araya getirilmesiyle oluşturulmuştur. Bu yapıda iki isim bir araya getirilerek farklı bir kavramı karşılayan yeni bir kelime oluşturulur (Açıkgöz-Yeldan, 200:64). İsim+isim şeklinde oluşan birleşikler araştırma kapsamında ekli birleşen birleşik kelimeler ve eksiz birleşen birleşik kelimeler olmak üzere iki grupta incelenmiştir.
2.1.1. Ekli Birleşen Birleşik Kelimeler
2.1.1.1. Belirtili İsim Tamlaması Şeklinde Oluşan Birleşik Kelimeler
Birden fazla sözcüğün tamlamalar ile yanyana getirilerek yeni bir kavramı karşılayan farklı bir kavramın oluşturulması birleştirme olarak nitelendirilir (Eker, 2003:325). İncelenen eserde yer alan birleşik kelimelerin bir kısmı belirtili isim tamlaması şeklinde oluştuğu yapılan araştırma sonucunda belirlenmiştir. Belirtili isim tamlaması “Tamlayanı ilgi durumu eki almış bir ad veya zamir, tamlananı teklik üçüncü şahıs iyelik eki almış olan, dolayısıyla belirti eki taşıyan ve tamlayanla tamlanan arasında şahıs bakımından uygunluk ve geçici anlam bağı bulunan ad tamlamasıdır” şeklinde tanımlanmaktadır (Korkmaz, 2003:40). Belirtili isim tamlamalarıyla oluşan birleşik kelimeler kısıtlı ve özel anlamlar taşırlar.
Araştırma kapsamında incelenen Türk Dil Kurumu’na ait Türkçe sözlükte 19 adet belirtili isim tamlaması şeklinde oluşanbirleşik kelime varlığı tespit edilmiştir. Günün adamı (814) İşin başı (996) İşin fenası (996) İşin garibi (997) İşin kötüsü (997) İşin tuhafı (997) İşin ucu (997) Kenarın dilberi (1134) Malın gözü (1335) Ortanın sağı (1515) Ortanın solu (1515) Sözün kısası (1807) Sözünün eri (1807) Şunun şurası (1874) Tıpkısının aynısı (1977) Üçüncünün olmazlığı (2055) Zıkkımın kökü (2233)
Belirtili isim tamlaması şeklinde oluşan birleşik kelimeler, sonuna “–da, –de” gibi çekim ekleri alarak kalıplaşmıştır. Araştırma kapsamında incelenen Türk Dil Kurumu’na ait Türkçe Sözlük’te 2 adet sonuna çekim eki alarak oluşan belirtili isim tamlaması şeklinde oluşan birleşik kelime varlığı tespit edilmiştir.
Günün birinde (814) Sabahın köründe (1670)
2.1.1.2. Belirtisiz İsim Tamlaması Şeklinde Oluşturulan Birleşik Kelimeler Dilimizde bulunan birleşik kelimelerin bir kısmı belirtisiz isim tamlaması şeklinde oluşmuştur (Eker, 2003:35). Birleştirmeyi birden fazla sözcüğün tamlamayla bir araya getirilmesi sonucunda yeni bir kavramı karşılayabilir yeni kelime oluşturma olarak tanımlamaktadır. Belirtisiz isim tamlaması “Tamlayanı eksiz, yalın durumda bulunan, tamlananı teklik üçüncü şahıs iyelik eki almış olan ve tamlanan arasında sürekli bir anlam bağı bulunan ad tamlaması” şeklinde tanımlanmaktadır (Korkmaz, 2003:40). Belirtisiz isim tamlamasıyla oluşan birleşik fiiller geniş ve genel anlamlar taşırlar.
Araştırma kapsamında incelenen Türk Dil Kurumu’na ait Türkçe sözlükte 7251 adet belirtisiz isim tamlaması şeklinde oluşan birleşik kelime varlığı tespit edilmiştir. Tamlamaların ayrı veya bitişik yazılması imla gereğidir. Değiştirilmedi sözlükten olduğu gibi alındı.
Aba güreşi (1) Abaza peyniri (2) Abdestbozan otu (3) Abece sırası (3) Acem halayı (6) Acem işi (6) Acem kılıcı (6) Acem lalesi (6) Acem pilavı (6) Acemborusu (6) Acemi ağası (6) Acemi ocağı (6) Acemi oğlanı (6) Acı yitimi (9) Açık maaşı (14) Açıklama cümlesi (13) Açıklar livası (13) Açılış töreni (15) Açıortay (15) Açıortay düzlemi (15) Açı ölçüm (15) Açış konuşması (16) Açlık grevi (16) Açlık şekeri (16)
Açmaz halatı (17) Ad bilimi (21) Ad cümlesi (21) Ad çekimi (21) Ad durumu (21) Ad gövdesi (22) Ad kökü (23) Ad tamlaması (24) Ad tamlaması (24) Ada balığı (18) Ada çayı (18) Ada soğanı (21) Ada tavşanı (21) Adalet divanı (19) Adalet kapısı (19) Adalet mahkemesi (19) Adalet örgütü (19) Adalet sarayı (19) Adam azmanı (20) Adam başına (20) Adam boyu (20) Adam kıtlığında (20) Adam sarrafı (20) Adam sendecilik (20) Adam yokluğunda (20) Adamkökü (20) Adamotu (20) Adana kebabı (20) Adapazarı (21) Aday adayı (21) Adayavrusu (21) Âdem evladı (22) Âdemelması (22) Ademoğlu (22) Adezyon kuvveti (22) Adımbaşı (23) Adliye mahkemesi (24) Adliye teşkilatı (24) Adliye vekâleti (24) Adres defteri (24) Adres kartı (24) Adres kitabı (24) Adres makinesi (24) Adres rehberi (24) Afet istasyonu (25) Afrika çekirgesi (27) Afrika domuzu (27) Afrika menekşesi (27) Afyon kaymağı (27) Afyon ruhu (27) Ağ iğnesi (28) Ağ ipliği (28) Ağ kayığı (28) Ağ kurdu (28) Ağ kurşunu (28) Ağa kapısı (28) Ağa yamağı (28) Ağaç arısı (29) Ağaç balı (29) Ağaç bilimi (29) Ağaç biti (29) Ağaç çileği (29) Ağaç kavunu (29) Ağaç kurbağası (29) Ağaç kurdu (29) Ağaç küpesi (29) Ağaç mantarı (30) Ağaç minesi (30) Ağaç nemi (30) Ağaç parkı (30) Ağaç sakızı (30) Ağaç sansarı (30) Ağaç serçesi (30) Ağaç yılanı (30) Ağı ağacı (31)
Ağı çiçeği (31) Ağı otu (31) Ağırlık merkezi (33) Ağız alışkanlığı (37) Ağız birliği (37) Ağız dalaşı (38) Ağız değişikliği (38) Ağız dolusu (38) Ağız kahyası (38) Ağız kalabalığı (38) Ağız kavafı (38) Ağız kavgası (38) Ağız kokusu (38) Ağız nişanı (38) Ağız şakası (38) Ağız tadı (38) Ağız tatsızlığı (39) Ağız tüfeği (39) Ağız tütünü (39) Ağız ünlüsü (39) Ağız ünsüzü (39) Ağızotu (38) Ağrı kesici (40) Ağrı kesimi (40) Ağrıma asalakları (40) Ağustos böceği (40) Ağustos böcekleri (40) Ahenk kaidesi (42) Ahenk tahtası (42) Ahıska türkleri (42) Ahiret adamı (43) Ahiret kardeşi (43) Ahiret suali (43) Ahiret yolculuğu (43) Ahlak bilimi (43) Ahlak dışı (43) Ahlak yasası (44) Ahlak zabıtası (44) Ahu parçası (44) Ahududu (44) Aidiyet eki (45) Aile adı (45) Aile bahçesi (45) Aile bütçesi (45) Aile doktoru (45) Aile dostu (45) Aile gazinosu (45) Aile hayatı (45) Aile hekimi (45) Aile hekimliği (45) Aile hukuku (45) Aile meclisi (45) Aile ocağı (45) Aile planlaması (45) Aile reisi (45) Aile saadeti (45) Akaryakıt istasyonu (47) Akciğer göbeği (48) Akciğer kesecikleri (48) Akciğer lopcuğu (48) Akciğer peteği (48) Akciğer zarı (48) Akça armudu (48) Akdeniz humması (49) Akdeniz mavisi (49) Akıcılık ölçeği (49) Akıl defteri (52) Akıl dışı (52) Akıl dışıcılık (52) Akıl dişi (52) Akıl doktoru (52) Akıl hastanesi (52) Akıl hastası (52) Akıl hocası (52)
Akıl kârı (52) Akıl kethüdası (52) Akıl kumkuması (52) Akıl kutusu (52) Akıl zayıflığı (52) Akım ölçümü (53) Akınkayası (53) Akıntı bilimi (53) Akıntı çağanozu (53) Akide şekeri (54) Akit vaadi (54) Aklama belgesi (55) Akma sınırı (56) Akşam azadı (60) Akşam ezanı (60) Akşam gazetesi (60) Akşam güneşi (60) Akşam karanlığı (60) Akşam namazı (60) Akşam pazarı (60) Akşam piyasası (60) Akşam saati (60) Akşam simidi (60) Akşam vakti (60) Akşam yeli (60) Akşam yıldızı (60) Akşamsefası (60) Akşamüstü (60) Akşamüzeri (60) Akya balığı (62) Alamana ağı (65) Alan araştırması (65) Alan hızı (65) Alan korkusu (66) Alan topu (66) Alay beyi (67) Alçı taşı (67) Alev kırmızısı (71) Alev lambası (71) Alev makinesi (71) Alfa ışınları (72) Alfabe dışı (72) Alfabe sırası (72) Algı bıçağı (72) Alıcı yönetmeni (73) Alın teri (74) Alın yazısı (74) Alış fiyatı (74) Alışveriş sigortası (75) Alkarısı (76) Alkış ağası (76) Allah aşkına (79) Allah taksimi (79) Allah vergisi (79) Allah yapısı (79) Alman gümüşü (81) Alman papatyası (81) Alman usulü (81) Alpyıldızı (81) Alt tarafı (85) Alt yanı (85) Altın çağı (84) Altın keseği (84) Altın kökü (84) Altın küpü (84) Altın sarısı (84) Altın suyu (84) Altüst böreği (85) Alüminyum taşı (86) Alyan anahtarı (86) Amber ağacı (88) Amber balığı (88) Amber çiçeği (88) Amele taburu (89) Ameliyat eldiveni (89)
Ameliyat masası (89) Amerika armudu (89) Amerika bademi (89) Amerika elması (89) Amerika tavşanı (90) Amerikan bezi (89) Amerikan İngilizcesi (89) Amerikan salatası (90) Amerikaüzümü (90) Amme davası (91) Amme efkârı (91) Amme hukuku (91) Amme idaresi (91) Amme menfaati (91) Amniyon sıvısı (91) Ana dili (93) Anlam bayağılaşması (92) Anlam daralması (92) Anlam değişmesi (92) Ana doğrusu (94) Ana erki (94) Ana kucağı (95) Ana kuyu (95) Ana kuzusu (95) Ana mektebi (96) Ana rahmi (96) Ana sınıfı (96) Ana yarısı (97) Ana yüreği (97) Anahtar ağızlığı (94) Anahtar taşı (95) Anamal birikimi (96) Anaokulu (96) Andız otu (98) Angora tavşanı (99) Ankara çiğdemi (100) Ankara keçisi (100) Ankara kedisi (100) Ankara taşı (100) Ankara tavşanı (100) Anlam genişlemesi (92) Anlam iyileşmesi (93) Anlam kayması (93) Anlam kötüleşmesi (93) Anlam aykırılığı (101) Ant kardeşi (106) Antep baklavası (104) Antep fıstığı (104) Antep işi (104) Antibiyotik tedavisi (105) Anüs yüzgeci (107) Apış arası (108) Ara kararı (112) Araba falakası (111) Araba mezarlığı (111) Araba vapuru (111) Arabistan defnesi (111) Araç telefonu (112) Aralık oyunu (113) Arap alfabesi (114) Arap rakamları (114) Arap sabunu (114) Arap tavşanı (114) Arap zamkı (114) Arapsaçı (114) Ararot kamışı (114) Araştırma filmi (115) Araştırma görevlisi (115) Arayıcı fişeği (115) Arazi aracı (116) Ardıç kuşu (116) Ardıç otu (116) Ardıç rakısı (116)
Arı beyi (117) Arı biti (117) Arı dalağı (117) Arı kovanı (117) Arı kuşu (117) Arı sili (118) Arı sütü (118) Arıtımevi (118) Arıtma ünitesi (118) Arife günü (119) Arka müziği (121) Arka üstü (121) Arkadaş canlısı (120) Armoni orkestrası (122) Armut kabağı (122) Armut kurusu (122) Arnavut bacası (123) Arnavut biberi (123) Arnavut ciğeri (123) Arnavut kaldırımı (123) Arpa güvesi (123) Arpa suyu (123) Arpacık soğanı (123) Arsa payı (123) Artezyen kuyusu (125) Aruz vezni (126) Arz cazibesi (126) Arz dairesi (126) Arz derecesi (126) Arz odası (126) Asalak bilimi (127) Asansör boşluğu (127) Asbest yünü (128) Aselbent ağacı (128) Asesbaşı (128) Asker kaçağı (131) Asker ocağı (131) Asker tayını (131) Askerlik dairesi (131) Askerlik hizmeti (131) Askerlik şubesi (131) Askerlik yoklaması (131) Aslan ağzı (132) Aslan payı (132) Aslan sütü (132) Aslanağzı (132) Aslankulağı (132) Aslankuyruğu (132) Aslanpençesi (132) Astar boyası (133) Aş damı (136) Aş ocağı (139) Aşağılık duygusu (135) Aşağılık kompleksi (135) Aşama sırası (136) Aşçı baltası (136) Aşçıbaşı (136) Aşçıbaşılık (136) Aşevi (136) Aşı boyası (136) Aşı kâğıdı (137) Aşık kemiği (137) Aşınma payı (137) Aşkmerdiveni (139) Aşure ayı (139) Aşure günü (139) At cambazı (141) At donu (141) At gözlüğü (143) At hırsızı (143) At kestanesi (144) At meydanı (146) At sineği (147)
Ata erki (140) Atasözü (140) Atbalığı (141) Atbaşı (141) Ateş balığı (142) Ateş böceği (142) Ateş böcekleri (142) Ateş çiçeği (142) Ateş gecesi (142) Ateş gemisi (142) Ateş hattı (142) Ateş kayığı (142) Ateş kırmızısı (142) Ateş pahası (143) Ateş parçası (143) Ateş tuğlası (143) Atgözlüğü (143) Atış yeri (144) Atıştırma yeri (144) Atkuyruğu (144) Atlama beygiri (145) Atlama çizgisi (145) Atlama tahtası (145) Atlama taşı (145) Atlas çiçeği (145) Atlas kemiği (145) Atlet fanilası (145) Atmosfer basıncı (147) Atom ağırlığı (147) Atom bombası (147) Atom çağı (147) Atom çekirdeği (147) Atom enerjisi (147) Atom numarası (147) Atom reaktörü147) Atom santrali (147) Atom sayısı (147) Atölye resmi (147) Av dönemi (149) Av hayvanı (149) Av köpeği (149) Av kuşu (149) Av mevsimi (149) Avrat pazarı (149) Av tezkeresi (150) Av yasağı (151) Avcı çantası (149) Avcı eri (149) Avcı hattı (149) Avcı otu (149) Avcı uçağı (149) Avize ağacı (149) Avrupa kayını (149) Avuç dolusu (150) Avuçiçi (150) Avurt ünsüzü (151) Avustralya karatavuğu (151) Ay ağılı (151) Ay balığı (157) Ay başı (157) Ay çekirdeği (157) Ayçiçeği yağı (157) Ay çöreği (157) Ay dönümü (157) Ay gün yılı (158) Ay ışığı (159) Ay karanlığı (160) Ay modülü (161) Ay örümceği (162) Ay parçası (162) Ay takvimi (164) Ay tutulması (165) Ay yılı (165) Ayak bağı (154)
Ayak bileği (154) Ayak divanı (154) Ayak havlusu (154) Ayak işi (154) Ayak izi (154) Ayak keseri (154) Ayak kirası (154) Ayak makinesi (155) Ayak oyunu (155) Ayak satıcısı (155) Ayak tabanı (155) Ayak takımı (155) Ayak tarağı (155) Ayak tedavisi (155) Ayak teri (155) Ayak topu (155) Ayak ucu (155) Ayakaltı (154) Ayakkabı (154) Ayakucu (155) Ayaküstü (155) Ayaküzeri (155) Ayakyolu (155) Aybaşı (157) Ayçiçeği (157) Ayevi (157) Aygır deposu (158) Ayı balığı (158) Ayı gülü (158) Ayı üzümü (160) Ayı yürüyüşü (160) Ayıbacağı (158) Ayıkulağı (158) Ayın on dördü (159) Ayna taşı (161) Ayna tırnağı (161) Aynalık tahtası (161) Ayran budalası (162) Ayran delisi (162) Ayrık otu (163) Ayrılma durumu (163) Ayva hoşafı (165) Ayva kompostosu (165) Ayva marmeladı (165) Ayva reçeli (165) Ayva tüyü (165) Azı dişi (167) Azınlık hükûmeti (167) Baba bucağı (172) Baba diyarı (172) Baba dostu (172) Baba mirası (172) Baba nasihatı (172) Baba ocağı (172) Baba tarafı (173) Baba tatlısı (173) Baba yadigârı (173) Baba yarısı (173) Baba yurdu (173) Babaevi (172) Baca dolgusu (173) Baca fırıldağı (173) Baca kaşı (173) Baca kulağı (174) Baca külahı (174) Baca kürsüsü (174) Baca şapkası (174) Baca tomruğu (174) Baca tomurcuğu (174) Bacabaşı (173) Bacakkalemi (173) Badem ağacı (175) Badem içi (175) Badem şekeri (175) Badem yağı (175)
Bagaj kapağı (175) Bagaj kilidi (175) Bağ bıçağı (176) Bağ bozumu (176) Bağ çubuğu (176) Bağevi (177) Bağımsız milletvekili (178) Bağır yeleği (179) Bağırsak askısı (179) Bağırsak düğümlenmesi (179) Bağırsak düşüklüğü (179) Bağırsak gazı (179) Bağırsak iltihabı (179) Bağırsak ingini (179) Bağırsak kazıntısı (179) Bağırsak kurdu (179) Bağırsak otu (179) Bağırsak solucanı (179) Bağışıklık bilimi (179) Bağlaç grubu (180) Bağlaç öbeği (180) Bağlama zarf-fiili (180) Bağlantı borusu (181) Bağlantı ünlüsü (181) Bağlantı ünsüzü (181) Bağlantısızlık politikası (181) Bağlantısızlık siyaseti (181) Bahar bayramı (183) Bahar dönemi (183) Bahar nezlesi (183) Bahar noktası (183) Bahçe domatesi (183) Bahçe kekiği (183) Bahçe makası (183) Bahçe nanesi (183) Bahis konusu (184) Bahis mevzusu (184) Bahriye çiftetellisi (184) Bakanlar kurulu (185) Bakım yurdu (186) Bakımevi (186) Bakır alaşımı (186) Bakır çalığı (186) Bakır pası (186) Bakır rengi (186) Bakır taşı (186) Bakır tuzu (186) Bakış açısı (187) Bakkal defteri (187) Bakkal kağıdı (187) Bakla çiçeği (188) Bakla falı (188) Bakla kırı (188) Baklava dilimi (188) Bal arısı (190) Bal kabağı (193) Bal kelebeği (193) Bal mumu (194) Bal özü (194) Bal özülük (194) Bal peteği (194) Bal rengi (194) Balaban kuşu (189) Balans ayarı (190) Balans pensi (190) Balayı (190) Balçık hurması (190) Balçık inciri (190) Baldır kemiği (191) Baldıran şerbeti (190) Balgam taşı (191)
Balgümeci (191) Balık bilimi (191) Balık çorbası (192) Balık eti (192) Balık istifi (192) Balık kartalı (192) Balık otu (192) Balık pazarı (192) Balık sütü (192) Balık tabağı (192) Balık tutkalı (192) Balık unu (192) Balık yağı (192) Balık yemi (193) Balık yumurtası (193) Balıkçı düğümü (192) Balıkçı kahvesi (192) Balıkçı kazağı (192) Balıkgözü (192) Balıknefesi (192) Balıksırtı (192) Balina çubuğu (193) Balina yağı (193) Balköpüğü (193) Balotaj kurulu (194) Baltık dilleri (195) Balya makinesi (195) Bam teli (196) Bambul otu (196) Bamyatarlası (196) Ban ağacı (196) Ban otu (198) Ban yağı (198) Banka cüzdanı (197) Banka defteri (197) Banka kartı (197) Banliyö treni (198) Banyo bataryası (198) Banyo dolabı (198) Banyo havlusu (198) Banyo kabini (198) Banyo kazanı (198) Banyo küveti (198) Banyo sabunu (198) Banyo takımı (198) Bar ateşi (199) Bar havası (200) Baraj ateşi (199) Baraj mesafesi (198) Barbaşı (200) Bardacık eriği (200) Bardak eriği (200) Bardakaltı (200) Baro başkanı (202) Barut esmeri (203) Barut fıçısı (203) Barut hakkı (203) Barut rengi (203) Barutkabağı (203) Basılma dayanımı (204) Basın ataşesi (204) Basın bildirisi (204) Basın duyumu (204) Basın dünyası (205) Basın kartı (204) Basın özgürlüğü (204) Basın toplantısı (204) Basın yasağı (204) Basınç tedavisi (204) Baskı grubu (206) Baskı kalıbı (206) Basma kalıbı (207) Bastana salatası (207) Basur memesi (208) Basur otu (208)
Baş ağrısı (213) Baş altı (214) Baş aşağı (214) Baş belası (215) Baş bezi (215) Baş bıçağı (215) Baş biti (215) Baş döndürücü (215) Baş dönmesi (215) Baş dümeni (215) Baş havlusu (215) Baş örtüsü (220) Baş tacı (220) Baş ucu (221) Baş üstü (221) Baş yastığı (222) Başa baş noktası (213) Başağrısı (213) Başaltı (214) Başatlık yasası (214) Baş dönmesi (215) Başka biri (216) Başkan vekili (217) Başkan yardımcısı (217) Başkanlık makamı (217) Başkanlık sistemi (217) Başlama atışı (218) Başlama meridyeni (218) Başlama vuruşu (218) Başlangıç noktası (218) Başlık parası (219) Başörtü (220) Başsağlığı (220) Başucu (221) Başucu noktası (221) Başucu uzaklığı (221) Başüstüne (221) Başyargıcı (222) Batak çulluğu (222) Bataklık ardıcı (223) Bataklık baykuşu (223) Bataklık gazı (223) Bataklık keteni (223) Bataklık kırlangıcı (223) Bataklık kuşları (223) Bataklık nergisi (223) Batarya ateşi (223) Batarya kutusu (223) Batı bloku (223) BatıTürkçesi (224) Bavul ticareti (225) Bayır kuşu (227) Bayır turpu (227) Baypas ameliyatı (227) Bayrak bilimi (227) Bayrak direği (228) Bayrak merasimi (228) Bayrak töreni (228) Bayrak yarışı (228) Bayrakaltı (227) Bayram alayı (228) Bayram ayı (228) Bayram çocuğu (228) Bayram gazetesi (228) Bayram günü (228) Bayram havası (228) Bayram hediyesi (228) Bayram namazı (229) Bayram şekeri (229) Bayram tebriği (229) Bayram topu (229) Bayram yeri (229)
Bayram ziyareti (229) Bayramüstü (229) Bayramüzeri (229) Bebe aspirini (230) Bebek ölümü (230) Beç tavuğu (230) Beden cezası (232) Beden eğitimi (232) Beden işçisi (232) Beden terbiyesi (232) Begdili (232) Bekâr odası (234) Bekleme odası (234) Bekleme salonu (234) Bekleme süresi (234) Bekleme yeri (234) Bektaşi babası (235) Bektaşi dedesi (235) Bektaşi sırrı (235) Bektaşi üzümü (235) Bektaşikavuğu (235) Bel ağrısı (236) Bel bağı (236) Bel evladı (237) Bel fıtığı (237) Bel gevşekliği (238) Bel kemeri (240) Bel kemiği (240) Bel kündesi (240) Bel soğukluğu (241) Belediye başkanı (236) Belediye çavuşu (236) Belediye encümeni (236) Belediye meclisi (237) Belediye nikâhı (237) Belediye polisi (237) Belediye reisi (237) Belediye sarayı (237) Belediye teşkilatı (237) Belediye zabıtası (237) Belirsizlik sıfatı (239) Belirsizlik zamiri (239) Belirti bilimi (239) Belirtke tablosu (240) Belirtme durumu (240) Belirtme grubu (240) Belirtme sıfatı (240) Bellek karışıklığı (240) Bellek kaybı (240) Bellek yitimi (240) Benlik çatışması (243) Benlik davası (243) Benlik ikileşmesi (244) Benlik yitimi (244) Benmerkezci (244) Benzeşim oranı (244) Benzeti ressamı (245) Benzin göstergesi (245) Benzin istasyonu (245) Benzin pompası (245) Beraberlik müziği (246) Berat gecesi (246) Berat kandili (246) Berber balığı (246) Berber dükkânı (246) Berber koltuğu (246) Berber salonu (246) Besi dokusu (248) Besi hayvanı (248) Besi merası (248) Besi örü (249) Besi suyu (249) Beslenme bozukluğu (249)
Beslenme çantası (249) Beslenme eğitimcisi (249) Beslenme eğitimi (249) Beslenme odası (249) Beslenme saati (249) Beslenme sorunu (249) Beslenme uzmanı (249) Beslenme yetersizliği (249) Beşik kertiği (251) Beşikörtüsü (251) Beşparmak otu (252) Beta ışınları (252) Beton santrali (253) Betimlemeli dil bilgisi (254) Bey armudu (254) Bey erki (255) Beygir gücü (255) Beyin cerrahı (256) Beyin cerrahisi (256) Beyin fırtınası (256) Beyin göçü (256) Beyin gücü (256) Beyin jimnastiği (256) Beyin kanaması (256) Beyin karıncıkları (256) Beyin takımı (256) Beyin üçgeni (256) Beyin zarı (256) Beyin zarları (256) Beyinorağı (256) Beylerbeyi (256) Beypazarı baklavası (257) Beyzbol sopası (257) Bezir yağı (258) Bezirgânbaşı (258) Bıçak sırtı (259) Bıçaksırtı (259) Bıçkı tozu (260) Bıçkıevi (259) Biber dolması (262) Biber salçası (262) Biber turşusu (262) Biçim bilimi (263) Biçim birimi (263) Biçki yurdu (263) Bijon anahtarı (264) Bilader ağacı (264) Bilardo masası (265) Bilardo salonu (265) Bilardo sopası (265) Bilardo topu (265) Bildirim ödencesi (265) Bildirme cümlesi (265) Bildirme eki (265) Bildirme kipleri (265) Bileği taşı (266) Bilek damarı (266) Bilek gücü (266) Bilek güreşi (266) Bilek kuvveti (266) Bilek saati (266) Bilgi kuramı (268) Bilgi şöleni (268) Bilgisayar ağı (268) Bilgisayar masası (268) Bilim adamı (269) Bilim dışı (269) Bilim insanı (269) Bilim kadını (269) Bilim kuramı (269) Bilinç akışı (270) Bilinç dışı (270)
Bilinç kaybı (270) Bilinçaltı (270) Bilirkişi raporu (271) Bilişim ağı (271) Bilişim teknolojisi (271) nbaşı (273) Binek atı (274) Binek taşı (274) Bira bardağı (278) Bira mayası (278) Bireyüstü (280) Birikinti konisi (281) Birikme havzası (281) Birimler bölüğü (282) Birkaçı (282) Birleşme değeri (283) Biryan pilavı (285) Biryan yağı (285) Bisiklet yolu (285) Bit otu (288) Bitirim yeri (286) Bitiriş yemi (286) Bitirme fiili (286) Bitki bilimci (287) Bitki bilimi (287) Bitki bitleri (287) Bitki coğrafyası (287) Bitki örtüsü (287) Bitki patolojisi (287) Bitki sütü (287) Bitki topluluğu (287) Bitlis köftesi (287) Bitpazarı (288) Bityeniği (288) Bizans oyunu (289) Boa yılanı (291) Bobin kırıcı (291) Bodrum katı (291) Boğa güreşi (292) Boğan otu (292) Boğaz derdi (293) Boğaz kavgası (293) Boğaz meselesi (293) Boğaz tokluğuna (293) Boğumlanma bölgesi (294) Boğumlanma noktası (294) Bohça böreği (295) Bohem hayatı (295) Bok böceği (295) Bombardıman uçağı (297) Bombe bezi (297) Bon otu (298) Bonbon şekeri (297) Boncuk mavisi (297) Boncuk tutkalı (297) Borazan kuşu (298) Borazancıbaşı (298) Borçluluk dengesi (299) Borda fenerleri (299) Borda hattı (299) Bornova misketi (300) Borsa acentesi (300) Borsa aracılığı (300) Borsa aracısı (300) Borsa cetveli (300) Borsa değeri (300) Borsa işlemi (300) Borsa kağıdı (300) Borsa komiseri (300) Borsa komisyoncusu (300) Borsa oyunu (300) Borsa simsarı (300)
Borsa tahtası (300) Borsa üyesi (300) Boru ağı (301) Boru askısı (301) Boru bileziği (301) Boru çiçeği (301) Boru hattı (301) Boru kabağı (301) Boru kelepçesi (301) Boru mengenesi (301) Boru yolu (301) Bostan bekçisi (301) Bostan bozuntusu (301) Bostan dolabı (301) Bostan gölgeliği (301) Bostan kebabı (301) Bostan korkuluğu (301) Bostan patlıcanı (301) Bostancı ocağı (301) Boş kağıdı (303) Boşaltım organı (303) Boşaltma havzası (303) Boşanma davası (303) Boşanma ilamı (303) Boşluk tulumbası (303) Botanik bahçesi (304) Botanik parkı (304) Boy abdesti (305) Boy aynası (306) Boy beyi (306) Boy otu (308) Boya fırçası (305) Boya kalemi (305) Boya kökü (305) Boya kutusu (305) Boya tabakası (306) Boya tabancası (306) Boyacı küpü (305) Boyacı sandığı (305) Boyama kazanı (306) Boyama kitabı (306) Boyun bağı (308) Boyun borcu (308) Boyunduruk parası (309) Bozkır kedisi (310) Bozkır koyunu (310) Bozkır tavuğu (310) Bozum havası (311) Böbrek taşı (311) Böbrek yağı (311) Böcek bilimci (312) Böcek bilimi (312) Böcekkabuğu (312) Bölme işareti (313) Bölükbaşı (314) Bölüm başkanı (314) Branda bezi (316) Brüksel lahanası (317) Bubi tuzağı (317) Budak deliği (318) Budak özü (318) Budun betimi (318) Budun bilimi (318) Buğday biti (319) Buğday güvesi (319) Buğday pası (319) Buğday rengi (319) Buğday sürmesi (319) Buğday unu (319) Buğu kebabı (320) Buhar kazanı (320) Buhar kurutucusu (320) Buhar makinesi (320) Buhar valfi (320)
Buharlaşma noktası (320) Bulaşık bezi (322) Bulaşık deterjanı (322) Bulaşık eldiveni (322) Bulaşık makinesi (322) Bulaşık suyu (322) Bulgur çorbası (323) Bulgur pilavı (324) Bulunma durumu (324) Buluş hakkı (324) Buluşma yeri (325) Burçlar kuşağı (327) Burjuva edebiyatı (327) Burnunun dibi (328) Burulma dayanımı (328) Burun boşlukları (330) Burun deliği (330) Burun direği (330) Burun kanadı (330) Burun otu (330) Burun perdesi (330) Buyruk kulu (331) Buz alanı (332) Buz dağı (332) Buz dansı (332) Buz duvarı (332) Buz hokeyi (332) Buz kalıbı (332) Buz pateni (332) Buz torbası (332) Buz yalağı (333) Buzdolabı (332) Buzul bilimi (333) Buzul çağı (333) Buzul dönemi (333) Buzul kaynağı (333) Buzul masası (333) Buzul seli (333) Bülbül çanağı (334) Bülbülkonağı (334) Bülbülyuvası (334) Büluğ çağı (334) Bütçe açığı (335) Bütçe dengesi (335) Bütçe yılı (336) Bütünleme sınavı (336) Büyüklük hastalığı (338) Büyüme hızı (339) Cadı kazanı (341) Cadısüpürgesi (341) Cağ kebabı (342) Cam çivisi (343) Cam macunu (344) Cam suyu (344) Cam yuvası (344) Cam yünü (344) Camcı elması (343) Camcı macunu (343) Camgöbeği (343) Camgüzeli (343) Can acısı (347) Can arkadaşı (347) Can bunaltısı (348) Can çabası (348) Can damarı (348) Can direği (348) Can dostu (348) Can düşmanı (348) Can eriği (348) Can gözdesi (348) Can havli (348) Can korkusu (349) Can kulağı (349)
Can kuşu (349) Can noktası (350) Can pahasına (350) Can pazarı (350) Can sağlığı (351) Can sıkıntısı (351) Can sohbeti (351) Can tahtası (351) Can yeleği (351) Can yoldaşı (351) Canavar düdüğü (347) Canavar otu (348) Cankulağı (349) Cankuratan salı (349) Cankurtaran çanı (349) Cankurtaran düdüğü (349) Cankurtaran gemisi (349) Cankurtaran kulübesi (349) Cankurtaran sandalı (349) Cankurtaran simidi (349) Cankurtaran şamandırası (349) Cankurtaran yeleği (349) Caz takımı (353) Cazibe kanunu (353) Cehennem azabı (355) Cehennem hayatı (355) Cehennem kütüğü (355) Cehennem sıcağı (355) Cehennem taşı (355) Cehennem zebanisi (355) Celp kağıdı (356) Cem ayini (357) Cenaze alayı (357) Cenaze duası (358) Cenaze levazımatı (358) Cenaze merasimi (358) Cenaze namazı (358) Cenaze töreni (358) Cennet balığı (358) Cennet biberi (358) Cennet kuşu (358) Cennet öküzü (358) Cennet taamı (359) Centilmenlik anlaşması (359) Cep defteri (359) Cep feneri (359) Cep harçlığı (359) Cep kitabı (360) Cep saati (360) Cep sözlüğü (360) Cep takvimi (360) Cep telefonu (360) Cep televizyonu (360) Cephe gerisi (360) Cer hocası (360) Cermen dilleri (361) Cevap anahtarı (362) Cevap hakkı (362) Cevap kâğıdı (362) Ceza alanı (364) Ceza atışı (364) Ceza hukuku (364) Ceza reisi (364) Ceza sahası (364) Ceza vuruşu (364) Cezayir menekşesi (364) Cırcır böceği (366)
Cırcır delgi (366) Cırcır kolu (366) Cız sineği (367) Cicim ayı (368) Ciğer acısı (369) Ciğer kebapçısı (369) Ciğer otları (369) Ciğer otu (369) Ciğer sotesi (369) Ciğer yarası (369) Cila topu (370) Cila yağı (370) Cilt kapağı (370) Cin çalığı (371) Cin darısı (371) Cin mısırı (372) Cinslik bilimi (372) Cinyolu (372) Cirit oyunu (372) Cirit ucu (372) Civankaşı (373) Civanperçemi (373) Cuma gecesi (375) Cuma namazı (375) Cumartesi (375) Cumhur reisi (376) Cumhurbaşkanı (375) Cumhurbaşkanlığı (375) Cumhuriyet bayramı (375) Cüce aynası (376) Cümle bilgisi (377) Cümle kapısı (377) Çaça balığı (379) Çadır ağırşağı (380) Çadır bezi (380) Çadır çanağı (380) Çadır çiçeği (380) Çadır direği (380) Çadır tiyatrosu (380) Çadıruşağı (380) Çağ dışı (381) Çağla yeşili (381) Çağrı belgesi (382) Çağrı cihazı (382) Çağrı kâğıdı (382) Çakal armudu (382) Çakal eriği (382) Çakal yağmuru (382) Çakıl kuşu (383) Çakıl taşı (383) Çakmak taşı (385) Çalgı aleti (386) Çalgıcı otu (386) Çalı bülbülü (386) Çalı dikeni (386) Çalı fasülyesi (386) Çalı horozu (386) Çalı kakıcı (386) Çalı kuşu (386) Çalı süpürgesi (387) Çalışma barışı (387) Çalışma belgesi (387) Çalışma dolabı (387) Çalışma gezisi (387) Çalışma günü (387) Çalışma hayatı (387) Çalışma izni (387) Çalışma kampı (388) Çalışma karnesi (388) Çalışma ruhsatı (388) Çalışma saati (388) Çalışma yöntemi (388) Çam balı (390) Çam bölmesi (390)
Çam fıstığı (390) Çam sakızı (390) Çam yarması (391) Çam yeşili (391) Çamaşır azgını (389) Çamaşır deterjanı (390) Çamaşır dolabı (390) Çamaşır ipeği (390) Çamaşır ipi (390) Çamaşır kazanı (390) Çamaşır leğeni (390) Çamaşır makinesi (390) Çamaşır mandalı (390) Çamaşır sabunu (390) Çamaşır sepeti (390) Çamaşır sodası (390) Çamaşır suyu (390) Çamaşır takımı (390) Çamur banyosu (391) Çamur deryası (391) Çamur ığrıbı (391) Çamur kalemi (391) Çan çiçeği (392) Çan kulesi (392) Çanta çiçeği (392) Çapanoğlı (393) Çarkçıbaşı (396) Çarpan balığı (396) Çarpım cetveli (397) Çarpım tablosu (397) Çarpma işareti (398) Çarşamba karısı (398) Çarşamba pazarı (398) Çarşı ağası (399) Çarşı ekmeği (399) Çatı arası (400) Çatı ekleri (400) Çatı eteği (400) Çatı katı (400) Çatı kirişi (400) Çatı örtüsü (401) Çatı penceresi (401) Çavdar ekmeği (403) Çavuş kuşu (403) Çavuş üzümü (403) Çay bahçesi (404) Çay bardağı (404) Çay fincanı (404) Çay kaşığı (405) Çay ocağı (405) Çay saati (405) Çay servisi (405) Çay şekeri (405) Çay takımı (405) Çayağacı (404) Çayır güzeli (404) Çayır kuşu (404) Çayır mantarı (404) Çayır otu (404) Çayır peyniri (404) Çayır tavuğu (404) Çayır teresi (404) Çayır tirfili (404) Çayır yulafı (404) Çayırsedefi (404) Çaylak fırtınası (405) Çehre züğürdü (405) Çekiç kemiği (406) Çekiç makinesi (406) Çekim ekleri (407) Çekirge kuşu (408) Çekirge ötleğeni (408) Çekme halatı (409) Çektirme ağı (410) Çelik kalemi (411)
Çelik macunu (411) Çelik pamuğu (411) Çeltik kargası (412) Çeltik tarlası (412) Çember makası (413) Çene çukuru (414) Çene kavafı (414) Çene yarışı (414) Çengel iğnesi (415) Çengel sakızı (415) Çengi kolu (415) Çengi takımı (415) Çeribaşı (417) Çerkez peyniri (417) Çerkeztavuğu (417) Çeşme başı (417) Çeşnicibaşı (418) Çete savaşı (418) Çevir sesi (420) Çevir sinyali (420) Çevirim senaryosu (419) Çevirme ağı (419) Çevre bilimci (420) Çevre bilimleri (420) Çevre felaketi (420) Çevre kirliliği (420) Çevre sağlığı (420) Çevre yolu (420) Çevrim dışı (421) Çevrim içi (421) Çıban ağırşağı (421) Çıbanbaşı (421) Çıfıt çarşısı (421) Çıkarma birliği (423) Çıkarma gemisi (423) Çıkarma harekâtı (423) Çıkarma işareti (423) Çıkış belgesi (424) Çıkış çizgisi (424) Çıkış hakemi (424) Çıkış kapısı (424) Çıkış noktası (424) Çıkış takozu (425) Çıkış yolu (425) Çıkma durumu (425) Çıpır makinesi (428) Çıplaklar kampı (428) Çırpı ipi (430) Çiçek aşısı (432) Çiçek bahçesi (432) Çiçek biti (432) Çiçek boyası (432) Çiçek bozuğu (432) Çiçek çocukları (432) Çiçek durumu (432) Çiçek dürbünü (432) Çiçek pazarı (432) Çiçek sapçığı (433) Çiçek sapı (433) Çiçek soğanı (433) Çiçek suyu (433) Çiçek tacı (433) Çiçek tozu (433) Çiçek yağı (433) Çiçek yaprağı (433) Çiçekçi esnafı (432) Çift zamanı (435) Çiftlik kâhyası (435) Çigan müziği (435) Çilek reçeli (437) Çilek suyu (437) Çilek üzümü (437) Çilingir sofrası (437) Çin anasonu (438)
Çin çamı (438) Çin gülü (438) Çin lahanası (439) Çin leylağı (439) Çingene ahtapotu (438) Çingene palamudu (438) Çingene pavuryası (438) Çingene pembesi (438) Çini mürekkebi (438) Çiriş otu (439) Çirişçi çanağı (439) Çit sarmaşığı (440) Çivi yazısı (441) Çivit mavisi (441) Çivit otu (441) Çivit rengi (441) Çizgi hakemi (442) Çoban böreği (443) Çobançantası(443)Çoba ndağarcığı (443) Çobandeğneği (443) Çobandüdüğü (443) Çobaniğnesi (443) Çoban kebabı (443) Çoban köpeği (443) Çoban merhemi (444) Çoban salatası (444) Çoban yıldızı (444) Çobanpüskülü (444) Çobantarağı (444) Çobantuzluğu (444) Çobanüzümü (444) Çocuk bahçesi (444) Çocuk bakıcı (444) Çocuk bakıcısı (444) Çocuk bezi (444) Çocuk bilimi (444) Çocuk dili (444) Çocuk işi (445) Çocuk oyuncağı (445) Çocuk oyunu (445) Çocuk yuvası (445) Çoğaltma makinesi (445) Çoğul eki (445) Çoğunluk sistemi (446) Çokluk eki (447) Çorba kaşığı (449) Çorba tabağı (449) Çökerti sekisi (449) Çöktürme havuzu (450) Çöküntü gölü (450) Çöküntü hendeği (450) Çöl iklimi (450) Çöl tavuğu (450) Çömlek hamuru (451) Çömlek hesabı (451) Çömlek kebabı (451) Çöp arabası (451) Çöp kebabı (451) Çöp kovası (451) Çöp sepeti (452) Çöp tenekesi (452) Çöp torbası (452) Çöp vergisi (452) Çöplük horozu (451) Çörek mantarı (452) Çörek otu (452) Çöz yağı (453) Çözüm yolu (453) Çubuk ağacı (454) Çubuk odası (454) Çuha çiçeği (454) Çulha kuşu (455)
Çupra balığı (455) Dağ adamı (458) Dağ anası (458) Dağ armudu (458) Dağ aslanı (459) Dağ ayısı (459) Dağ başı (459) Dağ bilimi (459) Dağ birliği (459) Dağ çamı (459) Dağ çayı (459) Dağ çayırı (459) Dağ çileği (459) Dağ elması (459) Dağ eriği (459) Dağ eteği (459) Dağ gölü (459) Dağ havası (459) Dağ iklimi (460) Dağ ispinozu (460) Dağ kavağı (460) Dağ keçisi (460) Dağ kestanesi (460) Dağ kırlangıcı (460) Dağ kolu (460) Dağ koyunu (460) Dağ köyü (460) Dağ lalesi (460) Dağ merası (461) Dağ nanesi (461) Dağ oluşu (461) Dağ otlağı (461) Dağ reyhanı (461) Dağ serçesi (461) Dağ servisi (461) Dağ sıçanı (461) Dağ tavuğu (461) Dağ topu (461) Dağalası (458) Dağbaşı (459) Dağıtım bürosu (460) Dağlar anası (461) Dahilîye mütehassısı (462) Dahilîye subayı (462) Daire kesmesi (462) Daire parçası (462) Daktilo kağıdı (463) Daktilo makinesi (463) Daktilo masası (463) Dalak otu (463) Dalga bandı (465) Dalga boyu (465) Dalga çukuru (465) Dalga genliği (465) Dalga hızı (465) Dalga kuşağı (465) Dalga oyuğu (465) Dalga periyodu (466) Dalga sırtı (466) Dalga tepesi (466) Dalga uzunluğu (466) Dalga yüksekliği (466) Dalgıç elbisesi (466) Dalgıç gözlüğü (466) Dalgıç kuşları (466) Dalgıç kuşu (466) Dalgıç tüpü (466) Dalyan ağı (468) Dalyan çorbası (468) Dalyan köftesi (468) Dalyan sepeti (468) Dalyan tarlası (468) Dalyan yeri (468) Dam altı (469)
Dama tahtası (469) Dama taşı (469) Damak eteği (468) Damak tadı (468) Damak ünsüzü (468) Damar sertliği (469) Damar tıkanıklığı (469) Damga harcı (470)Dam koruğu (470) Damga pulu (470) Damga vergisi (470) Damla hastalığı (471) Damla sakızı (471) Damla taşı (471) Dana derisi (471) Dana eti (471) Dana humması (471) Danaayağı (471) Danaburnu (471) Danadili (471) Danakıran otu (471) Danışma bürosu (472) Danışma meclisi (472) Danimarka kırmızısı (472) Dantel ağacı (473) Darağacı (473) Dava adamı (476) Dava vekili (477) Dava vekilliği (477) Davranış bilgisi (477) Davranış bozukluğu (477) Davultozu (478) Dayak arsızı (478) Dayak düşkünü (478) Dayak kaçkını (478) Dayanım ömrü (479) Dayanma ömrü (479) Dayı kızı (480) Dayı oğlu (480) Debriyaj pedalı (481) Dedikodu kumkuması (481) Defin ruhsatı (482) Defne yaprağı (482) Defter emini (483) Değer analizi (483) Değer düşürümü (484) Değer kuramı (484) Değer yargısı (484) Değirmen taşı (485) Değirmendere fındığı (485) Değişiklik önergesi (485) Değişiklik teklifi (485) Değişim yönetimi (485) Dekan yardımcısı (488) Deli alacası (489) Deli gömleği (490) Deli güllabicisi (490) Deli otu (491) Deli saçması (491) Delta kası (491) Demir ağacı (493) Demir boku (494) Demir dikeni (494) Demir kırı (494) Demir pası (494) Demir resmi (494) Demir yeri (494) Demir yolu (494) Demoklesin kılıcı (495) Denden işareti (495) Deneme hayvanı (495) Deneme tahtası (496) Deneme yayını (496)
Denetim bağı (496) Denetim kurulu (496) Denetim noktası (496) Denetim pulu (496) Denetleme kurulu (496) Denetleme raporu (496) Deney kabı (497) Deney tüpü (497) Deneyüstü (497) Denge fiyatı (497) Denge kalası (497) Denge taşı (498) Deniz akıntısı (499) Deniz altı (499) Deniz ateşesi (499) Deniz aynası (499) Deniz basması (499) Deniz bilimi (499) Deniz buzu (499) Deniz çulluğu (499) Deniz depremi (499) Deniz feneri (499) Deniz geçişi (499) Deniz hamamı (499) Deniz haritası (499) Deniz hırsızı (499) Deniz hukuku (500) Deniz iklimi (500) Deniz kaplumbağaları (500) Deniz kaplumbağası (500) Deniz kazı (500) Deniz kırlangıcı (500) Deniz kızı (500) Deniz kulağı (500) Deniz kurdu (500) Deniz kuvvetleri (500) Deniz marulu (500) Deniz mavisi (500) Deniz menekşesi (500) Deniz mili (500) Deniz motoru (500) Deniz otobüsü (500) Deniz ördeği (500) Deniz örümceği (500) Deniz piyadesi (501) Deniz rezenesi (501) Deniz sarmaşığı (501) Deniz seviyesi (501) Deniz suyu (501) Deniz tavşancılı (501) Deniz tutması (501) Deniz uçağı (501) Deniz üssü (501) Deniz yeli (501) Deniz yılanı (501) Deniz yolu (501) Deniz yosunu (501) Deniz yüksekliği (501) Denizalası (499) Denizaltı (499) Denizanası (499) Denizaslanı (499) Denizaşırı (499) Denizatı (499) Denizaygırı (499) Denizayısı (499) Denizçakısı (499) Denizgergedanı (499) Denizgülü (499) Denizgüzeli (499) Denizhıyarı (499) Denizhıyarları (500) Denizısırganları (500) Denizibiği (500)
Deniziğnesi (500) Denizineği (500) Denizkadayıfı (500) Denizkedisi (500) Denizkestanesi (500) Denizkozalağı (500) Denizköpüğü (500) Denizkulağı (500) Denizlaleleri (500) Denizmaymunu (500) Denizpalamudu (500) Denizpelidi (500) Denizpırasası (500) Denizşakayığı (501) Denizşakayıkları (501) Deniztarağı (501) Deniztavşanı (501) Deniztilkisi (501) Denizüzümü (501) Denizyıldızı (501) Denizyıldızları (501) Denklemler sistemi (502) Deprem bilimi (503) Deprem bölgesi (503) Deprem konteyneri (503) Deprem kuşağı (503) Deprem merkezi (503) Deprem ocağı (503) Deprem ortası (503) Derebeyi (504) Dereotu (504) Deri altı (505) Derinlik kayaçları (506) Derinlik ölçümü (506) Ders başı (508) Ders dışı (508) Ders içi (508) Ders programı (508) Dert babası (508) Dert küpü (508) Dert ortağı (509) Dert sahibi (509) Destek doku (510) Destekleme alımı (511) Dev anası (512) Dev aynası (512) Deve dikeni (513) Deve dişi (513) Deve kini (513) Deve kolu (513) Deve kuşu (513) Deve tımarı (513) Deve tüyü (513) Deveboynu (513) Deveelması (513) Devegözü (513) Devetabanı (513) Devim bilimi (513) Devin duyumu (514) Devinme olayı (514) Devlet adamı (515) Devlet bakanı (515) Devlet bankası (515) Devlet başkanı (515) Devlet düşkünü (515) Devlet kapısı (515) Devlet kuşu (515) Devlet nişanı (515) Devlet tahvili (515) Devletler arası (515) Devre arası (515) Dış işleri (519) Dik âlâsı (522)
