Akşemseddin, Fatih ve Fetih

(1)

T.C.

SELyUK UNiVERSiTESi

ULUSLAR ARASI

KURULU~UNUN

700.YIL DONUMUNDE

BUTUN YONLERiYLE OSMANLI DEVLETi

KONGRESi

INTERNATIONAL CONGRESS

ON OTTOMAN EMPIRE WITH ALL ASPECTS IN

70Qth ANNIVERSARY OF ITS ESTABLISHMENT

.

· 7-9 NiSAN 1999

BiLDiRiLER

Yayma Hazirlayanlar

Yard.Doc;.Dr. AHiaddin AKOZ

Doc;.Dr. Bayram UREKLi

Yard.Doc;.Dr. Ruhi OZCAN

(2)

AKSEMSEDDiN,

FATiH VE FETiH

AbdUlkadir OZCAN'

g)

iinya tarihinde derin izler btrakmt~ biiyiik cihangirlerin arkasmda hep mfma biiy~kleri yer ahm~t1r. ~u ruh mimarlanndan yo~s~n cihangirlerin icraatlar~, Bat! da Makedonyah Iskender, Napolyon; Dogu da tse Cengtz ve Tt-mur'unkilerde oldugu gibi gec;ici bir istiladan oteye gec;memi~, kurduklan devletler hen1en sa-dece kendi omiirleri kadar ktsa olmu~tur.

Daha kurulu~undan itibaren Osmanh padi~ahlan mana biiyiiklerine biiyiik saygt

goster-mi~lerdir. Seyh Edebali'nin Osman Gazi iizerindeki niifuzu; Emir Sultan 'm Yildmm Bayezid, <;:elebi Mehmed ve II. Murad'a kthc; ku~atmast ve nihayet II. Mehmed'in Ak~emseddin tarafm-dan manevi terbiyesi bunun en giizel omekleridir. Bu madde ve mana bcraberligi daha somaki donemlerde de devam etmi~tir.

Bebeklik ytllanndan itibaren bir rivayete gore Hac1 Bayram-1 Vel'i'nin II. Murad't ziya-reti esnasmda Sehzade Mehmed'le tam~an Ak~emseddin, daha o ytllarda ~eyhi Hact Bay-ram'dan fethin Mehmed'e ve kendisine nasip olacagt miijdesini alrru~tt. Kiic;iik ya~larda oglu-nun egitimine biiyiik ozen gosteren II. Murad, Molla HUsrev, Mala GUran1, Hocazade Muslihiddin, HlZlr Bey, Ali Tusl:, Molla Zeyrek, Mola Liitfi gibi devrinin ene biiyiik bilginlerin-den ona dersler aldtrmt~tJ. Ozellikle 1446-1451 ytllan arasmda gec;en ikinci ~ehzadelik done-minde aldtgt egitim ile miistakbel istanbul Fatihi, yine ozel hocalardan ogrendigi ba~ta Arapc;a, Farsc;a olmak iizere, donemi ic;in bilinmesi gerekli olan Latince, Rumca, Strp<;:a dillerini de

og-renmi~ti. Diinya tarihi ve cografyas1yla ilgilenmi~, biiyiik cihangirlerin hayatlanm ilgi duymu~

tu. Bu be~ YJlhk siirede cihangirlik fikirleriyle yeti~en Sehzade Mehmed, Ak~emseddin tarafm-dan istanbul Fatihi olarak miijdelenmi~ti1 Gerc;ekten 1451 yJ!mdaki kesin ciilusundan soma planh bir fetih politikast izleyen Sultan Mehmed sadece istanbul'u almakla kalmamt~, 30 yJ!hk saltanatt siiresinde devletini c;ok saglam temeller iizerine oturtmu~; iilke s1mrlanm batida Tu-na'ya, doguda ise Fnat'a kadar gotiirmi.i~, Karadeniz'i ve Ege'yi birer Tiirk golii haline

getirmi~tir.

Bizim burada soz konusu etmek istedigimiz husus Fatih'in fetihleri degildir. Daha ziya-de menak1bnamelere ve diger kaynaklara dayanarak bu fikirlerin manevl dinamigi olan

Ak~emseddin ve bunun II. Mehmed'le olan miinasebetleri, ozellikle de, Kur'an'da <il' .... \.II ... <il ... 0 ....

" 4...,b 0~ ,2,

" ·;- • ..,"2; Hazreti Peygamberler'in hadislerinde ise Kostantiniyye olarak ge<;:en ve fethine te~vik edilen3

istanbul'un zapt1 hususundaki bcraberlikleridir. Evet, hcniiz c;ocuk ya~lar da bu mana bi.iyi.igiiniin fetih miijdesine nail olan gene; padi~ah ile Ak~emseddin'in yollan daha o zamandan birle~mi~ gibiydi. Kesin ci.ilGsundan soma istanbul'u alma haZirhklanna ba~layan gene; hi.iki.imdann amacJ ~i.iphesiz sadece bir ~ehri zaptetmek degildi. Onun as II hedefi Hazreti Peygamber'in "ne giizel emir" soztine mazhar olmak, daha da onemlisi, Bat1'mn 'Teslls" inan-ctmn kar~Isma islam'm ''Tevh'id" itikadtyla <;:Ikmak, yani Allah adm1 yiiceltmek idi. Bunu

ger-*Prof. Dr. Mimar Sinan Univ. Fen-Edebiyat Fak.Uitesi

1 _{Evliya ~'elebi}_,_Scyahatniime_,_{Istanbul 1314}_,₁_,₁₀₆_;_{Hammer-PurgstalL De}_v_{let-i Osmaniyye Tarihi,}_(trc._A_ta_Bey)_{, istanbul} 1329.1278

2

Sebe SCu·esi, a yet 15 'te get; en bu ibare aslmcla Sebe iyin soylemni~se de Kur' an' m itadeleri iilem-bi.imul oldugt.mclan ebced hesab1yla Istanbul'w1 g-lethi tarihi olan 857 (l453)'ye de tekablil etmd .. ie ve iicleta istanbul'u cia nitelemektedir.

3

"istanbul mutlaka ietholwlacak.irr. Onu letheclen en1rr ne gi.izel emir; onu tetheden asker ne glizel askerdir'' mealincleki haclis i~tin bk. Ali Yardll11, "Fctih Haclisi Dzerincle Bir Ara~tuma,'' Diyanet i~leri Ba~kanhgt Der<sisi, XIIJJ2 (Mmt-Nisan). Ankm·a. t::uihsiz. s. 116-123

(3)

246·· ... AbdOikadir OZCAN

c;ekle~tirmek ic;in maddi ve manevi' imkanlar mevcuttu. Gerek silah teknolojisi, gerekse asker! taktik ve stratejiler bak1mmdm Osmanhlar Bati'dan <;:ok ilcride idi. Mancv] yonden ise, daha yocukluk y1llanndan itibaren gen<;: padi~ah devrinin en iyi boca ve bilginlerinin yanmda yeti~

mi~, din!, siyasl ve tabil konularda dersler alm1~; donemin en ge9erli dillerini ogrenmi~ ve en

onemlisi Ak~emseddin gibi bir ruh mimannm terbiyesinde yogrulmu~tu. Ak~emseddin aym zamanda donemin bliytik hekimiydi. Fetih oncesinde birkac; defa Edirne'ye giderek Vezir (:andarh Halil Pa~a'nm oglu Kazasker Siileyman <;elebi'yi ve II. Mehmed'in kizmi tedavi et-mi~ti4 Bu mlinasebetle II. Mehmed'le de gorii~mii~ ve onu fethe te~vik etmi~ti.

istanbul'un Muhasaras1 Ve Fikir Aynhklan

1453 ilkbahan ba~lannda ba~layan ku~atmaya padi~ahm davetiyle Ak~emseddin ve do-nemin bi.iytik mutasavviflanndan Akbiyik Sultan da katilmi~t15 Sultan Mehmed boylece onlann manevi himmetlerinden yararlanmak istiyordu. Ak~emseddin ku~atma boyunca padi~ahm ba~ destek<;:ilerinden olmu~, ortaya 91kan fikir aynhklannda Sultan Mehmed'i hep gazaya davet etmi~tir.6

Bilindigi gibi ba~ta Veziriazam (:andarh Halil Pa~a olmak iizere baz1 devlet bi.iytikleri ku~atmaya kan~ yikiyorlardt 20 Nisan'da alman deniz maglubiyetinden sonar yap!lan Divan toplantlsmda muhalifler, "bir sofinin sozuyle bu kadar asker helak oldu. Bu kadar bazine telef oldu. Frengistan'dan kafire imdad geldi. Fetih olmak iimidi kalmad1" sozleriyle Ak~emseddin'i de ele~tirmi~lerdi7bu arada biiytik mutasavv1f, gen9 padi~aha bir mektup gondererek sava~m sevk ve idaresi uzerinde baZI uyan ve nasihatlerde bulunmu~, miijdeli haberler vermeye devam etmi~tir. Deniz maglubiyetinin dogurdugu iimitsizligi ve tereddiidii izale eden, hatta sava~m kaderini degi~tiren ba~ faktoriin bu mektup oldugu dii~iini.ilebilir.8 Ger<;:ekten Ak~emseddin'in " cihada var, bende seninle bile gelirim" ~eklindeki te~vikleriyle ku~atmaya devam karan alan II. Mehmed aktllara durgunluk veren bir plant uygulayarak, bir gece vakti 70 kiisur gemiyi Be~ik

ta~ kiyilanndan karaya <;:Ikartmt~, Tepeba~I Sirtlanm a~Irtmi~ Hali<;:'e indirrni~tir. Zira istanbul

surlanmn en zaytf yeri Hali<;: kiyilanndaydi. Ve buranm mutlaka zorlanmas1 gerekiyordu. U-mumi hucumdan birka<;: gun once yap1lan sava~ kumltaymda yine,

-Ku~atmanm devam1 ve ~ehrin almmas1

-Bizans'm ban~ teklifinin kabullt

gibi iki zit gorii~ kar~I kar~Iya gclmi~ti. Bunlardan birincisini ba~ta padi~ah olmak iizere

Ak~emseddin, Zaganos Pa~a ve Molla Gi.iranl; ikincisini ise <;andarh Halil Pa~a temsil

ediyor-du. Sava~ meclisinden yine ku~atmaya devam karan 9tkt1.9 Ak~emseddin'in Destekleri Siidiyor

II. Mehmed, vezirlerinden Veliytiddinoglu Ahmet Pa~a'yt Ak~emseddin'e gonderip dua talebinde bulundu. Aynca ondan etkili bir dua istedi. Ak~emseddin'inde padi~aha, "Ya fakih Ahmed'de, Fakih Ahmed'den himmet talebinde bulun" demi~tir. Aynca Ahmet Pa~a'ya, "filan giin ogleden az evvel ku~luk vaktinde sen padi~ahm yanmda dururken Allahm yardimiyla filan yerden kal'a feth olunup islam askerleri t<;:enye girerler" dedi. Ardmdan,

tf tJ ... If..._/' tS .., / tS / ,.. rJ ,~ , -.... /

"(.)D;'11

~ r$g--\,>iw~

J

rsj~ ~

_

e,t

~~.) ~

''

4

Emir Hliseyin Enisl, Menakib-1 Alqemseddin (n~r. Ali ll1sa11 Yurd) ist<mbul 1972, s. 41-42; Koca Mliveni.h Bosnah

Htiseyin Efendi, Bedayiii'l-vekayi, Moskova 196l,ll. 30lb-302a

5

Bectayili'l vekayi, IT. 199b-302a

6

Hoca Sadeddin, Tllcii't-tevarlh, istanbul 1279,1,423

7

Enlsl, s .54 8

Topkapt Saray1 Mlizesi Ar~ivi, nr. E 5584

9

BectayiU'l-vekayi,200 a

(4)

\N en 'ni ~t-an !ef ,. 11 :m .m .m " ri. k-ul J-re r-1a ih tn l!1 11,

Ak§emseddin, Fatih Ve Fetih... 247

Rabbinizin di.i~manlanmz1 yok etmesi ve yeryi.izi.inde sizi onlann yerine ge<;:mesi umulur,

~ek-<il ... ... ,.. ...

" 0~ 'li..o tilt~~

lindeki manasm1 verip, -

~

r:!

~

ayetinin11

Allah katmda bir<;:ok

ganimetler vardtr, i~aretini belirterek teselli verdi. Fakat Osmanhlar sudan dovmeyi si.irdi.irdi.ik-leri halde, bir ti.irli.i i<;:eri girilemiyordu. Ak~emseddin ise ku~atmasmm son gecesinin Allah'a dua vc niyaz i<;:in tek ba~ma ge<;:irmek i.izerc <;:admna <;:ekilmi~ti.

Seyhin evlatlanndan birinin nakline gore, "belirtilen vakit geldigi halde, istanbul fethe-dilmeyip, Ak~emscddin'in mi.ijdesi ger<;:ekle~mcmi~, askere gev~eklik gelmi~ti. Muhalifleri se-vindiren bu geli~me yi.izi.inden padi~ah bi.iyi.ik bir ofke i<;:inde idi. 0 snada babam Ak~cmseddin'le gori.i~mek i<;:in <;:admna vanp i<;:eri girmek istedim. Fakat kap1smda duran gen<;:,

"bana i~eri kirnseyi alma diye tenbihledi, seni i~eri alamam" dedi. Bunun i.izerine ben de <;:admn

etegini kaldmp i<;:eriye bakt1m. Seyhi toprak i.izerinde ba~1 a<;:1k secdeye varmt~ halde aglaytp

inlerken gordi.im. Onun bu aglamasma ~a~mp <;:admn eteginden ba~1m1 kaldmrken, ~eyh ayak

i.izerine kalk1p, '·elhamdi.illillahi teala kal'a feth oldu" diye tekbir getirdi. Bu sozti duyunca sur-lara bakt1g1mda, ger<;:ekten Ti.irk askerlerinin bu mi.ibarek zatm hay1r duasmm da berekatJyla

i<;:eri girmekte olduklanm gordi.im".12

Bir ba~ka rivayete gore ise, belirlenen gi.in geldigi halde

fethin ger<;:ekle~memesi i.izerine Seyhin <;:admna bizzat padi~ah gitmi~, <;:adm han<;:eriyle yarmt~ ve Seyhi toprak i.izerinde secde halinde gozlerinden akan ya~larla dua ederken bulmu~tur. Daha sonra yerine donen Sultan Mehmed askerlerini surlardan i~eri girerken gom1i.i~ti.ir.13

0 strada Sultan II. Mehmed 21, Akk~emseddin ise 63 ya~mda idi. Fetih gi.ini.i Ayasofya'ya dogru ilerlerken Bizansh kadmlar ve k1zlar, nur yi.izli.i bu ihtiyan padi~ah zannede-rck "efendiyos" nidalanyla sayg1 gosterisinde bulunmu~lard1. Ak~emseddin ise gen<;: padi~alu

i~aret ediyordu. Bunun i.izerine Sultan Meluned, "evet sultan benim ama, o benim hocamdn"

diyerek fethin manevi dinamigine iltifatta bulunmu~tur.14

ilk Cum a N amaz1 V e H utbesi

istanbul Sah gi.ini.i ahnmt~ ve Sultan Mehmed ilk Cuma'ya kadar Ayasofya'ya mihrab

ve mimber yaptlmasrm emretmi~ti. Boylece fetih sonras1 ilk Cuma hutbesi ve namazm1 bir

riva-yete gore Ak~emseddin okumu~ ve ktld1rmt~;bir ba~ka rivayette ise hutbeyi Fatih okumu~,

na-man ise Ak~emseddin ktldrrmt~ttr.15

Fetihten sonra Fatih'in Ak~emseddin ile gori.i~meleri devam etmi~tir. Nitekim zaferden

hemen sonra ganimetlerin okmeydanmda payla~tmlmas1 strasmda Ak~emseddin de bulunmu~

ve sbz alarak fetih hadisini okuduktan sonra, "imdi, in~allah ci.imlemiz magfuruz. Aruma bu gaza maim israf etmeyi.ip istanbul i<;:i.in hayrat u hasenata sarf ve padi~ahtmtza itaat ve muhabbet

ediniz" demi~tir. Sonra padi~ahm ba~ma iki <;:atal sorgu<;: takrp, "padi~ahmuzm heni.iz Al-i

Os-man'm ab-t nl)'l oldun, hemenmi.icahit fi sebllillah ol" diyerek onu gaza yoluna <;:agim11~tlr.16

Bir gi.in Fakih Ahmed'in kim oldugunu soran Fatih'e hocas1: " o suada Fakih Alm1ed

kutub, sahib-i tasarruf idi" sbzleriyle cevap venni~tir. Anadolu da <;:ogu XIII. Yi.izytlda ya~amt~

baz1 mutasavvtflann ortak isim olan 17 Fakih Aluned'in, o strada bizzat Ak~emseddin oldugu da

di.i~i.ini.ilebilir.

II Nisa SGresi. aye! 94

12

Meali Mehmed. Hadaiku'~-~akaik (n~r. Abdolkadir Ozcan), istanbul1989, s.243 13

Ellis!, s. 54 vd 14

A.SOhey1 Onver, istanbul On.iversitesi Tarihine Ba~langH; Fatih Kolliyesi ve Zamam i1im HayatJ, istanbul 1946, s. 15; V.

Behyel Kurdoglu, ~air Tabib1er, istanbul 1967, s. 72-73

15

Evliya <;:elebi, I, 111; Ahmet Muhtar Pa~a, F cth-i (',elll-i Kostantin.iyyc, istanbul, tarihsiz, s.387

16

Evliya <;:elebi, I, 113; Alunet Muhtar Pa~a, s.384 vd.

17

Bu hususta claha geni~ bi1gi i!(in bk. Osman F. Sertk.aya, "A11med Fakih", TDV islam Ansiklopedisi, istanbul 1989, II,

(5)

248···· ··· ··· ··· ···

···

... AbdUII<adir bZCAN

kl d rura di.i~memesi iym . "lsliih-1 mcm\ckcttcn

Gen<;

p~di~aha l1ocasi

, yaP.tt" :u:r;::nJ: bulunmaktan da geri

,

dum1atm

~tir.

Fctihten

gayn nesneye IStigal gostermeyesuz_ . y d S ]t Mehmed " bu plre hUrmetin ihti

-sonra Ak~emseddin'e sayg1s1 ve sevgJSI daha a artan u an . .'

yars1zd1r. Yanmda

~eyecanlanmm

,

ellerim

,

~itrer.

Diger_

~eyh!er

J~_e

_

b

e~

Im

yammda

hcy:

canla~Ir

,

elleri titrer" demi~tir. Yme fet1hten sonra, bu ferah kt bende gorursuz, yalmz bu kal a fcthme

degildir.

Ak~emseddin

gibi bir azlzin benim zamammda olduguna sevinirim" soz!enyle18

Istan-bul'un manevi fethine senada btiiunmu$tur. Bir ba$ka versiyonda ise Fatih bu sozleri

Veliyiiddinoglu Ahmed Pa$a'ya soylemi$ ve ifadesi, "elhamdi.i lillahi teala Seyh hazretlerinin

dedigi · vaki oldu. Feemma bu feth i.i zafer ile hast! olan meserretten, zamammda amn gibi

kimesne bulundugundan has1l alan

mes

e

rret

artuktur

.

Bu

manad

a

n h

azz

1m

zi

y

adedir

"

$C

klinde

-dir.19

Fatih'm Tasavvufa Meyli Ve Hocasm1 Ziyareti

Osmanh padi~ah1 bir sure sonra Ak~emseddin'in <;admna gitti. Seyhi yam i.izere uzamr

halde buldu. Seyh asla durumunu di.izeltmedi. istanbul Fatihi ellerini opi.ip, "sana bu hacet i<;un

geldim ki, birka<; gi.in beni halvete koyup ir~ad eyleyesin" dedi. Ak~emseddin padi~ahm bu

ar-zusunu kabul etmedi. Sultan Mehmed, "elbette benim arzu ve istegim yerine getirilmelidir."

Diye birka<; defa 1srar ettigi halde, ~eyh raZI olmadJ. Sonunda Sultan Mehmed ofkelenip, "bu

hususta suadan biri bir defa soylese kabul edip halvete ahrsm, ben sana kac kere soyledigim

halde sozi.imi.i kabul etmezsin" deyince, Ak~emseddin cevap verip: " Me~ayth-t izamm

halvetin-de bir lezzet vard1r ki, ana dahil olsan emr-i saltanat gozi.inde olmayup, sultanhg1 birakirsm. Bu

sebepten de ahval-i alem kan~1p, her birimiz sebeb olma yiizi.inden Allahm gazabma mazhar

olup gunah i~leriz. Makam1ruzda adalet ve insafla durunuz" diyerek ona ger<;ek vazifesini

hatJr-lattJ20 Daha sonra da devamla devlet idaresiyle ilgili ogi.itler verdi. Sultan Mehmed ~eyhin

huzu-rundan d1~an <;Ikmca Veliyiiddinoglu Ahmed Pa~a'ya , " Seyh hazretleri bizi ayaga kalkmay1p

sayg1 gostermedi" diyerek tiztinti.ilerini soyledi. Vezir ise, daha onceki Sultanlara nasip olmayan

bi.iyiik fetihlerin mazhan oldugundan padi~ahta gurur bulundugunu mi.i~ahade etmi~ti. Bunu

klrmak i<;in, "o bi.iyiik terbiye ustas1 yerinden kalkmad1 ve boylece saadetli padi~ahnna boyle

davrand1" demi~tir21

Fatih daha soma hediye olarak Ak~emseddin'e iki bin altm gondem1i~se de, $eyh, di.inya

malma meyli olmad1gmdan bu altmlan kabul etmemi~tir.22

Padi~ahm Ak~emseddin'i Daveti

Sultan Mehmed birka<; gi.in sonra gece yanstm mi.iteakip Ak~emseddin'i davet etti. Seyh

hazretleri. &t1. davete icabet edince, yakmlan bu adet d1~1 davetten korkup ba~ma bir ~ey

gelme-sinden endi~e duymu~lard1. Ak~emseddin bu olayt mealen ~oyle nakleder: "Padi~ahm yakmlan

ve saray mensuplan elimi opmek i<;in dizilmi~lerdi. Ortada padi~ah hazretleri, onlann arasmda

benim tarafHna yoneldi. 0 mutlu gece haset<;i kalbi ve di.i~man gonli.i gibi karanhk oldugundan

zahir gozle padi~ah1 algdayamadnn. Fakat rilz-1 ezelde olan ruhlann tam~mast gcregince padi

-~aht sezdigimde, onunla muanaka eyleyip keramet gi.ici.iyle oyle sikttm ki, padi~ah hazrctleri

titredi ve az kalsm di.i~i.iyordu. Bu Izttrap ve titreme kaybolmadan vticud-t ~erlfini b1rakmad1m".

Padi~ahtan da mealen menkuldi.ir ki, " kalbimde yer etmi~ olan <;ekilme bana o ~ekilde

geri geldi ki, kalbimdeki bugz ve adavetin yerini bi.iyi.ik bir muhabbet ve sevgi ald1. Bu haletten

sonra Fatih Sultan Mehmed, Ak~emseddin ile <;admna girip sabah ezanma kadar sohbet etti.

18 Enisi, s.62 19 Meccll, s. 243 20 Enisi, s.67; Meccfi:. s. 243-244 21 Meccll. s. 244 22 Bedayii.i'l-vekayi, ll. 303 a

(6)

:::AN :tten hten ihti -lmr, hine tan-deri

mm

gibi 1de-amr c;:i.in ar-lir." "bu gim tin-Bu :har ttlr-. zu-lj'lp yan Jl1U iyle wa ;yh ne-an tda ian di-en Ide ten tti.

Ak§emseddin, Fatih Ve Fetih....................... .. . . 249

Sabah namazmdan Ak~emseddin padi~aha imamhk yapt1, Sultan Mehmed ona tabi oldu.

Ak~emseddin namazdan sonra evrid u ezkanm tamamlaymcaya kadar Fatih onun bniinde diz

c,:oklip okunan evradi dinledi.23

Eyiip Sultan'm Mezannm Ke~fi

Fatih Sultan Mehmcd daha sonra Ak~emseddin'den, sahabiden Hz. Muaviye zamanmda

istanbul ku~atmasma katdan Mihmandar-1 Nebevi Ebil Eyyilb el-Ensarl'nin kabr-i ~erlfinin

is-tanbul surlanna yakm arazinin neresinde oldugunu belirlemesini istedi. Bunun iizerine

Ak~cmseddin o civarda bir inceleme yapt1. Buras! Bizanshlar zamanmda da kutsal kabul edilir

ve ziyarete gelinirdi. Ak~emseddin malum mevkiye vannca, '· bu mevzide nilr-1 !ami sati olur,

galiba merhilmun mezan bundad1r" dedikten sonra, bir sure oraya ybneldi. Ardmdan,

"merhG-mun ruh-1 ~erifleri ile mi.ilakat eyledi.im, bana tehniye-i feth eyleyi.ip, beni zulmet-i klifrden

tahlls eyledUn. Hak celle ve aHi sana mesai'-i me~kilre mi.iyesser eylesi.in diye ovdi.i" dedi. Sultan

Mehmcd bu ktssay1 6grenince, Hazreti Eyyilb'un makamma gelip Ak~emseddin'in giizel

habe-rini tahkik etti ve ~eyhe, " sizin bu ke~finiz dogrudur" dedi ve tam bir itminan ic;;in ondan bir ni~an gostennesini rica etti. Bunun i.izerine Ak~emseddin bir saat kadar murakabeye vanp,

me-zar-I ~erlfin ba~ tarafmdan bir yer sec,:ti ve, " buray1 hafr eyleyiniz, in~aallahi.i teala iki zira

gittik-te ibranl Iisamyla yazilm1~ bir menner peyda olur" dedi. Gerc,:ekten gbsterdigi yer iki zira kadar

kanld1ktan sonra ibranlce bir ~eyler yazilm1~ bir mem1er bulundu. Bu dili bilenler mennerdeki

yazilan Ak~emseddin'in sbylediklerine uygun c;;evirdiler. Padi~ah bu kerameti bgrenince c;;ok

~a~1rd1.

Sultan Mehmed Eyiip Sultan Hazretlerinin mezan i.isti.ine kubbeli bir ti.irbe, yaruna bir c;;ok odalar bulunan bir cami yapt1rd1. Bu mukaddes yer zamanla vel'iler ve alimlerin medfeni

oldu; c;;ok gec;;meden de biiyi.ik bir mezarhk haline geldi. Fatih, hocas1 Ak~emseddin'in de

dostla-nyla birlikte bu kasabada otunnas1m arzu etti ise de, ~eyh bunu kabul etmeyip vatan-1 asllsine gitme mlisaadesi istedi.

Bir sUre sonra Goynlik'e gelen Ak~emseddin, uzunca bir mi.iddet burada ikamet etti;

1459 yilmda Goyniik'te vefat etti ve defuedildi. Tasavvufa ve tlbba dair eserleri vard1r24

Sonne;; olarak Ak~emseddin'in II. Mehmed'in Fatih olmasmda manevl c;;ok bi.iyi.ik

roli.i-ni.in bulundugunu; fetih sonras1 onun ruhi terbiyesinde ve di.inya siyasetine yon vennesinde etki

-si oldugunu; bunun Fatih, Fetih vc istanbul'la ilgili monografik c;;ah~malarda ihmal edilmemesi

gereken c;;ok bnemli bir husus oldugunu belirtmek isterim.

23 _Meed!._s._{244; BedayiU.l-vek}_a_y_i_._Il303a

2-1 Meed!. s. 24G; Orhan F. Kopri.ili.i- Mustafa Uzun, "~cmscddin", TDV islam Ansiklopcdisi, Istanbul 1989, II, 299-302.

(7)

250 ... Abdulkadir OZCAN

Ak~emseddin'in Fatih Sultan Mehmed'e Gonderdigi Mektup