GEMİ KAZASINA BAĞLI TOPLU SUDA BOĞULMA OLGULARINDA KİMLİK TESPİTİ

Adli TÝp BŸlteni

87

GEMÜ KAZASINA BAÚLI TOPLU SUDA BOÚULMA

OLGULARINDA KÜMLÜK TESPÜTÜ

Identification of massive deaths of drowning cases due to ship accident

Recep FEDAKAR

BŸlent EREN

, Nursel T†RKMEN

Okan AKAN

Fedakar R, Eren B, TŸrkmen N, Akan O. Gemi kazasÝna baÛlÝ toplu suda boÛulma olgularÝnda kimlik tespiti. Adli TÝp BŸlteni, 2003; 8 (3): 87-90.

*_{07-10 Ekim 2004 tarihleri arasÝnda EskißehirÕde yapÝlan 3. Anadolu Adli Bilimler KongresiÕnde poster bildiri olarak}

sunulmußtur.

1 UludaÛ †niversitesi TÝp Fak Adli TÝp Anabilim DalÝ, Bursa 2 Adli TÝp Kurumu Bursa Grup BaßkanlÝÛÝ, Bursa

Geliß tarihi:18.10.2004 DŸzeltme tarihi: 02.11.2004 Kabul tarihi: 15.03.2005

…ZET

Bu •alÝßmada Þubat 2004Õte Ege denizinde meydana gelen ge-mi kazasÝnda suda boÛularak šlen Afrika kškenli olgulardan el-de edilen otopsi bulgularÝnÝ, kimlik tespitine yšnelik yapÝlanla-rÝ irdelemeyi ama•lanmÝßtÝr. Adli TÝp Kurumu Bursa Grup BaßkanlÝÛÝ Morg Ühtisas DairesiÕnde otopsileri yapÝlan 25 olgu-nun raporlarÝ retrospektif incelenmißtir. 9 kadÝn, 16 erkek ol-gunun dÝß muayenesinde 3 kadÝnda sŸnnet, bazÝ olgularÝmÝzda parmak anomalileri, dißlerde metal kaplama, tatuaj gibi kimlik tespitine yšnelik bulgular izlenmißtir. TŸm olgularda fotoÛraf-lanma yapÝlÝp, DNA analizi i•in šrnekler alÝnmÝßtÝr. TŸm ol-gularda šlŸmŸn suda boÛulmaya baÛlÝ mekanik asfiksi sonucu meydana geldiÛi rapor edilmißtir. Sadece 3 olgumuzun kimlik tespiti ger•ekleßtirilebilmißtir. OlgularÝmÝzÝn kimliklendirilme-si i•in yapÝlan ißlemler ve saptanan bulgular tartÝßÝlmÝßtÝr. Ya-bancÝ uyruklularÝn kimliklendirilmesi i•in uluslararasÝ ißbirliÛi-nin gerektiÛi ortaya konmußtur.

Anahtar kelimeler: Gemi kazasÝ, toplu šlŸmler, kimliklen-dirme, dÝß muayene, otopsi.

SUMMARY

We aimed to investigate physical examination, autopsy findings and identification studies of African victims drown after ship ac-cident in Aegean Sea February 2004. We examined the reports of 25 cases autopsied in Bursa Morgue Department of the Turkish

Council of Forensic Medicine, retrospectively. On the external examination of 9 female and 16 male cases, we found findings to-wards identification like tattoo, teeth crowning, finger anomalies in some cases and female circumcision in 3 females. The photog-raphs of all cases were taken and samples were taken for DNA analysis. The cause of death of all cases were reported as due to drowning. Only 3 cases were identified. We discussed the findings of the cases and the procedures towards victim identification. It was exposed that the necessity of international collaboration for foreign citizen victim identification.

Key words:Ship accident, massive deaths, identification, ex-ternal examination, autopsy.

GÜRÜÞ

Toplu šlŸmlerde kimlik tanÝmlanmasÝ šnemli bir so-rundur. Toplu šlŸmler doÛal afetler gemi, tren ve u•ak kazalarÝ gibi olaylarla karßÝmÝza •Ýkan trajik olaylardÝr. Son yÝllarda toplu šlŸmler arasÝnda Ÿlkemizden Ege de-nizini ge•erek AvrupaÕya ulaßmaya •alÝßÝrken gemi kaza-larÝ sonrasÝnda boÛularak hayatÝnÝ kaybeden yabancÝlar šnemli bir kÝsÝm teßkil etmektedir. Suda boÛulma ve di-Ûer olaylarda kimliklendirme ÜnterpolÕŸn hazÝrlamÝß ol-duÛu antemortem ve postmortem bilgileri i•eren DVI (Disaster Victim Identification) ßemalarÝna gšre

yapÝl-maktadÝr: ‚alÝßmalarda kimlik tespitine yšnelik diß(1,2), parmak izi, giysi incelenmesi, ßahsi dokumanlar, dšvme-ler, mŸcevher ve radyolojik incelemelerin šzellikle Ÿze-rinde durulmakta, bunun yanÝnda ortopantomografik incelemelerden anlamlÝ sonu•larÝn alÝndÝÛÝ bildirilmekte-dir(3,4). Ancak araßtÝrÝcÝlarÝn ortak gšrŸß olarak Ÿzerin-de durduklar en šnemli nokta ise polis, adli tÝp, adli pa-toloji ve adli diß eksperlerinin birlikte •alÝßmasÝ gerekti-Ûidir(1-5).

Ka•ak gš•menler TŸrkiyeÕde sÝklÝkla toplu olarak ya-kalanmakta, ancak ka•ak gš•menlerin toplu šlŸmleri na-dir gšrŸlmektena-dir. ‚alÝßmamÝzda toplu šlŸmlerde yapÝ-lan otopsi serisi ele alÝnmÝßtÝr.

Bu •alÝßmada Þubat 2004Õte Ege denizinde meydana ge-len gemi kazasÝnda suda boÛularak šge-len Afrika kškenli olgulardan elde edilen otopsi bulgularÝnÝ, kimlik tespiti-ne yštespiti-nelik yapÝlanlarÝ irdelemeyi ama•lamaktayÝz.

GERE‚ ve Y…NTEM

Þubat 2004 yÝlÝnda AyvalÝk a•ÝklarÝnda ka•ak gš•men-leri taßÝyan teknenin batmasÝ sonrasÝnda sahil gŸvenlik tarafÝndan šlŸ olarak bulunan ßahÝslara Cumhuriyet savcÝlÝÛÝÕnÝn istemiyle Adli TÝp Kurumu Bursa Grup Baß-kanlÝÛÝ Morg Ühtisas DairesiÕne gšnderilen siyah Ýrka mensup 25 ßahsÝn otopsi raporlarÝ retrospektif olarak in-celenmißtir.

BULGULAR

9 kadÝn, 16 erkek olgunun dÝß muayenelerinde tŸm ol-gularÝn vŸcutlarÝnÝn kum ve yosunla kaplÝ olduÛu, el ve ayaklarda maserasyon, šzellikle baß, boyun ve el gibi a•Ýkta kalan ekstremite kÝsÝmlarÝnda •ok sayÝda ekimotik alan ve yŸzeyel sÝyrÝklarÝn bulunduÛu, bazÝ vakalarda ise deniz canlÝlarÝnÝn verdiÛi zararlarla meydana gelen kas dokusuna kadar inen dŸzensiz gšrŸnŸmde, •evrelerinde ekimoz izlenmeyen yaralarÝn bulunduÛu izlenmißtir.

Kimlik tespitine yšnelik saptanan bulgular

KadÝn olgularÝn tŸmŸnde sa•lara balyaj uygulanmÝß ol-duÛu ve tŸm erkek olgularÝn sŸnnetli olol-duÛu gšzlendi.

Olgu 1:KadÝn Ð batÝnda strialarÝn bulunduÛu izlendi.

Olgu 2: KadÝn Ð Klitorisin, labium minšr ve labium majšrlerin Ÿst kÝsÝmlarÝnÝn eksize edilmiß olduÛu, serbest kalan kenarlarÝn Ÿretra ve vajen girißini kapatacak ßekil-de introitus vulvada saßekil-dece alt kÝsÝmda a•ÝklÝk

bulundu-Ûu, yani sŸnnetli olduÛu saptanmÝßtÝr.

Olgu 3:KadÝn Ð SŸnnetli olduÛu, sol ayakta 6 parmak bulunduÛu ve 4, 5 ve 6. parmaklarÝn birleßik halde oldu-Ûu izlendi.

Olgu 4:Erkek Ð SaÛ el 3 ve 4. parmaklarÝn birleßik hal-de olduÛu izlendi.

Olgu 5:Erkek Ð SaÛ kol lateralde i•inde ÒLÓ harfi ile baßlayan ancak tam olarak okunamayan bir yazÝ bulu-nan 3x5 cm.lik kalp ßeklinde tatuaj ile sol kol lateralde yan yana iki kalp i•inde ÒAÓ ve ÒMÓ harfleri bulunan ta-tuaj izlendi.

Olgu 6: KadÝn Ð SaÛ cruris Ÿst lateral kÝsÝmda 5x0.5 cm.lik skar izlendi.

Olgu 7:KadÝn Ð SŸnnetli olduÛu izlendi.

Olgu 8:KadÝn Ð Alt •ene sol birinci ve ikinci kesiciler-de altÝn kaplama, Ÿst •ene sol ikinci premolar dißte metal kaplama izlendi.

Olgu 9:Erkek Ð Sol cruris šn ortada 2x1 cm.lik skar izlendi.

Olgu 10: Erkek Ð VŸcudunda šzellik izlenmemesine raÛmen pantolonunun cebinden Arap•a yazÝlÝ bloknot •ÝktÝ.

DiÛer olgularda kimlik tespitine yšnelik dÝß muayene-de bir šzellik izlenmedi.

OlgularÝn kimlik tespitine yšnelik olarak tamamÝ fo-toÛraflandÝrÝldÝ. AyrÝca Cumhuriyet SavcÝlÝÛÝ tarafÝndan šzellikle istenmesi Ÿzerine, gerektiÛinde DNA analizi yapÝlmak Ÿzere tŸm olgulardan kÝl, diß, kemik šrnekleri alÝndÝ.

Otopside tŸm olgularÝn larenks, trakea ve ana bronßla-rÝnÝn kšpŸklŸ sÝvÝ ile dolu, akciÛerlerin gergin, volŸmlŸ ve kesitlerinin šdemli, kalp boßluklarÝ temiz olarak iz-lendi.

Toksikolojik incelemede sadece bir erkek olguda kan-da %64mg/dl alkol saptandÝ. DiÛer olgularkan-da herhangi bir šzellik tespit edilmedi.

TŸm olgularda šlŸmŸn suda boÛulmaya baÛlÝ mekanik asfiksi sonucu meydana geldiÛi rapor edildi.

Senegal Cumhuriyeti Üstanbul BaßkonsolosluÛu tara-fÝndan yazÝlan yazÝ ile 2 hafta sonra mŸracaat eden 3 Se-negalliÕnin fotoÛraflarÝ ve cesetleri incelemesi sonucun-da olgu 9 ile birlikte dÝß muayenede šzellik bulunmayan 2 olgunun kimlikleri tespit edilmißtir. Kimlikleri tespit eden kißilerden biri tanÝdÝÛÝ kißinin yeÛeni olduÛunu, di-Ûerlerinin ise ÜstanbulÕda yakÝnlarÝnÝn bulunduÛunu ifa-de etmißtir. AyrÝca cesetlerin antropomorfik šzellikleri-Cilt 8, SayÝ 3, 2003

ne gšre bir kÝsmÝnÝn Senegal, bir kÝsmÝnÝn Somali uy-ruklu olduÛunu da bildirmißlerdir. Daha sonraki dšnem-lerde AfrikaÕnÝn farklÝ konsolosluklarÝndan kimlik tespi-ti i•in soru sorma, veri temin etme gibi bir girißim olma-mÝßtÝr.

TARTIÞMA

Felaket kurbanlarÝnÝn kimliklendirilme ißleminin hem aile yakÝnlarÝ hem yasal a•Ýdan hÝzlÝ bir ßekilde yapÝlma-sÝ šnemlidir. Kimliklendirmede antemortem ve post-mortem bilgileri i•eren DVI ßemalarÝ yardÝmcÝ olmakta-dÝr(1,2,3,6). Suda boÛulma olaylarÝnda olgularÝmÝzda ol-duÛu gibi cesetler yangÝnlara gšre(6) iyi korunmußtur. Ancak cesetler Ÿzerinde dÝß etkiler ile olußmuß dÝß gšrŸ-nŸmlerini deÛißtirecek defektlerin olußabileceÛi bilinen bir ger•ektir(1,3,5).

Fiziksel inceleme ile šn kimliklendirme olgularÝn šnemli bir kÝsmÝnda yapÝlmakta, bunun yanÝnda giysile-rin incelenmesiyle tanÝnmanÝn mŸmkŸn olduÛu bildiril-mektedir(3). AynÝ zamanda parmak izi incelemesinin kayÝt ißlemine baÛlÝ sorunlar i•erdiÛi ve bu nedenle an-lamlÝ sonu•lar alÝnamadÝÛÝ bildirilmißtir(1,3). BazÝ olgu-larÝmÝzda da saptandÝÛÝ Ÿzere Sommer ve arkadaßlarÝ(3) amputasyon, skarlar, spesifik hastalÝklarÝn ortaya kon-masÝnÝn kimliklerin anlaßÝlmasÝna yšnelik yararlÝ olabi-leceÛini vurgulamÝß ve •alÝßmalarÝnda vakalarÝn %18Õni bu ßekilde aydÝnlatmÝßlardÝr.

3 kadÝn olgumuzun sŸnnetli olduÛu saptanmÝß olup li-teratŸrde Somali gibi bazÝ Afrika Ÿlkelerinde kadÝn sŸn-netinin hala uygulandÝÛÝ, bunun dini bir aktivite, gele-neksel bir davranÝß, sosyal bir davranÝß modeli olarak al-gÝlandÝÛÝ ve etnik temeli bulunduÛu bildirilmekte-dir(7,8).

‚alÝßmalarda šzellikle diß incelemesi yapÝlmasÝnÝn ya-rarÝ Ÿzerinde durulmußtur. Antemortem dšnemde diß kayÝtlarÝ bulunan olgularda postmortem dšnem deÛißik-liklerin kimlik bilgilerinin anlaßÝlmasÝ a•ÝsÝndan šnem-siz dŸzeyde olacaÛÝ belirtilmißtir(2,3,6). …zellikle •ene ve diß anatomisini ortaya koyan ortopantomografik in-celemelerin doÛru bilgi saÛlayacaÛÝ, bu nedenle diß kayÝt-larÝ dŸzgŸn tutulan Ÿlkelerde mutlaka yapÝlmasÝ gerekti-Ûi belirtilmißtir(3,4,9-11).

OlgularÝmÝzdan sadece Ÿ• tanesinin teßhisi yapÝlabil-mißtir. Kimliklendirme olgularÝn fotoÛraf, giysi ve ceset-lerde dÝß gšrŸnŸß šzellikleri ile mŸmkŸn olmußtur. Ol-gularÝmÝzÝn Afrika kškenli ka•ak gš•menler olmasÝ ve

Ÿlkelerinden yeterli bilgi saÛlanamamasÝ nedeniyle daha fazla olgunun kimlikleri aydÝnlatÝlamamÝßtÝr ki buradan da yabancÝ uyruklularÝn kimliklendirilmesi i•in uluslara-rasÝ ißbirliÛinin gerektiÛi a•Ýk•a ortaya •ÝkmaktadÝr.

SavcÝlÝk isteÛi Ÿzerine olgulardan ileriye yšnelik ola-rak DNA analizi yapÝlmak Ÿzere kÝl, diß, kemik šrnek-leri alÝnmÝßtÝr. LiteratŸrde DNA analizinin pahalÝ bir yšntem olmasÝ ve kimliklendirmenin diÛer yšntemlerle saÛlanabilmesinden dolayÝ tercih edilmediÛi bildirilmek-tedir(3). AyrÝca ileri derecede dekompoze olmayan, fo-toÛraflanma ile kimliklendirilmenin kolayca yapÝlabile-ceÛi olgularÝmÝzdan DNA analizi i•in alÝnan šrneklerin saÛlÝklÝ koßullarda saklanamamasÝnÝn da ileride problem yaratacaÛÝnÝ, Ÿlkemizde DNA veri bankasÝ kurulmasÝna ihtiya• olduÛunu dŸßŸnmekteyiz.

Sonu• olarak doÛal afetler ve bŸyŸk kazalarda kurban-larÝn kimliklerinin ortaya konmasÝnda polis, adli tÝp, ad-li patoloji ve adad-li diß eksperlerinin birad-likte •alÝßmasÝ šne •ÝkmaktadÝr. KurbanlarÝn fiziksel šzelliklerinin •ok iyi tarif edilerek belgelenmesi, antemortem kimlik bilgileri-nin, šzellikle diß kayÝtlarÝ ve ortopantomografilerin dŸ-zenli bir ßekilde tutulmasÝ kimliklendirmede •ok šnem-li yer tutmaktadÝr. ‚alÝßmamÝzda olduÛu Ÿzere yabancÝ uyruklularÝn kimliklendirilmesi i•in uluslararasÝ ißbirli-Ûinin gerektiÛi ortaya •ÝkmaktadÝr.

KAYNAKLAR

1. Kringsholm B, Jakobsen J, Sejrsen B, Gregersen M. Uni-dentified bodies/skulls found in Danish waters in the period 1992-1996. Forensic Sci Int 2001;123:150-8. 2. Borrman H, Taheri M, Woxberg B. 27 years of forensic

odontology in Goteborg, Sweden. Swed Dent J 1993;17(6):249-53.

3. Soomer H, Ranta H, Penttila A. Identification of vic-tims from the M/S Estonia. Int J Legal Med 2001;114:259-62.

4. Happonen RP, Laaksonen H, Wallin A, Tammisalo T, Stimson PG. Use of orthopantomographs in forensic identification. Am J Forensic Med Pathol 1991;12:59-63. 5. Davis JH. Bodies found in the water. An investigative

approach. Am J Forensic Med Pathol 1986;7:291-7. 6. Solheim T, Lorentsen M, Sundnes PK, Bang G,

Brem-nes L. The ÒScandinavian StarÓferry disaster 1990-a chal-lenge to forensic odontology. Int J Legal Med 1992;104:339-45.

7. Morison LA, Dirir A, Elmi S, Warsame J, Dirir S. How experiences and attitudes relating to female circumcisi-on vary according to age circumcisi-on arrival in Britain: a study Adli TÝp BŸlteni

among young Somalis in London. Ethn Health. 2004;9(1):75-100.

8. Kangoum AA, Flodin U, Hammar M, Sydsjo G. Preva-lence of female genital mutilation among African wo-men resident in the Swedish county of Ostergotland. Acta Obstet Gynecol Scand. 2004;83(2):187-90. 9. Mulligan ME, McCarthy MJ, Wippold FJ, Lichtenstein

JE, Wagner GN. Radiologic evaluation of mass casualty victims: lessons from the Gander, Newfoundland, acci-dent. Radiology 1988;168:229-33.

10. Vale GL,Anselmo JA, Hoffman BL. Forensic dentistry in the Cerritos air disaster J Am Dent Assoc 1987;114:661-4.

11. DuChesne A, Benthaus S, Tiege K, Brinkmann B. Post-mortem orthopantomography-an aid in screening for identification purposes. Int J Legal Med 2000;113:63-9.

Ületißim adresi:

Yrd. Do•. Dr. Recep Fedakar UludaÛ †niversitesi TÝp FakŸltesi Adli TÝp Anabilim DalÝ

GšrŸkle 16059 BURSA Tel: 0 224 442 84 00 / 1632 E-posta: :recepfedakar@yahoo.com Cilt 8, SayÝ 3, 2003