G
eliflimsel kalça displazisi, femur bafl› ile asetabulumiliflkisinin de¤iflik derecelerde bozulmas› sonucu or-taya ç›kar. Bu hastal›k için, eskiden kullan›lan “do-¤ufltan kalça ç›k›¤›” terimi, günümüzde, hastal›¤›n çok fak-törlü geliflimini anlatan “geliflimsel kalça displazisi” (GKD) ile de¤ifltirilmifltir. Erken tan› konarak tedavi edildi¤inde GKD’nin tedavisi k›sa ve baflar›l› olmakta, gecikildi¤inde ise tedavi uzun sürmekte ve sakatl›k kalabilmektedir. Ülke-mizde oldukça s›k görülen GKD’nin ensidans› her 100 can-l› do¤umda 1-1.5'tur.1Bu de¤er, geliflmifl ülkelerdeki ensi-dans›n 10 kat›d›r. GKD, k›zlarda erkeklere oranla 5-6 kez daha s›kt›r. Bir bireyinde kalça ç›k›¤› olan ailelerde hastal›k
%20-30 oran›nda daha s›k görülür. ‹lk do¤um, makat gelifli, sezeryan, herediter ba¤dokusu gevflekli¤i, oligohidramnios, ikiz ya da ço¤ul gebelik, tortikollis’li bebek, iskelet anoma-lilerinin varl›¤› ve kundak uygulamas› GKD’sinin görülme s›kl›¤›n› art›ran risk faktörleridir.1-4
Yenido¤an›n kalça ve dizlerinde fleksiyon postürünün olmamas›, kalça ve dizlerini rahatça ekstansiyona getirmesi kalça ç›k›¤›n› hat›rlatmal›d›r. Çocuk, erken tan› ve tedavi ile normal yürüyüfle kavuflturulabilir: Muayenesi normal de ol-sa, risk grubundaki bebe¤e ultrasonografi yap›lmas› öneri-lir. Abdüksiyon k›s›tl›l›¤›, pili asimetrisi, Allis belirtisi (Ga-leazzi testi), Ortolany testi, Barlow testi, piston belirtisi, Özet
Geliflimsel kalça displazisi ülkemizde s›k görülen önemli bir sorundur. Bu yaz›da 16. ay›na kadar tan› konmam›fl bir geli-flimsel kalça displazisi olgusunun klinik ve radyolojik sonuçla-r› sunuldu. Hastal›¤›n erken tan›s› ve tedavisi ile k›sa sürede mükemmel sonuç elde etmek mümkündür. Bu olgu ilk ço-cuk, ikiz kardefli olan ve sezeryanla do¤mufl bir k›z çocu¤u idi. Burada dikkat çekici nokta; hastam›z›n bu yafl›na gelene kadar baz› sorunlar› nedeni ile defalarca doktora gitmesine ra¤men, kalça muayenesi yap›lmam›fl olmas› idi.
Anahtar sözcükler: Geliflimsel kalça displazisi, çocuk, erken tan›.
Summary
The developmental dysplasia of hip is an important problem frequently seen in our country. In this report, we present clinical and radiological findings of a case whose develop-mental hip dysplasia had not been diagnosed before 16 months old. It is possible with early diagnosis and treatment, to have excellent results in a short time. This case was about a girl who was the first child, had a twin sister and was deliv-ered by caesarean section. The standing out point here is although the patient had been in a doctor’s office for many times, she had no hip examination.
Key words:Developmental dysplasia of the hip, child, early diagnosis.
Aile Hekimli¤i Uygulamalar›nda
Geliflimsel Kalça Displazisi Tan›s›n›n Önemi:
Olgu Sunumu
THE IMPORTANCE OF DIAGNOSING DEVELOPMENTAL DYSPLASIA OF THE HIP IN FAMILY MEDICINE: A CASE REPORT
Ruhuflen Kutlu1, Selma Çivi2
1)Selçuk Üniversitesi Meram T›p Fakültesi Aile Hekimli¤i Anabilim Dal›, Çocuk Sa¤l›¤› ve Hastal›klar› Uzman›, Yard. Doç. Dr. 2)Selçuk Üniversitesi Meram T›p Fakültesi Aile Hekimli¤i Anabilim Dal›, Kad›n Hastal›klar› ve Do¤um Uzman›, Prof. Dr.
Türk Aile Hek Derg 2007; 11(3): 140-142 Olgu Sunumu | Case Report
2007 © Yay›n haklar› Türkiye Aile Hekimli¤i Uzmanl›k Derne¤i (TAHUD)'a aittir. Her hakk› sakl›d›r. Deomed Medikal Medya taraf›ndan yay›mlanmaktad›r. Copyright © 2007 Turkish Society of Family Practice. All rights reserved. Published by Deomed Medical Publishing, a division of Deomed Medical Media, Istanbul.
Türkiye Aile Hekimli¤i Dergisi | Turkish Journal of Family Practice | Cilt 11 | Say› 3 | 2007 |
141
Trendelenburg testi pozitifli¤i tan› koydurucudur. Yürüme-nin gecikmesi, ayaklarda uzunluk fark›, ördekvari yürüyüfl, lomber lordoz art›fl›, bacaklar›n yana tam aç›lamamas›, yü-rüdükten sonra topallama tan›ya yard›mc› bulgulard›r.
Bu çal›flma, yenido¤anda ortopedik muayeneyle patolo-jik olgular›n erken tan›nmas›, erken tedavinin sa¤lanmas› ile, cinsiyet, ilk çocuk olma, sezaryanla do¤um, ikiz do¤um gibi risk faktörlerini gözden geçirmeyi amaçlamaktad›r.
Olgu Sunumu
16 ayl›k k›z çocuk A. A. aya¤›n› yana atarak yürüme fli-kayeti ile ailesi taraf›ndan Aile Hekimli¤i Poliklini¤ine ge-tirildi. A. A. 34 yafl›ndaki anne ve 50 yafl›ndaki baban›n ilk çocuklar› olup, hamilelik mikroenjeksiyon yöntemi ile ger-çekleflmifl ve bebek sezaryen ile do¤mufltu. ‹kiz kardefli de k›zd›. Özgeçmifl ve soygeçmiflinde bir özellik yoktu.Yak›n akrabalarda GKD yoktu. Do¤umu hastanede gerçekleflmifl, afl›lar› düzenli olarak yapt›r›lm›fl, Aile Hekimli¤i Poliklini-¤ine baflvurmadan önce baflka rahats›zl›klar nedeni ile 5-6 kez de¤iflik doktorlara muayene olmufltu. Baflvurdu¤unda, boyu 77 cm, a¤›rl›¤› 10 kg, bafl çevresi 46 cm idi. Sa¤ ku-lak zar›nda hiperemi d›fl›nda muayenesi normaldi. Ekstre-mite muayenesinde abdüksiyon k›s›tl›l›¤›, sol ayakta sa¤a göre 1.5 cm k›sal›k vard› ve Galeazzi testi müspetti. Piston belirtisi pozitifti. Hastadan direkt ön-arka pelvis grafisi is-tendi. Grafide (Resim 1) sol kalçada Shenton-Menard hat-t›nda k›r›kt›, sol epifiz kemikleflme çekirde¤i sa¤a oranla ol-dukça küçük ve üst d›fl kadranda idi. Asetabular aç› sa¤da 250, solda 330 idi. Sol kalçada GKD, “disloke kalça” tan›s›
ile ortopedi konsültasyonu istendi. Ayn› tan›yla ortopedi servisine yat›r›ld›: Genel anestezi alt›nda aç›k redüksiyon ile pelvipedal alç› uyguland›, belli aral›klarla kontrole gel-mek üzere taburcu edildi (Resim 2). Poliklini¤e davet edi-len ikiz kardeflinden kontrol için direkt pelvis grafisi isten-di; normal bulundu.
Tart›flma
Halen, güncelli¤ini koruyan GKD, erken tan› konup te-davi edilmezse önemli organik, psikolojik, sosyo-ekonomik sorunlara yol açan ciddi bir ortopedik problemdir.3-5
Ülkemizde, her yenido¤an, fenilketonüri ve hipotiroidi-nin yan›s›ra GKD yönünden de taranmal›d›r. Muayenede bulgu saptanan, özellikle de bir ya da bir kaç risk faktörü ta-fl›yan bebeklere yaflam›n ilk 4-6 haftas›nda kalça ultraso-nografisi yap›lmal›d›r: Ultrasoultraso-nografisi flüpheli olanlarda kalça geliflimi ilk 4 ayda direkt ön-arka pelvis grafisi ile kontrol edilmelidir. GKD tedavisi gecikti¤inde maliyet kat-lanarak artar. GKD tedavisi erken bebeklikte (0-5 ay) basit cihazlama yöntemleri ya da s›n›rl› cerrahi giriflimlerle ger-çeklefltirilebilir, maliyet ve komplikasyon oran› düflüktür. Yürüme ça¤› sonras›nda tedavi için komplike cerrahi giri-flimler gerekir ve baflar› oran› düfler. Bu nedenlerle GKD’nde cerrahi giriflim h›z›n› s›f›ra yaklaflt›racak yenido-¤an tarama programlar›na ihtiyaç duyulmufl, çeflitli ülkeler bu programlar› sa¤l›k politikalar›na dahil etmifllerdir.5,6
Do¤um sonras› bebeklerin ayaklar›ndan tutularak bafl afla¤› sallanmas›, kundaklanmas› veya befli¤e ba¤lanmas›, s›k› s›k›ya ayaklar› düz bir biçimde ba¤lanmas› da kalçan›n
R Reessiimm 11
Ameliyat öncesi sol geliflimsel kalça displazisi
R Reessiimm 22
142
| Kutlu R, Çivi S |Aile Hekimli¤i Uygulamalar›nda Geliflimsel Kalça Displazisi Tan›s›n›n Önemi: Olgu Sunumuç›kmas›na neden olabilir. Ülkemizde s›kça yap›lan kundak uygulamas› GKD için önemli bir risk faktörüdür. Kültürel olarak önemli bir sorun olan kundak uygulamas› yönünden aileler e¤itilmeli, bu uygulaman›n zararlar› konusunda bi-linçlendirilmelidir.2-4
Ayr›ca bebe¤in do¤ru tafl›nmas›, uy-gun k›yafet seçimi, bol ara bezi uygulanmas› korunmada önemli noktalard›r. Bebek, kalça ve dizlerinin serbest hare-ketine izin verecek flekilde bezlenmelidir. Bezin ba¤lanma yeri kalça hareketini engellememeli, göbek hizas›ndan ba¤-lanmal›, kas›klar aç›kta kalmal› ve kalçan›n bükülmesine izin vermelidir.2-5
Yenido¤an ile karfl›laflan hemflire, çocuk hekimi, kad›n do¤um uzman› ve anababa, GKD‘nin erken tan›s›nda dik-katli olmal›d›r. Özellikle birinci basamakta çal›flacak aile hekimi ve yard›mc› sa¤l›k personelinin de konu ile ilgili e¤itimi korunma için gereklidir.1,2
Tedavi edilmemifl GKD olgular›nda en önemli sorun yü-rüme bozuklu¤u olarak ortaya ç›kar. Hiç tedavi görmemifl hastalarda genç eriflkinlik döneminde ortaya ç›kan sorunlar fonksiyonel kapasiteyi olumsuz yönde etkiler, verimlili¤i düflürür ve hastal›¤› toplumsal bir sorun haline getirir.6-8
Bu nedenle toplumun ve özellikle birinci basamakta görev ala-cak olan aile hekimlerinin hastal›k hakk›nda bilgilendiril-mesi, hastal›¤›n erken tan›narak tedavi edilmesi ve kiflilerin tedavi edilebilir bir hastal›k yüzünden sakat kalmalar›n›n önlenmesi temel hedeftir. Sonuç olarak tüm yenido¤anlar›n sistemik muayeneleri s›ras›nda kalça yönünden de rutin
ola-rak de¤erlendirilmesi; hastal›¤›n risk faktörlerinin bilinme-si ve riskli hastalar›n taranmas›, önemli bir sosyal sorun olan bu hastal›¤›n önlenmesini mümkün k›lacakt›r. Geliflim-sel kalça displazisinin atlanmamas›, flüpheli olgular›n izlen-mesi ve tedavi baflar›s›n›n art›r›lmas› için yenido¤an ve süt çocuklu¤u döneminde yap›lacak kalça USG’sinin önemli oldu¤u saptanm›flt›r. Kalça ultrasonograf›sinin yayg›nlafl-mas›, GKD’nin erken tan›narak toplumsal morbiditesinin azalmas›n› sa¤layacakt›r.
Kaynaklar 1
1.. TTüümmeerr YY,, ÖÖmmeerroo¤¤lluu HH.. Türkiye’de Geliflimsel Kalça Displazisinin Önlen-mesi. Acta Orthop Traumatol Turc1997; 31: 176-81.
2
2.. KKuuttlluu AA,, MMeemmiikk RR,, MMuuttlluu MM,, KKuuttlluu RR,, AArrssllaann AA.. Congenital dislocation of the hip and its relation to swaddling used in Turkey. J Pediatr Orthop1992; 12: 598-602.
3
3.. EErrddeemmllii BB.. Geliflimsel Kalça Displazisi ve Ç›k›¤›. Ortopedi Travmatoloji’de. Ed. Mergen E. Ankara, Baran Ofset, 2004; 17-24.
4
4.. KKiillssiicc PPJJ.. Congenital dislocation of the hip: a misleading term. J Bone Joint Surg1984; 71: 136.
5
5.. KKaarraapp››nnaarr LL,, ÖÖzzttüürrkk HH,, SSüürreennkköökk FF,, UUss MMRR.. 15.000 Yenido¤an›n Ortopedik Yönden De¤erlendirilmesi. Joint Diseases&Related Surgery2001; 12: 139-43.
6
6.. NNoovvaacchheecckk TTFF.. Developmental dysplasia of the hip. Pediatric Clinic of North America1996; 4: 829-48.
7
7.. TTaacchhjjiiaann MMOO.. Congenital dysplasia of the hip: Pediatric Orthopedics. 2. Bask›. Philadelphia, W.B. Saunders,1990; 297-549.
8
8.. ÖÖmmeerroo¤¤lluu HH,, AA¤¤uuflfl HH,, BBiiççiimmoo¤¤lluu AA,, TTüümmeerr YY.. Geliflimsel Kalça Displazisi Radyolojik ‹zleminde Asetabulum ve Proksimal Femurun De¤erlendirilmesi. Asetabulum Aç›s› ve Trokanter-Bafl ‹liflkisi De¤erlendirmesinin Güvenirli¤i.
Joint Diseases & Related Surgery2001; 12: 120-4.
Gelifl tarihi: 22.11.2006 Kabul tarihi: 19.03.2007
‹letiflim adresi:
Dr. Ruhuflen Kutlu Selçuk Üniversitesi Meram T›p Fakültesi
Aile Hekimli¤i Anabilim Dal› 42080 Konya e-mail: ruhuse@yahoo.com
