SUPEROXIDE DISMUTASE A (SOD A) ENZYME POLYMORPHISM, ALLEL FREQUENCY AND ACTIVITY IN THE TURKISH POPULATION

(SO

D

A) Enziminin Polimorfizmi,

Aie

l

Slkhgl

ve

Aktivitesi

DOli. Dr. E. Ferda PER<;iN*, Ogr. Gor. Yavuz SiLiG**, Yrd. DOli. Dr.

A.

ismihan GOZE***,

Prof. Dr. Ahmet <;OLAK*, Prof. Dr. Atilla AT ALA y****

*

Cumhuriyet Vniversitesi, TIp Fakultesi, Tlbbi Biyoloji ve Genetik Anabilim Dalz, Sivas

**

Cumhuriyet Vniversitesi, Fen-Edebiyat FakUitesi, Kimya BolUmu, Biyokimya Bilim Dalt, Sivas

... Cumhuriyet Vniversitesi, Sagltk Meslek Yuksek Okulu, Sivas

'***

Cumhuriyet Vniversitesi, TIp FakUitesi, Biyokimya Anabilim Dalt, Sivas

Ozet

Turk populasyonunun genetik yaplsml belirlemek, adli kimliklendirme ve

paternite

tayininde kullamlmak uzere

veri taham

olu~turmak

amaClyla yapllan bu

ara~tlrmada,

eritrositlerde hulunan Cu-Zn superoksid dismutaz (SOD

A)

enzimininfenotipleri,

selluloz asetat elektroforez yontemi ife belirlendi ve aiel slklzklarz hesaplandl. Toplam 250

saglzklz bireyde yapdan bu

ara~tlrmada

bir bireyde, ozellikle Kuzey Avrupa populasyonlarznda ve

olduk~'a

nadir

gorulen 2-1 fenotipi saptandl. Aiel

slklzklarz;

SOD A*l

ir;in

0.998±0.0019 ve SOD A*2 ir;in 0.002±0.0019 olarak

helirlendi. SOD A

enzim

sistemi Hardy-Weinberg yasasma uygun hulundu (c2

=

0.001, p>0.05). Turk

populasyo-nu

i~'in

SOD A enzim aktivitesi 1608.56

±

677.94

Ulg Hh

olarak saptandl.

Ara~tlrma,

soz konusu enzimin Turk

po-pulasyonu ir;in polimorfizm ve aiel slklzgml gosteren ilk veri olmasl nedeni ife sunuldu.

Anahtar Kelimeler: Superoksid dismutaz, polimorfizm, enzim

Superoxide Dismutase A (SOD A) Enzyme Polymorphism, Allel Frequency and Activity in the Turkish

Po-pulation

Summary

This study

is

intended to be a contribution to the determination of genetic structure of the Turkish population

and creating

a

data-base for forensic individualisation and paternity tests. For this purpose Cu-Zn superoxide

dis-mutase (SOD A) enzyme, an erythrocyte enzyme, phenotypes were determined by cellulose acetate electrophoresis;

in this way, allel frequencies were calculated. Total 250 healthy individuals were investigated and in one sample

showed 2-1 phenotype that is very

rare

and especially find in Caucasian population.

It

was determined that the

al-leI frequencies of SOD A enzyme were SOD A*1= 0.998±0.0019 and SOD A*2

=

0.002±0.0019. The SOD A

enzyme system was found to be in confirmity with the Hardy-Weinberg law (c2

=

0.001, p> 0.05) . This result was

presented due to first report of polymorphism and allel frequency of

the

this enzyme for Turkish population.

Key words: superoxide dismutase, polymorphism, enzyme

Giri§

Ba~Iangllita

indofenoI

oks

i

daz oIarak bi

linen siiperoksid dismu

t

az (SOD) enzimi, organizmadaki oksij

en

toksi-sitesine kar§l

tek

enz

i

matik

korunmadlr. Bu

enzim

siiperoksid radikallerinin (02 -) dismutasyonunu katalizleyerek,

H202 olu§

t

uru

r

(1-2). insan

l

arda SOD enzimi

(EC

1.15.1.1) kofaktor olarak ilie

r

digi metal iyonuna gore 2 slmfta

toplamr. Baklr ve liinko ilie

ren SOD (

Cu-Zn SOD; SOD1 ya da SOD A) lioziinmii§

veya

sitoplazmik form oIarak

da

bilinir

ve eritrosit

l

erde

bulunur

.

Mangan ilieren SOD ( Mn SOD; SOD2 ya da SOD B) ise mi

t

okondrial

form-dur, dolaYlslyla eritrositierde yoktur. SOD A geni kromozom 2

1

' de (21

q22.1)

har

i

talanml§

iken, SOD B geni 6.

Adli TIp Derg., Citt 16. SaYI 2-4, Ylt 2002. SayJa 82-87

Per~in FE,

siLia

Y, Gaze i, <;olak A, Atalay A

kromozomda

(6q25)

lokali

z

edir

(3,4).

SOD A enzim

i

nin sentezi SOD A*

1

ve

SOD A*2

§eklinde

iki

aIel tarafmdan

kontrol edili

r

ve

SOD A

1

-1

,

SOD A 2-1 ve SOD A 2-2

§eklinde

belirlenen 3 fenot

i

p

olu§turur (5-7).

SOD

enzimi-nin polimorfiz

mi

ve aIel

slkhgl, ge§

itI

i

elektroforetik

yontemlerle

incelenmi§; en yaygm

fenotipin

1-1 oldugu

sap-tan

m

l§

ve 90k nadir

olan 2-2

fenotipine

Kuzey Avrupa ii1kelerinde rastlanml§tIr. Enzim genellik

le

monomorfik

iken

birka9 populasyonda

90k az da

olsa

polimorfik olabildigi saptanml§tIr

(Tablo

1)

(5,7-16). Aile 9ah§malan

SOD A

*2 alellerinin

otozomal kodominant kahtIldlgml desteklemektedir

(7)

. Son ara§tmnalar

ailesel amiyo

t

rofik

l

atera

l

sklerozlu

(ALS) aileIerde CuZn-SOD geninde 70 farkh

mutasyon

ityin heterozigosite oldug

u

nu ve

hastalarda

enzim aktivi

tesinin yakla§lk

%50 azaldlgml gostermi§tir

(17, 18).

Bunun

otesinde

ailesel ALS mutasyonu

ta§IYlc

l

-lannda ALS'un

k

linik

olarak ba§lamasmdan

yillar

once

SODl

enzim

anormalliginin saptanabileceg

i

ileri s

uriil

-mektedir

(19, 20). Bu

ara§tIrma,

Turkiye' de enzime ait.bir polimorfizim incelemesi

ve aIel

slkhgma ait

herhangi b

i

r

veri olmadlg

l

i9in yapilml§tlr.

Burada sunulan sonu9lar, SOD A enzim polimorfizmi ityin Turkiye'ye ait ilk ve

r

i

ler-dir ve

degi§ik ara§tJrmalar i9in kontrol grubu olarak kullamlabilecektir.

Tablo

1:

SOD A Enzimi AIe

l

Sl

khklannm

Dunyadaki Dagillml

Populasyon

N

SOD A*1

SOD

A

*2

Kaynak

Kuzey Finlandiya

315

0,989

0,011

7

Finlandiya

406

0,990

0,010

7

F

in

landiya

949

0,998

0,002

7

Finland

iva

272

0,976

0,024

7

Finlandiya (Kuzey Bolgesi)

127

0,976

0,024

7

Finlandiya

(Guney

Bolges

i)

1

4

3

0,997

0,003

7

Finlandiya

(Guney

B6lgesi)

136

0,993

0,007

7

Finlandiya

129

0,984

0,016

7

isvety (Kuzey)

1710

0,975

0,025

7

isvety

(Kuzey)

2366

0,998

0,002

7

isvety

(Kuzey)

2045

0,990

0,010

7

i

svety

210

0,998

0,002

7

Or

kney

adalan

406

0,985

0,Dl5

7

ingiltere

11237

0,9997

0,0003

7

A

l

manya

4100

0,9993

0,0007

7

italya

738

0,9993

0,0007

7

Irak

320

0,9969

0,0031

3

Fi

l

ipinler

146

0,9966

0,0034

7

Japonya

5000

0,9999

0,0001

7

Ka

na

da

175

0,9700

0,0300

7

Avustralya

10000

0,9998

0,0002

7

Orta Afrika Cumhuriyeti

92

0,9945

0,0055

7

Brezil

ya

1700

0,9997

0,0003

7

A.B.D (Beyaz Irk)

94

0,9890

0,0110

7

iran (Tur,koman)

63

0,992

0,008

8

Iran

(Bandari)

114

0,995

0,004

8

Rusya

480

1.0~0

-

9

N: Bireysel SaylSl

Materyal ve Metod

Ara§t

m

na ic;:in

gerekli

kan omekleri, Turkiye

'nin

farkh yorelerinden gelmi§ ve birbiriyle akrabahk i

li

§kisi

bu-l

un

mayan 250 bireyden ahnd

l.

Ya§

ortalamasl 34

olan

grupta einsiye

t

aynm

l

gozetilmedi. Sodyum s

i

t

r

at

h

tiip

l

ere

a

lm

an

1.6

m!.

kan omekle

ri

3000 rpm'da 10 dak. santriflij edildikten soma 150 m

l

saponin ek

l

enerek vorteks

l

endi.

B

u §e

k

ilde hemolize edilen kan

l

a

r

-20°C'de

dondurula

r

ak sakla

n

d!.

Uygu

l

ama slrasmda 37°C'de §ok

ISltma

uyg

u

-la

n

d

!.

SOD A enzim

fenotiplerinin

belirlen

m

es

i i

c;:in

tank ve

membran tamponu o

l

arak 0.014

M fosfat

ta

m

ponu (pH

6.25) kullam

l

dl. Seliiloz asetat elekt

ro

fo

r

ez, oda sleak

h

gmda 300V,

2-3.5

rn

A, 45 dak.'da, omekler t

a

nkm anodik

taraf

m

a, pozisyon

#Tde

olaeak §eki

ld

e uygu

l

and!.

Enzimin

aktivite gostereeegi reaksiyon je

li

; 10 m

l

0

.

075 M

Tris-HCl

ta

mponu ic;:in

d

e

Th

i

azolyl

bl

ue (MTT) (5 mg) ve

Phenasine

methosu

l

fate (PMS)

(5

mg) c;:o

z

iilerek, aym

tam-ponun 15 mi

lili

tresi

ile kaynatIhp 50°C'ye kadar sogutu

l

mu§ o

l

an 250 mg Agar ile kafJ§tm

l

arak petri

k

ap

l

an

n

a

do-kiildii. Petri

le

r

l§lktan

koru

nma

k ic;:in alum

i

nyum folyo ile sanldl. Elektroforez tamamlandlktan so

m

a seliilo

z

aseta

t

membra

n

ters olarak reaksiyon

j

elinin

ii

zerine yerlqtiri

l

di ve floresan l§l

k

a

l

tmda fenot

i

p

l

er belirginle§ineeye kadar

bekletildi.

Fe

n

otipler saptand

l

ktan soma allel slkhklan

hesaplandl.

A

I

e

l

s

l

khklanmn saptanmasl

ic;:in

P=

2D+ H

I

2N,

q

=

1-p

formiilii

(

SOD

A*I= P

v

e

SOD

A*2= q) kullamld!.

Fonniildeki D, Homozigot

aiel saYlSIm,

H,

het

e

ro-zigo

t

a

iel saylSlOi ve N, denek saYls

l

Oi gosterrnektedir (17).

SODI

enzim aktivi

t

esinin tayini

ic;:in

eritr

o

sitler,

140

mM NaCl

,

40

m

M

fosfat pH:

7.4

i

le 1000g de santrifii

j

edilerek 3

kez

Y

lk

andl.

(okelti

2.7 mM

EDTA,

pH:

7.0,

b

-merkaptoetano

l

i

l

e hemol

i

z edildi.

Bu hemo

li

zatlar

SOD aktivitesini

tespit etme

k

ic;:

i

n ku

ll

amld!. Aym omek

l

er

i

n

Hb sev

i

y

e

leri

o

l

c;:iild

u

(21,22).

Sonu~lar

SOD A en

z

im

f

en

o

t

ipleri Papiha ve Al-Agidi ile

DeCroo

ve ark.

tarafmdan

gos

t

erilm

i

§ olan om

e

kler referans

ahnarak degerlendirildi (5,7)

.

Bi

r

bir

i

yle akrabahk

i

l

i§

k

is

i

olmayan 250 bireyden 249 ta

n

esi SOD A 1-

1

fenotip

in

i

n

karakterist

i

gi o

l

an b

i

r

m

a

j

or bir mino

r

ba

n

d omegine sahipti

(~ekil 1).

Bir

birey ise SOD A 2-

1

heterozigot feno

t

i-pin

i

n k

ar

a

k

te

r

ist

i

g

i

olan uc;:l

ii

band omegini gos

t

erdi

(~ekil 2). Bu en

zi

min ozellikle minor bantlan

m

n fotogra

fl

a

n

-masmm g

ii

c;:liigii

nede

n

iyle

s

a

ptadlglm

l

z feno

t

ipler

~ekil

3'de §ematize e

d

i

l

erek de gosterildi. SOD A*1 a

l

eli

n

in

slkhgI

0

.998±0.00

1

9 ve SOD A*2 a

l

e

li

ni

n

s

l

khgl 0

.

002±0.0019 olarak hesaplandl.

Taranan

popu

l

asy

o

nda, k

u

llam-I

a

n yo

n

te

m

i

l

e

bi

li

nen fenot

i

pler d

l

§mda herhangi bir

nadir

feno

t

ipe rast

l

anmadl. Gozlenen ve be

k

lenen deg

e

rJe

r

Hardy-We

i

nberg dengesine

u

ygunluk gostermekteydi (e2::: 0.00

1

, p> 0.05

)

. (ok yiiksek ve c;:ok dli§iik SOD A

en-zim ak

tiv

itesine

sa

hip

ol

a

n

4 b

ir

e

y

d

l

§mda dege

r\e

ndirmeye al

m

an 246

bir

e

y

e ait aktivite 1608.56

±

677.94

U/g

Hb

olarak sa

pt

a

n

d

l.

Tiirk

popula

syon

u

nda SOD

I

akt

i

vitesinin

d

agIi

l

ml minimum 298.7958 iken

m

aksimu

m

deger

2706.553 olar

a

k

be

li

rle

n

di

(~ekil 4). 2-1 fenotipli birey

in

ak

t

iv

i

tesi ortal

a

ma degerler i

l

e uy

u

m

l

u

i

di

.

Sekill:

SOD

A enzi

mi

nin yaygm olarak

goriilen 1-1

f

enotipi

Sekil

2: SOD A enzimini

n

nadi

r

gorlilen 2-1 feno

ti

pi

(+)

1

H

c::::=J

D

D

D

2~1

Peryin FE,

s

i

Lio

Y, Goze

i,

<;:olak A, Atalay A

c=J }

minor

bUl1d

l

ar

D }

major bandlar

_ _ ¢:J

uygulama noktasl

1-1

Sekil 3: Selii

l

oz ase

t

a

t

e

l

ek

trof

orezde SOD A fenotiplerine ait

~ematize

edilmi§ band ornekleri

3000.00

2000.00

1000.00

0.00

0.00

100.00

200.00

300.00

(n=246)

Sekil 4: SOD A enzim

i

nin aktivite daglhml

Tartl§ma

SOD A 2-2

fenot

i

pi

olduk~a

nadirdir ve ozellik

l

e Kuzey Avrupa populasyonlannda goriilmekted

i

r (Tab

l

o 1).

Bu

n

un neden

i

ile ilgili birkar;: h

i

potez one suriilm

u

§tur ve diger bazl populasyonlarda nadir de olsa saptanmasl bu

.

mekanizmalar

i

le ar;:lklanmaya r;:ah§llmaktadlr. Bunlar arasmda, ashnda Viking'lerde bulundugu

ve onlar araCilig

l

ile ba§ka populasyonlara yayIldlgl gorii§u de vardlr. Tek bir varyantm o

l

u§u da (A *2) tek bir atasa

l

mutasyon

f

ik

r

i-ni desteklemektedir

(7).

Biz de ara§tnmamlz sonucunda r;:ok nadir olan bu fenotipin Tu

r

k populasyonunda da b

u

-lundugunu

h

eterozigot bir b

i

rey

nedeniyle

saptadlk. Smlr kom§u

l

anm

lz

o

l

an iran ve Irak'ta yapllan ara§tIrmalard

a

bu

nadir fenotipe rastlamrken, Hindis

t

an, Afganistan, Benglade§, Ka§mir Vadisi ve Rusya'da varyasyon gozlen

m

e-mi§tir (5,8-

1

2,14). B kan grubun

un

atasal olarak Asya kokenli olmasl ve gor;:ler sonucunda Avru

p

a'ya yayilmas

l

gi-bi, enz

i

mdeki

bu

va

r

yasyonunda Kuzey Avrupa

h

bir atadan Asya'ya yaY

l

ldlg

l

ve cogra

fi

konumu nedeni

i

le de

Tur-kiye'de de

bu

l

undugu d

u

§uncesindeyiz. Ancak bu oran, B kan grubunda, dogudan batlya gor;:

l

erin daha yogun

S

I

nedeni i

le

y

ti

ksek

bu

lunurke

n

; SOD enzimin

d

e, batldan doguya goc;:

l

e

ri

n a

z

hg

l

nedeniy

l

e a

z

d

I

r. Gene

ll

ik

le

b

aba-hk tayini ya da k

r

iminal olaylard

a

dogru tamya

ula~mak

am

a

c

l

y

i

a da ku

ll

am

l

an e

n

z

i

m polimorf

i

z

m

i ic;:i

n

, SOD A

enz

i

m

i

,

m

onomorfi

k

olu~u

ya da sa

d

ece bi

r

varyantmm olmaSI nedeni ile tercih edi

le

n

bir enz

i

m deg

i

l

dir. A

n

cak

Brezi

l

ya'd

a

ya

pii

an bi

r

b

a

b

ahk tay

in

i

n

de 4180 ki~i

i

c;:inde s

a

dece c;:ocug

u

n ve ba

b

a a

d

aym

m

SOD A 2-2

f

e

n

otipine

sa

h

ip olmasl,

b

abahgm ytikse

k

olasl

h

kla

dti~tintilmesine

y

o

l

ac;:ml~tIr

(1

6).

Gtinlim

ti

z

d

e adli o

l

aylann aydm

l

atilmasmd

a

gele

n

eksel olarak k

ull

a

m

lan yon

tem olan

, kan

v

e vli

cu

t s

l

v

il

an

n

-dan kan g

rub

u

t

ay

in

i, po

l

imo

r

fi

k enzim s

i

stemleri ve hticresel antikorlardan yararlan

m

a y

e

r

i

ni, son

u

c;:lann

% 100'ltik oran

l

arla kesi

n

v

e

ri

leb

i

ld

igi DNA parmakizi (DNA f

i

ngerprint) incelemesine blrakml~tJr. Polimorfik e

n

-

.

zim sistemleri fiziko

k

i

m

yasa

l k

o~ullardan

b

ti

ytik olc;:lide etki

l

end

i

ginde

n

, a~m

nem, y

ti

ksek slcakh

k

g

i

b

i do g

al

01-m

a

ya

n

ko~ullarda ka

l

an kan ornek

le

riyle ya da kurumu§ kan lekeleriyle c;:a

h

§ma

k

c;:o

k s

akmcah

dl

r

v

e

.

mtimkti

n

0

1

-dugu

n

ca taze ka

n

ome

k

ler

i

yle

c;:ah~llmasI onerilir. Patern

i

te tayinler

i

yap

l

hrken

t

aze ka

n

elde

e

tmek

m

timk

tin

i

k

e

n

kriminal o

l

ay

l

ar

d

a boyle b

i

r olanak genell

i

k

l

e yok

t

ur. Po

l

imorfik pro

t

e

i

n sistemleri ya da hticresel ant

i

korlann

gos-terdigi polimo

rf

i

zme benzer ~ek

ilde, DNA polimorfizmle

ri

ni

n

ku

ll

amlmaslyla k

u

ru

m

u§ kana k

i

§

i

l

ik kaza

n

d

ml

ma

k

-tad

lf

. Bunlar ar

a

s

md

a

n

, DNA po

li

morfizmini

n

e

n b

tiy

tik

avan

t

aj

l

ki§iye ozg

ti o

lmasl ve yap

l

l

a

n

ki§ile~tirmenin

%100 dogrulukta olmas

ld

l

r

(23).

SOD A enzim akt

i

v

i

tesin

in

ailesel ALS'

lu

h

as

t

a

l

arda azahp, s

p

ora

dik

ALS'lu has

tal

a

rd

a degi§medig

i

ve ailese

l

olgularda bu azal

m

am

n kl

inik

b

u

l

g

u

l

ann ortaya C;:lkmasmdan yillar once sapta

n

abilecegin

i

gos

t

e

r

en a

ra

§

tJ

rma

lar

v

a

rdlf. Bu yon

d

e tilkemi

z

de de yapllaca

k

a

r

a§

t

lrma

l

ar ic;:in SOD A feno

t

ip

l

erinin ve Ttirkiye ortala

m

asl o

la

ra

k

b

u

l

-du

gu

m

uz SOD A en

z

i

m aktiv

i

tes

in

in de bir kontrol grubu olu§turacag\ inancmdaylZ.

Tqekkiir: Bu

ara~tl

r

ma

Cumhuriyet Univ

e

rsitesi

Ara~tl

r

ma

Fonu taraJzndan

de

s

teklenmi~ti

r

(Proje No: T-85).

Kaynaklar

1. Klhl; K. Kanserde oksijen radikalleri ve siiperoksid dismutaz. Biyokimya Derg, 1986; Cilt XI, 3: 59-76. 2. Klhl; K. Oksijen radikalleri: iiretilmeleri fonksiyon1anve toksik elkileri. Biyokimya Derg, 1985; Cilt X, 2: 59-89.

3. Huret JL, Delabar JM, Marhens F, Aurias A, Nicole A, Berthier M, Tanzer J, Sinet PM. Down syndrome with duplication of a region of chromosome 21 containing the CuZn superoxide dismutase gene without detectable karyotypic abnormality. Hum Genet,

1987; 75: 251-257.

4. Church SL, Grant JW, Meese EU, Trent JM. Sublocalisation of the gene encoding manganase superoxide dismutase (MnSOD/SOD2) to 6q25 by fluorescence in situ hybridisation and somatic cell hybrid mapping. Genomics, 1992; 14: 823-825.

S. Paphia SS, Al-Agidi SK. Esterase D and superoxide dismutase po1ymorphisms in Iraq. Hum Hered, 1976; 26: 394-400.

6. McKusick VA. Mendelian Inheritance in Man., 10th ed. Baltimore and London: The Johns Hopkins University Press, 1992: 611-613. 7. DeCroo S, Kamboh MI, Leppert M, Ferrell RE. Isoelectric focusing of superoxide dismutase: report of the unique SOD A *2 allel in a US

white population. Hum Hered, 1988; 38: 1-7.

8. Akbari MT, Papiha SS, Roberts DF, Farhud DD. Serogenetic investigations of two populations of Iran. Hum Hered, 1984; 34: 371-377. 9. Nazarova AF. The genetic structure of populations of Chuckotka Peninsula Eskimos and Chuckhi based on the study of 13 loci of serum

and erythrocyte proteins and enzymes. Am J Physc Anthrop, 1989; 79: 81-88.

10. Chahal SMS, Sidhu BK, Mahajan A. Biochemical variation in the Sunni Muslims of Pulwama district Jammu and Kashmir. Hum Hered, 1989;. 39: 113-115.

11. Saha N. Blood genetic markers in Bengali Muslims of Bangladesh. Hum Hered, 1987; 37: 86-93.

12. Saha N, Goswami HK. Some blood genetic markers in the Korkus of Central India. Hum Hered, 1987; 37: 273-277.

13. Bayoumi RA, Saha N. Some blood genetic markers of the Nuba and Hawazma tribes of Western Sudan. Am J Physc Anthropol, 1987; 73: 379-388.

14. Papiha SS, Roberts DF. Genetic polymorphisms in Afghanistan. Ann Hum Bio, 1977; 4(3): 233-241.

15. Beretta M, Mazzetti P, Frosina G, Schiliro G, Russo A, Russo G, Barrai I. Population structure of Eastern Sicily. Hum Hered, 1986; 36: 379-387.

16. Weimer TA, Reiger TT, Salzano FM. Occurrence of a rare variant of superoxide dismutase in Brazil. Hum Hered, 1987; 37(1): 26-29. 17. Andersen PM, Nilsson P, Ala-Hurula V, Keranen ML, Tarvainen I, Haltia T, Nilsson L, Binzer M, Forsgren L, Marklund SL.

Amyotrophic lateral sclerosis associated with homozygosity for an Asp90Ala mutation in CuZn-superoxide dismutase. Nat Genet 1995 May; I 0(1 ):6

i

-6.

18. Said Ahmed M, Hung WY, Zu JS, Hockberger P, Siddique T: Increased reactive oxygen species in familial amyotrophic lateral sclerosis with mutations in SODI. J Neurol Sci, 2000; 176(2):88-94.

19. Hirano M, Fujii J, Nagai Y, Sonobe M, Okamoto K, Araki H, Taniguchi N, Ueno S.: A new variant Cu/Zn superoxide dismutase (Val7-->Glu) deduced from lymphocyte mRNA sequences from Japanese patients with familial amyotrophic lateral sclerosis. Biochem Biophys Res Commun, 1994; 204(2): 572-7 (Abstract).

20. Robberecht W, Sapp P, Viaene MK, Rosen D, McKenna-Yasek D, Haines J, Horvitz R, Theys P, Brown R Jr: Cu/Zn superoxide dismutase activity in familial and sporadic amyotrophic lateral sclerosis. J Neurochem, 1994; 62(1): 384-387.

21. Podozasy JJ, Wei R. Reduction of Iodonitrotetrazolium Violet by Superoxide Radicals. Biochem Biophys Res Comm, 1988; 150: 1294-1301.

PenrinFE,

slUG ,

Gaze

i,

<.;olak A, Atalay A

22, Norbert W, Tietz NW. Measurement of Hemoglobin Concentration in Whole Blood and Plasma. Textbook of Clinical Chemistry. 3rd ed.

(Tietz N.W. edit) Philadelphia: W.B. Saunders Company, 1986: 1533-1536.

230 Atasoy Adli olaylann aydmlatllmasmd" DNA pann<tkizi'ndcn yararianllmasl./\dli TIp Derg, 1989: 5: n52i9.

ileti§im Adresi: D09.Dr.E. Ferda PER<.;iN Cumhuriyet i'lniversitesi Biyoloji ve Geqdik A.R D 58140- SiVAS Tel: 0 346 2191010 /1069

fax: 0 2191

E-mail: ferdaep@yahoo.com

Adli Tıp Dergisi 2002; 16(2-4): 82-87