Ermeni dosyası:Fransız yüksek komiseri:"Kanlı olaylar çıkarılması için Ermeniler 100 bin lira toplamış"

(1)

Ku r t u l P u K ... u y ;w A ‘ p/w 0 0$ ym

İÜPHELE

NM

i

'

5

î

2 .

r i5i'M İI£ 5aWUM Bi'2 .4 (UUî.A(J Pa!-

Rtyî ÇİZİM YARIM

küreye

rnpîRE- >

Ç i^ E K ... ^

/Öu% u& ^ ndarıÂ V iu f

—

32 K I S I M T E K M İL İ B İ R D E N —

i

P

u

HVA U L A H H

i

VE

\

AVW l.iyoft.Uft..,. pipisi

SOLA.PıGEm

TELÂ5LA^DlLAl^ ,

\

5A â P

otüu ¿¡Piyon.

B

öyle

?!

İHBAR £^E(

h

İZ|3İRİMİ2İM

YA

£

KALMAYACAĞINI P Ü ^ M fA E K

K A P A R AKILLI Ç İR KlZ 0 /

PO

lt

R

u

R

ü

TAPA M

i

T ONU ¿IKARMA

ü

A ¿

4 -

CİPİYORuI A

la

BA?

J

UiYO/UiM. lW ıw

HlfUinmr-^jL-

^

temle

^

i

^ T £ H -

P p T ! ^ mılNV L^ ' ^

moa

>

ka

.

O IS| İ3AYACA-

BİLYE^BÜyÜK

OLAY OLUK HALAM.

1

1 Fransız Yüksek

Komiseri:

«Kanlı olaylar

çıkarılması

için Ermeniler 100 bin lira toplamış»

Fotoğraf bulamayınca... Bu

defa ressamlara her türlü

mezalimi gösterebilecek

hayalî resimler

yaptırmışlardır.

yandaki

"kanlı tablo” Paris'in (Le

Petit Journal) adlı

gazetesinin 2 mayıs 1909

tarihli İlavesidir. Altındaki

yazı da şöyle: "Türkiye’de

Hıristiyanların katliamı”. Bu

resimle ilgili olarak İç

sayfasındaki yazıda neler

yok: "Hıristiyan Ermeniler

kitle halinde imha edildiler.

Adana'da dükkânları,

çarşıları yağma edildi,

yakıldı. Yüzlerce kişi

öldürüldü. Kadınlarla

çocukları fecî şekilde

vurdular, sakat ettiler. Bu

olaylara şahid olmuş bir

kişi, Bütün şehir sanki bir

mezbaha id i” demiştir."

k k

B

İR soru var

— Osm anlı İmparator luğunda, Cihan Harbi’ni takip eden mütareke devresinde kan dökülmesine sebep olan olayların kaçım, bile bile, netice yi hesaplayarak, Ermeni komite cileri bizzat hazırlamışlardır?

Olur mu böyle şey?

Ermeni, isteye isteye kendi ırkdaşının, dindaşının ölümüne sebep olabilecek durumları yara tır mı?

İnanılması zor...

Yıl 1920. Temmuzun ilk gün lerinde İstanbul’da Fransız yük sek komiserine bir Ermeni kadını gelir. Adı: Madam Esayan! Ada- na’dan çıkmış yola. Elinde Fransız kumandanı albay Bre- mond’un bir mektubu var. Ba şından sonuna kadar Madam Esayan’ı öven satırlar...

Öğünlerde Fransa, Kilikya’da tutunamayacağmı anlamış, kuvvetlerini Suriye’ye çekmeye hazırlanıyor. Bu hal ise Kilik- ya’ya getirilmiş Ermenileri sinir lendirmiş. Büyükelçilikteki ko nuşmayı Yüksek Komiser Def- rance, P a ris ’ e jr o îla d ığ ı 4 temmuz tarihli mektubunda şöy le anlatıyor:

“ Madam Esayan, Kilikya’da Ermenilerin Türklerle çarpışma lara ve olaylara sebebiyet vere ceklerini bana anlattı. Böylece, Fransız kuvvetlerinin bölgeden ayrılmalarını önleyeceklerini de söyledi. Kendisine bunu yapar sanız hem Ermenilere ve hem Fransa’ya büyük kötülükler et miş olursunuz dedim. Diğer yan dan, bana gelen raporlara göre İz m ir’ in zengin E rm enileri 100.000 Ura toplamışlardır. Bu para; Kilikya’da kanlı olaylar çı karılması için sarfedilecek ve Fransız kuvvetinin bölgeden ay rılması bu şekilde önlenecektir.”

( 1 ) .

1918 yılının ekiminde Osmanlı devleti ile mütarekeyi imzalar ken büyük devletler bir madde koymuşlar:

11— Osmanlı İm p a ra to r luğunun işgal altına alınmamış topraklarında karışıldıklar çı karsa, Hkristiyanlara tecavüzler olursa bu topraklar da müttefik ler tarafından işgal edilecektir.”

M a d a m

E se y a n ın p la n ı

Madam Esayan’m 1920 temmuzunda Kilikya’da planla dığı oyunu o tarihe kadar A n a dolu’nun çok yerlerinde Rumlar da, başkaları da oynamaya kal kışmışlardı...

Madam Esayan’m eline mek tubu veren Fransız Albayı Bre- mond, Fransa’yı bırakmış, ha yaller peşinde,..,

ı Defrance, Paris’e yolladığı mektubunda, “Madam

Esayan Kilikya’da Ermenilerin Türklerle çarpışma

lara ve olaylara sebebiyet vereceklerini bana

anlattı. Böylece Fransız kuvvetlerinin bölgeden

ayrılmalarını önleyebileceklerini de söyledi” diye

yazıyordu

Davranışları daha 1920 yılının ilk günlerinde Paris’te Dışişleri Bakanlığı yetkililerini huzursuz

bırakmış. Resmî bir yazıda şun lar belirtiliyor:

“ Albay Bremond, Kilikya’ya

Ermeni dolduruyor. Halbuki, bu Ermeniler başka yerlere yollana bilir. Ayrıca bu yerleştirme işi devlete 32 milyon . franga pat lıyor. Bunlar, Kafkasya Erme- nistanı’na doğru sevkedilemez mi? Kars şehrine yerleştirilebilir. Kafkasya’da bulunan yüzbaşı Poidebard bunun mümkün oldu ğunu bildirmiştir.”

Bu yazıya bir ilâve yapılmış. Dışişleri B a k a n lığı’nın Genel Sekreteri Berthelot’nun buna ta- mamiyle taraftar olduğu ve Er menilerin Kars üzerine gönderil mesine başlanması gerek tiği kaydedilmiş. (2).

Bir r a p o r

1921 yılının martında bir Fransız istihbarat subayı, neden devletinin Kilikya’da böylesine müşkül durumlara düştüğünü araştırmış. General Gouraud da önce bu yolda kendisine görev vermiş. Bu istihbarat subayının hazırladığı raporun bir sureti de Paris’e Dışişleri Bakanlığı’na gönderilmiş. Diyor ki:

“ — Kilikya’da Fransa men faatlerine en büyük zarar Albay Bremond’un davranışlarından doğmuştur. Fransız menfaatle rinden ziyade Ermeni hayalleri peşinde koşan bu subay M er sin’den Trabzon’a kadar uzana cak bir Ermeni devletini kurabi leceğini sanmış ve bu yolda ça lışmıştır. Ve bu işi de başarmaya iki Fransız tümeninin yeterli olacağını bildirmiştir. Bir kur may subaym bu şekilde planlar yapmasını akıl havsala almıyor.

— General Gouraud

müteaddit defalar Albay Bre- mond’u görevinden almak iste miştir. Fakat Bremond tarafın dan kandırılm ış olan bölge kumandanı General Duffieux her defasında albayı korumuş, gö revden alındığı taktirde kendi sinin de istifa edeceğini söyle miştir. Cihan Harbi’nin Fransa cephesinde, bundan çok daha hafif hatalarda mahkemelere gönderilmiş kumandanlar ol muştur.”

Fransız istihbarat subayı, aynı raporda Bremond tarafın dan devamlı teşvik ve tahrik edilmiş Ermeniler için de şu notu kaydediyor:

“ Ermeniler’in ne yapabilecek leri konusuna gelince, geçen yıl Adana'da bütün idare ellerinde iken neler oldu gördük.

Ermeni-ler ne kendi kendiErmeni-lerini idare ede bilirler ve ne de başkaları tara fından idare olunabilirler." (3).

(1) — Sene; Levant/Armenie. Cilt 11. sayfa 14.

(2) — Aynı seride/Armenie. Cilt 8, sayfa 9.

(3) — Aytıı seride/Armenie. Cilt 14, sayfa 82-87.