.L
A.Ü. Veteriner Faküıtesi tarafından üç ayda bir neşredilir
i
Cilt : VIII 1961 No.: 2
___ o •__ •• ~ _
,
•
"
Merhum Ord. Prof. Şevki AI{ÇAY
MERHUM Ord. Prot ŞEVKİ AKÇA Y AİLESİ BİR ARMAGAN İHDAS ETTİ
Geçen nüshamızda ölüm haberini teessürle verdiğimiz'rperhum hocamız Ord. Prof. Sevki Akçay'ın sayın esi Meliha Akçay ve kızlan
.
,
.
~ ~ Dr. Selmin Akçay, Veteriner Faküıtesinde, her yıl, aile büyüklerinin..•.
•
anılmasını sa~lamak ve ö~rencileri daha çok ça1ışma~a teşvik etmek . amaciyle «Ord. Prof. Şevki Akçay Arma~anı» adı altında bir arma-~an ihdas etmişlerdir. 1000 Türk lirası deg-erinde olan bu armag-an her yıl fakülteyi en başarılı bir şekilde bitiren ve merhumun okuttu.
~ Patolojik - Anatomi dersinden en iyi notu alan bir Veteriner Heki.
me törenle verilecektir.
Bu münasebetle ilk tören, 28.4.1961Cuma günü saat 16 da, Milli E~tim Bakanı, Ankara Üniversitesi Rektörü, Fakülte Dekanıarı, mer-humun eşi ve kızı, askeri, sivil bir çok meslekdaşların huzuriyle, fakül.
temizde yapılmıştır. Yapılan konuşmalardan sonra 1959- 1960 yılının
en başarılı mezunu olan Veteriner Hekim Cafer Serteser'e Akçay ar-ma~anı Sayın Bayan Meliha Akçay tarafından verilmiştir.
Bu asil-jesti takdirle karşılar merhumun sayın eşi ve kızına şük-ranlarımızı arz ederiz.
DEKAN PROF. Dr. HASAN BAŞKAYA'NIN KONUşMASı
Sayın Bakan, Sayın Rektör, Sayın Misafirlerimiz, Sayın Arkadaşla- .
rım ve Sevgili Ög-renciler, .
Merhum hocamız Ord. Prof. Şevki Akçay adına muhterem ailesi tarafından ihdas edilen arma~anın tevdii münasebetile tertipledi~iz töreni şerenendirdi~nizden dolayı hepinize Fakültem adına hoş geldi-niz der, şükranlarımı arzederim.
Törenimize başlamadan önce sizleri aziz Atatürk'ün, hürriyet
,
ş~hit1erimizin ve merhum hocamızın ruhlarıni taziz için iki dakika ihti-ram duruşuna davet ediyorum.
Rahmetli hocamız uzun yıllar memlekete yüzlerce de~erli Veteri-ner Hekim yetiştirdikte;ı, modern bir Patoloji Kürsüsü kurduktan, bi-lim dünyasına deg-erlive büyük bir neşriyat listesi\hediye ett~kten son-ra dört yıl önce emekliye ayrıımıştı. Bi:r fani için yapılması gereken bütün vazifeleri Üniversite içinde ve dışında liyakat1e'başardıktan
son-ra tam bir huzur içinde ömrünü geçirirken hocamızın beklenmedik
ölümü hepimize elem vermiştir. Kendisine tanrıdan rahmet dileriz.
Sayın Akçay ailesi tarafından merhumun adına bir armag-an
ın-dası düşünülmüş ve 1000 lira de~erindeki bu arma~anın, her yıl Pato-loji dersinden en iyi not alan ve Fakültemizden birincilikle mezun olan bir ö~renciye verilmesi teklif edilmişti. Profesörler Kurulumuz bu asil ve örnek hareketi büyük bir takdirle karşılamıştır. Ancak 1959/1960
ders yılı armag-anının tevdii bazı sebepler dolayısile bu güne
bırakıl-mıştır.
Sayın Akçay ailesine bu asil davranışlarından ötürü Fakültem adı. na şükranlanmı arzetmeyi en zevkli bir vazife bilirim. Arma~an
vesi-114
lesile hocamızın aziz hatırası daha canlı olarak nesilden .nesile yaşatı-lacak ve manevi deg-eriçok yüksek olan bu asil hareket, ög-rencilerimi-zi çalışmaya ve yanşmaya teşvik edeCektir.
1959/60ders yılında Patoloji dersinden en iyi notu alarak Fakülte-mizi birincilikle bitiren Veteriner Hekim Cafer Serteser'e bu
armag-a-nın verilmesi bir komisyonca kararlaştınlmış bulunmaktadır. Genç
meslekdasımızıbu'. basarısından dolayı tebrik ederek• hepinizi tekrari
hürmetle seli'ı.mlar,sözü rahmetli hocamızın talebesi asistanı ve yakın mesai arkadaşı Patoloji Kürsüsü Profesörü Sayın Dr. Mahir Pamuk-çu'ya bırakırım .
..
PROF Dr. MAHtR PAMUKÇU'NUN KONUSMASı
.
.
Sayın Hocalan~ ve Kıymetli Misafirlerimiz,
Ord. Prof. Şevki Akçay ailesi tarafından tesis edilen «Ord.. Prof. Şevki Akçay Armag-am»mpatolojide en başanlı bir ög-renciyevermek üzere toplanmış bulunuyoruz. Bu armag-anın manası üzerinde durma-dan önce sayın hocam Şevki Akçay'ın biyografisi, şahsiyeti ve eserleri hakkında bir kaç söz.söylememe müsa:adelerinizi istirham ederim.
Merhum Şevki Akçay 1888yılında İzmir'de dog-muştur. tık
tahsili-nitzmir'de, Orta ve Lise ög-reniminiise İstanbul'da ~uleli askeri
lise-sinde tamamlamıştır. 1912yılı~da Askeri Veteriner Okulunu birincilik-le bitirdikten sonra ~~g-men olarak Balkan savaşına katılmıştır. Bu sırada 10. Ordu süvari alayında çıkan ruam hastalıg-ı ile nakliye ko-lunda baş gösteren sıg-ırvebasiyle yapılan mücadeleye katılmıştır. 1913 de yüzbaşı rütbesiyle 'Askeri Veteriner Okulunda Histoloji
muallimli-g-inetayin edilmiştir ..
L
Dünya savaşında Çanakkale ve Şarkcephele-rinde görevalmıştır. Milli mücadeleden sonra İstanbul'da, askeri ve
mülki veteriner okullarının birleştirilmesiyle meydana gelen Yüksek
Veteriner Okulunda Histoloji, Ernbryoloji, Patolojik anatomi ve et
muayenesi dersleri ög-retmenlig-inetayin edilmiştir. 1925 yılında bu
derslerin müderrisligine yükseltilmiştir. 1927 yılında görgü ve bilgisini artırmak için Tanm Bakanlıg-ı tarafından Alınanya'ya gönderilmiştir. 1930 da yurda dönerek Yüksek Vet~riner Okulundaki eski görevine de-vam etmiştir. 1933 yılında Yüksek Ziraat Enstitüsü 'bünyesi içinde ku-' rulan Veteriner Fakültesine patoloji doçenti olarak tayin edilmiştir. Çeşitli akademik kademelerden sonra 1944 te Ordinarius Profesörlüge atanmıştır.
Sevki Akça,yhocamız 46.yıl gibi uzun meslek ve tedris hayatına
maliktir. 1958 yılında 70 yaşım doldurdugu için emekliye aynlmıştır. zun ve yorucu bir çalışma süresinden sonra istirahat etmek için ilk ırsatı bulmuş olan hocamıza ecel aman vermemiş ve 1959 yılı Şubat.
115
ayında gözlerini hayata kapamıştır. O'nun aziz hatırası karşısında ta-zimle e~ilirim.
Ord. Prof. Şevki Akçay tedris hayatı boyunca beş ders kitabı, otuz. beş araştırma ve monogra! yayınlamıştır. Araştırmalarından bir kısmı Fransızca ve Almanca olarak yabancı mesleki dergilerde ve milletlera-rası kongre raporlarında neşredilmiştir. Şevki Akçay mesleki' faaliyet. leri yönünden Yurd içinde ve dışında tanınmış de~erli bir ilim
adamı-mızdır. .
Şevki Akçay'ı yakından tanımak fırsatını bulmuş bir talebesi ve mesai arkadaşı olarak bendeniz bu büyük ilim adamının ~ususiyetleri üzerinde durmak ve O'nu bu özellikleriyle mütalaa etmek istiyorum. Şevki Akçay, bir ö~retid olarak tetkik edilirse görülür ki: Merhum ho-camız, en iyi bir ö~reticinin bütün vasıflarını 1?-aiz bulunmaktaydı. Dersleri sistemli ve daima yenilikler getirirdi. Ö~rencilerinin ilgisini çekmek için ders takrirlerini hatıralariyle süsler ve espIilerle- be-zerdi. Derslerinde ve eserlerinde öz türkçe terimleri kullanmaktan bü-yük bir zevk duyardı. Yalnız veya ~üşterek olarak yayınladı~ travay-larda bu konu üzerinde özellikle dururdu. Zaman zaman «Malıir sen daha çok Ösmanlıca yazıyorsun» diye bana takılİrdı. Bu serzenis ve i-kazıarında büyük bir inancın samimiyeti sezilirdi. Terimlerin türkçe~eş-tirilmesinde çok israr ederdi. Dil Kurumunun bütün yayın1anru taki-beder ve yaz,ılannda bunlardan çok faydalamrdı. Hocamız Lisede ve Yüksek Veteriner Okuluı:da arapça ve farsça terimleri ö~enmiş olma-sına rağmen bunların yerine türkçelerini koymak. için büyük bir gay-ret sarfederdi. Bu çaba geçici nir hevesin belirtisi de~ildi. Davaya kalp-ten inanmıs ve ona samimiyetle ba~lanmıstı.
.
' Sevki Akçay, derslerinde.
, milli davalara büyük bir yer verirdi. Memleket konuları üzerine sık sık e~ilirdi. Dersleri bu mecraya girdi~i zaman çok heyecanlarur, gençli-~ ödevlerini sayar ve ögrencilerin daha -fazla ülkücü olmalan üze-rinde israrla dururdu. Hülasa. olarak şunu söyleyebiliriz ki: Ord. Prof. Şevki Akçay, başarılı, ilerici ve ülkücü bir öğreticiydi.Şevki Akçay hocamızın araştırıcı olarak ayrı bir hüviyeti vardır. Bunu belirgin bir hale kôymak için çağdaş anlamda bir araştıncıda ara • nan özellikler üzerinde biraz durnfama müsadelerinizi rica ederim.
Bugünkü görüşlere göre bir araştıncıda şu vasıfların bulunmas gerekmektedir: .
ı.
Motivation ( = İçgüdü, şevk)2. Imagination (= İmgelem, MuhayYele)
3. Inspiration ( = İçe doğına, ilham) 4. Mysticism ( = Gizemcilik, tasavvuf) 5. Contemplation ( = Düşünme, tefekkür) 116
•
ö. Lojik ( = mantık)7. euriosite ( Anlama merakı, tecessüs) 8. Enthusiasm ( = Heyecan)
Bu vasıfları bir araştırıcının eserler}~den az da olsa çıkarmak müm-kündür. Sayın hocamızın yayınlarında da bu özellikleri sezmemek
kaa-bil de~ldir. '
HOcainıZda'-MotiVa!!.o_I.!oldukça fazla idi. Mesıe~i çok ,seven Şev-ki Akçay, bu özellig-i sayesinde bir çok araştırma yapmış, mesleg-e ve memlekete yararlı sonuçlar elde etmistir.
Bir çok araştırıcı da bulunan~ im~g~tion, Şevki Akçay'da pek az ge-lişmişti. Hususi hayatında. üldug-u gibi çalışma alanında da Imaginati-on'a pek az yer verirdi. Hay~!den daima uzak kalmış, ve realist olmaya gayret etmiştir. Bundan dolayı eserlerinde geniş hipotezlere raslamak mümkün deg-ildir. o..~g-uzaman observasyonlar arasında' karşılıklı bir münasebet yaratmaktan da uzak kalmıştır.
. Inspiration yönünden hocamız tetkik edilirse görülür ki merhum Akçay, yamnda çalışanlar ve eserlerini okuyan meslekta:şlar için daima bir ilham kaynag-ı olmuştur. Özel görüşmelerinde de ayni özelli~ sez-rnek. oldukça kolaydır.
. Bir bilginin başarı sag-Iamasında- Mysticism'in .büyÜk bir payı var-dır. Hücamız, ruh alemind~ tasavvufa çok az yer vermiştir. O'nun ruh alemini Atatürk ve Atatürk devrimleri doldurmaktaydı. Bu inkilap-lara çok bag-lı ve milliyetçilik duygulariyle meşbu idi. Dünya görüşleri-ni ve memleketin yüksek menfaatlarım. Ata!ü.rk devrimleri açısından görür ve .ona kalben bag-Ianırdı. Bir din adamının og-ıu olmasına rag--men O'nun ruhunda kara taassup yerleşmemiştir. O layisisrpe karşı hayranlık duyardı. Uzun tarihi akışımız içinde taassubun memleketin ilerlemesinde geriletici bir sebep oldu~na inanırdı. Hocamız, yalnız dini taassubu deg-il ayni zamanda meslek gruplarının taassubunu da hos karsılamazdı.
.
.
O'na göre meslek grupları-
-~-... . arasındaki. bu hal, dini'-'
.!aassup .kadar yurda kötülük getirmiştir.
Sevki Akçay, hakiki manada bir "inütefekkirdi. GörüŞl~ıJ _ aydın, duyu'şları samimi ve Il}~llLh~yecanla doluydu: .
- . i;-,
Şevki Akçay, bütün davranışlarında lojik. kuralların dışına çıkma-maya gayret ederdi. Eserlerinde bilhassa mantıg-a çok yer verirdi. ~~-santrik düşünce tarzlarına; vehis'al~minin tezahürlerİI!e peK iltifat et-mezdi. İnanmadıg-ı ve ilmi dayanag-ı bulunmayan hal tarzlarından daima
- -
--.....
uzak kalmaya çalışırdi. !lJrli_inançlarını.açıklamaktan çekinmezdi. Yal-nız bu davranışlarından itida! ve te~nİüy~ büy:ük bir yer veri~di. İlmi münakasalarda evvela dinlemeyi tercih ederdi. Bilimsel görüsüne ve mantığı~a uym,;y~~ h~susları O'na kabul ettirmek .oldukça gÜçtü.
•
Hocamız, qilimsel araştırmada küriositeye çok yer verirdi. Bilindi.
ği gibi tecessüs bir araştıncı için ~n lüzumlu bir özelliktir..Buluş ve ke-.1
şifler tec~ssüsün mahsulüdür. Bundan mahnım olan bir ilim adamının araştırıcı olması mümkün değildir.' Şevki Akçay, küriositesi sayesinde ' mesleğimize bir çok yenilikler getirebilmistir.
') .Enthusiasm, başarıların temlini teşkil eder. Çalışma ve araştırma-ga ş~'yk ve hevesten yoksun 'bulunan bir bilim adaIDının iyi bir araştı-rıcı olabileceğini zannetmek hata olur. Hocamızidabu vasıf çok ve hem
de pekçoktu. EJ:!le~lioluncaya kad~r çalışma enerjisini kaybetmemiş
ve .o.rijip_al._travaylar yayınlamaya devam etmiştir. Emekli olduktan
sonra yayınlamayı düşündüğü Listeriose üzerindeki çalışması bunun en büyük bir deli1idir.
Buraya kadar özetlerpeye çalıştığım hususiyetleriyle Şev~i Akçay,
mesleğimizinyetiştirdiği müstesna ilim adamlarından biridir.
Talebe-si olarak bizler O'nun1a daima övündük ve övünecağiz. O'nun 'bize bı-r.~ktığı eserleri' daha ileri götürmeye azimliyiz. ~_izekarşı gösterdiği ~yüksekitimada layık olduğumuzu ispat edeceğizf'Azizhocam, ebedi
is-tirahatgahında müsterih uyu izindeyiz. .' -.
Şimdi de Şevki Akçay armağam üzerinde 'biraz durmama
müsade-lerinizi rica ederim. Bu arma~n sayın Akçay ailesi tarafından tesis
edilmiştir. Bundan dolayı eşi sayın Meliha Akçay ve kızı 8elmin Ak-çay'a teşekkürlerimi arzederim. Armağanın taşıdığı mana çok büyük-tür. ~JPlağan, hocamızın Veteriner mesleğini nekadar çok sevdiğini ve sevdirdiğini gösteren en büyük bir delildir. Bu armağanla
merhu-~ adı 'ebedi
ı
kılınmış ve öğrencilerin patolojik - anatomi bilimdalın-da dalın-daha başarılı olmaları teşvik edilmiştir. Bu arm~an, Veteriner
_mesleğine kalben bağlanmamış bulunanlara büyük bir. ders olac~a sahsen inamyorum. Hayatı boyunca her yönden bize örnek olmus
