Aziz Nesin kitaplığı-1998

5 ■ u

Aziz Nesin Kitaplmı-1998

ONER YAĞCI

“Güldürmek istiyorum insan­ ları,

/

Hep güldürmek

/

Bu

sevda başka şey canım."

(Aziz Nesin, “On Dakika”)

A

ziz Nesin, ölümünden sonra da ki­ taplarıyla ve hakkında yazılanlarla yaşamımızı aydınlatmayı sürdür­ dü, sürdürüyor.

Aziz Nesin kitaplığı, ölümünden sonra yayımlanan Aziz Nesin - Tahsin Saraç

Mektuplaşmaları (mektup, Düşün Yayın­

cılık 1995), Böyle Gelmiş Böyle Gitmez-

3: Yokuş Yukarı (anı, Adam Yayıncılık,

1996), Mum Hala (günce, Düşün Yayın­ cılık, 1996), Gözünüz Aydın Efendim (gülmece öyküleri, Adam Yayıncılık, 1997) ile zenginleşmişti.

Aziz Nesin hakkında ise 1995’te “Ç”

Arkadaşım Aziz Nesin (Müjdat Gezen,

Milliyet Yayınlan), Gözyaşından Gülme-

ceye Aziz Nesin (Alpay Kabacalı, Çağdaş

Yayınlan), Aziz Nesin’li Fotoğraflar (Ata- ol Behramoğlu, Düşün Yayıncılık), De- mirtaş Ceyhun (Sisçanı Yayıncılık), Ter­

sine Tebbet (Yalın istenç Köktürk, Top­

lumsal Dönüşüm Yayınlan), Yaz Babam

Yaz (Ahmet Nesin, Düşün Yayıncılık);

1996’da Aziz Nesin Günleri (Edebiyat­ çılar Demeği), Ölümü Hak Eden Ölüm­

süz Aziz Nesin (Çağdaş Gazeteciler D er­

neği); 1997’de Güle Güle Aziz Nesin (Hayri Bildik, Toplumsal Dönüşüm Ya­ yınlan), Aziz Nesin Aydınlığı (Öner Yağ­ cı, Engin Yayıncılık) ve Genco Erkal’ın Nesin’in yazdıklarından uyarlayıp oyun- laştırdığı Birtakım Azizlikler (Adam Ya­ yıncılık) adlı kitap yayımlanmıştı.

İşte Aziz Nesin kitaplığını 1998’de bü­ yüten yeni kitaplar.

Gömüyü Arayan Adam

Ali Nesin’in hazırladığı ve daha önce “Temel Taşlar Dizisi ”nde Sabahattin Ali, Münir Nurettin Selçuk, Haldun Taner, Yaşar Kemal, Atilla Ilhan, Çetin Altan’la ilgili yapıtlar sunan Sel Yayıncılık’ın ya­ yımladığı Gömüyü Arayan Adam “Fo­ toğraflarla Aziz Nesin’in Yaşam Öykü­ sü...” altbaşlığını taşıyor (20x23.5 cm, 1. hamur, 168 s.) Ali Nesin, kitaba yazdığı önsözde bir çocuğun babasının yaşamöy- küsünü nesnel bir biçimde yazamayaca­ ğım ve onun yaşamöyküsünü kendi ağzın­ dan anlatmaya karar verdiğini; bu kitabın amacının, “Aziz Nesin sevenlerini sevin­ dirmek olduğu kadar, gençlerin Aziz Ne­ sin’i tanımalarım sağlamak ve bunu ola­ bildiğince sevimli bir biçimde yapmak” olduğunu söylüyor. Kitapta, 20 Aralık 1915 günü “Çanakkale Savaşının en civ­ civli zamanında, İstanbul’un Heybeliada- sı’nda Mehmet Nusret adıyla ve yoksul bir ailenin çocuğu olarak” dünyaya gelen Aziz Nesin’in “çok sıkıntılı, yorucu ve yıp­ ratıcı ama bir o kadar da zengin, verimli ve yoğun geçen seksen yıllık bir yaşamdan sonra, 1995’in 5 Temmuz’unu 6 Temmu­ z a bağlayan gece saat 00.30’da kitap im­ zalamaya gittiği Çeşme’de ünlü bir yazar olarak kalp'yetmezliğinden ölen” Aziz Nesin’in, oğlu Ali Nesin’in derlediği ken­ di anlatımından yaşam serüvenini okuyor ve bu serüvenden Fotoğraflarla izliyoruz.

Ali Nesin, bu kitapta “düşmanlan dost­ larından fazla olan” ama gerek düşman­ larının gerekse dostlarının “Türkiye’nin yetiştirdiği en ilginç kişiliklerden biri ol­ duğuna inandıklarım sandığı” babasını anlatıyor. Gömüyü Arayan Adam, edebi­ yatımızın ve toplumsal yaşamımızın bilge­ si Aziz Nesin’i daha çok sevmek isteyen­ ler için önemli bir fırsat.

Aziz Nesin’in Nazım H ikm etle ilgili kitabının adı Türkiye Şarkısı Nazım (Adam Yayıncılık, 352 s.) Bu yapıtta,

bi-Aziz Nesin kitaplığı, ölümünden

sonra yayımlanan Aziz Nesin -

Tahsin Saraç Mektuplaşmaları,

Böyle Gelmiş Böyle Gitmez-3:

Yokuş Y ukarı, Mum Hala,

Gözünüz Aydın Efendim ile

zenginleşmişti. Aziz Nesin

hakkında ise 1993’te “Ç ”

Arkadaşım Aziz Nesin,

Gözyaşından Gülmeceye Aziz

Nesin , Aziz Nesin’li

Fotoğraflar, Tersine Tebbet,

Yaz Babam Yaz; 1996’da

Aziz Nesin Günleri,

Ölümü H ak Eden

Ölümsüz Aziz Nesin;

1997’de Güle Güle

Aziz Nesin, Aziz Nesin

Aydırdığı, Birtakım

Azizlikler yayımlandı.

ri 1930’lu, öteki de 1950’liyıllar­ dan beri toplumsal-siyasal-kül- türel ortamımıza yaşamları ve yapıtlarıyla damgasını turm uş olan iki büyük Türk aydım bu­ luşuyor.

Türkiye Şarkısı Nazım

Aziz Nesin’in 1976 yılında “Vatan” ga­ zetesinde tefrika edilen bu çalışmasının oğlu Ali Nesin tarafından kitap haline ge­ tirilmesiyle ortaya çıkan bu yapıt siyaset ve edebiyat tarihimize önemli bir katkıdır. Yakın tarihimizin ve edebiyatımızın bu iki büyük ustasını sevenlerin mutlaka okuma­ ları gerektiğini düşündüğüm bu kitapta Nazım Hikmet’in özel yaşamından bilin­ meyen yönlerinden kesitler buluyoruz.

Aziz Nesin’in Nazım Hikm etle ilgili ya­ zılanlarla, anılarla, anlatılanlarla, gözlenen­ lerle karşılaştırarak, yoğunlaştırarak sun­ duğu saptamalar, ülkemizin büyük ozanı­ nın daha yalandan tanınması için önemli veriler sağlıyor bize. Piraye ile dolu hapis­ hane günlerinden Münevvere aşık

oldu-f

”u günlere, açlık grevinden yurtdışına çı- ışına, Moskova’daki Galina ve Vera’yla yaşadığı aşktan Polonya’ya giden Münev­ v erle ve oğlu Memet’le ilişkisine kadar Nazım Hikmet’in özellikle son yıllarıyla il­ gili bu tanıklık Nazım Hikmet’in bütünüy­ le kavranılması için önemli ipuçları veriyor. Kitapta Aziz Nesin’in Nazım Hikmet’e ilişkin yazdıklarına Adnan Cemgil, Alp Kuran, Dr. Ziya Oykut, Faik Muzaffer Amaç, Ataol Behramoğlu, A. Kadir, Asım Bezirci, İbrahim Balaban, Kemal Sülker, Müzehher Vânû, Samiye Yaltınm, Arif Damar, Zekeriya ve Yıldız Sertel gibi ay­ dınların ve bazı okuyucuların tepkileri, ek­ lemeleri, açıklamaları da yer alıyor. Yaşa­ dıklarından yazdıklarına kadar Nazım

uzun bir zaman dilimi” olduğunu söyleyip ekliyor: “Ben ki, aşk da içinde olmak üze­ re, hiçbir şey uğruna yazarlığımdan özve­ ride bulunmazken, TYS için bunu da yap­ tım. Peki, değer miydi? Hayır, değmezdi.

i, birçok konunun tartışıldığı bu kitap, em Nazım Hikmet’in hem de Aziz Ne­ sin’in kitaplığım ve aydınlığını büyütüyor.

B ir Vicdan Davası

Aziz Nesin’iri Türkiye Yazarlar Sendika­ sı Başkanlığından ayrılışı ve Tomris Uyar’m açtığı tazminat davasıyla ilgili ha­ zırladığı “Vicdan Nerde” dosyası, Bir Vic­ dan Davası (Adam Yayıncılık, 240 s.) adıy­ la sunuldu.

Aziz Nesin, 29 Ocak 1992’de yazdığı ve kitabın başında yer alan açıklamasında, kurucularından olduğu Türkiye Yazarlar Sendikası (TYS)’nda 15 yıldır (1974’ten beri) sürdürdüğü genel başkanlıktan 2 Aralık 1989’da istifa ettiğini; bu 15 yılın “yazarlığından bile özveride bulunduğu

T

İ

ğini, bu kitapta anlatılanlar gibi kötü olay- arla karşılaşacağını baştan kestirdiğini söyleyip, “Bu yüzden bu kitapta belgele­ rini bulabileceğiniz bana yönelik iftiralar, yalanlar, dayanıksız ve ağır suçlamalar ve dedikodular gibi tatsız olaylar bende bir düşkırıklığı yaratmadı. Ama elbet beni se­ vindirmedi de... Bir yazar duyarlığıyla do­ ğal olarak çok derinden acılar çektim, kız­ gınlıklar duydum ve yapım gereği bu kız­ gınlıkların çok sert tepkilerini dışa vur­ dum ” diyor.

Kitapta yer alan belgeler Aziz Nesin’in sendika yaşamının hiç olmazsa bir bölü­ münü yansıtıyor. Önce, “Bu davayı gerek­ tiren olay nasıl başladı” bölümüyle karşı­ laşıyoruz. 24 Eylül 1989 tarihli “İkibine Doğru” dergisinde “TYS” ile ilgili bir ha­ ber yayımlanır. Haberde, “Atmadıkları için hâlâ üyeyim”, “TYS seyahat organiza­ törlüğü yapıyor” diyen “sendikaya hiç üye olmayan, ama sendika aidatlarının da bel­ li kişilerin dış gezileri için kullanıldığım düşünen”, “sendikaya üye olmayı düşün­ meyen” birkaç yazann TYS yönetimine yönelik eleştirileri, suçlamaları vardır.

Aynı dergide Aziz Nesin’in “Yönetimi Beğenmeyen Gelir Değiştirir” başlıklı ve içinde başkam bulunduğu sendika yöne­ timine yönelik eleştirilere karşı “Bunu söy­ leyenler alçaktır. İlan ediyorum, bu na­ mussuzluktur...” sözlerinin olduğu deme­ ci de yer alır. Olay başka basın organları­ na yansır, tartışma büyük ve TYS yöneti­ mi Olağanüstü Genel Kurul kararı alır. Kongrede başkanlığa adaylığını koyma­ yan Aziz Nesin, TYS’nin geçmişiyle ilgili belgelerle desteklediği ve onca özverisine karşm haksız yere suçlandığını belirten sert bir konuşma yapar. Tomris Uyar’a iliş­ kin de, “Bu sözleri edebildiğine göre utan­ ma yoktur Elini vicdanına değil, sarhoş­ lukla başka bir yerine koymuş olmalıdır” der. İşte dava konusu ofan ve Aziz Ne­ sin’in yargılanıp tazminata mahkûm edil­ diği ve Bir Vicdan Davası’nrn ortaya çık­

masına yol açan sözler bunlardır.

Kongrede Oktay Akbal’m başkan oldu­ ğu yeni yönetim seçi­ lir ve TYS’den istifa­ lar başlar ve Tomris Uyar Aziz N esine on milyon liralık manevi tazminat davası açar. Aziz Nesin’in sendika çalışmalarıyla ilgili nodarmdan, kongre­ deki konuşmasına kaynaklık eden belge­ lerden ve kongre öncesinden başlayarak basmda çıkan yazılardan oluşan bu bö­ lümden sonra sıra “vicdan davası”na gelir. Kitabın ikinci bölümünde tazminat «fava­ sının belgeleri, son bölümünde de dava­ rım basmda yansıması yer alır.

Bir Vicdan Davası’tu yayma hazırlayan Ali Nesin, “Sonsöz”de, Aziz Nesin’in yanlış anlaşılan sözlerini, davranış­ larını açıklamayı gururuna yedi- ^ remediğini, bunca yıllık yaza­ rın daha iyi anlaşılması gerek­ tiğini düşündüğünü; örneğin birçok romanının kahramanı kadın olduğu halde, “kadın j sorununa hiç değinmemiştir”

M denildiğinde “madem öyle di- f yorlar, öyledir” dediğini; bu ki­ şilikte olan Aziz Nesin’in ağzı bozuk bir insan olmadığım, o

E s sözleriyle Tomris Uyar’m elini vicdanına koymadığım belirt­ mek istediğini, yalan söyleme- jğ diğini, hele kendisini savun- : mak için asla yalan söylemeye­

ceğini, onun sözlerine inan­ mak gerektiğini ve kişiliği ne­ deniyle tazminat davasında kendisini ‘Yanlış anlaşıldığı” biçiminde savunmadı­ ğım; insanların bunu anlamalan gerektiği­ ni, “Aziz Nesin’i yalandan tanıyan biri ola­ rak, Aziz Nesin’in daha iyi anlaşılması

amacıyla bu açıklamayı” eklediğini söylü­ yor. Bir Vicdan Davası, Aziz Nesin’in ya­

şamından, Türkiye Yazarlar Sendikası ta­ rihinden, bir kesit, aynca yazarlar arası tar­ tışmalardan da ilginç bir örnek olarak ede­ biyat tarihimizde_yerini alacaktır.

Aziz Nesın-M eral Çelen

Aziz Nesin’in yaşamından öğrenmeye devam ediyoruz. Ahmet Nesin’in yayma hazırladığı ve “Dönülmezim, Mecburum, Herşeyim” altbaşlığıyla sunulan Aziz Ne- sin-Meral Çelen Mektuplaşmaları (Düşün Yayıncılık, 347 sayfa ve fotoğraflar) mek­ tuplarda Aziz Nesin’in özel yaşamından uzun kesitlerle karşı karşıya geliyoruz. Aziz Nesin’in iki kez evlenip boşandığı ve iki çocuğunun annesi olan Meral Çelenle 30 yılı geçen (1955’ten 1988’e kadar) mek­ tuplaşmalarının yer aldığı kitapta N esinle Meral Çelen’in evlilikleri, aşkları, tartış­ maları, ayrılıklara varan sorunlar, özlem­ leri, geçinmek ve çocuklarını yetiştirmek için nasıl çabaladıklarına ilişkin

düşünce-şımdaki beni sözlerimle değil davranışla­ rımla ansm isterim” diyen “yalnız insan” Aziz N esinle buluşuyoruz.

Yaşama sevgisiyle ölüm korkusunun, çocuk eğitimiyle evlilik sorunlarının, yo­ ğun bir tempoyla süren yazarlık serüveniy­ le yurtdışı gezi izlenimlerinin yer aldığı bu mektuplar Aziz Nesin’in bir kısmı bilin­ meyen yaşamına ışıldak tutuyor.

Toplumsal yaşamımızda etkili olan bir yazarın günlük koşuşturma içindeki ya­ şam kesitleriyle tarihimizin uzunca bir dö­ nemiyle ilgili verdiği ipuçlan hem Aziz Ne­ sin’i daha iyi anlamamızı, hem de onun ilişkilerinden yakın tarihimizdeki kimi ya­ şanmışlıkları öğrenmemizi sağlıyor.

Aydınlığınla yaşa Aziz Nesin. ■ Aziz Nesin -Meral Çelen Mektuplaş­

maları / Yayına Hazırlayan: Ahm et Nesin / Düşün Yayıncılık / 352 s.

C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 4 6 2

Taha Toros Arşivi

* 0 0 1 5 1 9 0 6 1 0 0 6 *