Abdülhak Şinasi Hisar

T7- 5 T O ^

!

i 1

ABDULHAK ŞİNASİ , EN YAKIN DOSTU OLAN HAMDULLAH SUPHİ'YE GÖNDERDİĞİ MEKTUPTA ■

ŞÖYLE DER : » ...ASLA EVLENMEYECEĞİM, ' HİÇBİR KABINI , BÜTÜN HAYATIMA ORTAK

EDSC3C KADAR , SEVEMİYECEĞİMDEN KOR­ KUYORUM. EVLİLİĞİN İNSANLARA MUTLULUK VERDİĞİ GÖRÜŞÜNE, ASLA İNANMIYORUM, " Abdulhak Ş in asi His a r , İs t a n b u l’ u yaşayan ve yaşatan b ir romancı ola ra k

,

ed eb iyat ü s ta d ıd ır . Rom -nlarm m her s a tır ın d a eski İstanbul yaşar . S o h b e tle rin in hepsinde İstanbu l mayası bulunur . Bunlar

Önceden r ı z a s ı alınmadan gerek evindeki to p la n tıla r a , gerek Löbon ve M arkiz'deki çaylara , tanım adığı b ir k iş iy i b e ra b e rin izd e götürem ezdiniz .

, y

T it iz liğ in d e n , sü k u tîliğin d en , sım sıkı b a ğ lı görgü ku rallarından h iç b ir t a v iz vermeyen böyle b ir k i ş i evlenmiş o ls a y d ı , ne ken d isi ne e ş i mutlu olurdu . Bu , benim k iş is e l yorumumdur .

Afrdullıak Ş in a s i'n in ruhsal açıdan , y a ln ız başına yaşamasının ve evlenmemesinin nedenini a ç ık lığ a ka­ vuşturur n i t e l i k t e elim izd e b i r i b e lg e , d iğ e r i sağlam kay­ n a k lı b ir an ı bulunmaktadır .

B elge o la n ı , onun P a r i s 't e k i ö ğ r e n c ilik y ılla rın d a ^ daha 19 yaşındayken Hamdullah Su p h i'y e gönder­ d i ğ i b i r mektuptur. Hamdullah Suphi Tan rıö v e r , çocukluk y ı l l a n n danberi, Abdulhak Ş in asi His a r 'ın ölümüne kadar,

en v e f a l ı d ostlarından b i r i y d i . G alatasaray'da okurlarken başlayan bu arkadaşlık - H is a r 'ın M erkezefendi m ezarlığına gömülmesine kadar , k e s in t is iz devam e tÇ i. Ş in a s i'nin ölü ­ münde , g ö z y a ş la rı ile ^ tabutunu omuzlayanlar arasında son dostluğunu gösteren v e fa dolu y ü re ğ i herkesçe b ilin e n Ham­ dullah Suphi , onun kendisine P aris 'te n gönderdiği birkaç eski mektubunu -Arşivim i ç i n - bana hediye e tm iş ti . Şimdi bu mektuplardan -konumuza a i t ola n - e v l i l i k l e i l g i l i bölü ­ münü hep b i r l i k t e okuyalım : I

/ i

" ... EVVELA, ASLA EVLEfiMEYSCEGIM . HİÇBİR KADIN}, BÜTÜN HAYATIMA ORTAK EDECEK KADAR SEVMEYECEĞİMDEN KORKUYORUM. AİLE HAYATININ , İN S A N Iİ^ MUTLULUK VERDİĞİ GÖRÜŞÜNE, ASLA İNANMIYORUM. KAVGALAR/ ZAMAN ZAMAN AŞKIN MADDİ YÖNLERİ, ARA SIRA MUTU İSTİSNALAR , BÜYÜK BİR AKIL­ SIZLIK, DEHŞETLİ BİR HİSSİSLİK BİRBİRİNİ BAZEN ALDATMALAR, BUGÜNKÜ BÂZI AİLE YUVALARININ , İŞİTİLMİŞ ÖRNEKLERİNDENDİR.

N ^ R S T B İ y 'l e anneli NEYYIR Hanım,mutlu an^ii

(I)ŞINASİ*nin babası

olmamışlar ve çocukları çok küçükken, boşan^iışlar.Abdulhak Şinasinin evlilik konusundaki tepkisinin nedenleri İrasında,belki, bu olayın da payı vardır.

ORTADA , BAĞLAYICI UNSUR , HASTALIKLARIN İLACI OLAN, AŞK KALIYOR. BU İLAÇ YALNIZ İÇİLİRKEN, BİR SAADET İKSİRİ OLA­ BİLİYOR. " '

Açıkça a n la ş ılıy o r k i , Abdal hak Sin asi H iç b ir zaman e v l i l i ğ i arzu etm ed iği, daha delikan ­ l ı l ı k çağında b e lirm iş bulunuyor . Ünlü romancımızın yine okul ve kalem arkadaşlarından olan Yakup Kadr i Karaosmanoğlu da an ıla rın d a , onun b e k â rlığ ın a değin m işti . Yine ünlü roman­ cım ız R efik Hal i t Karay da f Karaosmanoğlu kadar , Ab dul hak Ş jn a si His ar * m çocukluğundan^)eri yakın arkadaşı i d i , R e fik Hal i t Karay» dan d in le d iğ im iz e g ö re , Abdulhak Şinasi 'nin ev­ lenmemesi ned eninin,_çocukluk y ı l l a r ı n a dayanan-acı b ir geç­ m işi var .

Ş in a s i, çocukluğunda Dek c ılız m ış . Rumeli M izan ad ak i yalı.*da-, ona ş e fk a tle bakan dadısı,mütemadiyen yemek yedirmek isterm iş

;

is te y e n dadı ik id e b i r :

- Yemezsen , gelişem ezsin . . . Sonra da evlen e- mezsin .' diyerek korkuturmuş . Hat t a bu dadı :

— Yemezsen kendimi şııradan denize atarım diyerek^ zaman zaman te h d itle r d e de bulunurmuş . Şin asi , bu söze k a r ş ılık o la ra k , birgün :

>

t

- B ire dadı , Her zaman s ö y le rs in de b ir türlü kendini denize atamazsın deyiverm iş . . . Dadı^sözünü yerin e getirememenin üzüntüsü i l e , kendini y a lı balkonundan denize a tıverm iş ve boğulup gitm iş

Üst a d Ref i k Hal i t derdi ki ;

Bu olay, Şm a s l 'y e çok dokundu . Ömrü boyunca d a d ısın ın SEN BÜYÜYÜNCE EVBENEMEZSİN .' sözünün e t k is i a ltın d a k a ld ı .

i

zengin Doğu m alzem elerinin , B a t ı l ı düşünce ımbığmdan g e ç ir ilm iş

» ' 1

b i l l u r k a tr e l e r d ir .

Abdulhak Ş in a s i'n in uzaktan görünümü , herkese^ donuk b ir k iş i iz le n im in i v e r ir . Oysa iç dünyasındaki renk

ona özgü b ir zen gin lik ted ir* * Romanlarındaki a s a le t , yaşa­ mındaki a r is t o k r a t lık , Abdulhak Ş in a s i^nin ö z e l l i ğ i n i ve v a r l ı ğ ı n ı oluşturmuştur . Eski b ir İstanbu l b e y e fe n d iliğ in in taparcasına t e m s ilc is id ir .

^evar k i , benzerine pek rastlanmayan bu edebiyat üstadının , rom anları g i b i yaşamı da başkaları i l e kıyaslanamayacak kadar d e ğ iş ik t i .

, Abdulhak Şjn asi H isar , hayatında , hiç meyve yememişti*..' Manavların ciıünden geçerken , r a f la r a sıralanm ış o güzelim m eyvelere bakamazdı . Başını ç e v i r i r , ad ım ların ı h ız la n d ır ır d ı. Mutfağına meyve girm ezdi J

i

-Abdul hak Şjnasi , kimse i l e la u b a li olmaz ve şakalaşmazdı . RandevUsüz z iy a r e tle r d e n , muzip k iş ile r d e n , açık saçık f ık ra an latan lardany n e fr e t ederdi . S o h b etlerin in tümü , ganat , edebiyat , ta r ih g ib i zengin kültür h â z in e le r in ­ den kaynaklanırdı . te m iz lik , onda. , te d a v is i k a b il olmayan jsanki doğuştan , t a h r ı v e r g is i b i r h a s ta lık g ib iy d i .

. • » i

in z iv a ve s e s s i z l i k , ruhunun g ıd a s ıy d ı . Günlerce evinde kalsa , hiç s ık ılm a z d ı . İn z iv a s e v g is i , onun yaşamında çok r e n k li b ir fon oluştururdu .

K a d ın lı e rk e k li t o p la n t ıla r ı severd i . Gerek kendi evinde , gerek b aşk aların ın evindeki to p la n tıla r d a , k a l i t e ve kültür s e v iy e s in in üstünlüğüne büyük önem v e r i r d i .

b

Y e r i gelmişken , burada başka b ir anımı açıklamak istiyoru m :

Abdulhak Şinasi Hisar ' ın Ayaz paşa ' da oturduğu Nimet apartmanına arada sırada - y a ş ı h a y li ile r le m iş olmakla beraber- yüzünü gözünü f a z l a s i y l e boyayarak , g e n ç liğ e özenen b ir hanım g e l i r d i t B^ hanımın b&zen randevusuz g e l d i ğ i olurdu . Ran­ devumuz z iy a r e t , A.Ş. H jsa r 'ı n g elen eğin e ve tutu­ muna a y k ır ı düşmekle beraber o,b irk a ç defasında , k i­ b a r lık gösterm iş , B ir keresinde z iy a r e t ç i hanım , Ab­ dullah Şin a s i Hi s a r 'a :

- B eyefen d i, demiş , Doktor Nihat Reşat Bey , eşinden a y r ı l d ı . Tek başına y a ş ıy o r . B öyle ,

y a ş ı ile r le m iş , ünlü k i ş i l e r i n mutlaka b ir can yold a şın a , i y i b i r eşe ih t iy a c ı v a rd ır . Acaba neden , bu önemli k iş i, aydın b^.r kadınla y a ş a n tıs ın ı b i r l e ş t i r i p , mutlu olmak i s ­ temez ?

* / 7

Abdulhak Şinasi h isar , b i r cumartesi to p la n tıs ın d a , bu konuyu Raluk Şehsuvaroğlu i l e rana, mahrem b i r s ı r te v d i e d e r .g ib i, a n la t t ıy d ı , Ben , bu

iş e b ir l.atif.fe ç e ş n is i vererek , üstada şöyle söylem iş­

tim : j >.

I •'

-* \

j - B eyefen di, s iz e s ö y le n ile n bu söz , ataş öz le r imiz den b i r i olan MKızım sana söylü yorum

l

g e l i nim 'gen d in le ” kabilinden olmasın J Abdulhak Ş i­ nasi Hisar o zamana kadar ö rn eğin i görmediğimiz ş e k ild e , i r i başını sağa sola y a tır a ra k uzun süre kahkahalarla gülmüştü .

k i r i ş i i r l e r i n d e , ö tek i romanlarında İstan bu l'u

yaşatan Yahya Kemal i l e Âbdulhak ^ in a s i,b ir sohbet esnasında. Ortadaki konuk hanim,merhum k a liy e Bakanı Halid la zm i'n in e ş i FARİKA KİŞkîR’ d ir .

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi