Ulusal Cerrahi Dergisi 2010; 26(2): 65-72
Bilim ve ekonomi: Türkiye’nin dünyadaki yeri
Science and economy: The place of Turkey in the world
Ferda Nihat Köksoy*, Doğan Gönüllü*, Türker Bulut**, Muzaffer Başak***, Gürsel Remzi Soybir****, Bekir Kuru*****
GİRİŞ
Ülkelerin demografik, sosyal, ekonomik ve bilim-sel düzeylerinin değerlendirilebilmesi amacıyla kullanılan indekslerin farklı sıralama sonuçları vermesi, bunların arasındaki ilişkilerin yorumlan-ması, çeşitli yayınlarda dile getirilmektedir. Bu veri yoğunluğu içinde genel cerrahinin yeri ve etkinli-ğinin ayrıca değerlendirilebileceği düşünülmüş-tür. Bu amaçla, tüm değerlendirme indekslerini içeren bir yöntemin araştırılması ve bu yöntemin sonuçları eşliğinde dünyaya bakılarak, Türkiye’nin genel cerrahideki bilimsel durumuna katkı sağla-yacak sonuçlara varılması hedeflenmiştir.
GEREÇ VE YÖNTEM
Dünyadaki ve Türkiye’deki bilimsel üretimin seyrini belirlemek üzere, Science Citation Index-Thomson Reuters (SCI) (1)’ın 1996–2008 yıllarına ait ve 15.12.2009 tarihinde int ernette yayınlanmış olan, tüm bilim alanları, tıp bilimleri ve
cerrahi-deki toplam makale sayıları, toplam atıf sayıları ve makale başına aldıkları ortalama atıf sayıları kullanılmış ve karşılaştırmalar yapılmıştır. Kullanılan değerlendirm e indekslerini irdelem ek üzere, önemli bilimsel bir gösterge olarak kabul edilen Hirsch-indeksi (2) (H-indeksi) [bir ülke/ kurum/kişinin H-indeksi, onların H sayıda ma-kalesinin ≥H sayıda atıf aldığını; kalan makalele-rinin ise <H sayıda atıfta kaldığını göstermekte-dir; örneğin ülkemizin H-indeksinin 139 olması, bugüne dek Türkiye’den çıkan tüm bilimlerdeki makaleler içinden 139’unun (her birinin) 139 ve üzerinde atıf aldığı, kalanların her birinin ise 139’dan az atıf aldığı anlamına gelmektedir ] en yüksek olan 40 ülke ele alınmıştır. Bu seçimin ne-deni, aralarında Türkiye’nin de olduğu bu ülkele-rin, dünya ekonomisinin %90’ını, bilimsel maka-lelerinin %94’ünü ve atıflarının %96,5’ini üretme-leridir.
ARAŞTIRMA YAZISI
*Taksim Eğitim ve Araştırma Hastanesi, 1.Genel Cerrahi Kliniği, İstanbul, Türkiye
**İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi, Genel Cerrahi Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye ***Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Radyoloji Servisi, İstanbul, Türkiye
****Haseki Eğitim ve Araştırma Hastanesi, 2.Genel Cerrahi Kliniği, İstanbul, Türkiye
*****Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi, Genel Cerrahi Anabilim Dalı, Samsun, Türkiye Dr. Ferda Nihat Köksoy E-posta: ferdakoksoy@yahoo.com Makale Geliş Tarihi: 07.04.2010 Makale Kabul Tarihi: 10.06.2010 Amaç: Dünyanın ekonomik ve bilimsel gelişimi incelenerek, Türkiye’nin tüm bilimleri, tıp bilimleri ve özel likle
genel cerrahisinin makale üretim özelliklerinin değerlendirilmesi hedeflenmiştir.
Yöntem ve Gereç: Dünyadaki bilimsel üretimin seyrini belirlemek üzere, SCI verileri kullanılmıştır. Dünya eko-nomisinin ve bilimsel çalışmalarının %90’dan fazlasını üreten 40 ülke (Türkiye dahil) incelemeye alınmıştır. Bu ülkelerin, nüfus, toplam gelir, kişi başına gelir, insani gelişim indeksi, rekabet gücü, inovasyon indeksi, toplam makale, makale başına düşen kişi, toplam atıf, makale başına atıf ve H-indeksi olmak üzere 11 başlıktaki sıra-lamalarının ortalamaları alınarak bir ekonomik-bilimsel sıralama (EBS) oluşturulmuştur. A.B.D, nüfusuna teka-bül eden 8 Avrupa ülkesi ile; Türkiye ise, ekonomik ve demografik benzerlikleri olan Rusya, Meksika, Mısır ve İran ile ayrıca karşılaştırılmıştır.
Bulgular: Dünyada, üretilen makale sayılarında sürekl i artış belirl enmesine karşın, atıf alımlarında hızlı bir düşme eğilimi saptanmıştır. H-indeksi (R=0.93) ve toplam atıf sayısının (R=0.88), EBS ile çok yüksek oranda korelasyon gösterdiği belirlenmiştir. A.B.D’nin dünya atıf toplamından aldığı pay giderek azalmış; 8 Avrupa ül-kesi paylarını artırarak, tüm bilimler ve tıpta A.B.D.’yi geride bırakmıştır. Türkiye’nin makale sayılarının oldukça yüksek olmasına karşın, H-indeksleri ve atıf alımlarının ise yetersiz kaldığı gözlenmiştir.
Sonuç: Makalelerin aldığı ortalama atıflar, tüm dünyada büyük oranda azalmaktadır. H-indeksi ve toplam atıf sayısının, bilimsel üretimin yanı sıra toplumların gelişmişlik düzeylerinin tayininde kullanılabileceği anlaşılmıştır. İnovasyon ve patente, yani niteliksel dönüşüme ihtiyacı olan Türkiye’de, yüksek atıf alımı sağlayabilecek dü-zeydeki çalışmaların siyasi otorite ve bilim kurumları tarafından hedeflenmesi gerektiği kanısına varılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Türkiye, ekonomi, bilim, H-indeksi, cerrahi
Bu ülkelerin, nüfus (3), toplam gelir (4), kişi başına gelir (4), insani gelişim si (5), rekabet gücü (6), inovasyon indek-si (7), toplam makale (1), makale başına düşen kişi (nüfusun makale sayısına bö-lünmesi ile hesaplanmıştır), toplam atıf (1), makale başına atıf (1) ve H-indeksi (1) olmak üzere 11 değeri incelenmiştir. Bu değerlerin her birine göre ülkelerin sıralamaları yapılmış, bu sıralama sayıla-rının ortalamalarına göre yeni bir sırala-ma [Ekonomik-Bilimsel Sıralasırala-ma (EBS)] oluşturulmuştur.
Oluşturulan EBS’nın, her bir parametre-ye ait sıralama ile korelasyonları, Spearman-rho testi ile belirlenmiştir. A.B.D, nüfusuna (308 milyon) tekabül eden 8 Avrupa ülkesi [H-indeksi sırala-masındaki ilk 7 ülke (B.Krallık, Almanya, Fransa, İtalya, İsviçre, Hollanda, İsveç) ve onları 308 milyona tamamlayan
Danimar-ka] ile; Türkiye ise, ekonomik ve demog-rafik benzerlikleri olan Rusya, Meksika, Mısır ve İran ile ayrıca karşılaştırılmıştır. BULGULAR
Dünyada ve Türkiye’de bilimsel makale üretimine genel bakış
Dünyada üretilen makale sayılarında sü-rekli artış belirlenmesine karşın, atıf alımlarında hızlı bir düşme eğilimi sap-tanmıştır (Tablo 1). Dünya nüfusunda %15,5 artış olmasına karşın, bilimsel ma-kale üretimi, 1996’dan 2008’e, yıllar içeri-sinde tüm dünyaya yaygınlaşmak üzere, toplamda, tıpta ve cerrahide, sırasıyla %80, %69 ve % 81 oranlarında artışlar göstermiştir. Makalelerin toplam atıf sa-yılarında ise, aksine, tüm bilimlerde, tıp-ta ve cerrahide, sırasıyla %88, %86 ve %90 azalmalar olmuştur. Bu azalma, 2004 sonrasında çok daha belirgindir.
Makale ba şına atıf sayılarında da, toplam-da, tıpta ve cerrahide, sırasıyla %94, %92 ve %94 gibi dramatik oranlarda azalma olmuştur (Şekil 1, 2, 3).
Türkiye, 1996–2008 arasındaki makalele-rinin %36,8’ini tıp bilimlerinden sağla-mıştır. Ce rrahi, tıp bilimlerinin %10,7’sini, tüm bilimlerin ise %3,9’unu oluşturmuştur (Tablo 2). Tıp ve cerrahi-nin toplamdan aldığı paylar, dünya ve H-indeksi en yüksek 10 ülkenin ortala-malarından (tıbbın toplamdaki payı %27,8, cerrahinin tıptaki payı %6,5 ve cerrahinin toplamdaki payı %1,8) olduk-ça yüksektir.
Makale üretiminde sağlanan %288–387 oranındaki artış dünya artış oranların-dan 4–5 kat yüksektir. Bu durum Türkiye’yi, 2008 yılı makale sayısı sırala-masında, tüm bilimlerde 18., tıpta 12. ve cerrahide 6. sıraya çıkarmış o lmakla bir-Şekil 1. H-İndeksi en yüksek 3 ülke ve
Türkiye’nin tüm bilim alanlarındaki makaleleri-nin aldıkları atıf ortalama sayıları.
Şekil 2. H-İndeksi en yüksek 3 ülke ve Türkiye’nin tıp alanındaki makalelerin aldıkları atıf ortalama sayıları.
Şekil 3. H-İndeksi en yüksek 3 ülke ve Türkiye’nin cerrahi alanındaki makalelerinin atıf ortalama sayıları.
Tablo 1. Dünyada tüm bilim alanları, tıp ve cerrahide üretilen toplam makale, toplam atıf sayıları, makale başına atıf ortalamaları ve 1996’dan 2008’e değişim.
(X1000)
Tüm Bilimler Tıp Bilimleri Cerrahi Nüfus
(milyon)
Makale Atıf A/M* Makale Atıf A/M* Makale Atıf A/M*
1996 1.037 19.497 18,8 263 5.224 19,9 16 255 15,6 5,800 1997 1.077 20.114 18,7 266 5.306 19,9 17 257 15,4 +%15.5 1998 1.096 20.732 18,9 274 5.583 20,4 17 271 15,6 1999 1.110 20.598 18,6 282 5.661 20,0 18 269 15,2 2000 1.141 20.248 17,7 289 5.552 19,2 18 244 13,9 2001 1.152 18.576 16,1 295 5.211 17,7 20 238 12,2 2002 1.187 17.421 14,7 296 4.893 16,5 20 225 11,3 2003 1.331 17.784 13,4 333 4.979 14,9 21 211 10,1 2004 1.402 15.340 10,9 340 4.345 12,8 20 176 8,9 2005 1.587 13.104 8,3 383 3.868 10,1 24 163 6,9 2006 1.714 9.874 5,8 419 2.896 6,9 26 117 4,5 2007 1.802 6.324 3,5 427 1.873 4,4 27 76 2,8 2008 1.862 2.326 1,2 444 716 1,6 29 26 0,9 6.700 Fark +%80 -%88 -%94 +%69 -%86 -%92 +%81 -%90 -%94 +%15.5 *A/M: Atıf/Makale
Tablo 2. Türkiye’de tüm bilim alanları, tıp ve cerrahide üretilen toplam makale, toplam atıf sayıları, makale başına atıf ortalamaları ve 1996’dan 2008’e değişim.
(X1000) Tüm Bilimler Tıp Bilimleri Cerrahi
Makale Atıf A/M* Makale Atıf A/M* Makale Atıf A/M*
1996 5571 42360 7,60 2342 14481 6,18 208 1546 7,43
2008 22926 14950 0,65 9083 4655 0,51 1012 389 0,38
Fark +%312 -%65 -%91 +%288 -%68 -%92 +%387 -%75 -%95
1996–2008 170616 821820 6,03 72156 302290 5,14 8513 32270 4,68
% Toplam %100 %36,8 %3,9 (Tıp Bilimlerinde %10,7)
Tablo 3. 40 Ülkenin 2008 yılına ait, tüm bilim alanlarındaki H-indeksine göre sıralaması ve incelenen 11 sıralama indeksinin verileri (Türkiye 37.sırada).
Ülke (2008) Nüfus (bin) (*) Toplam Gelir (milyon$) (**) Kişi Başına Gelir ($) (**) İnsani Gelişim İndeksi (***) Rekabet Gücü (*****) İnovasyon İndeksi (******) Toplam Makale (#) Makale Başına Kişi (#) Toplam Atıf (#) Makale Başına Atıf (#) H-indeksi (#) A.B.D. 308243 14204322 46716 95,6 100 5,28 366491 841 633530 1,73 1023 B.Krallık 61635 2645593 43088 94,7 76,1 4,82 118831 519 188435 1,59 619 Almanya 81882 3652824 44471 94,7 83,5 4,99 103768 789 164606 1,59 542 Fransa 65073 2853062 45981 96,1 68,1 4,35 78897 825 109561 1,39 497 Kanada 33890 1400091 42030 96,6 88,7 4,63 66662 508 99716 1,50 483 Japonya 127530 4909272 38443 96,0 78,2 4,65 98768 1291 108104 1,09 480 İtalya 60200 2293008 38309 95,1 52,1 3,65 64075 940 89792 1,40 432 İsviçre 7772 488470 64015 96,0 94,1 4,73 25340 307 52864 2,09 422 Hollanda 16578 860336 52321 96,4 87,8 4,64 35327 469 65397 1,85 418 İsveç 9332 480021 52057 96,3 90,5 4,84 22781 410 40117 1,76 372 Avustralya 22094 1015217 47498 97,0 88,9 4,27 46356 477 66492 1,43 368 İspanya 45968 1604174 35204 95,5 57,8 3,81 51780 888 66244 1,28 338 Belçika 10755 497586 46486 95,3 76,0 4,35 19982 538 35102 1,76 323 İsrail 7485 199498 27298 93,5 73,4 4,17 14200 527 20963 1,48 309 Danimarka 5533 342672 62332 95,5 91,7 4,69 12686 436 26265 2,07 303 Avusturya 8355 416380 49900 95,5 79,3 4,46 13961 598 21130 1,51 281 Finlandiya 5353 271282 51062 95,9 88,4 4,57 12409 431 19101 1,54 273 Rusya 141916 1607816 11339 81,7 52,8 2,93 31818 4460 15729 0,49 239 Norveç 4852 449996 94353 97,1 86,6 4,47 10537 460 15321 1,45 238 Çin 1335000 4326187 3263 77,2 76,6 3,59 228337 5847 121886 0,53 237 G. Kore 48333 929121 19115 93,7 68,4 4,73 44002 1098 37772 0,86 224 Brezilya 192252 1612539 8400 81,3 56,9 3,25 33074 5813 24417 0,74 212 Polonya 38101 526966 13823 88,0 53,9 3,15 21036 1811 17070 0,81 208 Y. Zelanda 4316 130693 30617 95,0 79,6 3,97 8888 486 11381 1,28 205 Hindistan 1174410 1217490 1068 61,2 66,5 3,44 49396 23775 33328 0,67 202 Hong Kong 7009 215355 30863 94,4 98,1 4,59 11508 609 12231 1,06 196 İrlanda 4460 281776 63185 96,5 77,0 4,30 7760 575 10711 1,38 192 Tayvan 23070 391351 15500 94,3 75,4 4,41 31121 741 23679 0,76 187 Macaristan 10031 154668 15409 87,9 53,9 3,34 6963 1441 7943 1,14 183 Yunanistan 11260 356796 31749 94,2 50,8 3,17 14151 796 14717 1,04 179 Singapur 4988 181948 37597 94,4 95,7 4,81 10769 463 13087 1,22 166 Çek Cumh. 10477 216485 20760 90,3 66,8 3,64 10575 991 10668 1,01 164 Meksika 107551 1085951 10211 85,4 53,9 3,06 10994 9783 9520 0,87 160 Portekiz 10627 242689 22842 90,9 62,6 3,49 10616 1001 12069 1,14 158 G. Afrika 49321 276764 5685 68,3 52,9 3,41 8142 6058 9378 1,15 158 Arjantin 40134 328385 8235 86,6 43,1 2,74 7769 5166 8247 1,06 153 Türkiye 71517 794228 11105 80,6 53,4 3,24 22926 3120 14950 0,65 139 Şili 17011 169458 10112 87,8 70,9 3,51 4932 3449 5224 1,06 138 Tayland 63390 260693 3869 78,3 70,8 3,40 7154 8861 5777 0,81 115 Slovakya 5417 94957 17565 88,0 63,9 3,59 3691 1468 2702 0,73 110 Toplam 4253000 53986000 - - - - 1748473 - 2245226 - -Ortalama 106325 1349650 12694 90,5 72,6 4,03 43712 2477 56131 1,28 291 % Dünya %63 %90 - - - - %94 - %96,5 - -Dünya 6700000 60087000 - - - - 1862260 - 2326059 -
-*Wikipedia3; **World Bank4; ***United Nations Development Program5; ****IMD (International Institute for Management Development, Lausanne, İsviçre)6; *****INSEAD (Institut Européen d’Administration des Affaires – European Institute of Business Administration, Paris, Fransa)7 #SCI (Science Citation Index-Thomson Reuters)1.
likte; toplam atıf sayısında, tüm bilimler-de 26., tıpta 25., cerrahibilimler-de 14. sırada; H-indeksinde ise tüm alanlarda 37., tıpta 36. ve cerrahide 24-26.sırada kalmıştır. Ülkelerin onbir indeks kullanılarak ekonomik ve bilimsel sıralaması (EBS) 2008 yılına ait toplam 1.862.260 makalenin 1.754.060’ı (%94,2) H-indeksi en yüksek (≥110) olan ilk 40 ülke tarafından üretilmiş-tir. Bu 40 ülke, dünya nüfusunun %63’ünü, ekonomisinin %90’ını ve atıf alımının %96,5’ini oluşturmaktadır (Tablo 3).
Türkiye, kişi başı gelir, insa ni gelişim in-deksi, rekabet gücü inin-deksi, makale başı-na düşen kişi, makale başıbaşı-na alıbaşı-nan atıf ve H-indeksi gibi niteliksel 7 indeksin tü-münde, 40 ülke ortalamasının altında kalmış olan 8 (%20) ülkeden (Rusya, Bre-zilya, Hindistan, Meksika, G. Afrika, Ar-jantin, Türkiye ve Tayland) biridir. Yedi indekste de bu ortalamaların üstünde ka-labilen 11 ülkenin (A.B.D., B.Krallık, Al-manya, Kanada, İsviçre, Hollanda, İsveç, Avustralya, Belçika, İsra il, Danimarka) 7’si (%63,6) Avrupa ülkesidir.
İncelenen 40 ülkenin 11 değere göre sıra-lamaları ve bu sıralama sayılarının orta-lamalarına göre oluşturulan Ekonomik Bilimsel Sıralama (EBS) listesi Tablo 4’de gösterilmiştir.
Tablo 3 ve 4’de gösterildiği üzere Türki-ye, nüfusta 9., toplam gelirde 17., toplam makalede 18. sırada ve ilk 20’de yer al-makta iken, toplam a tıfta 26., makale ba-şına düşen kişide 31., rekabet gücü ve inovasyon indeksi’nde 35., kişi başına ge-lir ve insani gelişme indeksinde 36., H-indeksinde 37. ve makale başına atıf Tablo 4. 40 ülkenin 11 indekse göre sıraları ve bunların ortalamalarına göre oluşturulan ekonomik-bilimsel sıralamaya
(EBS) göre yerleri (2008).
Ülke
(2008) Nüfus
Toplam Gelir
Gelir/
Kişi Gel.İnd.İnsani RekabetGücü İnov.
ind.
Toplam Makale
Mak /
Kişi ToplamAtıf Atıf /
Mak H.ind. Ort. EBS
A.B.D. 3 1 3 11 1 1 1 21 1 6 1 4,5 1 Almanya 8 4 13 18 12 2 4 18 3 7 3 8,4 2 B.Krallık 12 6 14 18 18 4 3 11 2 7 2 8,8 3 Kanada 19 11 11 3 8 11 7 10 7 11 5 9,4 4 Hollanda 23 16 7 5 10 10 13 7 11 3 9 10,4 5 İsviçre 31 20 6 8 4 7 17 1 12 1 8 10,5 6 İsveç 29 21 9 6 6 3 19 2 13 4 10 11,1 7 Japonya 6 2 17 8 15 9 5 27 6 24 6 11,4 8 Avustralya 21 14 12 2 7 20 11 8 9 14 11 11,7 9 Fransa 10 5 18 7 25 17 6 20 5 16 4 12,1 10 Danimarka 34 26 10 12 5 8 25 4 17 2 15 14,4 11 Belçika 25 19 16 15 19 17 21 13 15 4 13 16,1 12 İtalya 13 7 20 16 38 24 8 23 8 15 7 16,3 13 Norveç 38 22 1 1 11 14 32 5 25 13 19 16,5 14 İspanya 16 10 19 12 30 23 9 22 10 18 12 16,5 14 Avusturya 30 23 8 12 14 15 24 15 20 10 16 17,0 16 Finlandiya 36 30 15 10 9 13 26 3 22 9 17 17,3 17 G. Kore 15 15 22 24 24 6 12 26 14 31 21 19,1 18 Singapur 37 36 2 20 3 5 29 6 28 20 31 19,7 19 Çin 1 3 39 38 17 26 2 36 4 39 20 20,5 20 Hong Kong 33 34 5 20 2 12 27 16 29 25 26 20,8 21 İrlanda 39 28 4 4 16 19 36 14 32 17 27 21,5 22 İsrail 32 35 23 25 21 21 22 12 21 12 14 21,6 23 Tayvan 20 24 29 22 20 16 16 17 19 34 28 22,3 24 Y. Zelanda 40 39 24 17 13 22 33 9 31 18 24 24,5 25 Brezilya 4 8 37 35 31 34 14 35 18 35 22 24,8 26 Hindistan 2 12 40 40 27 30 10 40 16 37 25 25,4 27 Rusya 5 9 32 34 37 39 15 33 24 40 18 26,0 28 Polonya 18 18 31 28 32 37 20 30 23 32 23 26,5 29 Yunanistan 24 25 21 23 39 36 23 19 27 28 30 26,8 30 Portekiz 26 32 26 26 29 29 30 25 30 22 34 28,1 31 Çek Cumh. 27 33 25 27 26 25 31 24 33 29 32 28,4 32 TÜRKİYE 9 17 36 36 35 35 18 31 26 38 37 28,9 33 Meksika 7 13 33 33 34 38 28 39 34 30 33 29,3 34 Tayland 11 31 27 37 23 32 37 38 38 32 39 31,4 35 Macaristan 28 38 30 30 33 33 38 28 37 22 29 31,5 36 Şili 22 37 34 31 22 28 39 32 39 25 38 31,6 37 G. Afrika 14 29 38 39 36 31 34 37 35 21 35 31,7 38 Arjantin 17 27 35 32 40 40 35 34 36 25 36 32,5 39 Slovakya 35 40 27 28 28 26 40 29 40 36 40 33,5 40
Tablo 5. EBS ve 11 sıralama sisteminin kendi aralarındaki korelasyonlarının anlamlılık düzeyleri (Sperman’s rho testi). Nüfus Toplam Gelir Kişi Başı Gelir İnsani Gelişim İndeksi RekabetGücü İnovasyon
İndeksi Toplam Makale
Makale Başı
Kişi ToplamAtıf
Makale Başı
Atıf
H-indeksi EBS
Nüfus - <0.0001 Negatif Negatif Negatif AD <0.0001 Negatif <0.009 Negatif AD AD
Toplam Gelir <0.0001 - AD AD AD AD <0.0001 AD <0.0001 AD <0.0001 <0.0001
Kişi BaşıGelir Negatif AD - <0.0001 <0.0001 <0.0001 AD <0.0001 <0.005 <0.0001 <0.0001 <0.0001 İns.Gel.ind. Negatif AD <0.0001 - <0.0001 <0.0001 AD <0.0001 <0.002 <0.0001 <0.0001 <0.0001 Rekabet Gücü Negatif AD <0.0001 <0.0001 - <0.0001 AD <0.0001 <0.02 <0.0001 <0.002 <0.0001 İnov.indeksi AD AD <0.0001 <0.0001 <0.0001 - <0.02 <0.0001 <0.0001 <0.0001 <0.0001 <0.0001 Toplam Mak. <0.0001 <0.0001 AD AD AD <0.02 - AD <0.0001 AD <0.0001 <0.0001 Mak.Başı.Kişi Negatif AD <0.0001 <0.0001 <0.0001 <0.0001 AD - <0.04 <0.0001 <0.001 <0.0001 Toplam Atıf <0.009 <0.0001 <0.005 <0.002 <0.02 <0.0001 <0.0001 <0.04 - <0.005 <0.0001 <0.0001 Mak.Başı Atıf Negatif AD <0.0001 <0.0001 <0.0001 <0.0001 AD <0.0001 <0.005 - <0.0001 <0.0001 H-indeksi AD <0.0001 <0.0001 <0.0001 <0.002 <0.0001 <0.0001 <0.001 <0.0001 <0.001 - <0.0001 EBS AD <0.0001 <0.0001 <0.0001 <0.0001 <0.0001 <0.0001 <0.0001 <0.0001 <0.0001 <0.0001 *İns.Gel.ind.:İnsani Gelişim indeksi; İnov.indeksi: İnovasyon indeksi; Mak.: Makale; AD:Anlamlı Değil;
Negatif: Varolan korelasyon olumsuz yöndedir.
Tablo 6. A.B.D. ve 8 Avrupa ülkesinin, 1996–2008 ve 2008 dönemlerinde dünya atıflarından aldığı paylar.
Tüm Bilimler Tıp Bilimleri Cerrahi
1996–2008 % 2008 % 1996–2008 % 2008 % 1996–2008 % 2008 %
A.B.D. 72.315.171 35,8 633.530 27,2 21.545.323 38,4 216.396 30,2 1.084.990 42,9 9.219 35,8 8-Avrupalı 63.795.392 31,6 737.037 31,7 18.543.037 33,0 248.672 34,7 719.084 28,3 8.018 31,1
Dünya 201.937.886 100 2.326.335 100 56.106.719 100 715.678 100 2.539.895 100 25.746 100
Tablo 7. Türkiye ve makale sayısında bir alt sırasındaki ülkenin, H-İndeksleri ve atıf sayıları açısından karşılaştırılmaları.
Türkiye İsrail İsveç Kanada
Tüm Bilimler H-İndeksi 139 309 Toplam Atıf 821820 2037712 Tıp Bilimleri H-İndeki 96 278 Toplam Atıf 302290 1267870 Cerrahi H-İndeki 40 93 Toplam Atıf 32270 90823
alımında 38. sırada olmak üzere, ortala-mada 33.lük ile son 10 ülke arasına yer-leşmektedir. Oluşturulan EBS’nın, diğer sıralama sistemleriyle olan ilişkisi, Tablo 5‘de sunulmuştur.
Tablodan anlaşılacağı üzere, toplam atıf sayısı 11, EBS ve H-indeksi ise 10’ar (nü-fus hariç) sıralama sistemi ile anlamlı ko-relasyon göstermişlerdir. Aynı zamanda EBS, H-indeksi ile R=0.93 (%95 Güven Aralığı: 0.87–0.96) ve toplam atıf sayısı ile R=0.88 (%95 Güven Aralığı: 0.78–0.93) oranlarında çok yüksek korelasyonlar göstermiştir.
Bilimsel üretimde dünya liderliği değişiyor m u?
Bu bulgudan yola çıkılarak, toplam atıf ve H-indeksi bakımından irdeleme ya-pıldığında, A.B.D.nin tüm yılları
kapsa-yarak oluşan H-indeksi açısından bariz üstünlüğü (A.B.D: tüm bilimlerde 1023, tıpta 686, cerrahide 197; ikinci sıradaki B.Krallık: sırasıyla 619, 436, 115) vardır. Fakat toplam atıflara bakıldığında, A.B.D.’nin 1996–2008 döneminde aldığı payın, 2008’de önemli ölçüde azalması; buna karşın, 8 Avrupa ülkesinin payla-rındaki artış dikkate değer bulunmuştur (Tablo 6).
A.B.D.’nin 1996–2008 arası dönemde al-dığı atıfların dünya to plamına oranı, 2008’de, tüm bilimlerde %8,6, tıpta %8,2 ve cerrahide %7,1 azalmış; 8 Avrupa ül-kesinin ise tüm bilimlerde %0,1, tıpta %1,7 ve cerrahide %2,8 artarak, sayısal ve oransal olarak tüm bilimler ve tıpta %4,5 fazlasıyla A.B.D.’yi geri de bırakmıştır.
Ayrıca Avrupa ülkeleri , nüfus hariç tüm sıralama sistemlerindeki ilk 10, 20 ve 40 ülkenin yarısından çoğunu oluşturmak-tadırlar. Çin ve Rusya, dünyadan aldık-ları paylar ve H-indeksleri bakımından, yukarıdaki ülkelerden çok gerilerde bu-lunmaktadırlar.
Türkiye’nin benzer sayıda makale üreten ülkelerle karşılaştırılması Toplam makale sayısı açısından oldukça iyi bir düzeyde olan Türkiye, 1996–2008 arası makale sayısı sıralamasında bir alt sırasında yer alan ülkelerin H-indeksleri ve atıf sayılarıyla karşılaştırıldığında, ül-kemiz aleyhine sonuçlar ortaya çıkmak-tadır (Tablo 7).
Makale sayıları açısından önünde yer al-dığı ülkeler, H-İndeksi ve atıf sayıları açı-larından Türkiye’ye 2,2–4,2 kat üstünlük sağlamakt adırlar.
Bilim üreten kurumların dünyadaki dağılımı
H-indeksine göre ilk sıralarda yer alan ve irdelediğimiz 40 ülke, aynı zamanda, SCI’nın bilimsel sıralamasındaki ilk 500 kurumun (8) en az birine sahiptir ve liste-nin %99’unu ellerinde bulundurmakta-dırlar (Tablo 8).
Kurum sayılarına göre ülkelerin sıralan-ması ile toplam atıf sayısı (R=0.96) (%95 Güven Aralığı: 0.92–0.98) ve H-İndeksi
Tablo 8. SCI’nın bilimsel sıralamasındaki ilk 500 kurumun ülkelere göre dağılımı.
Ülke Kurum Sayısı Toplam Atıf H-indeksi
Sayı Kümülâtif Sıra Sayı Sıra Sayı Sıra
A.B.D. 155 %31,0 1 633530 1 1023 1 Almanya 40 %39,0 2 164606 3 549 3 Çin 35 %46,0 3 121886 4 237 20 B.Krallık 29 %51,8 4 188435 2 619 2 Japonya 27 %57,2 5 108104 6 480 6 Kanada 22 %61,6 6 99716 7 483 5 İtalya 22 %66,0 6 89792 8 432 7 Fransa 18 %69,6 8 109561 5 497 4 İspanya 15 %72,6 9 66244 10 338 12 Hollanda 13 %75,2 10 65397 11 418 9 İsveç 11 %77,4 11 40117 13 372 10 G.Kore 11 %79,6 11 37772 14 224 21 Avustralya 10 %81,6 13 66492 9 368 11 İsviçre 7 %83,0 14 52864 12 422 8 Tayvan 7 %84,4 14 23679 19 187 28 Brezilya 7 %85,8 14 24417 18 212 22 Belçika 6 %87,0 17 35102 15 323 13 İsrail 5 %88,0 18 20963 21 309 14 Hong Kong 5 %89,0 18 12231 29 196 26 Finlandiya 4 %89,8 20 19101 22 273 17 Danimarka 4 %90,6 20 26265 17 303 15 Avusturya 4 %91,4 20 21130 20 281 16 Yunanistan 4 %92,2 20 14717 27 179 30 Norveç 3 %92,8 24 15321 25 238 19 Singapur 3 %93,4 24 13087 28 166 31 Portekiz 3 %94,0 24 12069 30 158 34 Polonya 3 %94,6 24 17070 23 208 23 Hindistan 3 %95,2 24 33328 16 202 25 Y. Zelanda 2 %95,6 29 11381 31 205 24 İrlanda 2 %96,0 29 10711 32 192 27 Çek Cumh. 2 %96,4 29 10668 33 164 32 Arjantin 2 %96,8 29 8247 36 153 36 TÜRKİYE 2 %97,2 29 14950 26 139 37 Meksika 2 %97,6 29 9520 34 160 33 Rusya 2 %98,0 29 15729 24 239 18 Slovakya 1 %98,2 36 2702 40 110 40 Macaristan 1 %98,4 36 7943 37 183 29 Şili 1 %98,6 36 5224 39 138 38 Tayland 1 %98,8 36 5777 38 115 39 G.Afrika 1 %99,0 36 9378 35 158 35
*Sadece, Hacettepe Üniversitesi (357.sırada) ve Ankara Üniversitesi (427.sırada) ilk 500 kurum arasında yer alabilmektedir.
(R=0.82) (%95 Güven Aralığı: 0.70–0.88) sıralamalarının, yine çok yüksek oranlar-da korelasyon gösterdiği saptanmıştır (Tablo 8). Yani, toplam atıf sayısı v e H-indeksi sıralamaları, ülkelerin bilimsel kurum niteliklerini de büyük oranda tah-min etme şansı sağlamaktadır. Türkiye, 2 kurumu (357. Hacettepe ve 427. Ankara Üniversiteleri) ile hem kurumlar listesi-nin hem de ülkeler sıralamasının yine son sıralarında yer almaktadır.
SCI ilk 500 kurum listesine girebilen ku-rum sayısının, ülkelerin gelişkinliğinin diğer bir göstergesi o labileceği anlaşıl-mıştır
Türkiye’nin seçilmiş bazı gelişmekte olan ülkelerle karşılaştırılması
Özellikle Batı ülkelerine göre ve nitelik-sel veriler açısından geri sıralard a bulu-nan Türkiye ve onun ekonomik veya de-mografik konumuna yakın ülkelerin (Rusya, Meksika, Mısır ve İran), tüm bi-limler, tıp bilimleri ve cerrahiye ait 1996– 2008 arası ve 2008 verileri ve karşılaştır-maları Tablo 9’da sunulmuştur.
Tüm bilimlerde, toplam atıf sayısında Ru sya’nın ardından 2. sırada olan Türki-ye, H-indeksi açısından 3. sırada yer ala-bilmiş, makale başına atıf sayısında ise sadece Mısır’ın önünde yer alabilmiştir. Tıp bilimlerinde, toplam atıf sayısında Meksika’ya 2,5 kat üstünlük sağlayarak ilk sırayı alan Türkiye, ondan düşük H-indeksine sahiptir ve makale başına atıfta son sırada kalmıştır.
Cerrahide ise, toplam atıf sayısında Meksika’ya 7,4 kat üstünlük sağlayarak ilk sırayı alan Türkiye, ancak ondan 1,4 kat H-indeksi elde edebilmiş ve makale başına atıf bakımından sadece İran’dan daha yüksek bir ortalama sağlayabilmiş-tir.
TARTIŞMA
Dünyada bilimsel makale üretimi, 1996– 2008 döneminde, 1,8 katına yükselmiş; Tablo 9. Türkiye, Rusya, Meksika, Mısır ve İran’ın, 1996–2008 arasındaki bilimsel verileri.
Ülke (96–08)
Tüm Bilimler Tıp Bilimleri Cerrahi
Makale Atıf A/M* H-İnd Makale Atıf A/M* H-İnd Makale Atıf A/M* H-İnd
Rusya 405278 1778817 4,42 239 13199 81156 6,17 95 272 2045 8,75 25
Meksika 95770 658587 7,93 160 17025 123057 7,84 100 738 4383 6,44 29
Mısır 47344 224421 5,31 91 6948 43025 7,49 63 543 2299 6,07 20
İran 67766 236448 6,24 80 12889 35287 5,57 49 850 1826 3,81 15
Türkiye 170616 821820 6,03 139 72156 302290 5,14 96 8513 32270 4,68 40
buna karşın, toplam atıf sayısı 8,3’de biri-ne inmiş, bunlara paralel olarak makale başına atıf sayısı 15’de birine düşmüştür. Bu durum, makale üretiminin tüm dün-yada yaygınlaşması, son yıllara ait maka-lelerin atıf alabilmeleri için geçen sürenin kısalığı ve son yıllarda SCI-Expanded kapsamına çok sayıda derginin kabulü ile izah edebilmesinin ötesine geçecek kadar dramatiktir. Atıf yapılabilecek dü-zeyde bilgi/çalışma üretimi giderek azalmaktadır.
Türkiye’nin 1996–2008 döneminde ma-kale üretiminde sağladığı artışlar, dünya artış oranlarından 4–5 kat yüksek düzey-dedir. Buna karşın , Türkiye’nin bu dö-nemde makale başına atıf alımında, tüm bilimlerde Eritre’nin (233 ülkede 164.), tıpta Kongo’nun (222 ülkede 179.) ve cer-rahide Tanzanya’nın (168 ülkede 100.) gerisinde kalması ve benzer halin 2008 yılında da devam ediyor olması dikkate değerdir. Bu üç ülkenin kişi başına gelir-leri sırasıyla 350, 2500 ve 500 USD iken; toplam gelirde G–20 ülkeleri arasında (17.sırada) yer alan Türkiye’nin kişi başı-na gelirinin 11000 USD olması, sorunun ciddiyetini ortaya koyar niteliktedir. H-indeksi en yüksek olan 40 ülke liste-sinde 37.likle de olsa yer alabilen tek Müslüman ülke, Türkiye’dir. Buna kar-şın, nitelik ölçütü olan 7 sıralama indek-sinin tamamında 40 ülke ortalamasının alt ında kalması ve Ekonomik Bilimsel Sıralama’da (EBS) 33. olabilmesi, Türkiye’nin nitelik sorununu ortaya koy-maktadır. Bu ortalamaların hepsinin üs-tünde kalabilen 11 ülke’nin 7’sinin Avru-pa ülkesi olması kayda değerdir.
İncelenen 11 indeksten biri hariç tümü birbiri ile doğru orantılı bir ilişki göster-mektedir. Yalnızca nüfus, diğer 10 kriter-den beşi (kişi başı gelir, insani gelişim in-deksi, rekabet gücü, makale başı kişi, ma-kale başı atıf) ile ters orantılı ilişkide bu-lunmuştur. Nüfus ile toplam gelir, toplam makale ve toplam atıf sayısı arasında ise doğru orantılı bir ilişki vardır. Nüfus artı-şının indekslere göre niceliği arttırıcı, nite-liği ise azaltıcı etkisi ortaya çıkmıştır. Yapılan bilimsel çalışmaların niteliksel değerinin büyüklüğü ile elde edilen “yüksek atıf alımı” ve “H-indeksi”, EBS
ile çok yüksek korelasyon göstermiş ol-malarından dolayı ülkelerin dünyadaki ekonomik-bilimsel düzeylerini değerlen-dirmekte de kullanılabilecek düzeyde ölçütler olarak değerlendirilmiştir. Buradan yola çıkılarak yapılan irdeleme-de, A.B.D.nin tüm yılları kapsayarak olu-şan H-indeksi açısından bariz üstünlüğü gözlenmiştir. Toplam atıfların durumu-na bakıldığında ise, A.B.D.’nin 1996–2008 döneminde aldığı payın, 2008’de önemli ölçüde azaldığı belirlenmiştir. A.B.D.’nin nüfusuna denk olan 8 Avrupa ülkesinin paylarını artırmaları ile tüm bilimler ve tıpta A.B.D.’yi geride bırakmaları, dikka-te değer bulunmuştur.
Son dönemin parlayan yıldızları olarak nitelenen 1335 milyon nüfuslu Çin ve 142 milyon nüfuslu Rusya’nın, 1996–2008 döneminde, tüm bilimlerdeki H-indeksleri ve toplam atıflarının 7,7 milyon nüfuslu İsviçre’den; tıp ve cerra-hi H-indeksleri ve toplam atıflarının ise Danimarka’dan geride olması çarpıcı bir bulgu olarak değerlendirilmiştir. Ayrıca Çin, 2008 yılında toplam makale sayısın-da 2., toplam atıf sayısınsayısın-da 4. sıraya yük-selmesine rağmen, H-indeksinde tüm bi-limlerde 20., tıpta 26. ve cerrahide 27. sı-rada (Türkiye’den sonra) olmasıyla, ha-len niteliksel eksikliği ileri düzeyde olan bir yapıyı göstermektedir.
Türkiye, makale sayısı sıralamasında bir alt sırasında yer alan ülkelerin H-indeksleri ve atıf sayılarıyla karşılaştı-rıldığında, ülkemizin aleyhine (2,2–4,2 kat) sonuçlar ortaya çıkmaktadır.
Benzer şekilde, Türkiye ile aynı H-indeksi değerine sahip olan ülkelerin (tüm bilim-lerde Şili, tıpta Rusya ve cerrahide Y. Ze-landa), bu skorları, yaklaşık olarak dörtte birimiz sayıda makale ve yarı sayımızda atıf ile elde etmiş olması, sorunun bü-yüklüğünü vurgular niteliktedir. H-indeksi en yüksek 40 ülke, aynı za-manda, SCI’nın bilimsel sıralamasındaki (bu sıralama da toplam atıf sayısı ve H-indeksi sıralamaları ile yüksek kore-lasyonlar göstermektedir) ilk 500 kuru-mun %99’unu ellerinde bulundurmakta-dırlar. Ayrıca, dünya nüfusunun %9’unu oluşturan A.B.D. ve 8 Avrupa ülkesinin,
yaklaşık olarak, 1996–2008 ve 2008’in toplam atıflarının, H-İndeksi en yüksek olan 15 ülkenin, ilk 500 bilimsel kuru-mun ve dünya toplam gelirinin %60’ına sahip olmaları, çarpıcı bir durumdur. Bu ülkelerde ortalama 2,2 milyon nüfusa bir kurum denk gelmektedir. Bu ölçüt, 72 milyonluk Türkiye’nin ilk 500’de 32 ku-rumunun olması anlamına gelirken; Tür-kiye, Rusya, Meksika, Mısır ve İran ile 1996–2008 dönemi için yapılan karşılaş-tırmalarında da, Türkiye’nin yüksek atıf alabilecek kapasitedeki çalışmalarının eksikliği, yani “çok makale-az atıf ” problemi, açık bir şekilde kendini göster-mektedir. Bu eksiklik, Türkiye makalele-rinin büyük kısmını (2008’de %40) oluş-turan tıpta öncelik arz etmek üzere, ciddi tartışmaları gerektirecek düzeydedir. Yüksek atıf alımına aday makale üretme-nin giderek zorlaştığı dünyada, inovas-yon, patent ve uygulama değişikliğine yol açacak düzeyde çalışmaların düzenlen-mesi gerektiği açıktır. Ekonomide, bu tarz üretim yerine son dönemlerde finans ka-zanımlarının ağırlık sağlaması, bu yönte-mi en çok kullanan A.B.D.’nin bilimsel üretim hızındaki azalmanın nedeni olarak düşünülebilir. Avrupa’nın, üretim ve ih-racat temelli [8 Avrupa ülkesi (3,4 trilyon USD) yaklaşık olarak A.B.D.’nin (1,1 tril-yon USD) 3 katı ihracat yapmaktadır] ge-leneği, şimdilik bu durumun dışında ka-labilmesini açıklayabilir.
Toplam makale ve atıf sayısı (niceliksel birikim) açısından iyi bir duruma gelmiş olan Türkiye’nin, etki gücü yüksek der-gilerde yayınlanabilecek ve H-indeksini yükseltecek; yani patente veya uygula-ma değişimlerine yol açabilecek çapta çalışmalara (niteliksel dönüşüme) yönel-mesi ge rekmektedir.
Gereken dönüşüme, oluşturulacak “bi-limsel hedefler (biyoteknoloji, nanotek-noloji, vb.)” ve “kurumların evrensel dü-zeye yükseltilmesi” kamusal programla-rının eşliğinde ulaşılabilir.
Türkiye makalelerinin büyük kısmını üreten tıp alanındaki dernekler ve Türk Cerrahi Derneği, bu hedeflere yönelik kurumlar oluşturarak öncülüğü üstlene-bilirler.
KAYNAKLAR
1. http://www.scimagojr.com
2. Hirsch JE. An index to quantify an indi-vidual‘s scientific research output. PNAS 2005; 102: 16569–72.
SUMMARY
Science and economy: The place of Turkey in the world Aims: We aimed to provide information on world’s economic and
academic citation and to find the characteristics of overall, medical and particularly general surgical scientific paper production.
Material and Method: Data form SCI were used in order to
deter-mine the progress of scientific production in the world. Fourty coun-tries with the highest H-index rank that constituted 90% of the world’s economic and scientific production were analyzed. An eco-nomic-scientific ranking (ESR) was developed in terms of average ranking of eleven criteria of these countries. Additionally, compari-son of proportionate areas like USA versus eight European coun-tries and Turkey vs Russia, Mexico, Egypt and Iran was done.
Results: A tendency of decline in citations per paper was observed
despite a constant increase in the number of articles. There was a
considerably high correlation between ESR and H-index and total number of citations. While the proportion of USA in total world cita-tions decreased, eight European countries filled this gap and be-came leader in medicine and overall in science. Turkey, which has a relatively high rank in the production of scientific articles, is inad-equate in terms of the H-index, and new developments are needed. Although the number of publications from Turkey is considerably high, it is observed that H-index and the number of citations are in-adequate.
Conclusion: The H-index and total number of citations have been
proved to be important in indicating social development, along with scientific productivity. It was concluded that the government and scientific institutions should aim to increase the number of publica-tions that may provide high levels of citapublica-tions in Turkey that needs innovation and patent formation, i.e. qualificational evolution.
Key Words: Turkey, economics, science, H-index, , surgery
KATKIDA BULUNANLAR
Çalışmanın düşünülmesi ve planlanması:
Ferda Nihat Köksoy
Verilerin elde edilmesi:
Ferda Nihat Köksoy, Türker Bulut, Doğan Gönüllü
Verilerin analizi ve yorumlanması:
Ferda Nihat Köksoy, Gürsel Remzi Soybir, Bekir Kuru
Yazının kaleme alınması:
Ferda Nihat Köksoy, Türker Bulut, Muzaffer Başak
İstatistiksel değerlendirme:
Ferda Nihat Köksoy, Bekir Kuru
3. http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_ countries_by_population 4. http://siteresources.worldbank.org/ DATASTATISTICS/Resources/GDP.pdf 5. http://hdr.undp.org/en/media/ HDR_2009_EN_Complete.pdf 6. http://www.imd.ch/research/publica-tions/wcy/upload/scoreboard.pdf? 7. http://www.insead.edu/facultyre-search/centres/elab/gii/GII%20 Final%200809.pdf 8. http://www.scimagoir.com/pdf/ sir_2009_world_report.pdf
