t
t
t
t
r
t
t
t
t
t
.
r
t
r
t
rt
ERZURUM øLøNDE BøR GRUP SAöLIK PERSONELøNøN MESLEKø
SORUN, BU SORUNLARA YÖNELøK ÇÖZÜM ÖNERøLERø VE
MESLEKø BEKLENTøLERøNøN SAPTANMASI
Dr. Gülbu TORTUMLUO÷LU* Dr. Ali DAúTAN** Sonay VEREP* *Atatürk Üniversitesi hemúirelik Yüksekokulu, Halk Sa÷lı÷ı Hemúireli÷i AD, Erzurum
**øl Sa÷lık Müdürlü÷ü, øl Sa÷lık Müdürü, Erzurum
ÖZET
Amaç: Bu çalıúma, birinci basamak sa÷lık kuruluúlarındaki sa÷lık çalıúanlarının mesleki
beklenti, sorun ve bu sorunlara yönelik çözüm önerilerini belirlemek amacıyla
yapılmıú ır.
Materyal ve Metod: Bu araú ırma, Mart-Haziran 2003 tarihleri arasında, Erzurum il
Merkezinde Birinci Basamak Sa÷lık Kuruluúlarında tanımlayıcı olarak yapılmıú ır.
Araú ırmanın evrenini 11 Sa÷lık Oca÷ı, 1 Ana Çocuk Sa÷lı÷ı-Aile Planlaması Merkezi ve
1 Verem Savaú Dispanseri’nde çalıúmakta olan 62 hekim, 37 hemúi e, 42 sa÷lık
memuru ve 87 ebe olmak üzere toplam 228 sa÷lık personeli oluúturmuútur. Araú ırma
verileri, araú ırmacılar tarafından hazırlanan soru formu ile toplanmıú ır. Verilerin
de÷erlendirilmesinde frekans da÷ılımı kullanılmıú ır.
Bulgular: Araú ırma sonuçlarına göre mesleklerinin sunumunda, hekimler maddi ve
manevi doyumsuzlukları (%51.3), hemúireler acil müdahale gerektiren uygulamaların
olanaksızlıklar içerisinde yapılmasını (%47 1), ebeler ev ziyaretlerinde ka úılaúılan
saygısızca davranıúları (%22.9) ve sa÷lık memurları ücret-özlük haklarındaki
yetersizlikleri (% 30.2) en sık karúılaú ıkları sorunlar olarak belirtmiúle dir.
Sonuç ve Öneriler: Bu araú ırmanın sonuçlarına göre sa÷lık çalıúanlarının
t
sorunlar yaúadıkları saptanmıú ır. Bu sonuçlar do÷rultusunda sa÷lık çalıúanlarının daha
nitelikli hizmet verebilmesi için bu sorunlara çözümler üretilmesi gerekmektedir.
Anahtar Kelimeler: Sa÷lık çalıúanları, mesleki beklenti, sorunlar, çözüm
önerileri
1. GøRøù VE AMAÇ
Devlet, çalıúanlarının yaúam düzeyini yükseltmek, çalıúma hayatını geliútirmek, çalıúanları korumak ve bu amaçla yapılan çalıúmaları desteklemek için gerekli tedbirleri almak durumundadır (Emiro÷lu 1998). Sa÷lık personelleri e÷itim sürecinde aldı÷ı teorik ve uygulamalı bilgilerin büyük ço÷unlu÷unu çalıúma ortamındaki yetersizlikler nedeniyle kullanamamakta ve ideal düúüncelerle baúladı÷ı mesleklerine yönelik çalıúma istekleri azalmaktadır. Özellikle birinci basamak sa÷lık kuruluúlarındaki sa÷lık çalıúanlarının çalıúma ortamındaki yetersizlik, mesleki tatminsizlik ve ekonomik sorunlar nedeniyle bu isteksizlik her geçen gün artmakta ve psikososyal problemlere neden olmaktadır (http://members.tripod.com/, Soyer 1992, Erdo÷an ve ark 1998, Aslankoç ve ark 1999).
Sa÷lık çalıúanlarının, çalıúma ortamındaki memnuniyetlerinin, hastalara verdikleri hizmeti olumlu yönde etkileyece÷i bilinmektedir. Çalıúanların sorunlarının ve beklentilerinin saptanmasının, sorunlara ve beklentilere yönelik çözüm aramada ilk aúama olaca÷ı düúünülmektedir. Bu çalıúma, birinci basamak sa÷lık kuruluúlarındaki sa÷lık çalıúanlarının mesleki beklenti, sorun ve bu sorunlara yönelik çözüm önerilerini belirlemek amacıyla yapılmıútır. Ayrıca bu araútırma sonuçlarının, øl Sa÷lık Müdürlü÷ünün personele yönelik hizmetlerinin planlanmasında kullanılması da amaçlanmıútır.
2. MATERYAL ve METOD
Bu araútırma, Mart-Haziran 2003 tarihleri arasında, Erzurum il Merkezinde Birinci Basamak Sa÷lık Kuruluúlarında tanımlayıcı olarak yapılmıútır. Araútırmanın evrenini 11 Sa÷lık Oca÷ı, 1 Ana Çocuk Sa÷lı÷ı-Aile Planlaması Merkezi ve 1 Verem Savaú Dispanseri’nde çalıúmakta olan 62 hekim, 37 hemúire, 42 sa÷lık memuru ve 87 ebe olmak üzere toplam 228 sa÷lık personeli oluúturmuútur. Araútırma evreninden örneklem seçimine gidilmemiú, ulaúılabilen ve çalıúmaya gönüllü katılmayı kabul eden sa÷lık personellerinin tamamı çalıúma grubuna dahil edilmiútir. Çalıúma grubunu, birinci basamak sa÷lık kuruluúlarında çalıúan bütün hekimlerin % 62.9’u (39), hemúirelerin % 91.8’i (34), sa÷lık memurlarının % 100’ü (42) ve ebelerin % 80.4’ü (70) olmak üzere 186 sa÷lık personeli oluúturmuútur. Araútırma verileri, araútırmacılar tarafından hazırlanana soru formu ile toplanmıútır. Soru formu; sa÷lık çalıúanlarının demografik özelliklerini tanımlamaya yönelik kapalı uçlu ve mesleki beklenti, sorun ve bu sorunlara yönelik çözüm önerilerini belirlemeye yönelik açık uçlu sorulardan oluúmuútur. Soru formları, araútırmacılar tarafından ilgili sa÷lık kuruluúlarına gidilerek sa÷lık çalıúanlarına gerekli açıklamalar yapılarak da÷ıtılmıú ve kendileri tarafından doldurularak 10-15 dakika sonra toplanmıútır. Araútırma verileri araútırmacılar tarafından bilgisayar ortamında SPSS Paket programında de÷erlendirilmiútir. Verilerin de÷erlendirilmesinde frekans da÷ılımı kullanılmıútır.
3. BULGULAR
Bulgular beú baúlık altında incelenmiútir.
3.1. Sa÷lık Personelinin Demografik Özelliklerine Ait Bulgular Sa÷lık personelinin, yaú ortalamaları hekimler için 30.5± 4.7, hemúireler için 28.5±6.6, ebeler için 30.5±5.4, sa÷lık memurları için 32.2±4.6 olarak saptanmıú olup sa÷lık çalıúanlarının geneli için 30.5±5.4 olarak saptanmıútır. Sa÷lık personelinin toplam aylık gelir ortalamaları, hekimler için 1620.5± 657.4, hemúireler için 1085.2±409.8, ebeler için 1137.8±368, sa÷lık memurları için 748.8±326.8 ve çalıúanların geneli için 1147.5±559.0 olarak belirlenmiútir. Çalıúma yılı ortalamaları hekimlerin 5.6± 4.6, hemúirelerin 8.3±6.4, ebelerin 10.7±5.0, sa÷lık memurlarının 8.25±3.86 olarak belirlenmiútir. Sa÷lık personelinin geneli için çalıúma yılı ortalaması 8.65±5.3 olarak bulunmuútur.
Tablo 1. Sa÷lık Personelinin Demografik Özelliklerine Göre Da÷ılımı
Saølık Personeli Özellikler Hekim (n=39) n (%) Hemûire (n=34) n (%) Ebe (n=70) n (%) Saølık Memuru (n =43) n (%) Toplam (n=186) n (%) Medeni durum Evli Bekar Eøitim düzeyi SML AÖF Önlisans Yüksekokul/ Fakülte Çocuøun olma durumu Var Yok 25(64.1) 14 (35.9) 39(100.0) 25 (64.1) 14( 35.9) 25(73.5) 9(26.5) 23(67.6) 11(32.4) 25(73.5) 9(26.5) 58 (82.9) 12 (17.1) 42(60.0) 28(40.0) 58(82.9) 12 (17.1) 29(67.4) 14(32.6) 25 (58.1) 16 (37.2) 2(4.7) 29( 67.4) 14(32.6) 137(73.7) 49(26.3) 90 (48.4) 55 (29.6) 41(22.0) 137(73.7) 49(26.3)
3. 2. Hekimlerin Mesleki Sorun, Bu Sorunlara Yönelik Çözüm Önerileri ve Mesleki Beklentilerine Ait Bulgular
Tablo 2’de gösterildi÷i gibi hekim grubunun mesleklerine yönelik ifade ettikleri en yaygın (%51.3) sorunun maddi ve manevi doyumsuzluk; çalıúma arkadaúlarıyla yaúadıkları en yaygın (%11.4) sorunun çalıúma arkadaúlarının kendi hastalarına yönelik özel isteklerinin olması; hizmet sundukları toplumda yaúadıkları en yaygın sorun (%38.2) dil probleminden ve e÷itim düzeyinin düúük olmasından kaynaklandı÷ı düúünülen iletiúim yetersizli÷i ve hastaların yasal olmayan isteklerine verilen olumsuz yanıtlardan kaynaklanan tehditkar davranıúlar ve hakaretler (%35.3)
olarak saptanmıútır. Hekimlerin, bu
sorunlara yönelik çözüm önerileri
; hastaların uyması gereken kuralların konulması (%23.1), birinci basamak sa÷lık kuruluúlarında çalıúan sa÷lık personeline ek yıpranma ücreti (%23.1) verilmesi, defin ruhsatı verilmesi uygulamalarında güvenlikten görevlilerinde yer alması (%15.4), can güvenlikleri için polis veya güvenlik görevlilerinin olması (%10.3), personele ücretsiz aúı uygulaması (%10.3), birinci basamak hizmetlerinin disiplinize edilmesi (%7.7), ilk müdahalelerin hastanelerde yapılması (%5.1) ve personele ihtiyaçlar do÷rultusunda hizmet içi e÷itim verilmesi (%5.0) úeklindedir.Hekimler arasında en yaygın olarak ifade edilen
mesleki beklentinin
döner sermayenin iúlerlik kazanması (%30.8) oldu÷u saptanmıútır (Tablo 2).Tablo 2. Hekimlerin Mesleki Sorun, Bu Sorunlara Yönelik Çözüm Önerileri ve Mesleki Beklentilerine Göre Daøılımı
Özellikler n (%)
Mesleki Sorunlar
Mesleøin sunumuna ait sorunlar Maddi ve manevi doyumsuzluk Hasta sayısının çok fazla olması Çalıûma ortamının fiziksel yetersizliøi Meslek dıûı görevler
Hizmet sunulan halkla iletiûim yetersizliøinden kaynaklanan sorunlar
20 (51.3) 6(15.4) 5(12.8) 4 (10.3) 4(10.2) Çalıûma arkadaûlarına ait sorunlar
Sorun yaûamama
Çalıûma arkadaûlarının kendi hastalarına yönelik özel istekleri
Maddi ve manevi tatminsizlik nedeniyle yardımcı personelin çalıûma isteksizliøi Yardımcı personelin eøitim düzeyinin düûük olması
45 (64.3) 8 (11.4)
7(10.0) 5 (7.1) Hizmet sunulan bireylere ait sorunlar
ùletiûim yetersizliøi
Tehditkar davranıûlar, hakaretlerin olması Uygunsuz reçete ve rapor istekleri Mesleki saygının az olması
Çözüm Önerileri
Hastaların uyması gereken kurallar olmalı Birinci basamaøa ek yıpranma ücreti verilmeli
Defin ruhsatı iûlemlerinde güvenlik görevlileri de yer almalı Can güvenliøi için güvenlik personeli veya polis hizmeti olmalı Personele ücretsiz aûı uygulaması yapılmalı
Çalıûma alanları ve statüler disiplinize edilmeli ùlk müdahaleler hastanelerde yapılmalı
Personele hizmet içi eøitimler verilmeli Mesleki Beklentiler
Döner sermayenin iûlerliøinin kazandırılması Can güvenliøinin saølanması
Hekimlerin rotasyonla diøer saølık kuruluûlarında da çalıûtırılması Hizmet sunumunu aksatan araç-gereçlerin tamamlanması
Saølık müdürlüøünün çalıûanı ile daha çok ilgilenmesi
13( 38.2) 12 ( 35.3) 5 (14.7) 4 (11.8) 9(23.1) 9(23.1) 6(15.4) 4 (10.3) 4(10.3) 3 (7.7) 2 (5.1) 2 (5.0) 12 (30.8) 8(20.8) 8 (20.4) 6(15.4) 5(12.8)
3.3.Hemúirelerin Mesleki Sorun, Bu Sorunlara Yönelik Çözüm Önerileri ve Mesleki Beklentilerine Ait Bulguları
Hemúirelerin mesleklerine yönelik en yaygın sorunun, acil müdahale gerektiren uygulamaların olanaksızlıklar içerisinde yapılması (%47.1) oldu÷u saptanmıútır. Çalıúma arkadaúlarına ait büyük bir hemúire grubunun (%76.5) herhangi bir sorun yaúamadı÷ı saptanmıútır. Hemúirelerin hizmet sunulan topluma yönelik %38.2’sinin sorun yaúamazken %35.3’ünün iletiúim yetersizli÷inden kaynaklanan sorunlar yaúadı÷ı belirlenmiútir (Tablo 3). Hemúirelerin mesleki sorunlarının çözümüne yönelik önerileri yaygın olarak, hemúire sayısının artırılması (%23.5), hizmetin ekip anlayıúı içerisinde olması, doktora odaklanmaması (%23.5), üst yönetimindekilerin, personelinin sorunlarını ö÷renmek için toplantılar düzenlemesi (%20.6) gerekti÷i úeklindedir (Tablo 3).
Hemúirelerin mesleklerine yönelik beklentilerinin yaygın olarak merkezi sistem yoluyla sa÷lık kuruluúlarına ö÷len yemek servisinin yapılması (%44.1) oldu÷u belirlenmiútir (Tablo 3).
Tablo 3. Hemúirelerin Mesleki Sorun, Bu Sorunlara Yönelik Çözüm Önerileri ve Mesleki Beklentilerine Göre Da÷ılımı
Özellikler n ( %)
Mesleki Sorunlar
Mesle÷in sunumuna ait sorunla
Acil müdahale gerektiren uygulamaların olanaksızlıklar içerisinde yapılması
Hemúire sayısının az olmasından kaynaklanan iú yükünün fazla olması Mesle÷i küçük görme, saygı göstermeme
øletiúim zorlu÷u
16 (47.1) 7 (20.6)
6(17.6) 5 (14.7) Çalıúma arkadaúlarına ait sorunlar
Sorun yaúamama
Doktorların kendilerini farklı bir grup olarak algılaması Hemúire sayısının az olmasından kaynaklanan sorunlar Hemúire-ebe ayrımının yapılıyor olması
26 (76.5) 6 (17.6)
1(2.9) 1 (2.9)
l
Hizmet sunu an bireylere ait sorunlar Sorun yaúamama
øletiúim yetersizli÷i
Saygısız davranıúlar, hakaretler
Hizmet bölgesi dıúından gelen bireylerle yaúanan güçlükler
13 (38.2) 12 (35.3) 5 (14.7) 4 (11.8) Çözüm Önerileri
Hemúire sayısı artırılmalı
Hizmet ekip anlayıúı içinde olmalı, doktorlara odaklanmamalı
Üst yönetim, personelinin sorunlarını ö÷renmek için toplantılar düzenlemeli
Personelin can güvenli÷i sa÷lanmalı Görevde branúlaúma olmalı
8 (23.5) 8 (23.5) 7(20.6) 6 (17.6) 5(14.7) Mesleki Beklentiler
Ö÷len yemekleri verilebilir Sigara içenlere ayrı oda olmalı
Sekreterin iúleri hemúirelerden alınmalı Personel ödül mekanizması çalıútırılmalı
15 (44.1) 8(23.5) 8 (23.5)
3 (8.8)
3.4.Ebelerin Mesleki Sorun, Bu Sorunlara Yönelik Çözüm Önerileri ve Mesleki Beklentilerine Göre Da÷ılımı
Ebelerin mesleklerinin sunumunda yaúadı÷ı en belirgin sorun ev ziyaretlerinde karúılaúılan saygısızca davranıúlar (%22.9) olarak saptanmıútır. Ebelerin hizmet sundukları topluma yönelik yaúadıkları en yaygın sorun verdikleri hizmetin önemsenmemesi (%41.4) olarak belirlenmiútir. Ebelerin mesleki sorunlarına yönelik en yaygın (%27.1) çözüm önerileri ise ev ziyaretlerine sa÷lık memurlarının da katılması oldu÷u belirlenmiútir (Tablo 4).
Ebeler grubu arasındaki en yaygın mesleki beklenti, kendilerine yüklenen görevlerin ekip içinde da÷ıtılması (%40.0) oldu÷u saptanmıútır (Tablo 4).
Tablo 4. Ebelerin Mesleki Sorun, Bu Sorunlara Yönelik Çözüm Önerileri ve Mesleki Beklentilerine Göre Da÷ılımı
Mesleki Sorunlar
Mesle÷in sunumuna ait sorunlar Sorun yaúamama
Ev ziyaretlerinde karúılaúılan saygısızca davranıúlar Görev dıúında kullanılmak
Ebe baúına düúen nüfusun fazla olması Mesle÷in saygı görmemesi
øletiúim yetersizlikleri 17 (24.3 16 ( 22.9) 12 (17.1) 10 (14.3) 10 (14.3) 5 (7.1)
Çalıúma arkadaúlarına ait sorunlar Sorun yaúamama
Dayanıúma eksikli÷i Görev dıúında kullanılmak Ekip içinde cinsiyet ayrımı Sigara içilmesi 45 (64.3) 8(11.4) 7(10.0) 5(7.1) 5(7.1)
Hizmet sunulan bireylere ait sorunlar Verilen hizmeti önemsememe
Saygısızca davranıúlar, hakaretler
Bireyin kendi sa÷lı÷ında karar verici pozisyonda olmaması øletiúim yetersizli÷i 29 (41.4) 14 (20.0) 14 (20.0) 13(18.6) Çözüm Önerileri
Ev ziyaretlerine sa÷lık memurları da katılmalı Ev ziyaretleri kaldırılmalı
Ebe baúına düúen nüfus azaltılmalı
Sa÷lık müdürlü÷ü toplantılar yaparak personelini dinlemeli
Mahallelere resmi araçlarla gidilmeli
19(27.1) 12(12.9) 11 (20.0) 9(15.7) 5(7.1) Mesleki Beklentiler
Ebelere yüklenen görevlerin ekip içinde da÷ıtılması Sa÷lık Müdürlü÷ünün her türlü deste÷ini artırması Beklentinin olmaması
28(40.0) 26(37.1) 16 (22.9)
3.5. Sa÷lık Memurlarının Mesleki Sorun, Bu Sorunlara Yönelik Çözüm Önerileri ve Mesleki Beklentilerine Ait Bulgular
Sa÷lık memurlarının % 34.9’u mesle÷ini sürdürürken bir sorunla karúılaúmadıklarını belirtmiú olup en yaygın sorun (% 30.2) olarak da ücret ve özlük haklarındaki yetersizlikleri belirtmiúlerdir. Bu gruptaki sa÷lık çalıúanlarının çalıúma arkadaúları ve hizmet sundukları bireylere yönelik yaygın (%90.7) olarak herhangi bir sorun yaúamadıkları saptanmıútır. Sa÷lık memurlarının mesleki sorunlarına yönelik çözüm önerileri arasında, en yaygınının (%30.2) can güvenli÷inin sa÷lanması oldu÷u belirlenmiútir (Tablo 5).
Sa÷lık memurlarının en yaygın (%46.5) mesleki beklentilerinin döner sermayelerinin, hastanelerin döner sermayesine yakın bir oranda ve düzenli bir biçimde verilmesi oldu÷u belirlenmiútir (Tablo 5).
Tablo 5 Sa÷lık Memurlarının Mesleki Sorun, Bu Sorunlara Yönelik Çözüm Önerileri ve Mesleki Beklentilerine Göre Da÷ılımı
Özellikler n (%)
Mesleki Sorunlar
Mesle÷in sunumuna ait sorunlar
Sorun yaúamama
Ücret ve özlük haklarındaki yetersizlikler Görev dıúında çalıútırılma
Toplumu memnun edememe Can güvenli÷inin olmaması
15( 34.9) 13(30.2) 7 (16.3) 5 (11.6) 3 (7.0)
Çalıúma arkadaúlarına ait sorunlar Sorun yaúamama
Mevki ve kimlik problemleri
Personel sayısının az olmasından kaynaklanan iú bölümü problemleri
39(90.7) 3 (7.0) 1(2.3)
Hizmet sunulan bireylere ait sorunlar Sorun yaúamama
øletiúim bozuklu÷u
Toplumun güvensiz davranıúları Saygısızca davranıúlar, hakaretler
13 (38.2) 12 (35.3) 5(14.7) 4 (11.8)
Çözüm Önerileri
Can güvenli÷i sa÷lanmalı
Hizmetin aksamaması için yeterli malzeme temin edilmeli Hizmet içi e÷itimler düzenlenmeli
Birinci basamakta çalıúan personele erken emeklilik getirilmeli Çalıúma ortamının iyileútirilmesi
13 (30.2) 10(23.3) 8(18.6) 8 (18.6) 4 (9.3) Mesleki Beklentiler
Döner sermayelerin verilmesi Can güvenli÷inin sa÷lanması
Hastaların tehditlerine karúı yönetimden destek Mesle÷e saygınlık kazandırılması
20(46.5) 12(27.9) 9 (20.9) 2(4.7)
4. TARTIùMA
Bu araútırmanın sonuçlarına göre sa÷lık çalıúanlarının ücret, özlük hakları, çalıúma ortamından, hizmet verilen toplumdan kaynaklanan sorunlar yaúadıkları saptanmıútır. Sa÷lık çalıúanlarının çalıútıkları kurumlarda en az sorunu çalıúma arkadaúlarıyla yaúadıkları belirlenmiútir.
Konuyla ilgili olarak yapılan bir çalıúmada sa÷lık çalıúanlarının ortak sorunları paylaútı÷ı belirlenmiútir (Soyer 1992). Bu÷daycı ve arkadaúları øçel’de hekimlerle yaptıkları çalıúmada (2002) pratisyen hekimlerin %72.7’sinin ekonomik, % 53.5’inin üst birimlerle, %62.5’inin hizmet verilen toplumla, %64.4’ünün mesleki bilgilerini yenileyememekten kaynaklanan sorunlar yaúadıklarını saptamıúlardır. Aynı çalıúmada pratisyen hekimlerin %61.5’inin iúyerlerinde fiziki mekan yetersizli÷inden kaynaklanan sorunlar yaúadıkları belirlenmiútir. Atao÷lu ve arkadaúları çalıúmalarında (2000) pratisyen hekimlerin %84.0’ının aldıkları ücreti yetersiz bulduklarını saptamıúlardır. Aynı çalıúmada, hekimlerin %55.0’ının çalıúma ortamının kötülü÷ünden ve yetersizli÷inden yakındıkları belirlenmiútir. Konuyla ilgili olarak yapılan bazı çalıúmalarda, hekimlerin üstleri ve hizmet verdikleri toplumla ilgili de sorunlar yaúadıkları saptanmıútır (Ergin 1995, Erdo÷an ve ark 1998, Atao÷lu ve ark 2000). Aksayan ve Velio÷lu (1992) sa÷lık ocakları ve hastanelerde çalıúan hemúirelerle yaptıkları çalıúmada, hemúirelerin ücret,
çalıúma ortamı ile ilgili sorunlar yaúadıklarını saptamıúlardır. Gözüm’ün çalıúmasında (1997) ebe ve hemúirelerin ücret, yükselme olanakları, çalıúma ortamı ve koúullarının doyum sa÷lamaya engel olan örgütsel nedenler oldu÷unu saptamıútır. Aslankoç ve arkadaúlarının (1999) Isparta’da ebe ve hemúirelerle yaptıkları çalıúmada, ebe ve hemúirelerin %81.1’inin ücretlerini tatmin edici bulmadıkları, %80.6’sının enfeksiyonlara karúı önlemlerin yetersiz oldu÷u ve %74.3’ünün ise iletiúim yetersizli÷ine yönelik sorunlar yaúadıklarısaptanmıútır. Ergüney ve arkadaúlarının (2001) hemúirelerle yaptıkları çalıúmada, hemúirelerin %94.3’ünün çalıúma úeklinden, %84.3’ünün bakım verilen hasta sayısının fazla olmasından kaynaklanan sorunlar yaúadıkları belirlenmiútir. Hemúireler üzerinde yapılan bir çalıúmada, hemúirelerin çalıúma arkadaúları ve iliúkilerinden sa÷lanan doyum puanları incelendi÷inde, sınır doyum puanı üzerinden doyum puanına ulaútıkları saptanmıútır. Aynı çalıúmada hemúirelerin yönetim tarzıyla ilgili doyum puanlarının düúük oldu÷u belirlenmiútir (Baykal ve Serezli 1999). Hemúirelerle yapılan bir baúka çalıúmada, hemúirelerin çalıúma ekibine yönelik olumlu iliúkiler içinde oldukları saptanmıútır (Gürbüz ve Fırat 1999). Konuyla ilgili olarak yukarıda sonuçları verilen çalıúmalar bu araútırmanın sonuçlarıyla örtüúmektedir.
Bu çalıúmada sa÷lık çalıúanlarının mesleki beklentileri döner sermayenin iúlerli÷inin kazandırılması, can güvenliklerinin sa÷lanması, üst yönetimin sorunlara duyarlılık göstermesi, mesleki saygınlıklarının artırılmasına yönelik olarak belirlenmiútir. Aslankoç ve arkadaúlarının (1999) yaptı÷ı çalıúmada sorunlara yönelik ebe ve hemúirelerin %69.1’inin ebe-hemúire müdürlüklerinin kurulmasını önerdikleri belirlenmiútir (Aslankoç ve ark. 1999). Konuyla ilgili literatür, birinci basamak sa÷lık hizmetlerinin iyileútirilebilmesi için hizmet içi e÷itim programlarının rasyonel düzeyde gerçekleútirilmesi gerekti÷i, politik kadroların sa÷lık camiası üzerinde karar verici duruma getirilmemesi, ekonomik rahatlama ve bu kuruluúların cazibeli hale getirilmesine u÷raúılmasının gereklili÷ini belirtmiútir (http://members.tripod.com/). Literatür bu çalıúma grubundakilerin mesleki beklentileri ile benzer do÷rultudadır.
Bu araútırmanın sonuçlarına göre sa÷lık çalıúanlarının ücret, özlük hakları, çalıúma ortamından ve hizmet verilen toplumdan kaynaklanan sorunlar yaúadıkları saptanmıútır. Bu sorunlara yönelik ise kendi çözüm önerilerini bildirmiúlerdir.
Bu sonuçlar do÷rultusunda sa÷lık çalıúanlarının daha nitelikli hizmet verebilmesi için saptanan sorunlara çözümler üretilmesi gerekmektedir. ølk giriúim olarak sa÷lık çalıúanlarının kendi sorunlarına yönelik ürettikleri çözüm önerileri de÷erlendirilebilir.
KAYNAKLAR
Aksayan S, Velio÷lu P. Sa÷lık ocakjlarında ve hastanelerde çalıúan hemúirelerin örgütsel iú doyum etkenleri. III:Ulusal Hemúirelik Kongre Kitabı. Sivas 1992. 630-635.
Aslankoç R ve Ark. Ebe ve hemúirelerin mesleki sorunları ve anksiyete ile iliúkisi. VII.Ulusal Hemúirelik Kongresi Kitabı. Erzurum 1999:468.
Atao÷lu A, øçmeli C, Özçetin A. Hekimlerde mesleki iú doyumu. Abant øzzet Baysal Üniversitesi Düzce Tıp Fakültesi Dergisi 2000;2:17-34.
Bu÷daycı ve Ark. øçel ilinde görev yapan hekimnlerin çalıúma yaúamlarına iliúkin bir çalıúma. Uluda÷ Üniv. Tıp Fak. Derg. 2002;28(1):23-27.
Emiro÷lu CÖ. Türkiye’de sa÷lık çalıúanlarının iú sa÷lı÷ı ve iú güvenli÷i. Hemúire Dergisi. 1998;48(1):15-20.
Erdo÷an MS, Eskiocak M, Saltık A. Edirne ili Sa÷lık Ocaklarında çalıúan pratisyen hekimlerin Sa÷lık Oca÷ı hekimli÷ine iliúkin de÷erlendirmeleri-1997. Sa÷lık ve Toplum 1998;8:3-10.
Ergüney S ve Ark. Hemúirelerin karúılaútıkları mesleki riskler. Atatürk Üniv. HYO Derg. 2001;4(1):63-74.
Gözüm S. Koruyucu sa÷lık hizmetlerinde görev yapan hemúire ve ebelerde iú doyumunu etkileyen örgütsel faktörlerin ve iú doyumu, tükenmiúlik ve iúe devamsızlık arasındaki iliúkinin araútırılması. Türk Hemúireler Dergisi 1997;47(2-3).37-46.
Gürbüz H, Fırat F. Hemúirelerin çalıúma yaúamına iliúkin sorunlarını belirlemeye yönelik bir çalıúma dokuz eylül üniversitesi-uygulama ve araútırma hastanesi. VII.Ulusal Hemúirelik Kongresi Kitabı. Erzurum 1999:254-259.
Koruyucu sa÷lıkta personel politikaları.http://members.tripod.com/
Soyer A. Dünyada ve Türkiye’de sa÷lık personelinin temel sorunları. TTB Yayınları 1990-1992.
