Başlık: B GRUBU VİTAMİNLERİ BAKIMINDAN FAKİR ETVETV RASYONLARINDA BALIK UNUNUN ETKİSİYazar(lar):ÖZGEN, H.Cilt: 18 Sayı: 1 DOI: 10.1501/Vetfak_0000000423 Yayın Tarihi: 1971 PDF

(1)

B GRUBU VtTAMİNLERİ BAKIMINDAN FAKİR

etvetv RASYONLARINDA BALIK

UNUNUN ETKİsİ Hünıeyra Özgen*

Der Einfluss von Fiscbm.ehl in KükeDfutterratioDen nıit einem Defizit an Vitanıinen der Gruppe B.

Zusıunınemassung: Es wurden an Newhampshire-Eintagsküken 8 Wochenlang Waschstumsversuche durchgeführt.

Die Futterrationen enthie1ten weniger Vitamine der B-Gruppe als das Optimum. Es wurde dann Fischmehl durch die gleiche Proteinmenge Sojaschrotkuhen ersetzt.

Wurde der Gehalt an Fischmehl von 8% auf 4 %, 2% und schliesslich O% gesenkt, so zeigte sich bei der Vitamin Barmen Diat ein negativer Einfluss auf Wachstum und Fut-terverwertung.

Die Unterschiede waren jedoch statistisch nicht signifikant.

Wurde bei di eser Vitamin armen Diiit das ticrische Eiweiss ganz weggelassen, so star-ben 30 % der Küken.

Özet: B grubu vitaminierini optimal düzeyin altında ihtiva eden rasyonlarda balık unu yerine soya proteini kullanılmak suretiyle günlük Newhampshire civcivlerinde sekiz hafta süren bir büyütme denemesi yapılmıştır.

B grubu vitaminierince fakir bulunan civciv rasyonlarında balık unu miktarının % 8 den % 4, % 2 ve nihayet % Oa indirilmesi canlı ağırlık artışı, yemin etki derecesi ve 100 g canlı ağırlık artışını etkiiyen protein miktarı üzerinde olumsuz bir etki meydana getirmiştir. Ancak gruplar arasında tesbit edilen bu farklar istatistik analizlere göre önemsiz bulun-muştur.

Civcivlerin ihtiyacını karşılayacak miktarda B vitaminierini kapsamayan bu gibi ras-yonlardan hayvansal proteinlerin tamamen çıkartılması civcivler arasında yüksek oranda

(% 30) ölüme sebebiyet vermiştir.

* A.ü. Veteriner Fakültesi Yem Maddeleri ve Hayvan Besleme Kürsüsü Doçenıi. Ankara-Türkiye.

(2)

58 _Hümeyra _Özgen

i

Giriş

i

Civciv büyütmc rasyonlarında hayvansal protein yerine soya

pro-teini kullanılmasına ili~kin ara~tın;nalardan (1,2,3,8, i1,12,13,15)

çoğunlukla olumsuz sonuçlar alınmasının nedeni bu gibi rasyon

lar-da genellikle aminoasid, mineralmadde ve vitamin dengesinin

ku-i

rulamamı~ olmasına bağlanmaktadır (17, 18, ıg).

Nitekim ilk yapılan ara~tırmaların büyük bir kısmında (I, 5,

i1,12,13,16,20,21). ribofIavin Je pantoten asid gibi B grubu

vi-taminlerinin rasyonlarda yetersiz bulunduğu görülmektedir. Bu

ara~-tırmalarda vita~in B12 yoğunluğu~a da g~reken önem verilmemi~tir.

Daha sonraları yapılan çalı~malarda ise hayvansal proteinlerin

bü-yümeyi aktive edici etkisinin muhtJmelcn vitamin Bı, ye bağlı

bulun-duğu (6, 7, g, ıo) dikkate alınarak soya proteini ilc hazırlanan

civ-eiv rasyonlarına vitamin Bıı katılması uygun görülmü~, fakat bu

rasyonlarla da optimal bir canlı ~ğırlık artı~ı ve yemden

faydalan-ma sağlanafaydalan-mamı~tır (I, 4, io, 20,: 2ı).

. i

İ~te henüz gereği gibi açıklığa ula~tırılamamı~ bu sorunun

ay-dınlatılması amacıyla B grubu vitaminierince fakir bulunan

hayvan-sal ve bitkisel proteini i rasyonlarla divcivler üzerinde bir deneme

plan-lanması uygun görülmü~tür. i

Materyal ve Metod_i _.

Deneme haypanları.- Deneme !200 adet günlük Newhampshire

civciv üzerinde yürütülmü~tür. i

Deneme rasyonları.- Denemede kullanılan rasyonların

kurulu-~una giren yem maddeleri i No.h~ cetvelde görülmektedir.

i .

Karma yem bütün rasyonlara

%

76 oranında katılmı~ olup balık

unu, soya küspesi, mineral madde! karması ve mısır kırması

miktar-larındaki deği~ikliklcr rasyon un g~ri kalan

%

24 ü üzerinde

yapıl-ml~tlr.

Rasyonlara ihtiyacı kar~ılayacak ~ekilde vitamin katılması

genellikle ön görüldüğünden, yemlfrinkapsadığı vitamin miktarları

göz önüne alınmadan bütün rasyonlara

%

o,i5 oranında vitamin

karması ilave edilmi~tir. •

- i

Rasyonlara katılan vitamin m~ktarları ile civcivlerin bu

vitamin-lcre olan ihtiyaçlari 2 No.lu cetvelde karşılaştırmalı olarak

verilmi~-tir. i

(

(3)

Deneme rasyonlarının kuruluşu

I---r--- ..---r.~a syo-n-ır-r---

I.V--76 76 76 76 8 4 2

°

7 13 16 19 i 2 2.5 3 Yem maddeleri % Karma yem Balık unu Soya küspesi Mineral karması* Mısır karması içinde vitamin karması** CETVEL: i 8

Karma 'yemin kuruluşu, %

3.5 2 Mısır kırması 23 Arpa kırması , , . . . .. iO Yulaf kırması 15 Bu~day kepe~i 15 Mısır gluteni . '. . . .. 13

* Mineral karması "Kalfos", %: 41,488 Kalsiyum karbonat, 20 Sodyum klorür, 33 Kalsiyum fosfat, 5 Magnezyum karbonat, 0,27 Mangane" sulfat, 0,2 Demir sulfat, 0,025 Bakır sulfat, 0,005 Kobalt sulfat, 0,01 Potasyum iyodür, 0,002 Çinko sulfat. * * Rasyonlara mısır kırmasına karıştırılmak suretiyle %0,15 oranında vi tam in karması

"Bi-Con II" katılmıştır.

CETVEL: 2

Deneme rasyonlarında bulunan vitamin miktarları ve civcivlerin ihtiyaçları Her kg deneme yeminde Civcivlerde (0-8 hafta) vİta-bulunan vitamin miktarı min ihtiyacı, kg yemde (*)

---- .--- -- --- "---_.- ---_ .. A (lU) 4300 2640 DJ (LU) 555 198 K (mg) 0.65 0.39 E (mg) 1.29 ? Bı (mg) 0.43 1.76 B, (mg) 1.72 2.86 Niasin (mg) 4.29 26.40 Ca-Pantotenat (mg) 2.14 9.24 B. (mg) 0.43 2.86 B" (mg) 0.003 0.009 ~~~(~ 0.00 O.~ Kolin (mg) 107.14 1320

* Ihtiyaçlar NRC'ye go re belirtilmiştir. Nutrient Requirement of Poultry, 1954.

B grubu vitaminIeri bakımından fakir rasyonlar hazırlayabilmek

için rasyonlarda B grubu vitaminIeri ihtiyacın altında tutulduğu

za-man preparattaki yağda eriyen vitaminIerin ihtiyacı kar~ılayacak

düzeyde bulundukları 2 No.lu cetvelde görülmektedir. Bu duruma

göre ara~tırmadan elde edilen sonuçların yağda eriyen vitaminlerie

(4)

60 Hümeyra Özgen

i

Deneme dört grup halinde ~ürütülmüş ve cinsiyet ayırımı

ya-pılmadan her gruba kör seçimle (. Sample randum) ellişer civciv

alınmıştır. Sekiz hafta süren bu denemede hayvanlara yem ve su ilk

günden itibaren serbest olarak

(=;

Ad libitum) verilmiştir.

Rasyonlardaki ham besin maddeleri miktarları Weende

makro-analiz metoduna göre, metabolik enerji ve aminoasid miktarları ise

DLG* cetvellerine göre tesbit edpmiştir.

Gruplarda yem tüketimi ve canlı ağırlık artışı haftalık tartılarla

belirtilmiştir. i

İstatistik analiz sonuçlarının değerlendirilmesinde Duncan's

new multiple-ran ge test uygulanhuştır ..

i

Sonuç ve !Tartışma

Rasyonların ham besin maddJlerine ait analiz sonuçları ile DLG

cetvellerine göre hesaplanan metabolik enerji miktarları 3 No.lu

cet-velde gösterilmiştir.

CET\jEL: 3

Rasyonların ham besin madde ve enerji miktarlan

i Rasyon

i

---i

ii

2~179-1 III

i

iV

-i

Metabolik enerji Cal fkg 2086 2075 2072

Kuru madde, % 91. 75 91.87

i

92.03

i

92.39 Ham kül, % 6.23 i 6.35 6.59 6.98 Organik madde, % .85.52 85.52 85.44- 85.41 Ham protein, % 24.70 _i 24.38 24.18 23.72 Ham yağ, % 4.85 5.07 4.88 4.64 Ham sellüloz, % 4.12 i 3.41 4.07 4.66 N-suz öz madde 51.85 52.66 _i 52.31 52.39 i

Ekzojen aminoasidlerin civcivIerin ihtiyaçlarını karşılayabilecek

miktarlarda bulunmasını sağlamak amacıyla rasyonların protein

mik-i

tarı standard ölçülerden

%

1-2 oranında daha yüksek tutulmuştur.

Haftalık tartılarla belirtiler bnlı ağırlık artışları i No.lu

gra-fikte görülmektedir. i

Gruplarda sekiz haftalık den'eme sonunda tesbit edilen yem

tü-ketimi, canlı ağırlık ve yemin etki derecesi 4 No.lu cetvelde

özetien-• • i

mıştır.

Yukarıdaki cetvelin incelenmesinden anlaşılacağı üzere B grubu

vitaminIeri bakımından fakir bulunan rasyonlarda hayvansal

protein--______ i

• DLG = Deutsche Landwirtschafts-Gesellschaft.

(5)

GRUP 1 GRUP 2 GRUP 3 BOO GRUP 4 . .700 :!: ~ !!' 'lO 600 <l ..• z <l u SJO 400 300 200 100 r 'i If . 'I: i .. i i i i. i . i.: I.' .1: "ı: 1.-i.: iı.: i-r: i ' / i 1/ .1 O 6 HAFTA

Grafik: 1 Gruplarda canlı a~ırlı~ı artışları.

CETVEL: 4

Dcneme sonu yem tüketimi, canlı a~ırlık ve yemin etki derecesi Grup

Deneme sonu

II Yem tüketimi, g 2084 2042 Canlı a~ırlık., g 814 789 Yemin etki derecesi" 269 i 273

• Denemeye alınan civcivlerde başlangıç ağırlık 41,9 •• 100 g canlı a~ırlık artışı için tüketilen yem, g.

III 2076 788 278 gramdır. IV 2227 769 306

lerin

%

Odan

%

8 e yükseltilmesi canlı ağırlık artı~ını ve y~min

de-ğerlendirilmesini olumlu bir ~ckilde etkilemi~tir.

Gruplarda 100 g canlı ağırlık artı~ı için tüketilen protein

mik-tarları 5 No.lu cetvelde verilmi~tir.

CETVEL: 5

Gruplarda 100 g canlı a~ırlık artışı için tüketilen protein.

Grup Protein, g ı. Grup relatif 100 olursa

i

i 66.67 100.0

II 66.48 99.7

III 67.28 100.9

(6)

tesbit edilen ölüm

B grubu vitaminIeri bakımındln fakir bulunan rasyonlarda balık

unu miktarının

%

8 den

%

2ye düşürülmesi 100g canlı ağırlık

artışı için tüketilen protein miktatını önemli derecede etkilemediği

halde bu gibi rasyonlardan balık ununun tamamen kaldırılması

protein tüketimini yükscltmiştir.

i

Gruplarda sekiz haftalık deneme süresince

olayları 6 No.lu cctvelde gösterilmiştir.

i

CETVEL: 6

Gruplarda tesbit cejilen ölüm olayları

ı

Ölen cİvciv sayısı

i

Gr u p

1-

1

-=2

ncİ haftad~--J-6=a ncİ haft;:ı~-'- --Öl~ % ~

- -- '-1 - ..--_ .. ---1---'1-,---2 --_....--..- --

----6---1

II O ı 2

i

III 3 1 II

IV 14 1 30

Civcivlerde ilk iki hafta içerisi~de görülen ve herhangi bir

enfek-siyona bağlanamayan ölümlerin -üçüncü haftanın başında ani olarak

durduğu tesbit edilmiştir. Fakat denemenin altıncı haftasında tek

tük vakalar halinde (% 2-4) ortah çıkan felç vakaları (ayaklarda)

civcivler arasında ölüm oranının artmasına sebep olmuştur.

Soya proteini ile yapılan çalışm~ların çoğunda bitkisel proteinlerin

büyüme (1,5, 13, 16,20) ve yem değerlendirilmesi (I, 5, 6, 7, 8, 15,

17, 2i) üzerinde hayvansal proteinler kadar etkili olmadıkları

görülmüş ve bunun nedeni özelıikle rasyonlardaki J3 vitaminIeri

noksanlığına bağlanmak istenmiştir. Bu denemeden elde ettiğimiz

istatistik sonuçlara göre B grubu VitaminIerince fakir bulunan ra

s-yonlarda soya proteini veya hayvan'sal protein kullanılması civcivlerde

canlı ağırlık artışı ve yem değerlendirilmesi üzerinde değişik bir etki

..• i

gostermemıştır. .

B grubu vitaminIerince fakir rasyonlada yürüttüğümüz bu

dene-mede 100 g canlı ağırlık artışı içirl tüketilen protein miktarı bitkisel

proteinli rasyonlarda oldukça yüksek ise de gruplar arasında tesbit

edilen bu farkın istatistik bakımd~n önemsiz olduğu anlaşılmıştır.

j

Vitamin bakımından zengin rasyonlardan hayvansal

protein-lerin tamamen kaldırılması halin?e civcivlerde görülen ölüm

sayı-sı' normal sınırlar içinde olduğu halde (14) B grubu vitaminIerince

fakir bulunan rasyonlardan hayvansal proteinlerin tamamen

(7)

Bıi duruma göre vitamin ihtiyacını gereği gibi karşılayamayan

civciv rasyonlarına hayvansal protein katılmasının önemi açıkça

be-lirmektedir.

Literatür

1- Aınschler, J. W., und Paınıner, H. (1954). Emt-und

Backhüh-nermastversuch mit Terramycin und Vitamin E" (Bi-Con TM J

+,).

Archiv für Geflügelkunde, 18, 197-202.

2- Caınp, A. A., H. T. Cartrite, J. H. Q.uisenberry and J. R. Couch (I 955). Further informationconceming unidentified chick growth factors. Puoltry Sci., 34, 559-566. .

3- Caınp, A. A., and Couch (1955). Unidentified growth factors in

practical diets for growing chicks. Poultry Sci., 34, 1186 (Abstr.). 4- CarIson, C. W., R. F. Miller, H. T. Peeler, L. C. Norris and

G. F. Heuser (1949). The complex nature of the animal proteinfactor.

Poultry Sci., 28, 750-753.

5- Coınbs, G. F., G. H. Arscott and H. L. Jones (1954).

Uniden-dentified growth factors required by chicks and poults. 3. Chicks studies involving practical-type rations. PouItry Sei., 33, 7 1-79.

6- Fuller, H. L., C. W. Carrick and S. M. Hauge (1952). A

com-parison of E", fish solubles and whey in the growth of chicks. PouItry

. Sci., 31, '473-478.

7- Fuller, H. L. (1967). The value of animal protein supplements for

broiler rations. Feedstuffs, 38 (2), 20-22.

8- Hohls, H. H. (1964). Sojaextractionsschrote unterschiedlicher

Quali-. taet im Einsatz in Küken-Aufzuchifutter mit verschiedenen gehalten an tierischem Eiweiss. Archiv für Geflügelkunde, 28, 24-39.

9- Johnson, E. L. (1952). Providing vitamin E", antibiotic and unknown

growth factor activity for chick diets. Polltr Sci., 3i, 955-96 ı. 10- Krüger, L. und Kirchberg, K. (1960). Untersuchungen über die

Wirkung von Vitamin Bı, und behandeltem Sojaschrot bei der Mast von Küken. Archiv für Tierernaehrung, 10, 354-364.

11- LllHe, R. J., J. R. Sizeınore and H. B. Bird (1952). Development

of a chick assay for an unknowll growth factor. PouItry Sci., 3i, 923 (Abstr.)

12- Lillie, R. J., J. R. Sizeınore and H. B. Bird (1953). Unidentified

(8)

i

13- McGinnis,

J.,

L. R. Berg,

J.

R. Stern, M. E. Starr, R. A.

Wil-cox and

J.

S. Carver (1952). Additional evidenee for an unidentified growth promoting faetor for turkeys and ehieks. Pou1try Sei., 3I,

100-106.

I.

i4- Özgen, H. (I 97 ı). Soye proteininin civcivierde büyüme üzerine etkisi.

Vet. Fak. Dergisi. 18 (I), 42-49.

15'- Summers,

J.

D., W. F. Pepper and S.

J.

Slinger (1959).

Sour-ees of unidentified faetors for pra~tieal poultry diets. Pou1try Sei., 38,

846-854.

16- Sunde, M. L.

J.

R. Vedvik, H. W. Bruins and W. W. Cravens

(I 952). EIfeet on growth of supplement to ehiek rations eontaining

vita-min B" and antibioties. Pou1try Sei., 31, 571-576.

17- Vogt, H., und K. Stute (I 964). Die Wirkung versehiedenen hoher Fseihmehlgehalte im Geflügelmasifutterb im Hinbliek auf Eiweiss- und

Energiebedmj. Archiv für Tieterhaehrung, 28, 426-435.

18- Vogt, H., und K. Stute (1967). Versuehe über den vollstaendigen

Ersatz von Fisehmehl durch pflanZıiehe Eiweisstraeger. Archiv für

Gef-lügclkunde, 3I, 299-3 i4. i •

19- Vogt, H., und K. Stute (I 968). Versuehe über den vollstaendigen

Ersatz von Fisehmehl dureh pflanZıiehe Eiweisstraeger. Archiv für

Gef-lügelkundc, 32, 30-44. i

20- Wöhlbier, W., und M. Ki,rchgessner (I 956). Die Wirkung

eines Zusatzes von Methionin, Lysin und Vitamin B" zU einer aus pflanz-liehen Futtermitteln bestehenden Futterration in der Kükenaufzueht. Z.

Tierernaehrung und Futterriıittelkunde, i I, 296-304.

21- Wöhlbier, W., und M. Kirchgessner (1957). Untersuehungen

über .die Einsparung tierisehen Eiweiss in der Kükenaufzueht durhe zu-gabe von vitamin B12, Archiv ~ür Geflügelkunde, 2I, 73-85.