Başlık: VAN YÖRESI KOYUNLARıNDA BIT (MALLOPHAGA VE ANOPLURA) TÜRLERİ VE BUNLARIN MEVsİMSEL AKTİvİTELERİYazar(lar):TAŞÇI, Sami;TOPÇU, AydınCilt: 36 Sayı: 2 DOI: 10.1501/Vetfak_0000001314 Yayın Tarihi: 1989 PDF

(1)

A. V. Vet. Fak. Derg. 36 (2): 467-476, 1989

VAN YÖRESI KOYUNLARıNDA BIT (MALLOPHAGA VE ANOPLURA) TÜRLERİ VE BUNLARIN MEVsİMSEL AKTİvİTELERİ

Sami Taşçı!

Aydın Topçu

2

Lice (Mallophaga and Anoplura) ~pecies and their seasona\ activities in sheep of Van region.

Summary: A total (){450 sheep ji-om city of Van, Edremit town and

Bardakcı viIIage were examined for the presence of lice (Mallophaga

and Anoplura) from February-I988

to February- 1989. 300 out of 450

sheep (66.66

%)

'fverefound to be infested. The distribution of 350 lice

eollected from

these animals was as follows:

225 (64.29

%)

Bovi.:ola

o vis, 25 (7.14

%)

Linognathus pedalis, 30 (8. 57) L. ovillus and 70 (20

%)

L. afrieanus. The average number of lice per sheep was I. i6. The

infestation rates of lice according to seasons were 26.86

%

in spring,

i

1.43 %

in summer, 24.57

%

in autumn and 37.14 ~~ in winter.

This study is the preliminary report on the occurrence of

Linognat-hus africanus

(Anoplura)

in sheep in Turkey.

Özet: Şubat

ı

988 den Şubat 1989 tarihine kadar bir yıllık sürede,

Van

iL

merkezi, Edremit kasabası ve Bardakçı köyünde, toplam 450 baş

koyun

biti

(Mallophaga

ve Anoplura)

yönünden muayene

edilmiştir.

Bu hayvanlann

300 (%

66.66) tanesinin çeşitli bit türleri ile enfeste

ol-duğu gözlenmiştir.

Bu hayvanlardan toplanan 350 bitin türlere göre dağiıımında 225'İ

(%

64.2) B. ovis, 25'i

(%

7.14)

Linognathus pedalis, 30'u

(%

8.57)

L. oviflus ve 70' i (~~ 20) L. aji-icanus olduğu tesbit edilmiştir. Koyun

başma düşen ortalama hit saylSl 1.09 idi. Mevsimlere göre enfestasyon

oranlan ilkbaharda

%

26.86, yazın

/~

i i

.43, sonbaharda

%

24.57 ve

kışm ise

%

37.14 olarak belirlenmiştir.

ıYrd. Doç. Dr., Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi, Parazitoloji Anabi. lim Dalı, Van-Türkiye.

2 Araş. Gör., Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Anabilim Dalı, Van-Türkiye.

(2)

46B SAMi TAŞÇI - AYDIN TOPÇU

Bu araştırma ile Türkiye koyunlarında ilk defa

Linognatlıus

afri-can us (Anoplura)

türünün ıııevcudiyeti ortaya konulmuştur.

Giriş

Dçvlet İstatistik Enstitüsünün 1987 yılı verilerine göre ülkemizde yaklaşık 45 milyon koyun bulunmaktadır. Sürü ler halinde yetiştirilen koyunlar, ilkbaharda meraların elverişli olması nedeniyle merada ot-latıhrlar. Hasat mevsiminde anızların değerlendirilmesi amacıyla yaz aylarında biçilen ekin tarlalarında beslenirler. Genellikle yeterli ve düzenli şekilde besiye alınmayan k(\yunların, kışın uzun sürdüğü Doğu Anadolu Bölgesinde, hastalıklara karşı direnci düştüğünden kolayca hastalığa yakanlandık ları bir gerçektir. Kışın artan parazitler arasında bit enfestasyonu başta gelmektedir.

Koyunların bitleri hakkında çeşitli yayınlar mevcuttur (I, 2, 7, 8, 10, 13, 14). Oytun (9), koyunlardaki Mallophaga türü olan

80l'icola

(Damalina)

Ol'is

ile Anoplura'lardan

Linognatlıus ovil/us

ve

L. pedalis

türlerinin ülkemizde bulunduğunu ilk defa bildirmiştir. Bu araştırıcı ya (9, 10) göre bu bitlerden koyunların ısırıcı biti olan

B. ovis,

yapağmın kalitesini bozmakta ve deride lezyonlar yapmaktadır. Koyunların emi-ci bitlerinden

L. pedalis

ayak bölgesinde yaşadığı halde,

L. ovillus

baş bölgesin.de daha çok bulunmaktadır. Murray'a (7) göre,

L. a/i'icanus,

koyun ve keçilerin vücudunda yapağın.m bololduğu kısımlarda görül-mektedir. Mönning (6), koyunlardaki bitlerden

B. ovis, L. pedalis

ve

L. ovi/hıs

hakkında bilgi vermiştir. Niven ve Pritchard (8), yünün kali-tesini bozan ve üretim düşüklüğüne sebep olan

B.

ovis'in koyunlarda kontrol altına alınm<ısı gerektiğine işaret etmiştir.

Koyunlarda bulunan

B. ovis'in

uzunluğu 1.5 mm. civarındadır. Rengi beyazımtırak olan bu bitin baş genişliği uzunluğundan fazladır. Yani temporal lobun genişliği preantennal bölgeninkinden azdır ve koyunların ısırıcı biti olarak vasıflandırılır. Koyun Anoplura'ları L.

pedalis, L. ovil/us

ve

L. a/i"icanus'tur.

Koyunların ayak biti olarak isim-lendirileı

L. pedalis'in

uzuilluğu 2 mm'nin üstündedir. Vücutları açık kahverengi olan bu bitin baş bölgesİ, göğüs kısmından daha kısa ve dardır. Ayaklarının uzunluğu arkaya doğru gittikçe artar. Abdomen 9 segmentli ve her segmentte iki sıralı, kısa ve seyrek setalar (his kılları) vardır.

Linognatlıus ovil/us,

koyunların baş biti olarak vasıflandırılır. Yapağının kısa olduğu bölgelerde bulunur. Kızıl-esmer ve sarımtırak renktedir. Başı göğüsten daha dar ve uzundur (5, 9, 10, 14).

(3)

KOYU:-ıLARDA BiT TÜRLERi ... .169

Linognathus afrieanus, koyunlarda

yapağının

bol ve uzun olduğu

vücut kısmında b'ulunur. Bu nedenle bu bit koyunların

emici vücut biti

olarak isimlendirilir.

Kirli mavi renkteki bu bitin uzunluğu

3 mm'den

büyüktür.

Antenna

gerisindeki

lateral

bölgenin

çıkıntılı

olmasıyla

diğer iki Linognathus

türünden

ayırt edilebilir

(6, 7, ll,

14).

Koyun bitlerinin

sistematikteki

yeri, Mimioğlu

(5), Tuff (14) ile

Unat

ve ark. (15), göre aşağıdaki

gibidir:

Anaç:

Artropoda

An.

BöL.: Antennata

Sınıf:

lnsecta

Dizi:

Phthiraptera

I. Dizi BöL.: Mallophaga

Aile Üstü:

Jschnocera

Aile: Trichodectidae

Soy:

Bovicola

(Damalinia)

Tür:

B. ovis

2. Dizi BöL.: Anoplura

Aile:

Linognathidae

Aile BöL.: Linognathinae

Soy:

Linognathus

1. Tür:

L. pedalis

2. Tür:

L. ovillus

3. Tür:

L. aji'ieaııus

Koyun

bitlerin.de MalıOphaga

dizi bölümünde

bulunan

Bovieo!a

(Danıalinia)

ovis'te ağız organelleri kesmeye ve parçalamaya

elverişli-dir. Bu bit türü koyunların

yapağısını parçalayarak

beslenmeleri

esna-sında yapağının

kalitesinin düşmesine ve miktarının

azalmasına

sebep

olur. İrritasyonu

sonucu derinin kalınlaşması

yanında kalitesinin düş~

mesine yol açar. Koyunlar

derilerini kaşımak amacıyla sık sık sert

yer-lere sürtünürler

ve böylece huzursuz olan bu hayvanlar

yeterli

derece-de beslenemedikleri

için kaşektik

bir durum alırlar.

Linognathus

so-yunda

bulunan

bitler koyunların

kanlarını

eınerek beslendikleri

için

ağız organelleri

sokucu

ve emici özelliktedir.

Ağır enfestasyonlarda

anemi, bacaklarda

ödem ve vücutta kısmı ödem, kuzuların gelişmesinde

(4)

470 SAMi TAşçr - AYDIN TOPÇü

gerilik ve hatta bu hayvanların

ölümlerine sebep olur. Kan emmesi

es-nasında

bazı hastalLk etkenlerini

de konakçtıarına

naklederler

(7).

Maııophaga

ve Anoplura'lar

kanatsız (apiterus)

insektlerdir.

An-tenieri 3-5 parçaıLdır. Abdomende

genellikle 6 çift stigma vardır. Son

halkalarında

erkek ve dişi cinsiyet organları

yer aILr. Bu insektierde

metamorfoz

yoktur yani yumurtadan

çıkan birinci nymphler parazitin

ergin şekline benzerler.

Yumurtadan

çıkan birinci nymphler

gömlek

değiştirdikten

sonra 2. ve 3. nymph safhalarına

girer. Daha sonraki

gömlek değiştirmesini

ergin döneme girmesi takip eaer. Bitler, bütün

hayat

dönemlerini

konakçı

üzerinde

geçirir. Bitlerin kozmopolit

ol-malarına rağmen genelde her konakçmnın

kendisine özgü türleri

var-dır. Bitlerin konakçı spesifitesi aynı gruptan hayvan bulamadığı

durum-larda

bozulmaktadır.

Hitler konakçısının

ölümünden

birkaç

saatle

3 gün arasında

hayatlarını

sürdürürler.

Bitlerin konakçı

değiştirmesi

di,rekt temasla olur (5).

Araştırma,

Van yöresi koyunlarında

mevcut bit türleri ile

phthirio-sis'ten sorumlu

olan ve mevsimsel aktivitelerinin

ortaya

çıkarılması

amacıyla

yapılmıştır.

Materyal

ve Metot

Van

iı

merkezi, Edremit kasabası ve Bardakçı köyünden

toplam

450 baş koyun (Ak ve Morkararnan

ırkı) 1988 Şubat ile i 989 Şubat

ayları arasında bir yıl süreyle bit yönünden

her ay muayene edilmiştir.

Bu hayvanların

derileri üzerinden toplanan

bitler, içerisinde

%

70'lik

alkol ihtiva

eden şişelere ayrı ayrı konularak

laboratuvara

getiril-miştir. Laboratuvarda

1.,

iO'luk potasyum hidroksit içinde 24 saat

tu-tulan

bitlerin

üzerine iğne ile bastırılarak

içerisindeki

muhteviyatın

dışarı çıkması sağlanmıştır.

Bitler petri kutusu içinde yıkandıktan

son-ra 70-95 ve 99'luk alkol serilerinde birer saat tutulmuş ve daha sonson-ra

kanada balzamı ile lam üzerine monte edilmişlerdir.

Laının iki ucuna

yapıştırılan

etiketin

birisine

hayvanın

yaşı, ırkı, cinsiyeti ve menşei

yazılmış, diğer etiket üzerine de toplanan bit türünün

soy ve tür ismi

kaydedilmiştir.

Bulgular

Van yöresi koyunlarında

toplanan bit türlerinin aylara göre

dağılı-mı ve mevsimsel aktivitesi Tablo

i

'de verilmiştir. Bu tablonun

incelen-mesinden

de anlaştlacağı

gibi muayene edilen 450 hayvanın

300 (%

(5)

Tablo I. Van yöresi koyunlarında bulunan bit türlerinin aylara göre dağılımları v;: mevsİmsel aktiviteleri (Table I. Seasonal activities and monıhyl incidence of lice spt'cies in shee!p)

Toplanan biı sayısı Muayene edilen ko-yun say. Enfesıe bulunan hay. say. Fnfestasyon oranı Fnfesıe hay-van başına düşen bit

sa-yısı i. 13 1.07 1.04 70.

ı ı

66.66 77.01 27 30 22 33 42 35 34 23 6

.

] 6'- ---- ---

_29 _. __ 5 4 2 3 3 2 15 18 22 Kasım Eylül Ekim 1.08 70.91 78 110 86 (%24.57) 17 (%19.77) 6 (%6.98) 25 2 2 Aralık S.bahar ıopl. 55 (%63 95) 8 (%9.30)

---

--- --- -- -1-- --- ---

--'--7 36 38 30 78.94 1.20

-<k~k----I-'27- --

-3

-~~=--=

_~__

=_:

=-__

=i~~

_-= -

--~-__ı.=_-

__

I__

42__ -

-36-- -

-85~3-- ----

1:1-6----ş~b-;--[l~.__

1__

5 6_ .

i_~~

5=- 1 ~__ 35_~= .8~3

--~=__

I-.4~=

Kış toplamı 1_83 (%~=~~I_~o (%7.6~ 114 (%1o.77)_1--==. (%17.69) ~_~%37.14)

i_~=-_.__~

82.78 1._2~_

(6)

472 _{SAMI TAŞÇI -} _AYDIN _TOPÇU

66.66) tanesinin

çeşitli bit türleri ile enfeste olduğu anlaşılmıştır.

Bu

bitlerden

94'ü

(%

26.86) ilkbaharda,

40'ı

(%

i

1.43) yazın, 86"sı (%

24.57) sonbaharda

ve 130'u

(%

37.14) ise kışın toplanmıştır.

Enfeste

hayvan başına düşen bit sayısı ortalaması

ilkbaharda

1.14 yaz

mevsi-minde 1.05, sonbaharda

1.08 ve kışın ise 1.28 olarak teslit

edilmiştir.

Tablo 2'de ise toplanan

bit türlerinin

ünitelere göre dağılımları

veril-miştir. Buna göre Van

ii

merkezinde muayene edilen 168 hayvanın 86'sı

(%

63.90), Evremit kasabasında

muayene

edilen

i56 havyanın

104'ü

(%

66.67) ve Bardakçı köyünde

muayenesi yapılan 126 hayvanm

110 (%

87.30) tanesinin çeşitli bit türleri ile enfeste oldukları gözlenmiştir.

Enfeste hayvan başma düşen

bit sayısı Van merkezinde

1.00,

Edre-mit kasabasında

1.04 ve Bardakçı köyünde ise 1.42 olarak bulunmuştur.

Tablo 2. Bit türlerinin ünitelere göre dağılımı

(Table 2. Prevalence of lice species in sheep of different localities) Materyalin

top-i

landı!!ı üniteler Van il merk. Edremit kas. Bardakçı köyü Toplam Muayene edilen

hayvan sayısı 168 156 126 450

-

._----Enfeste hay. say. 86 104 110 300

--- ._-_.

Enfeste hay. yüz. 45.23 66.67 87.30 71. II

Bovicola ovis 57 (% 66.28) 76 (%70.37) 92 (%58.97) 225 (%64.29)

----Linognathus peda. 6 (%6.29) lis 8 (%7.41) 11 (%7.05) 25(%7.14) ---- -- --- ---_. ._---Linognathus 2 (%2.33) 7 (%6.48) 21 (%13.46) 30 (%8.57) __ o

_

.._---- --- ----_._-Linognathus af. ricanus 21 (%24.42) 17 (%15.74) 32 (%20.'1) 70 (%20) - --- --- ----_.--Ünitelerden

top-lanan bit sayısı 86 (%24.57) 108 (%30.85) 156 (%44.57) 350

---

.._--Enfeste hayvan

başına düşen hit i

sayısı 1.00 1.04

_ı

1.42 1.16

Toplanan

bit türlerinin

ünitelere göre dağılımlarında

Van

tı

mer-kezinden

toplanan

86 bitten

STsinin

(%

66.28)

B.

ovi, 6'sının

(%

6.98) L. pedalis, 2'sinin

(%

2.33) L. ovillus, 2

i

'inin

(%

24.42) L.

£(Ii'i-canus; Edremit'ten

toplanan

108 bitten 76'smm (/~ 70.37) B. o vis, 8'

inin

(%

7.41) L. peda/is, Tsinin

(%

6.48) L. ovillus, ITsinin

O:'

15.74)

(7)

KOYUNLARDA BiT TÜRLERi ...

L. a/rieaııus ..

Bardakçı köyünde toplanan 156 bittin 92'sinin

C~

58.97)

B. ovis,

i I'inin

(%

7.05)

L. pedalis,

21'inin

(%

13.46)

L. ovillus

ve 32' sinin

(%

20.5

i)

ise

L. a.frieaııus

olduğu anlaşılmıştır.

Bu araştırma ile bulunan bit türlerinin morfolojik özeııikleri, daha önceki araştırmacılar (5-7. 9, LO, 14) tarafından bildirilen özeııiklere uygunluk göstermektedir.

Liııogııaılıus a.frieaııus

türünün Türkiye ko-yunlarında bulunduğu ilk defa bu araştırma il eortaya konulmuştur (Şekil I). Bu türün morfolojik özeııikleri, Möning (6), Murray (7) ve Tuff (14) tarafından bildirilen özeııiklere uymaktadır.

Tartışma ve Sonuç

Murray (7), koyunlarda bulunan bit türlerinden

B. ovis, L. pedalis

ve

L. ovi/luscun

koyunlarda yaptığı klinik belirtiler konusunda bilgi vermiştir. Mey (3), Avrupa'daki memeli hayvanlarda bulunan Maııop-haga türlerinin listesini çıkartmış ve koyunlardaki tek Maııophaga türü olan

B.

ovis'in Avrupa'nın hemen her bölgesindeki koyunlarda yaygın olarak bulunduğunu bildirmiştir. Emerson ve Whitaker (I), üregon'daki meınelilerin bitlerini araştırmışlar bunlardan koyunlarda

B. avis, L. a/ricaııus

ve

L. pedalis

türlerinin bulunduğunu kaydetmiş-lerdir. Mönning (5), koyunlardaki Maııophaga'lardan

B. ovis

ile Anop-lura'lardan

L. pedalis, L. aFicanus

ve

L. oııillııs'un

bulunduğunu bil-dirmiştir. Saldana ve ark. (I i), Meksika'daki koyunlarda

B. avis'in

yayılış oranının düşük olduğunu gözlemişlerdir.

Haııam (2), birbirine morfolojik olarak benzeyen

B. avis

ile

B. eaprae'yi

koyun ve keçi arasında deneyselolarak nakletmeye çalışmış-tır.

B. eaprae'yi

keçiden koyuna nakledemediği halde,

B. ovis'i

koyun-dan keçiye nakletmeyi başarmıştır. Bu duruın ile keçilerin B. ovis'i

taşJyabileceğini göstermiştir. Sayın (I 2), muayenesini yaptığı 1022 sı-ğırın 402 tanesinde bit tespit etmiş böylece sığırlarda phthirİosis'İn

%

39 oranında yaYJldığınl ortaya koymuştur.

üytun (9, iO), ülkem'izde bulunan bit türlerini araştırmış ve B.

o

Ilis,

L. pedalis

ve

L. ovillus

türlerinin koyunlarda varlığını ilk defa or-taya koymuştur. Merdivenci (4), Mimioğlu (5), ilc Unat ve ark. (15), ülkemiz koyunlarında, üytun (9, iO) tarafından bulunan üç türün mev-cudiyetini bildirmişlerdir.

Bu araştırma ilc ülkemiz koyunlarında

L. a.frieaııus

türünün varlı-ğı ilk kez açığa çıkartılmıştır. Van yöresi koyunlannda toplanan 350

(8)

SA:vıi TAŞÇI ..o. AYDTI\ TOPÇU

\

i

\

\t

\

//" ..

~

,/ ',-j

k ,~

f

'J ~~

_oj

/;' ı,~;t-

'fu

--+-.f-t -

.i _~1-"\ ._\

f;n~-~-ı

----1-1A~r~~

.' \ '.

~

.. '. .

_i",!\\,

~i~(

i::

'i'

",

y

\~\f-\;~~-tfI~Y

/f5:\~-~-. .

Li\~'

t<;'.:.;~,;)~>,:>-,-'~

,/ /

\ \ ı,,'., ~>~\~.

./~."~:

/1/

.\-~'.,J~/_-;/-Şekil J. Linognathus africanus, dişi, Antenna gerisi lateral bölge çıkıntılıdır, (Fig. 1. There is a prosess on the caudo-Iateral region on anlenna in female

(9)

KOYUNLARDA BiT TÜRLERi ... 475

bitin 225'inin

(%

64.29)

B. ovis,

2Yinin

(%

7.14)

L. peda!is,

30'unu n

(%

8.57)

L. ovillus

ve 70'inin (~~ 20)

L. aFicanus

olduğu tespit edilmiş-tir. Enfeste hayvan yüzdesine 87.30 ile Bardakçı köyünde en fazla, 45.23 ile Van il merkezinde en düşük düzeyde rastlanılmıştır. Enfeste hayvan başına düşen ortalama bit sayısının 1.42 ile Bardakçı köyünde en fazla,

1.00 ile Van il merkezindc en düşük seviyede olduğu tespit edilmiştir. Mevsimlere göre en fazla bite kış mevsiminde

%

82.78 oranında rast-Iandığı halde, en az İse yaz mevsiminde

%

36.53 oranında olduğu göz-lenmiştir. Üniteler arasında iklim şartları ve yükseklik bakımından ba-rİz bir fark bulunmadığı için, bölgeler arasında bu yönden herhangi bir karşılaştırma yapılması gerekli görülmemiştir.

Sonuç olarak Van yöresi koyunlarında yapılan bu araştırma ile: 1- Ülkemiz koyunlarında şimdiye kadar varlığı bilinmcyen Anop-lura'lardan

Linognafhus a[i'iconus

türünün varlığı ilk kcz ortaya konul-muştur.

2- Koyunlarda bulunan bit türlerinin bu bölgedeki mevsimsel ak-tivitesi tespit edilmiştir.

3- Ünite olarak seçilen köy, kasaba ve şehirdeki koyunların bit enfestasyonları karşılaştırıldığında, Bardakçı köyündeki koyunların diğer ünitelerden daha fazla bit ile enfeste oldukları gözlenmiştir. Bu durum ağılıarın hijyenik durumu ve sürü halinde yaşayan koyunların birbirleriyle çok yakın temas halinde olmalarına bağlanabilir.

Kaynaklar

i. Eml.'rsnn, c'K. and Whitakcr, J.O. (1984): Lice IMallopllll/.?a aııd AııOp/ııro) /rom

mammals of Oregoıı i. Northwcsı Sci., 58 (2): 153 .. 161.

2. Hallam, ,LG. (1985): Traıısmissioıı of Damaliııia (Borico/a) mis aııd Damaliııia (Bo-vieo/a) eaproe belll'eeıı slıeep aııd goals. Aust. Vet. J., 62 (10): 344.

3. Mey, E. (ı988): Übersidıı iiber die Saııgeıier-Malloplıageıı Europas 1. Angcw. ParasiloL., 29,

ı

13-126.

4. Merdivcnci, A. (1970): "Türkiye Paraziı/eri ve Parozil%jik Yayııı/an" İ.Ü. Cerrah-paşa Tıp Fak. Yay., No: 9 Kutulmuş Matbaası, İstanbuL.

5. Mimioğlu, M. (1973): ..Veleriııer ve Tıbbi Arlropodo/(,;i" A.Ü. Vet. Fak. Yay., 295 Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.

(,. ,Mönning, H.O. (1950): ..Velaiııer He/milllology aııd Eıııom%gy" 3 rd ed., Bailliere. Tindall and Cox Ltd., Baltimor.

(10)

47ll SAMI TAşçr - AYDIN TOPÇU

7. Murray, M.D. (1982): LXlemal Parasiles ofSlıeep (ıııd Goals. World Anim. Sci., Sheep and Goats Production, Elsevier.

~. Niyen, D.R. and Pritchard, D.A.(I9RS): Etfeeıs oreoııırol of ılıe slıeep bod)' loııse ( Da-ıııalinia oıis) o/ı \Foolprodllelioıı aııd qualiıy. Aust. J. Exp. Agrie., 2S: 27--31.

9. Oytun. H.Ş. (1941): Aııadolu ko)'ıııılarıııda görülen Liııogııaılıııs pedalis ve diğer koyuıı biı ııır/eri. Y.Z.E. Derg., 2: 1-3.

iO. Oytun, H.Ş. (1956): "Tıbb!i Emomaloji" A. Ü. Tıp Fak. Yay., 49.

ii. Saldana, L.A., Luna, Q.S., Uribe, A.A. and Rodriguez, G.E. (i986): Dislribuelioıı y

Abuııdaneia De Los Piojos lvfa/i~fagos y Aııopluros Del Gaııada Orino y Capriııo Fıı La Regioıı De Sal/ıiI/o, Caalıııila, Mexico. Folia Ent. Mexicana., 69:

ıı

7-12S. ] 2. Sayın, F. (1960): "Aııkara ve Cirol'I SlğırloY/ııda Bu/iıııaıı Aııoplura I'C Mal/oplıagalar

Üzeriilde Sislemaıik Araşıırmalor" A.Ü. Yet. Fak. Yay., ] 18, Çalışmalar 63. Ege Matbaası, Ankara.

13. Slos5, W.M. and Russel, L.K.(l97R): "Veıeriııarv Cliııical Parasilolof:Y" S th ed. lowa State Univ. Pres., Ames !ova.

14. Tuff, D.W. (1977): A key lo /ice of ıııaıı aııd domeslie aııiıılOls. The Texas J. Sci., 28 (1.-4): 145-IS3.

LS. Unat, E.K., Yaşarol, Ş.,'e Merdivenei, A.(196S): "Türkiye'Iliıı Para::iıolojik Caifra/ya.l'I" E.D. Tıp Fak. Yay., 42. Ege Üniv. Matbaası, ızmir.